بهداشت روانی (Mental Health)
نگاه کلی
کلمه بهداشت روانی چقدر برای شما آشناست؟
چه ارتباطی بین بهداشت روانی و اختلالات روانی وجود دارد؟
چگونه میتوانیم بهداشت روانی خود را حفظ کرده یا بهبود ببخشیم؟
واژه بهداشت (Health) و سلامتی همیشه انسان را در طول تاریخ به خود مشغول کرده است. تدوین برنامههای تربیتی – بهداشتی برای حفظ سلامتی و مطالعه ، جلوگیری و درمان بیماریها نمونهای از این اقدامات بشری است. بهداشت در یک تقسیم کلی به دو نوع "بهداشت جسمی" و "بهداشت روانی" تقسیم میشود. ولی آنها همپوشیهای زیادی را با هم دارند (بر یکدیگر تاثیر میگذارند(
بهداشت روانی از آن جهت که رابطه مستقیمی با "عملکرد فردی – اجتماعی" و آسیبهای روانی – اجتماعی" دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است و این اهمیت باعث تدوین و اجرای برنامههای متعدد بهداشت روانی در سه بعد " پیشگیری ، درمان و توانبخشی" میشود این سه بعد در برگیرنده تمام اهداف و فعالیتهای بهداشت روانی است.
تعاریف بهداشت روانی
تعریف سازمان بهداشت جهانی
سازمان بهداشت جهانی ، بهداشت روانی را اینگونه تعریف میکند: "بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت قرار دارد و بهداشت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقشهای روانی و جسمی ، بهداشت به معنای نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست."
تعریف انجمن بهداشت روانی کانادا
انجمن بهداشت روانی کانادا در یک دید جامع بهداشت روانی را در سه قسمت "نگرشهای مربوط به خود ، نگرشهای مربوط به دیگران و نگرشهای مربو به زندگی" تعریف میکند. از نظر این انجمن بهداشت روانی یعنی : "توانایی سازگاری با دیدگاههای خود ، دیگران و رویارویی با مشکلات روزمره زندگی."
عوامل موثر بربهداشت روانی
بهداشت روانی افراد متاثر از عوامل متعددی است، اگر چه این عوامل به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار میگیرند ولی در واقع این موضو ع چند وجهی متاثر از یکدیگر است. بدین معنی که افراد به علت شرایط محیطی یا عوامل فردی تعادل و آرامش روحی شان دچار تغییراتی میشود و هر چه شدت این عوامل زیادتر باشد، تاثیر و تهدیدش بیشتر خواهد بود. عواملی همچون : "عدم برآورده شدن نیازهای اولیه، ناکامی، استرس، یادگیری، مسائل اجتماعی و رسانه های جمعی و... از عمده ترین تاثیرگذاران بر بهداشت روانی هستند.
ابعاد بهداشت روانی
پیشگیری نوع اول (Primary Prevention)
هدف این نوع از بهداشت روانی ممانعت از شروع یک بیماری یا اختلال است، "با حذف عوامل کلی کاهش عوامل خطرساز ، تقویت مقاومت افراد ، دخالت در فرایند اختلال" بدست میآید." برنامههای آموزش بهداشت روانی (نظیر آموزش والدین برای تربیت کودکان ، آموزش تاثیرات مصرف الکل و مواد و...)، برنامههای بالا بردن کارایی و توان افراد (نظیر برنامههای تقویتی برای کودکان محروم) ، ایجاد سیستمهای حمایت اجتماعی (نظیر بیمههای درمانی ، ایجاد و حمایت از گروههای محلی و اجتماعی حمایت کننده از افراد مبتلا)" نمونههای پیشگیری نوع اول میباشد.
پیشگیری نوع دوم (Secondary Prevention)
هدف اقدامات این بعد از برنامه بهداشت روانی ، شناخت به موقع و درمان فوری و مناسب اختلال (یا بیماری) است. تمام نظریهها و اقدامات درمانی نظیر "دارو درمانی ، رفتار درمانی ، شناخت درمانی ، گروه درمانی ، روانکاوی و ..." در غالب این بعد از بهداشت روانی قرار میگیرد.
پیشگیری نوع سوم
هدف این بعد از بهداشت روانی ، بازگرداندن و حفظ تمام یا قسمتی از تواناییهای از دست رفته فرد به علت اختلال (یا بیماری) است، تا فرد بتواند به گونهای مفید و سازنده به زندگی "خانوادگی ، اجتماعی و شغلی" خود باز گردد. در واقع برنامههای این بعد با "توانبخشی" (Rehabilitation) افراد و جلوگیری از بازگشت مجدد اختلال (یا بیماری) در فرد و حفظ و پیشبرد سلامت ایجاد شده توسط درمان ، سروکار داشته ، اقدامات قبلی را تکمیل میکند.
ادامه مطلب ...
تا به حال براساس دستور پزشک، کودکتان را برای تزریق واکسن به مراکز بهداشتی بردهاید اما خوب است چند نکته را درباره ایمنسازی کودکان بدانید...
1- برنامه ایمنسازی کودکان نارس و یا کم وزن نیز دقیقا مطابق جدول ایمنسازی عادی است و تجویز به موقع واکسنها به این کودکان نیز اکیدا توصیه میشود.
2- شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی مانع از انجام ایمنسازی نخواهد بود.
3- سوءتغذیه نه تنها مانعی برای ایمنسازی نیست بلکه ایمنسازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه، اکیدا توصیه میشود.
4- برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و درصورت عدم سابقه ایمنسازی باید مطابق برنامه عمل شود.
5- در اختلالات ایمنی، چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی (سرطان خون) و… واکسنهای ویروسی زنده و واکسن ب.ث.ژ منع استعمال دارند.
6- در مورد واکسنهای چند نوبتی مثل فلج اطفال، سه گانه و هپاتیت در صورتی که به هر علت ایمنسازی طبق فواصل تعیین شده انجام نشده باشد، لزومی به از سرگرفتن واکسیناسیون نبوده و با احتساب واکسیناسیون قبلی، برنامه ایمنسازی طبق جدول مربوطه ادامه داده میشود.
7- اگر در تزریق واکسن سهگانه (دیفتری ،کزاز، سیاه یرفه )به کودک، تب بالای 40 درجه (درجه مقعدی) و یا تشنج عارض شود، در نوبتهای بعدی باید از واکسن دوگانه(دیفتری و کزاز) استفاده شود. همچنین اگر به علتی در سن زیر هفت سال واکسن دوگانه به جای سهگانه مصرف شود، لازم است جمعا سه نوبت تکرار شود و سهگانه اولی به جای یک نوبت محسوب خواهد شد.
