ایدز ونزدیک وبینی ودیابتو تغذیه با شیر مادر

شیر مادر از نزدیک بینی جلوگیری می کند

محققان می گویند علائم بروز اغلب بیماری ها در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، 50 درصد از دیگر نوزادان کمتر است.

دوکوزاهگزانوئیک اسید(DHA) ماده ای است که در شیر مادر وجود دارد و می تواند عامل اصلی در بهبود رشد بصری نوزادان در آغاز تولد باشد که چنان چه نوزادان از شیر مادر تغذیه کنند، سطح این ماده در بدن شان افزایش پیدا می کند، در نتیجه مردمک ها رشد لازم را می کنند و احتمال بروز بیماری نزدیک بینی در آن ها کاهش پیدا می کند.

بیماری نزدیک بینی یکی از رایج ترین مشکلات چشمی است که بیش از 40 درصد از جمعیت آمریکا و اروپا و 70 تا 90 درصد از جمعیت آسیا به خصوص مردم سنگاپور، ژاپن و هنگ کنگ بدان مبتلا هستند.

DHA حتی برای رشد و شکل گرفتن سلول های گیرنده ی تصویر شبکیه ی چشم نیز بسیار مهم و حیاتی است.

ناگفته نماند عواملی مثل تماشای تلویزیون زیاد از نزدیک، بازی های کامپیوتری و مطالعه زیاد نیز می تواند منجر به بیماری نزدیک بینی شود. 

انواع حالات شیردهی

عمل شیردهی یک هنر است و یادگیری صحیح آن نیاز به زمان کافی دارد. در اینجا به کمک تصاویر زیر، حالت های مختلف شیردهی به نوزاد را برای شما توضیح می دهیم.

1- حالت Cross Cradle (گهواره ضربدری):

- وقتی که شما چگونگی شیردهی را یاد می گیرید.

- وقتی که نوزاد شما کوچک است.

2- حالت Football (فوتبالی):

- وقتی شما در حال یادگیری شیردهی صحیح هستید.

- نوزاد شما کوچک است.

- سینه های شما بزرگ است.

- نوک سینه شما صاف یا متورم ( زخم) است.

- عمل سزارین شده اید.

3- حالت Cradle (گهواره):

- وقتی شما نحوه شیردهی مناسب را یاد گرفته اید.

4- حالت Side – Lying (خوابیده به پهلو):

- نشستن برای شما سخت و مشکل است.

- می خواهید در موقع شیردهی استراحت کنید.

- سینه های شما بزرگ است.

- عمل سزارین شده اید.

حالت های مختلف را امتحان کنید. سپس درهر حالت:

1- یک بالش زیر دست خود قرار دهید و به یک جا تکیه دهید تا در هنگام شیر دادن تعادل خوبی داشته باشید.

2- برای اینکه سر نوزاد به راحتی به سینه شما نزدیک باشد، یک بالش زیر نوزاد قرار دهید.

3- برای اینکه دهان نوزاد، در تماس با سینه مادر و مقابل آن باشد، نوزاد را به یک طرف بخوابانید، به جز در حالت فوتبالی که باید به پشت بخوابد یا نوزاد را کمی به طرف سینه برگردانید.

4- دهان نوزاد بایستی مقابل نوک سینه باشد. به جای اینکه نوک سینه بالای دهان نوزاد باشد، یا سینه را به دهان نوزاد فشار دهید، نوزاد را به خود نزدیک تر کنید.

همه چیز درباره شیر مادر

21 فایده شیر مادر برای نوزاد

1- شیر مادر بر ضریب هوشی نوزاد اثر دارد.

2- شیر مادر باعث تقویت عملکرد ریه های نوزاد می گردد و از مشکلات تنفسی و تنگی نفس جلوگیری می کند.

3- شیر مادر دارای اسیدهای چرب، قند لاکتوز، آب و اسید آمینه می باشد.

4- شیر مادر ضد بیماری می باشد، زیرا آنتی بادی های بدن مادر از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود.

5- شیر مادر از نوزاد در برابر پنومونی (ذات الریه)، مسمومیت غذایی، برونشیت، عفونت های میکروبی، آنفلوآنزا، عفونت گوش، آلرژی، جوش، اسهال و سرخجه محافظت می کند.

6- شیر مادر دارای حداقل 100 جزء می باشد که در شیرخشک یافت نمی شود.