8- تزریق واکسن سهگانه در کودکانی که دچار ضایعات مغزی پیشرونده باشند ممنوع و باید از واکسن دوگانه استفاده شود.
9- فاصله بین نوبت سوم واکسن سهگانه و یادآوری سهگانه نباید از شش ماه کمتر باشد.
10- پس از پایان شش سالگی تلقیح واکسن سهگانه مجاز نیست و در صورت لزوم باید به جای آن از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده نموده است.
11- در صورتی که واکسنهای زنده ویروسی به طور همزمان مورد استفاده قرار نگیرد، باید بین آنها حداقل یک ماه فاصله باشد.
12- باید حتیالمقدور از تزریق گاماگلوبولین به اطفال خودداری شود مگر در مواردی که پزشک جایز بداند. در این صورت فاصله تجویز واکسنهای ویروسی زنده ضعیف شده (به جز تب زرد و پولیوی خوراکی poliovirus یا فلج اطفال )، با گاماگلوبولین و فرآوردههای خونی باید لااقل سه ماه باشد.
13- چناچه تا دو هفته بعد از تلقیح واکسنهای زنده ویروسی (به جز تب زرد و پولیو خوراکی) به هر علت گاماگلوبولین و فرآوردههای خونی تزریق شود پس از سه ماه واکسن باید تکرار شود.
14- به علت ریشهکنی آبله در جهان، تلقیح این واکسن به هیچ وجه لازم نمیباشد.
15- واکسن فلج اطفال تزریقی در افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی میباشند باید مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده تلقیح گردد.
16- تغذیه با هر نوع شیر از جمله شیر مادر با خوراندن واکسن فلج اطفال مغایرتی ندارد و لزومی به ندادن شیر قبل یا بعد از ایمنسازی نخواهد بود. همچنین استفراغ مختصر پس از خوراندن قطره فلج اطفال مساله مهمی نبوده، نیازی به تجدید واکسن نمیباشد.
17- واکسن فلج باید هرچه زودتر پس از تولد و در نوزادانی که در زایشگاه به دنیا آمدهاند هنگام خروج از زایشگاه تجویز شود. در صورتی که به هر دلیل تجویز واکسن در روزهای اول مقدور نباشد، در اولین فرصت ممکن باید واکسن را تجویز نمود و محدودیت زمانی خاصی بین نوبت صفر و اول وجود ندارد.
18- سابقه حساسیت به تخم مرغ مانع ایمنسازی علیه سرخک نیست.
19- تزریق همزمان واکسن سرخک و ب ث ژ هیچگونه اشکالی نداشته و باید در دو محل جداگانه انجام گردد.
20- چنانچه واکسن دوم سرخک در سن 15 ماهگی به هر علتی تلقیح نشده باشد، باید در اولین فرصت ممکن تلقیح شود.
21- بهترین سن برای تلقیح ب.ث.ژ بدو تولد میباشد.
22- در صورتی که کودکی در بدو تولد نوبت اول واکسن هپاتیت خود را دریافت نکرده باشد، باید نوبت اول آن را همراه سه گانه اول، نوبت دوم را همراه سه گانه دوم و نوبت سوم را همراه سرخک دریافت نماید.
23- در صورت تاخیر شیرخواران تا سه ماهگی میتوان همزمان با سهگانه دوم دوز اول، همزمان با سهگانه سوم دوز دوم، همزمان با سرخک دوز سوم، واکسن هپاتیت B را تجویز نمود (به هر صورت فواصل تزریق واکسنهای هپاتیت نباید کمتر از یک ماه باشد)
24- واکسیناسیون هپاتیت B هیچگونه موارد منع تلقیح ندارد حتی اگر فرد HBsAg مثبت یا HBsAb مثبت باشد.
25- در صورتی که نوزاد از مادر HBsAg مثبت به دنیا آمده باشد باید تزریق همزمان ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت B با واکسن هپاتیت B در دو عضله جداگانه در اسرع وقت و ترجیحا در ظرف 12 ساعت پس از تولد انجام گیرد. در صورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی، تزریق واکسن هپاتیت B به تنهایی نیز در ساعات اولیه پس از تولد حدود 75 درصد تا 95 در صد ایمنی ایجاد میکند.
26- در صورتی که هر یک از زوجین HBsAg مثبت باشد، زوج دیگر و فرزندان ساکن در منزل آنها باید علیه بیماری هپاتیت B واکسینه شوند.
27- در افراد مبتلا به هموفیلی واکسن هپاتیت زیر جلدی تزریق گردد.
28- در کودکان دارای نقص سیستم ایمنی، کودکان تحت درمان با داروهای پایینآورنده قدرت دفاعی بدن نظیر کورتیکواستروییدها و یا تحت درمان با اشعه و مبتلایان به لوسمی، لنفوم و سرطانهای ژنرالیزه استفاده از واکسن پولیو زنده خوراکی قدغن میباشد و به جای آن از واکسن کشته تزریقی باید استفاده شود.
ادامه مطلب ...آب در بدن، مواد خوراکی و موادی را که باید دفع شوند جابجا میکند. اکسیژن هوا به وسیله هموگلوبین خون از ششها به سلولهای بدن میرسد. غذایی که مصرف میکنیم در محیط آبی گوارش میشود و فرآوردههای گوارشی آن به وسیله خون به تمام سلولهای بدن میرسند. اگر آب نباشد بدن یک حجم شکننده و سخت است.
آب خاصیت ضربهگیری دارد و با ایجاد حالت ارتجاعی از اندامهای داخلی محافظت میکند.
آب تنها مادهای است که در طبیعت در شرایط عادی به سه حالت جامد، مایع و بخار یافت میشود.
همچنین بیشترین واکنشهای شیمیایی، کاربرد آزمایشگاهی و صنعتی نیز در محلولهای آبی صورت میگیرند.
حضرت علی (ع) می فر مایند: «آب بهترین نوشیدنی در دنیا و آخرت است.»
در سوره واقعه آیات 68 و 69 آمده است: «آیا به آبی که مینوشید اندیشیدهاید؟»آیا شما آن را از ابر نازل میکنید یا ما نازل میکنیم؟
این آیات وجود انسان را در برابر یک سلسله سوالها قرار میدهد. در واقع میگوید: آیا هرگز درباره این آبی که مایه حیات شما است و پیوسته آن را مینوشید، فکر کردهاید؟ چه کسی به آفتاب فرمان میدهد بر سطح اقیانوسها بتابد و از میان آبهای شور و تلخ، تنها ذرات آب خالص و شیرین و پاک از هر گونه آلودگی را جدا ساخته و به صورت بخار به آسمان بفرستد؟ که این بخارها به صورت قطرات باران نرم و ملایم، آهسته و پی در پی بر سرزمینها فرود آید.
در ادامه در آیه 72 سوره واقعه آمده است: «اگر بخواهیم، این آب گوارا و شیرین را به صورت تلخ و شور قرار میدهیم، پس چرا شکر این نعمت بزرگ را به جا نمیآورید؟».
در روایتی از پیامبر اکرم (ص) میخوانیم: هنگامی که حضرت آب مینوشید، میفرمود: «حمد برای خداوندی که به رحمتش ما را از آب شیرین و گوارا سیراب کرد و آن را به خاطر گناهانمان شور و تلخ قرار نداد.».
قبل از این که روایاتی دیگر در مورد آب بیان کنیم، جالب است بدانیم که این سخنان و سفارشها حدود 1400 سال پیش در محیطی که از تمدن و بهداشت خبری نبود و بشر هنوز میکروبها و عوامل بیماریزا را کشف نکرده بود و به نقش و اهمیت غدد اصلی بدن و ترشحات آنها آگاهی نداشت، از سوی پیشوایان دینی بیان شده که خود گواه روشنی است بر این که سخنانی این چنین بزرگ و سازنده، که هیچ گاه رنگ کهنگی به خود نمیگیرد، جز از طریق وحی الهی ممکن نیست.
آب باران
در قرآن کریم سوره (ق) آیه 9 آمده است: «و از آسمان آبی مبارک نازل کردیم».
در بحارالانوار آمده است که آب باران، آبی مبارک است، به خصوص آب باران در ماه نیسان (نیسان: ماه دوم از فصل بهار است) که بعد از گذشت 23 روز از نوروز آغاز و تا سی روز ادامه مییابد. باران بهاری همان گونه که موجب حیات و تحول در نباتات و حیوانات میگردد، در انسان نیز منشاء تحول و سلامتی است.
در سوره فرقان آیه 48 آمده است: «و از آسمان آبی طاهر و پاک و پاک کننده فرو فرستادیم.».
حضرت علی (ع) میفرمایند : «از آب آسمان بنوشید، چرا که بدن را پاکیزه و بیماریها را رفع میکند. ».
آب زمزم
از مهمترین نقشهای آب در زندگی انسان، درمان برخی از بیماریهاست. در این مورد تنها دو روایت در خصوص ویژگی آب زمزم بیان میکنیم:
حضرت علی (ع) به نقل از پیامبر (ص) میفرمایند: «آب زمزم به نیت هر دردی نوشیده شود شفاست.».
همچنین میفرمایند: «آب زمزم بهترین آب روی زمین است.».
آب گرم
«هر وقت کسی از شما داخل حمام شد، سه کف (منظور آبی که در کف دست جمع شود) از آب گرم بنوشد که شفافیت صورت را زیاد میکند و درد بدن را از بین میبرد.».
آب سرد
حضرت علی (ع) میفرمایند: «بر مریض تب دار آب سرد بریزید (پاشویه کنید) زیرا حرارت بدن را کاهش میدهد.».
«دو چیز سبب اصلاح و سلامت بدن میشود: خوردن انار، نوشیدن آب خنک.».
همچنین امام صادق (ع) میفرمایند: «در حمام آب سرد نخورید، چون معده را خراب میکند.».
امام صادق (ع) میفرمایند: «به سه نفس آب نوشیدن بهتر از یک نفس است. پسندیده نیست که انسان همانند شتر و چهارپایان آب بنوشد.».
آبی که به آرامی و شبیه مکیدن نوشیده شود، دارای خواص زیر خواهد بود:
- آب با ترشحات بزاق آغشته شده و در هضم غذا مؤثرتر خواهد بود.
- موقع نوشیدن، آب با هوا مخلوط نمیشود و بنابراین معده درد نمیگیرد.
- نوشنده آب، احساس لذت بیشتری میکند.
حدود 60 درصد وزن بدن ما را آب تشکیل میدهد. بدن روزانه مقدار زیادی آب از طریق ادرار، مدفوع، تعریق و بازدم از دست میدهد.
در برخی موارد سرعت از دست رفتن آب بیشتر میشود، مانند بیماری، زندگی در ارتفاعات، آب و هوای خشک، ورزش، مسافرت با هواپیما، عدم مصرف یک وعده غذا (مانند نخوردن صبحانه) و نوشیدن مقدار زیادی قهوه یا چای (باعث ادرار زیاد میشود) بنابراین رعایت نکات زیر از کمبود آب بدن جلوگیری میکند:
* هرگاه تشنه شدید، سریع آب بنوشید. تشنگی نشانه خوبی از کم آبی است، اما اطمینان بخش نیست. اگر بیمارید یا ورزش میکنید و یا در ارتفاع بالا به سر میبرید، بیش از حد معمول به مایعات نیاز دارید؛ حتی اگر احساس تشنگی نکنید.
* نوشیدن منظم آب.
* نوشابه، چای و قهوه را به جای آب مصرف نکنید.
* روشن بودن رنگ ادرار، نشانه مناسب بودن آب بدن است. در صورت تیره بودن آن، کلیهها مواد زائد را در حجم کمی از آب تغلیظ کردهاند.
1 - از روزی خدا بخورید و بیاشامید و در زمین به فساد و فتنه انگیزی نپردازید. (بقره - 60)
2 - از آنچه خدا روزی شما قرار داده است، حلال و پاکیزه بخورید. (مائده - 88)
امام باقر (ع): خدای بزرگ آدمی را میان تهی (دارای شکم) آفرید و ناگزیز خوراک و آب می خواهد.(کافی – 287/6)
درباره این سخن حضرت موسی (ع) که در قرآن کریم نقل شده است: « پروردگارا من به هر خیری که برایم بفرستی نیازمندم» ، امام صادق (ع) فرمود : خوراک خواست که به آن نیازمند بود. (بحار – 313/66)
امام صادق (ع) : آنچه از زمین بیرون می آید و خوردن آن بر انسان روا و حلال است سه گونه خوراکی است:
گونه ی اول دانه های گیاهی از گندم، جو، برنج، نخود و کنجد و دیگر دانه های روغنی و سایر دانه ها را شامل می شود. هر دانه ای که بتواند خوراک انسان شود و به او نیرو بخشد، خوردنش حلال است و هر چه در آن زیانی برای بدن انسان وجود داشته باشد خوردن آن حرام است، جز در حال ضرورت.