7- مکیدن سینه مادر به رشد فک نوزاد کمک می کند و کودکی که دارای فک محکمی باشد، دندان های سالمی خواهد داشت.

8- شیر مادر دارای فواید روانشناسی نیز می باشد به این ترتیب که کودک به مادر وابسته می شود. در زمان تولد، نوزاد 30 تا 38 سانتی متری خود را می بیند و این فاصله ای است که بین صورت مادر و نوزاد وجود دارد.

9- از طرف دیگر نوزاد از گرمی سینه مادر خود لذت می برد و بیشتر شیر می خورد.

10- کودکانی که از شیر مادر خورده اند، تا سن 15 سالگی کمتر دچار دیابت نوع یک، بیماری MS، بیماری قلبی و سرطان می شوند.

11- کودکان شیر مادر خوار مشکلات روانشناختی، رفتاری و یادگیری کمتری دارند.

12- شیر مادر بهترین غذای نوزاد است. شیر مادر ترکیبی از پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مایعاتی است که تمام این ها برای رشد مغز و بدن لازم می باشد.

13- شیرمادر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کم می کند.

14- شیرمادر از بسیاری از بیماری ها و مشکلات دوران بزرگسالی نیز جلوگیری می کند. این مشکلات و بیماری ها عبارتند از: چاقی و اضافه وزن، افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون، اگزما، دیابت، آسم و لوسمی (سرطان خون).

15- شیرمادر می تواند میزان استرس و خونریزی پس از زایمان را کم کند.

16- تغذیه نوزاد با شیر مادر در سال اول زندگی، میزان بیماری ها و مرگ و میر ها را کاهش می دهد.

17- شیر مادر دارای اسید چربی است که به رشد مغز نوزاد کمک می کند.

19- نوزادان شیر مادرخوار اضافه وزن نمی یابند، بلکه به وزن مناسب سن و قد می رسند.

20- نوزادان نارسی که شیر مادر می خورند، بهتر رشد می کنند و ضریب هوشی بالاتری نسبت به نوزدان نارسی که شیر خشک می خورند، دارند.

21- شیر مادر همیشه آماده است و احتیاج به گرم کردن و میکروب زدایی ندارد.

6 فایده شیرمادر برای مادر

1- شیردهی احتمال بارداری مجدد را کاهش می دهد.

2- مادرانی که به نوزاد خود شیر داده اند، از بیماری پوکی استخوان، سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، دیابت نوع 2 و سلیاک (عدم تحمل گلوتن گندم) در امان می باشند.

3- شیردهی موجب کاهش وزن مادر می شود. مادر مقدار زیادی کالری را برای ساخت شیر از دست می دهد، در نتیجه افزایش وزن دوران بارداری اش کاهش می یابد.

4- مکیدن سینه مادر باعث ترشح هورمونی می شود که این هورمون، رحم را به سرعت به حالت اول خود برمی گرداند.

5- از نظر اقتصادی ارزان ترین شیر و مناسب ترین شیر برای نوزاد، شیر مادر است.

6- مادری که شیر خود را به کودک می دهد، از نظر روحی و جسمی رشد می کند، کمتر احساس خستگی و اضطراب و دلواپسی می کند و حسی قوی برای برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.

تفاوت شیرمادر با شیر خشک

* نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می کند.

* ترکیبات شیر خشک تا اندازه ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب با نوزاد خودش است.

* در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند، اسهال 3 تا 4 بار بیشتر رخ می دهد.

* تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی شوند. در حالی که نوزاد شیر خشک خوار در کودکی 20 تا 30 درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.

* نوزادانی که در 3 ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می کنند، 34 درصد کمتر از نوزادان شیر خشک خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت.

* نوزادان شیرمادر خوار نسبت به نوزادان شیرخشک خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری های قلبی می شوند.

* نوزاد وقتی خسته شد، می تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن نیست.

خواص موجود در شیرمادر

* در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrum) که مایعی زرد رنگ و غنی از آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.

* هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد را برای رشد تامین می نماید.

* شیر مادر بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییر می کند.

* شیر مادر دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.

* شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.

* یک مادر سالم روزانه 644 تا  756 گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، 500 کالری انرژی لازم است.

* شیر مادر دارای 330 میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.