گونه دوم میوه هایی است که از زمین به دست می آید و برای انسان خاصیت غذایی دارد و با خوردن آن نیرومند می شود که خوردن همه آنها حلال است. آنچه به بدن آدمی زیان برساند ، خوردنش حرام است.
گونه سوم انواع تره بارها، سبزی ها و رستنی های دیگر است که خوردن آنها خاصیتی برای آدمی دارد و خوراکی است برای او، که مصرف آنها حلال است و خوردن گونه هایی که برای آدمی زیان بخش است، همچون گیاهان سمی و خرزهره حرام است.
اما آنچه از گوشت جانواران خدا خوردن آنها را حلال دانسته است، گوشت گاو، گوسفند، شتر، پرندگان و گوشت جانوران وحشی که دندان تیز و چنگال درنده ندارند.
آنچه از تخم پرندگان خوردنشان حلال است، تخم هایی است که شکل دو سر آن با یکدیگر تفاوت داشته (بیضی شکل) باشد.
از شکار دریایی، خوردن گوشت ماهی هایی حلال است که سطح بدن آنها را فلس هایی پوشانده باشد.
آنچه نوشیدن آنها حلال است، آن است که زیاد آن عقل را دگرگون نسازد و آنچه زیاد آن چنین باشد، نوشیدن اندک آن نیز حرام است.
امام صادق (ع): بر مؤمن لازم است که پیش از خوردن طعام (یعنی با شکم گرسنه) از خانه خویش بیرون نرود، که این بر عزت و کرامت او می افزاید.(بحار- 341/66)
امام سجاد (ع): خدایا بر محمد و آل محمد(ص) درود فرصت و گسترده ترین روزی خویش را بر من در ایام سالخوردگی مقرر فرما و بیشترین نیروی خودت را در ایام درماندگی بهره ی من ساز. (صحیفه سجادیه-135)
ادامه مطلب ...در روایات متعددى مى خوانیم : یکى از شرایط استجابت دعا پرهیز از غذاى حرام است؛ از جمله، در حدیثى آمده است که شخصى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و عرض کرد: «احب ان یستجاب دعائى؛ دوست دارم دعاى من مستجاب شود!» پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «طهر ماکلک ولاتدخل بطنک الحرام ، غذاى خود را پاک کن و از غذاى حرام پرهیز نما!»
همین معنى از همان بزرگوار با تعبیر دیگرى آمده است، مى فرماید: «من احب ان یستجاب دعائه فلیطیب مطعمه و مکسبه; کسى که دوست دارد دعایش مستجاب شود، طعام و کسب خود را از حرام پاک کند!»
با توجه به این که در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: «ان الله لایستجیب دعاء بظهر قلب قاس; خداوند دعایى را که از قلب قساوتمند برخیزد مستجاب نمى کند!» مى توان نتیجه گرفت که غذاى ناپاک و حرام، قلب را تاریک و قساوتمند مى کند; و به همین دلیل، دعاى حرام خواران مستجاب نمى شود و از اینجا به رابطه نزدیکى که در میان ناپاکى درون و تغذیه حرام وجود دارد، مى توان پى برد.
در حدیث معروف امام حسین علیه السلام در روز عاشورا آمده است که بعد از ایراد آن سخنان داغ و پر محتوا و گیرا در برابر لشکر لجوج و قساوتمند کوفه، هنگامى که ملاحظه کرد آنها حاضر به سکوت و گوش دادن به سخنانش نیستند، فرمود: (آرى! شما حاضر به شنیدن سخن حق نیستید زیرا ملئت بطونکم من الحرام فطبع الله على قلوبکم; شکمهاى شما از غذاهاى حرام پر شده است، در نتیجه خداوند بر دلهاى شما مهر زده است (و هرگز حقایق را درک نمى کنید!)»
2- در روایات دیگرى آمده است; که رابطه اى در میان خوردن غذاى حرام و عدم قبول نماز و روزه و عبادات، وجود دارد; از جمله، در حدیثى از پیامبراکرم صلى الله علیه و آله مى خوانیم: «من اکل لقمة حرام لن تقبل له صلوة اربعین لیلة، و لم تستجب له دعوة اربعین صباحا و کل لحم ینبته الحرام فالنار اولى به و ان اللقمة الواحدة تنبت اللحم; هرکسى لقمه اى از غذاى حرام بخورد تا چهل شب نماز او قبول نمى شود،و تا چهل روز دعاى او مستجاب نمى گردد; و هر گوشتى که از حرام بروید، آتش دوزخ براى آن سزاوارتر است; و حتى یک لقمه نیز باعث روییدن گوشت مى شود!»
بدیهى است براى قبولى نماز، شرایط زیادى لازم است، از جمله حضور قلب و پاکى دل، اما غذاى حرام پاکى قلب و صفاى دل را از انسان مى گیرد.
3- در روایات متعدد دیگرى از پیامبراکرم صلى الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام آمده است که: «من ترک اللحم اربعین صباحا ساء خلقه;کسى که چهل روز گوشت را ترک کند، اخلاق او بد مى شود!»
از این احادیث بخوبى استفاده مى شود که در گوشت ماده اى است که اگر براى مدت طولانى از بدن انسان قطع شود،در روحیات و اخلاق او اثر مى گذارد،و کج خلقى و بد اخلاقى به بار مى آورد.
البته استفاده زیاد از گوشت حیوانات نیز در بعضى از روایات مزموم شمرده شده، ولى از ترک آن براى مدت طولانى نیز در بسیارى از روایات نهى شده است.
4- در روایات زیادى که در کتاب «اطعمه و اشربه » آمده است، رابطه اى میان بسیارى از غذاها و اخلاق خوب و بد، بیان گردیده به عنوان نمونه:
در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى خوانیم: «علیکم بالزیت فانه یکشف المرة .... و یحسن الخلق; بر شما لازم است که از زیت (زیت به معنى روغن زیتون یا هرگونه روغن مایع است) استفاده کنید، زیرا صفرا را از بین مى برد... و اخلاق انسان را نیکو مى کند!»