از کجا بفهمیم که مقدار شیر مادر برای تغذیه نوزاد کافی است؟

- نوزاد غالبا هر 8 تا 12 ساعت یک بار، شیر می خواهد.

- نوزاد 10 تا 15 دقیقه از هر سینه مادر شیر می خورد.

- نوزاد باید حداقل 6 عدد پوشک را در روز خیس کند.

- در ماه اول، نوزاد حداقل 3 بار در روز مدفوع می کند. مدفوع نوزاد زرد و نرم می باشد.

- نوزادان در ابتدا، وزن کم می کنند. اما در عرض 2 هفته تغذیه با شیر مادر، به وزن اولیه خود می رسند.

- نوزاد از ابتدای تولد تا 4 ماهگی، باید 113 تا 117 گرم در هفته، وزن زیاد کند.

شیر مادر در اسلام

"وَ الْوالداتُ یُرْضعْنَ اَولادهُنَّ حَولَینِ کاملَیْنِ لِمنْ اَرادَ اَنْ یُتمَّ الَّرضاعةَ و عَلَی الْمَولودِ لَهُ رِزقُهنَّ و کِسوَتُهنَّ بِالمعروفِ لا تُکلَّفُ نفسٌ اِلاّ وُسعها لا تُضارَّ والدةٌ بِولَدها ولا مولودٌ لَهُ بِولدهِ و علی الْوارثِ مثْلُ ذلکَ فَانْ اَرادا فصالاً عَنْ تراضٍ منْهما و تشاوُرٍ فلا جُناحَ علیْهما و اِنْ اَردْتُمْ اَنْ تَسْترْضعوا اَولادکُمْ فلا جُناحَ علیْکُمْ اذا سَلَّمْتُمْ ما آتیْتمْ بالمعروفِ واتَّقُوا اللهَ و اعلمُوا اَنَّ اللهَ بما تَعْملونَ بصیرٌ."(بقره/233)

مادران، فرزندان را دو سال تمام، شیر می دهند. (این) برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را تکمیل کند. و بر آن کس که فرزند برای او متولد شده [= پدر]، لازم است خوراک و پوشاک مادر را به طور شایسته ( در مدت شیر دادن بپردازد؛ حتی اگر طلاق گرفته باشد.) هیچ کس موظف به بیش از مقدار توانایی خود نیست! نه مادر(به خاطر اختلاف با پدر) حق ضرر زدن به کودک را دارد، و نه پدر. و بر وارث او نیز لازم است این کار را انجام دهد [هزینه ی مادر را در دوران شیرخوارگی تأمین نماید]. و اگر آن دو، با رضایت یکدیگر و مشورت، بخواهند کودک را (زودتر) از شیر بازگیرند، گناهی بر آنها نیست. و اگر (با عدم توانایی، یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه ای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست؛ به شرط این که حق گذشته ی مادر را به طور شایسته بپردازید. و از(مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و بدانید خدا، به آنچه انجام می دهید، بیناست!

 دستوراتی درباره شیر دادن نوزادان

این آیه که در واقع ادامه ی بحثهای مربوط به مسایل ازدواج و زناشویی است، به سراغ یک مسأله ی مهم، یعنی مسأله ی"رَضاع" (شیر دادن) و با تعبیراتی بسیار کوتاه و فشرده و در عین حال پر محتوا و آموزنده جزئیات این مسأله را بازگو می کند.

1- نخست می گوید: "مادران فرزندان خود را دو سال تمام شیر می دهند"(وَ الْوالداتُ یُرضِعْنَ اَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ).

"والِدات" جمع "والِدَه"، در لغت عرب به معنی مادر است، ولی "اُمّ" معنی وسیع تری دارد که گاه به مادر یا مادر مادر، و گاه به ریشه و اساس هر چیزی اطلاق می شود.

در این بخش از آیه، حق شیردادن در دو سال شیرخوارگی به مادر داده شده، و او است که می تواند در این مدّت از فرزند خود نگاهداری کند و به اصطلاح حق حضانت در این مدت از آنِ مادر است، هر چند ولایت بر اطفال صغیر به عهده ی پدر گذاشته شده است، اما از آنجا که تغذیه جسم و جان نوزاد در این مدّت با شیر و عواطف مادر پیوند ناگسستنی دارد این حق به مادر داده شده، علاوه بر این عواطف مادر نیز باید رعایت شود، زیرا او نمی تواند آغوش خود را در چنین لحظات حساسی از کودکش خالی ببیند و در برابر وضع نوزادش بی تفاوت باشد، بنابراین قرار دادن حقّ حِضانت و نگاهداری و شیر دادن برای مادر یک نوع حق دو جانبه است که هم برای رعایت حال فرزند است و هم مادر، و تعبیر "اَوْلادَهُنَّ" (فرزندانشان) اشاره ی لطیفی به این مطلب است.

گرچه ظاهر این جمله مطلق است، و زنان مطلّقه و غیر مطلّقه را شامل می شود، ولی جمله های بعد نشان می دهد که این آیه به زنان مطلّقه نظر دارد هر چند مادران دیگر نیز از چنین حقی برخوردارند، امّا در صورت نبودن جدایی و طلاق، عملاً اثری ندارد.

2- سپس می افزاید "این برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را کامل کند"(لِمَنْ اَرادَ اَنْ یُتمَّ الرَّضاعةَ).

یعنی مدّت شیر دادن طفل لازم نیست، همواره دو سال باشد، دو سال برای کسی است که می خواهد شیردادن را کامل کند، ولی مادران حق دارند با توجه به وضع نوزاد و رعایت سلامت او این مدت را کمتر کنند.

در روایاتی که از طرف اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده دوران کامل شیرخوارگی دو سال، و کمتر از آن، بیست و یک ماه معرفی شده است(1).

بعید نیست این معنی از ضمیمه کردن آیه ی فوق با آیه یوَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثونَ شَهْراً: "بارداری او و از شیر گرفتنش، سی ماه است"(2) نیز استفاده شود، زیرا می دانیم معمولاً دوران بارداری نُه ماه است و هر گاه آن را از سی ماه کم کنیم بیست و یک ماه باقی می ماند که مدت معمولی شیر دادن خواهد بود، بلکه با توجّه به این که آنچه در سوره ی احقاف آمده نیز به صورت الزامی است، مادران حق دارند با در نظر گرفتن، مصلحت و سلامت نوزاد، مدّت شیرخوارگی را از بیست و یک ماه نیز کمتر کنند.

3- هزینه ی زندگی مادر از نظر غذا و لباس در دوران شیردادن بر عهده ی پدر نوزاد است تا مادر با خاطری آسوده بتواند فرزند را شیر دهد لذا در ادامه ی آیه می فرماید: "و بر آن کسی که فرزند برای او متولد شده (پدر) لازم است، خوراک و پوشاک مادران را به طور شایسته بپردازد"(وَ عَلی الْمَولُودِ لَه رِزقهنَّ و کِسْوَتهنَّ بِالمَعْرُوفِ).

در اینجا تعبیر به "الْمَوْلودَ لَهُ"(کسی که فرزند برای او متولد شده) به جای تعبیر به"اب – والد" (پدر) قابل توجّه است، گویی می خواهد عواطف پدر را در راه انجام وظیفه ی مزبور، بسیج کند، یعنی اگر هزینه کودک و مادرش در این موقع بر عهده ی مرد گذارده شده به خاطر این است که فرزند او و میوه ی دل او است، نه یک فرد بیگانه.

توصیف به"مَعْروف" ( به طور شایسته) نشان می دهد که پدران در مورد لباس و غذای مادر، باید آنچه شایسته و متعارف و مناسب حال او است را در نظر بگیرند، نه سختگیری کنند و نه اسراف.

4- در ادامه ی آیه، سخن از مسأله ی باز داشتن کودک از شیر به میان آمده و اختیار آن را به پدر و مادر واگذاشته، هر چند در جمله های سابق زمانی برای شیر دادن کودک تعیین شده بود، ولی پدر و مادر با توجّه به وضع جسمی و روحی او، و توافق با یکدیگر می توانند کودک را در هر موقع مناسب از شیر باز دارند، می فرماید: "اگر آن دو با رضایت و مشورت یکدیگر بخواهند کودک را (زودتر از دو سال یا بیست و یک ماه) از شیر بازگیرند گناهی بر آنها نیست"(فَانْ اَرادا فِصالاً عَنْ تَراضٍ مِنْهُما و تَشاوُرٍ فَلا جُناحَ عَلیهما).