5- در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: که از کلام پیامبر صلى الله علیه و آله چنین نقل مى کند «من سره ان یقل غیظه فلیاکل لحم الدراج; کسى که دوست دارد خشم او کم شود گوشت دراج را بخورد!» (دراج پرندهاى استشبیه به کبک که گوشت لذیدى دارد)
از این تعبیر بخوبى استفاده مى شود که رابطه اى میان تغذیه و خشم و بردبارى وجوددارد.
6- در روایت مشروحى از تفسیر عیاشى از امام صادق علیه السلام نقل شده درباره این که چرا خداوند خون را حرام کرده مى فرماید: «و اما الدم فانه یورث الکلب و قسوة القلب و قلة الرافة و الرحمة لا یؤمن ان یقتل ولده و والدیه ....; این که خداوند خوردن خون را حرام کرده به خاطر آن است که سبب جنون و سنگدلى و کمبود رافت و مهربانى مى شود ... تا آنجا که ممکن است فرزند و یا پدر و مادرش را به قتل برساند!»
در بخش دیگرى از این روایت مى فرماید: «و اما الخمر فانه حرمها لفعلها و فسادها وقال ان مدمن الخمر کعابد الوثن و یورث ارتعاشا و یذهب بنوره و یهدم مروته; و اما شراب، خداوند آن را به خاطر تاثیر و فسادش حرام کرده است و فرمود شخص دائم الخمر مانند بت پرست است بدنش لرزان مى شود، و نور (معنویت) او را از بین مى برد، و شخصیت او را ویران مى سازد!»
7- در روایات متعددى که در کافى درباره انگور آمده است رابطه میان خوردن انگور و برطرف شدن غم و اندوه دیده مى شود; از جمله، در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: «شکى نبى من الانبیاء الى الله عزوجل الغم فامره الله عزوجل باکل العنب; یکى از پیامبران الهى از غم و اندوه (و افسردگى) به پیشگاه خداوند متعال شکایت کرد; خداوند متعال به او دستور داد که انگور بخورد!»
این حدیث تاکید بیشترى است بر مساله ارتباط تغذیه با مسائل اخلاقى.
8- در احادیث متعددى نیز رابطه خوردن انار و از میان رفتن وسوسه هاى شیطانى و به وجود آمدن نورانیت قلب دیده مى شود; از جمله، در حدیث معتبرى از امام صادق علیه السلام آمده است که مى فرمود: «من اکل رمانة على الریق انارت قلبه اربعین یوما; کسى که یک انار را ناشتا بخورد، چهل روز قلبش را نورانى مى کند.»
9- در روایت متعددى در باب «خوردن » تعبیراتى دیده مى شود که همه نشانه ارتباط تغذیه با روحیات و مسائل اخلاقى است; از جمله، در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى خوانیم که به جعفر (ابن ابى طالب)علیهماالسلام فرمود: «یا جعفر کل السفرجل فانه یقوى القلب و یشجع الجبان; اى جعفر! « به » بخور قلب را تقویت مى کند و ترسو را شجاع مى سازد!»
10- در بعضى از احادیث رابطه میان غذاى اضافى و سنگدلى و قساوت و عدم پذیرش موعظه دیده مى شود; از جمله، در کتاب «اعلام الدین » از پیغمبر اکرم نقل شده که فرمود: «ایاکم و فضول المطعم فانه یسم القلب بالقسوة و یبطى ء بالجوارح عن الطاعة و یصم الهمم عن سماع الموعظة; از غذاى اضافى بپرهیزید که قلب را پر قساوت مى کند و از اطاعت حق تنبل مى سازد و گوش را از شنیدن موعظه کر مى نماید!»
فضول الطعام (غذاى اضافى) ممکن است اشاره به پرخورى باشد یا غذاهاى باقى مانده و فاسد شده، و در هر حال از رابطه تغذیه و مسائل اخلاقى خبر مى دهد.
همین معنى در بحارالانوار از بعضى از روات اهل سنت از پیغمبراکرم صلى الله علیه و آله نقل شده است.
از این حدیث بخوبى استفاده مى شود کهغذاى اضافى سه پیامد سوء دارد: قساوت مى آورد; انسان را در انجام عبادات و طاعات تنبل مى کند; و گوش شنوا را در برابر مواعظ از انسان مى گیرد!
این مطلب کاملا محسوس است که وقتى انسان غذاى زیاد و سنگین مى خورد عبادات را به زحمت به جا مى آورد و نشاطى براى عبادت ندارد بعکس هنگامى که غذاى ساده و کم مى خورد قبل از اذان صبح بیدار است نشاط دارد و حالت مطالعه و عبادت دارد.
همچنین به تجربه رسیده است هنگامى که انسان روزه مى گیرد رقت قلب پیدا مى کند و آمادگى بیشتر براى شنیدن مواعظ در او حاصل مى شود; بعکس هنگامى که شکم پر است فکر انسان درست کار نمى کند و خودش را از خدا دور مى بیند.
11- در احادیث اسلامى در ارتباط نوشیدن عسل با صفاى قلب، از امیرمؤمنان على علیه السلام مى خوانیم: «العسل شفاء من کل داء و لا داء فیه یقل البلغم و یجلى القلب; عسل شفاى تمام بیماریها است و در آن بیمارى نیت بلغم را کم مى کند و قلب را صفا مى بخشد.»
نتیجه:
از مجموع آنچه در بالا آوردیم و روایات فراوان دیگر که ذکر آنها به طول مى انجامد بخوبى استفاده مى شود که رابطه نزدیکى میان تغذیه و روحیات و اخلاقیات وجود دارد، هرگز نمى گوئیم غذاها علت تامه براى اخلاق خوب یا بد است، بلکه همین اندازه مى دانیم که طبق روایات بالا یکى از عوامل زمینه ساز پاکى و اخلاق، تغذیه است هم از نظر نوع غذاها و هم از نظر حلال و حرام بودن آنها.
دانشمندان امروز نیز معتقدند بسیارى از پدیده هاى اخلاقى به خاطر هورمونهائى است که غده هاى بدن تراوش مى کند و تراوش غده ها رابطه نزدیکى با تغذیه انسان دارد; بر همین اساس، بعضى معتقدند که گوشت هر حیوانى حاوى صفات آن حیوان است، واز طریق غده ها و تراوش آنها در اخلاق کسانى که از آن تغذیه مى کنند اثر مى گذارد. گوشت درندگان انسان را درنده خو مى کند، و گشت خوک صفت بى بندوبارى جنسى را که از ویژگیهاى این حیوان است به خورنده آن منتقل مى سازد.