در واقع پدر و مادر باید مصالح فرزند را در نظر بگیرند و با هم فکری و توافق و به تعبیر قرآن تراضی و تشاور، برای باز گرفتن کودک از شیر برنامه ای تنظیم کنند، و در این کار از کشمکش و مشاجره و پرداختن به مصالح خود و پایمال کردن مصالح کودک بپرهیزند.

5- گاه می شود که مادر از حق خود در مورد شیر دادن و حضانت و نگاهداری فرزند خودداری می کند و یا به راستی مانعی برای او پیش می آید، در این صورت باید  چاره ای اندیشید و لذا در ادامه ی آیه می فرماید: "اگر (با عدم توانایی یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه ای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست، هر گاه حق گذشته ی مادر را به طور شایسته بپردازید"(وَ اِنْ اَردتمْ اَنْ تسْترْضِعُوا اَولادکُمْ فلا جُناحَ عَلیْکُمْ اِذا سَلَّمتُمْ ما آتَیْتمْ بِالْمَعروفِ).

در تفسیر جمله ی "اِذا سَلَّمْتُمْ ما آتیْتمْ بِالمَعْروفِ"، نظرات گوناگونی از سوی مفسّران اظهار شده، گروهی تفسیر بالا را پذیرفته اند که انتخاب دایه به جای مادر، پس از رضایت طرفین، بی مانع است مشروط بر این که این امر سبب از بین رفتن حقوق مادر، نسبت به گذشته نشود، بلکه حق او نسبت به مدتی که شیر می دهد طبق عادت پرداخته شود.

در حالی که بعضی آن را ناظر به حقّ دایه دانسته اند و گفته اند باید حق او طبق عرف عادت پرداخت شود، بعضی نیز گفته اند منظور از این جمله توافق پدر و مادر در مسأله ی انتخاب دایه است. و بنابراین تأکیدی می شود بر جمله ی قبل، ولی این تفسیر ضعیف به نظر می رسد و صحیح تر همان تفسیر اول و دوم می باشد و مرحوم "طبرسی" تفسیر اوّل را ترجیح داده است(3).

و در پایان آیه به همگان هشدار می دهد که "تقوای الهی پیشه کنید و بدانید خدا به آنچه انجام می دهید بینا است"(وَ اتقوا اللهَ وَاعْلَمُوا اَنَّ اللهَ بِما تَعْمَلونَ بَصیرٌ).

مبادا کشمکش میان مرد و زن، روح انتقام جویی را در آنها زنده کند و سرنوشت یکدیگر و یا کودکان مظلوم را به خطر اندازند، همه باید بدانند خدا دقیقاً مراقب اعمال آنها است.

این احکام دقیق و حساب شده و هشدارهای آمیخته به آن به خوبی نشان می دهد که اسلام تا چه حدّ برای حقوق کودکان و همچنین مادران اهمیّت قائل شده است و رعایت حدّاکثر عدالت را در این زمینه سفارش می کند، آری اسلام بر خلاف آنچه در دنیای ستمکاران وجود دارد که حقوق ضعیفان همیشه پایمال می شود، حداکثر اهمیّت را به حفظ حقوق آنان داده است.

وظیفه فرزندان در مقابل مادر

در آیه 14 سوره لقمان نیز اشاره به شیر دادن مادر به فرزند شده است. در این آیه  در حقیقت جمله های معترضه ای است که در لابلای اندرزهای لقمان از سوی خداوند بیان شده است، اما معترضه نه به معنی بی ارتباط، بلکه به معنی سخنان الهی که ارتباط روشنی با سخنان لقمان دارد، زیرا در این آیه، بحث از نعمت وجود پدر و مادر و زحمات و خدمات و حقوق آنها است و قراردادن شکر پدر و مادر در کنار شکر"لله".

به علاوه تأکیدی بر خالص بودن اندرزهای لقمان به فرزندش نیز محسوب می شود چرا که پدر و مادر با این علاقه وافر و خلوص نیت ممکن نیست جز خیر و صلاح فرزند را در اندرزهایشان بازگو کنند.

نخست می فرماید:" ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم." (و وصینا الانسان بوالدیه)

آنگاه به زحمات فوق العاده مادر اشاره کرده می گوید:" مادرش او را حمل کرد در حالی که هر روز ضعف و سستی تازه ای بر ضعف او افزوده می شد."(حملته امه وهناً علی وهن).