این از نظر رابطه طبیعى و مادى است، از نظر رابطه معنوى نیز آثار خوردن غذاى حرام غیر قابل انکار است، غذاى حرام قلب را تاریک و روح را ظلمانى مى کند و فضائل اخلاقى را ضعیف مى سازد.
این سخن با ذکر یک داستان تاریخى که مورخ معروف مسعودى در «مروج الذهب » آورده پایان مى دهیم:
او از «فضل بن ربیع » نقل مى کند که «شریک ابن عبدالله » روزى وارد بر «مهدى » خلیفه عباسى شد، مهدى به او گفت باید حتما یکى از سه کار را انجام دهى، شریک سؤال کرد کدام سه کار؟ گفت یا قضاوت را از سوى من بپذیرى و یا تعلیم فرزندم را برعهده بگیرى، و یا غذائى (با ما) بخورى! شریک فکرى کرد و گفت سومى از همه آسانتر است، مهدى او را نگهداشت و به آشپز گفت انواعى از خوراک مغز آمیخته با شکر و عسل براى او فراهم ساز.
هنگامى که «شریک » از آن غذاى بسیار لذیذ و (طبعا حرام) فارغ شد، آشپز رو به خلیفه کرد و گفت این پیرمرد بعد از خوردن این غذا هرگز بوى رستگارى را نخواهد دید! فضل ابن ربیع مى گوید مطلب همین گونه شد، و شریک ابن عبدالله بعد از این ماجرا هم به تعلیم فرزندان آنها پرداخت و هم منصب قضاوت را از سوى آنها پذیرفت.
منبع : کتاب اخلاق در قرآن کریم آیه الله مکارم شیرازی، جلد اول صفحه 149
مسواک را برمیداریم، کمی خمیردندان روی آن میگذاریم و مسواک زدن را شروع میکنیم و بسته به حال و حوصلهمان، یک یا چند دقیقهای هم مسواک میزنیم. اما متاسفانه در مورد این کار هم مانند هر عادت دیگری ممکن است دچار روزمرگی و در نتیجه اشتباهاتی شویم که نتیجهاش پوسیدگی دندانها و بیماریهای لثه است. در این مطلب به 8 خطای مسواک زدن اشاره کرده ایم.
1- عجله می کنید.
به عقیده کارشناسان، یکی از خطاهای شایع مسواک زدن، زمان کوتاهی است که برای این کار اختصاص داده می شود. برای اینکه به خوبی دندان هایتان را مسواک بزنید، باید حدود 2 دقیقه وقت برای این کار صرف کنید.
زمانی که با عجله مسواک می زنید، نمی توانید جرم های دندان را از بین ببرید. نتایج یک پژوهش انگلیسی نشان می دهد دو سوم افرادی که از بیماری مربوط به لثه رنج می برند افرادی هستند که با وجود توصیه های دندان پزشک شان باز از اختصاص دادن دو دقیقه به مسواک زدن کوتاهی کرده اند.
زمانی که مسواک را به دست می گیرید به ساعت خود نگاه کنید و دو دقیقه از وقت با ارزش تان را به این کار مهم اختصاص دهید. دندانپزشکان توصیه میکنند دهان را به 4 قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را در طی 30 ثانیه مسواک بزنید.
همچنین دندانپزشکها توصیه میکنند که حداقل دو بار در روز دندانهای خود را مسواک بزنید. هر چه فاصله زمانی میان دفعات مسواک زدن، طولانیتر باشد، احتمال بروز مشکلات دهان و دندان افزایش مییابد.
2- دقت نمی کنید.
خطای دیگری که زیاد مرتکب می شوید این است که حین مسواک زدن، برخی از مناطق دهان را فراموش می کنید.
اغلب مردم فراموش میکنند که سطح داخلی دندانهای خود را مسواک بزنند. متخصصان بر این باورند که بیشتر مردم مسواک زدن قسمت داخلی دندانهای جلو را بیشتر فراموش میکنند.
مطمئن شوید که سطح بیرونی و داخلی دندانها و قسمتی که با آن غذا را میجوید به درستی و کامل مسواک زدهاید. همچنین کشیدن مسواک روی سطح زبان خود را فراموش نکنید.
اغلب بخش هایی از دهان که مسواک به راحتی به آنجا نمی رسد، مثل دندان های عقب رها می شوند. باید توجه داشته باشید که با حوصله و دقت مسواک بزنید. برخی افراد در مسواک زدن تمام دندان ها، تنبلی به خرج می دهند.
دندانپزشکان دریافتهاند اغلب افراد بارها و بارها از یک قسمت دهان خود شروع به مسواک زدن میکنند. در حالی که بهتر است این کار را از نقاط مختلفی شروع کنیم تا در قسمتی خاص از مسواک زدن خسته نشویم. چون ممکن است وقتی که به چهارمین قسمت دندانها میرسیم از این کار خسته شده باشیم و آن بخش کمتر از بقیه دندانها تمیز شود.
3- مسواک را بیش از حد روی دندان ها فشار می دهید.
آیا از آن دسته افرادی هستید که تصور می کنند هر چه بیشتر مسواک را فشار دهند دندان ها بهتر تمیز می شوند؟ باید بگوییم متاسفانه اشتباه می کنید. به کار بردن انرژی زیاد در حین مسواک زدن از آن دسته خطاهای رایجی است که تمام مراجعین به دندان پزشکان مرتکب می شوند. فشار دادن مسواک روی دندان ها باعث می شود بافت لثه ها از دندان ها فاصله بگیرد و از بین برود. حتی امکان دارد به حساسیت دندانی یا افتادگی دندان دچار شوید.
خلاصه اینکه با دندان هایتان مهربان باشید. دندان پزشکان توصیه می کنند از مسواک های نرم استفاده کنید، زیرا اینگونه مسواک ها به دندان آسیب نمی رسانند و راحت تر روی دندان ها می لغزند. البته برس مسواک باید به اندازه کافی محکم باشد تا بتواند پلاکهای دندانی را از بین ببرد، ولی نه تا حدی که هنگام مسواک زدن به دندانها و لثهها آسیب وارد کند.
4- حرکاتتان اشتباه است.
اگر مسواک زدن از رشته های المپیک بود به نظرتان چه امتیازی از هیات داوران دریافت می کردید؟ اگر مسواک را به صورت افقی از عقب به جلو و بر عکس روی دندان هایتان می کشید امتیاز بالایی نسیب تان نمی شد. مسواک را با حرکات دورانی کوتاه و ملایم روی دندان هایتان حرکت دهید. نزدیک لثه ها یک زاویه ی 45 درجه به مسواک بدهید و از بالا به پایین مسواک بزنید.
5- در استفاده از خمیر دندان زیاده روی می کنید.
زیاده روی در مصرف خمیر دندان، فی نفسه آسیبی به دندان ها نمی زند، اما امکان دارد به خاطر اینکه دوست ندارید دهانتان پر از کف باشد زمان مسواک زدن را کوتاه کنید.
برای کودکان لایه ی نازکی از خمیر دندان کافیست و برای بزرگسالان اندازه ی یک نخود یا تیله، بس است و بهتر است زیاده روی نکنید.
6- مسواک خود را خوب نمی شویید.
باکتریها میتوانند به راحتی در مسواکی که خوب شسته نشده رشد کنند و دفعه بعد که مسواک میزنید، ممکن است این باکتریها را به دهان و دندان خود وارد کنید.
در ضمن شستشوی کامل مسواک پس از هر بار مسواک زدن، باعث میشود که باقیماندههای خمیردندان نیز از روی آن پاک شود.
7- مسواک را در جایی قرار می دهید که خشک نمی شود.
اگر مسواک شما همیشه مرطوب بماند، میتواند مکانی مناسب برای رشد باکتریها باشد. همچنین اگر برس مسواک همواره خیس بماند، موهای سر مسواک به سرعت تغییر شکل میدهند.
پس بعد از شستن مسواک، آن را در هوای آزاد قرار دهید تا کاملا خشک شود و بعد در جامسواکی دربسته قرار دهید.
8- مسواک خود را به موقع عوض نمی کنید.
انجمن دندانپزشکی آمریکا پیشنهاد میکند هر 3 یا 4 ماه یک بار مسواک خود را عوض کنید (در صورتی که هر روز از آن استفاده کنید). در ضمن اگر موهای سر مسواک زودتر از این مدت ساییده شوند، باید همان موقع این تعویض صورت گیرد. پس باید به ظاهر مسواک هم دقت کنید و اگر موهای سر آن انعطافپذیری خود را از دست داده یا از هم جدا شدهاند، مسواک جدیدی تهیه کنید.
تغذیه در آموزه های دینی؛ برنامه غذایی و آداب تغذیه
حضرت علی (ع) می فرمایند: "هر کس در دل خود، درخت علاقه به انواع غذاها را بکارد، میوه انواع بیماری ها را از آن می چیند."
دین مقدس اسلام که برای تامین سعادت مردم از سوی خداوند متعال آمده همیشه دنیا و آخرت انسان را مد نظر قرار داده است. پیشوایان دینی ما نیز از یک سو مردم را با امور معنوی و عبادی و از سوی دیگر با عوامل تندرستی، بهداشت و بهرهبرداری از لذایذ حلال و مشروع و... آشنا کردهاند.
نخستین نکته در رعایت دستورات بهداشتی درباره تغذیه، توجه به این حقیقت است که در نظام آفرینش "خوردن" ابزاری برای زندگی است و نه زندگی ابزاری برای "خوردن". چنانچه در حکمتی منسوب به حضرت علی (ع) آمده است: "زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه."
بسیاری از مردم، سلامت، شادابی و زندگی خود را فدای شکم می کنند، از این رو توجه به اینکه "چه، چگونه و چه مقدار بخورند" ندارند و گرفتار انواع بیماری ها می شوند.
حضرت علی (ع) در این رابطه می فرمایند: "هر کس در دل خود، درخت علاقه به انواع غذاها را بکارد، میوه انواع بیماری ها را از آن می چیند."
رهنمودهای اسلام در این زمینه، فوقالعاده مهم و ارزشمند است و با در نظر گرفتن زمان بیان آن ها، معجزه ی علمی پیشوایان دین محسوب می شود. این مقاله به بیان برخی از توصیه های حیات بخش اسلام در زمینه برنامه غذایی و آداب تغذیه می پردازد.
برنامه ی غذایی
انسان باید به غذا، خوراک و به آن چه می خورد توجه داشته باشد که از هر نظر پاک، تمیز، حلال، مباح و قابل خوردن بوده و از بهداشت و سلامت کافی برخوردار باشد.
قرآن کریم در آیه 24 سوره عبس می فرماید:
"آدمی به قوت و غذای خود مانند چشم خود بنگرد."
بر سر سفره غذا منشین، مگر در حالی که گرسنه باشی و دست از طعام بر مدار، مگر وقتی هنوز میل به خوردن داری
" ای اهل ایمان روزی حلال و پاکیزه ای که ما نصیب شما کرده ایم بخورید و شکر خدا را به جای آرید..."
بهترین غذاها از منظر روایات اسلامی غذایی است که از دسترنج خود فرد تهیه شده و خانواده آن را دوست داشته باشند و بوی آن موجب آزار و اذیت دیگران نباشد و بهترین سفره ها، پاکیزه ترین، حلال ترین و ساده ترین آن ها است.
چه اندازه بخوریم؟
- رعایت اعتدالدر خوردن غذا اعتدال را باید رعایت کرد. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:
" و هم از نعمت های خدا بخورید و بیاشامید و اسراف مکنید که خداوند مسرفین را دوست ندارد." (اعراف آیه 31)
همچنین امام موسی کاظم (ع) می فرمایند: "اگر مردم در طعام خوردن میانه رو باشند همیشه بدن شان سالم می ماند."
پرخوری مکروه است و چه بسا زیاده روی در خوردن، حرام باشد آن گاه که موجب ضرر به بدن است
و همچنین می فرمایند: "خوردن غذا در ساعاتی که انسان سیر باشد باعث بیماری برص است. (برص لکه های سفیدی است که روی پوست بدن ظاهر می شود.)
حضرت علی (ع) نیز ضمن سفارش به فرزندش امام حسن(ع) می فرمایند:
" بر سر سفره غذا منشین، مگر در حالی که گرسنه باشی و دست از طعام بر مدار، مگر وقتی هنوز میل به خوردن داری."