این مسأله از نظر علمی ثابت شده، و تجربه نیز نشان داده که مادران در دوران بارداری گرفتار سستی می شوند، چرا که شیره جان و مغز استخوانشان را به پرورش جنین خود اختصاص می دهند، و از تمام مواد حیاتی وجود خود بهترینش را تقدیم او می دارند.

به همین دلیل، مادران در دوران بارداری گرفتار کمبود انواع  ویتامینها می شوند که اگر جبران نگردد ناراحتیهایی برای آنها به وجود می آورد، حتی این مطلب در دوران رضاع و شیردادن نیز ادامه می یابد، چرا که " شیر، شیره جان مادر است".

لذا به دنبال آن می افزاید:" پایان دوران شیرخوارگی او دو سال است".(و فصاله فی عامین).

البته منظور دوران کامل شیرخوارگی است هر چند ممکن است گاهی کمتر از آن انجام شود.

به هر حال مادر در این 33 ماه( دوران حمل و دوران شیرخوارگی) بزرگترین فداکاری را هم از نظر روحی و عاطفی، و هم از نظر جسمی، و هم از جهت خدمات در مورد فرزندش انجام می دهد.

جالب این که در آغاز آیه، توصیه پدر ومادر را می کند ولی به هنگام بیان زحمات و خدمات تکیه روی زحمات مادر می نماید تا انسان را متوجه ایثارگریها و حق عظیم او نماید.

سپس می گوید:" توصیه کردم که هم شکر مرا به جای آور و هم شکر پدر و مادرت را"( ان اشکر لی ولوالدیک).

شکر مرا به جا آور که خالق و منعم اصلی توام و چنین پدر و مادر مهربانی به تو داده ام و هم شکر پدر و مادرت را که واسطه این فیض و عهده دار انتقال نعمتهای من به تو می باشند.

و چقدر جالب و پرمعنی است که شکر پدر و مادر درست در کنار شکر خدا قرار گرفته است .

و در پایان آیه با لحنی که خالی از تهدید و عتاب نیست می فرماید:" بازگشت همه شما به سوی من است"( الیّ المصیر).

آری اگر در اینجا کوتاهی کنید در آنجا تمام این حقوق و زحمات و خدمات مورد بررسی قرار می گیرد و مو به مو حساب می شود، باید از عهده حساب الهی در مورد شکر نعمتهایش، و همچنین در مورد شکر نعمت وجود پدر و مادر و عواطف پاک و بی آلایش آنها برآئید.

بعضی از مفسران در اینجا به نکته ای توجه کرده اند که در قرآن مجید تأکید بر رعایت حقوق پدر و مادر کراراً آمده است، اما سفارش نسبت به فرزندان کمتر دیده می شود( جز در مورد نهی از کشتن فرزندان که یک عادت شوم و زشت استثنائی در عصر جاهلیت بوده است).

این به خاطر آن است که پدر و مادر  به حکم عواطف نیرومندشان کمتر ممکن است فرزندان را به دست فراموشی بسپارند، در حالی که زیاد دیده شده است که فرزندان، پدر و مادر را مخصوصاً به هنگام پیری و از کار افتادگی فراموش می کنند، و این دردناکترین حالت برای آنها و بدترین نا شکری برای فرزندان محسوب می شود.(4)

این مطلب نگاهی گذرا به اهمیت شیر دادن مادر و احکام آن از دیدگاه اسلام داشت و دانستیم که هیچ چیزی نمی تواند کودک را از شیر مادر محروم نماید.

پی نوشت ها:

1. وسائل الشیعه، جلد 15 صفحه ی177 (بابُ اَقَلِّ مُدَّةِ الرَّضاعِ و اَکْثرِه) حدیث 2 و 5 در بعضی از این روایات آمده که هر قدر از 21 ماه کمتر شود به نوزاد ستم شده است.

2. سوره ی احقاف/ آیه 15.

3. تفسیر مجمع البیان، جلد 1 و 2 صفحه 336.

4. " تفسیر فی ظلال" جلد6، ص 484.

تغذیه در آ‌موزه های دینی؛ شیر مادر

مادران، فرزندان خود را دو سال تمام شیر دهند این برای کسی است که بخواهد دوران شیر خوارگی را کامل سازد.(سوره بقره آ‌یه 233)

در تعالیم اسلامی، شیر مادر به عنوان بهترین غذا برای نوزاد توصیه شده است. چنان چه در قرآ‌ن کریم به مادران سفارش شده فرزندان خود را تا دو سالگی شیر دهند.

همچنین تمام منابع موثق علمی جهان، از جمله سازمان بهداشت جهانی، دپارتمان بهداشت انگلیس و آ‌کادمی متخصصان اطفال امریکا و... تغذیه با شیر مادر را توصیه کرده اند.

شیر یک مادر کاملا سالم با تغذیه ی مناسب، غذایی کامل و بی نظیر برای نوزاد است که در چند ماه اول زندگی هیچ غذای دیگری نمی تواند جای آ‌ن را بگیرد.

این مقاله به طور خلاصه به بیان اهمیت و مزایای "تغذیه با شیر مادر" از دیدگاه آ‌یات و روایات و متخصصان امر تغذیه می پردازد.

همچنین در روایات نیز اهمیت این موضوع بیان شده است:

خداوند در قرآ‌ن کریم فرموده است:

مادران، فرزندان خود را دو سال تمام شیر دهند این برای کسی است که بخواهد دوران شیر خوارگی را کامل سازد.(سوره بقره آ‌یه 233)

به کودک با وضو شیر داده شود زیرا شیر خصوصیات اخلاقی و عاطفی مادر

را به فرزند منتقل می کند

حضرت علی(ع) فرموده اند: برای فرزند، شیری با برکت تر و بهتر از شیر مادر، نیست.(وسایل الشیعه ج 15 ص 175)

و نیز آ‌ن حضرت فرموده اند: مدت شیر دهی 21 ماه است و هر آ‌ن چه کمتر از این مدت باشد پس نقصانی بر حق شیر خوار وارد شده و اگر خواستید شیردهی را به آ‌خر برسانید باید مدت دو سال کامل باشد.(وسایل الشیعه ج 15 ص 158)

 

در آ‌یه دیگری از قرآ‌ن کریم به اهمیت و ارزش غذایی آ‌غوز(کلستروم) یا شیر غلیظ روزهای نخست پس از تولد نوزاد اشاره شده است:

ما به مادر موسی الهام کردیم که او را شیر ده و هنگامی که بر او ترسیدی، او را در دریای نیل بیفکن و نترس و غمگین مباش.(سوره قصص آ‌یه 7)

مطابق این آ‌یه خداوند به مادر موسی توصیه می کند، پیش از به دریا انداختن فرزندش او را از شیر آ‌غازین(آ‌غوز) خود بهره مند سازد و پس از آ‌ن بر خود بیم راه ندهد.(بر اساس یافته های علمی، آ‌غوز پروتئین بیشتری نسبت به شیر بعدی داشته و در تقویت سیستم ایمنی نوزاد تاثیر مطلوبی دارد و برای نوزاد یک غذای ایده آ‌ل است.)

در این زمینه امام صادق(ع) فرموده اند:

به کودک با وضو شیر داده شود زیرا شیر خصوصیات اخلاقی و عاطفی مادر را به فرزند منتقل می کند.(وسایل الشیعه ج 15 ص 188)

تغذیه با شیر مادر پیوند عاطفی بین کودک و مادر را افزایش می دهد و موجب ابراز محبت بیشتر مادر به فرزند و به دنبال آ‌ن آ‌رامش و توازن عاطفی و روحی کودک می شود. بنابراین مادران نباید کودک را از غذایی که خداوند به بهترین وجه برای او معین نموده، محروم کنند.

تغذیه دوران بارداری در آموزه‌های دینی

در آداب اسلامی توصیه‌های ویژه‌ای در رابطه با تغذیه به خصوص تغذیه در زمان بارداری بیان شده است. این موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت این دوره و نیز نقش تغذیه در این زمان می‌باشد.

رعایت دستورات بهداشتی در خوردن و آشامیدن یکی از مهم‌ترین عوامل سلامت، شادابی و طول عمر می‌باشد. اسلام نیز اهمیت زیادی برای تغذیه قائل است و غذای حلالی را که وارد بدن ما می‌شود مایه‌ی پاکی و قوت برای تلاش در راه خدا دانسته و غذای ناپاک را ویرانگر می‌داند.

در آداب اسلامی توصیه‌های ویژه‌ای در رابطه با تغذیه به خصوص تغذیه در زمان بارداری بیان شده است. این موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت این دوره و نیز نقش تغذیه در این زمان می‌باشد. این مقاله به اختصار به بیان برخی از این توصیه‌ها می‌پردازد.