پرخوری از نظر احادیث به شدت نکوهیده است. پرخوری از سلامتی می کاهد، بدن را بد بو می کند و زمینه انواع بیماری های جسمی و روحی را فراهم می سازد. حجاب تیزهوشی است و دل را سخت و تاریک می سازد. در ادامه برخی از روایات در زمینه پرخوری بیان می شود:
پیامبر اکرم (ص): " هیچ ظرفی را فرزند آدم پر نکرد که بدتر از ظرف شکم باشد، در حالی که برای ادامه زندگی او چند لقمه کافی است."
در حدیث دیگر می فرمایند: "آن که غذا کم بخورد معده اش سالم می ماند و صفا می یابد و هر که پرخور باشد معده اش بیمار و قلبش سخت می شود."
حضرت علی(ع) می فرمایند: "هر کس خوراکش بسیار شود، تندرستی اش کاهش یابد و مخارجش زیاد شود"
همچنین در روایتی دیگر می فرمایند : " تیزهوشی و پرخوری باهم جمع نمی شود."
همچنین امام صادق (ع) می فرمایند: " پرخوری مکروه است و چه بسا زیاده روی در خوردن، حرام باشد آن گاه که موجب ضرر به بدن است." ادامه مطلب ...
"ما در کتاب آفرینش بیان هیچ چیز را فروگذار نکردیم." (سوره انعام / آیه 38)
از ابعاد اعجاز آمیز قرآن این است که بر همه علوم مختلف که عقل و علم بشر هنوز به آن دست نیافته است، احاطه دارد.
اولیای گرامی اسلام نیز در 14 قرن قبل، نکات دقیق بهداشتی، تغذیه ای و طبی را به پیروان خود خاطر نشان کرده و برای درمان مردم از آنها استفاده کرده اند. خداوند در قرآن کریم در آیات متعددی (118 آیه) در مورد تغذیه با ما سخن گفته است. از جمله در آیه 88 سوره مائده آمده است:
"از آنچه خدا روزی شما قرار داده است؛ حلال و پاکیزه بخورید."
روایات و احادیث متعددی نیز از ائمه معصومین (علیهم السلام) در این رابطه بیان شده است. در روایتی امام محمد باقر(ع) غذا را نیاز طبیعی هر فرد می دانند و می فرمایند: "خدای بزرگ آدمی را میان تهی (دارای شکم) آفرید و ناگزیر خوراک و آب می خواهد." (کافی جلد 6 ص 287)
امام صادق(ع) در حدیثی به مقوله غذا و خوردن آن و تقسیم بندی مواد غذایی به حلال و حرام، بر اساس مبداء تولید آنها اشاره نموده اند: آنهایی که از زمین روییده و خارج می شوند و آنهایی که از حیوانات فراهم می شوند.
آنهایی که از زمین خارج می شوند به سه دسته: حبوبات و غلات ، میوه ها و سبزیجات تقسیم بندی شده که مطابق با تقسیم بندی در کتب علمی جدید است. همچنین در این راستا موضوع "هرم غذایی " نیز مورد توجه قرار گرفته است.
این مقاله به بیان برخی از آیات و روایاتی که درباره ی 5 گروه اصلی "هرم غذایی" (که هر گروه قسمتی از نیازهای بدن را تأمین می کنند) هستند، می پردازد.
"تن آدمی بر نان استوار شده است." (امام صادق(ع) کافی ج 6 ص 287)
"خدایا به نان ما برکت ده و میان ما و آن جدایی مینداز که اگر نان نبود نه می توانستیم روزه بگیریم؛ نه نماز بخوانیم و نه دیگر واجبات پروردگار خویش را به جای آوریم." (پیامبر اکرم (ص)؛ کافی ج 6؛ ص 2877)
"اصل معاش آدمی و زندگی او، نان است و آب." (امام صادق(ع) بحار ج 3 ص 87)
" و زمین را شکافتیم و در آن دانه ها، انگور ، سبزی های خوردنی، زیتون، خرما ، باغ های درخت و میوه و علف را رویانیدیم تا شما و چهارپایانتان از آنها بهره ببرید." (سوره عبس آیات 26تا 32)
"هر چیزی را زینتی است و زینت سفره، سبزی است." (امام صادق(ع)؛ بحار ج 66 ص 199)
" و اوست که باغ هایی نیازمند به داربست و بی نیاز از داربست را آفرید و درخت خرما و کشتزارهایی با طعم های گوناگون و زیتون و انار، همانند و در عین حال ناهمانند، آفرید، تا وقتی ثمره آوردند از آنها بخورید و در روز درو، حق آنها را نیز بپردازید و اسراف نکنید که خدا اسراف کاران را دوست ندارد." (سوره انعام آیه 141)
"مرد باید از هر میوه ای (میوه متداول) برای خانواده اش تهیه نماید" (امام صادق (ع) کافی جلد 5 ص 511)
"برای شما در چهارپایان، عبرتی است. از شیری که در شکمشان هست سیرابتان می کنیم و از آنها سودهای بسیار می برید و از آنها می خورید" (سوره مومنون آیه 21)
"شیر بخور چرا که گوشت می رویاند و استخوان را محکم می کند." (امام صادق(ع) کافی ج 6 ص 336)
"پنیر، لقمه غذایی خوبی است." (امام صادق (ع) وسایل الشیعه ج 17 ص 94)
"چنانچه مسلمانی ضعف بدنی پیدا کرد، لبنیات را به همراه گوشت (یا کباب) بخورد، زیرا خداوند در آنها موجبات توانمندی و نیرومندی را قرار داده است." (حضرت علی(ع) بحار ج 66 ص 69)
" و چهار پایان را آفرید، در حالی که در آنها برای شما، وسیله پوشش و منافع دیگری است و از گوشت آنها می خورید." (سوره نحل آیه 5)
" اوست که دریا را رام کرد تا از آن گوشت تازه بخورید و زیورهایی بیرون آورید و خویشتن را بدان بیارایید و کشتی ها را ببینی که دریا را می شکافند و پیش می روند تا از فضل خدا روزی طلبند؛ باشد که سپاس گویید." (سوره نحل آیه 14)
" خوردن گوشت موجب ازدیاد و تقویت قوای بینایی و شنوایی و نیز قوت می شود." (امام صادق(ع) کافی ج 5 ص 511)
" بر شما باد خوردن ماهی که اگر بی نان بخورید کافی است و اگر با نان بخورید گواراست." (امام موسی کاظم (ع) بحار ج 65 ص 207)
امید است با فراگیری آیات و تفاسیر این کتاب آسمانی و تفکر و تعمیق در آن، قدر و منزلت آن را هرچه بیشتر بدانیم.