تغذیه در زمان بارداری

یکی از عواملی که از طریق مادر بر جنین اثر می‌گذارد؛ نوع تغذیه مادر در زمان بارداری است. در تحقیقات انجام شده؛ کودکانی که مادران آن‌ها تغذیه مطلوبی داشته‌اند؛ از ضریب هوشی بالاتر و تربیت‌پذیری بهتری برخوردار بوده‌اند؛ لذا مصرف بعضی مواد غذایی مانند عسل، انار، سیب، خربزه، کاسنی، به، کندر، روغن زیتون، عدس، لوبیا و... به مادران باردار و همچنین قبل از بارداری خوردن «به، گلابی و کاسنی» به پدر سفارش شده است.

مادر باردار علاوه بر تغذیه مناسب، می‌بایست در خوردن، حد تعادل را رعایت نموده و از مصرف غذاهای حساسیت‌زا و مانده خودداری کرده و به حلال و حرام آن توجه کند.

همچنین در روایات اسلامی بیان شده که خوردن سیب و انار فرزند را خوش رنگ و زیبا و خوردن «به» او را خوشبو، خوش رنگ و خوش‌خو می‌کند و خوردن خربزه فرزند را خوش‌چهره و خوش‌خو و خوردن عدس او را مهربان می‌سازد. مصرف کندر نیز کودک را با هوش و دارای قوت قلب می‌گرداند.

تغذیه زمان بارداری در آداب اسلامی

در آداب اسلامی توصیه‌های ویژه‌ای برای تغذیه در دوران بارداری وجود دارد. این امر نشان دهنده‌ی اهمیت این زمان و نیز نقش تغذیه در آن است. برخی از توصیه‌ها عبارتند از:

ماه اول

خوردن سیب شیرین در صبح توصیه شده و همچنین سفارش شده که هر روز به 2 عدد خرما سوره‌ی «قدر» بخوانید و آن را ناشتا میل کنید.

ماه دوم

توصیه شده که هر روز به 2 عدد عناب سوره‌ی «توحید» بخوانید و آن را ناشتا بخورید.

ماه سوم

خوردن کمی عسل در صبح توصیه شده، همچنین سفارش شده که هر روز مقداری کندر (به اندازه‌ی یک عدس) و یک سیب که به آن «آیة‌الکرسی» خوانده شده، به صورت ناشتا بخورید.

ماه چهارم

توصیه شده که هر روز به 2 عدد انجیر سوره‌ی «والتین» بخوانید و آن را ناشتا میل کنید.

خوردن خربزه فرزند را خوش‌چهره و خوش‌خو و خوردن عدس او را مهربان می‌سازد. مصرف کندر نیز کودک را با هوش و دارای قوت قلب می‌گرداند

ماه پنجم

خوردن کمی خرما در صبح توصیه شده، همچنین سفارش شده که هر روز به یک عدد تخم مرغ سوره‌ی «حمد» بخوانید و آن را ناشتا میل کنید.

ماه ششم

توصیه شده که هر روز پس از خواندن سوره‌ی «فتح» یک انار ناشتا میل کنید.

ماه هفتم

توصیه شده که هر روز پس از خواندن سوره‌ی «یاسین» یک عدد «به» را ناشتا میل کنید.

ماه هشتم

توصیه شده که در روزهای جمعه به صورت ناشتا انار شیرین میل کنید.

ماه نهم

توصیه شده که هر روز بر کمی شیر و خرما سوره‌ی «دهر» بخوانید و آن را ناشتا میل کنید.

به امید روزی که از تعالیم سازنده اسلامی در تمامی ابعاد زندگی خود بهره گیریم.

چطور دندان‌درد را آرام کنیم؟

دندان‌درد می‌تواند در اثر شکستگی دندان، عفونت لثه و دندان، آبسه ریشه دندان به‌علت گسترش پوسیدگی دندان (حتی پرشده) به داخل قسمت مرکزی دندان اتفاق بیفتد.

با وجود آن که داروهای زیادی برای آرام کردن درد دندان وجود دارد، ولی باید گفت این درد به راحتی قابل تحمل نیست.

گاهی شما نوشیدنی سرد یا گرمی می‌خورید و ناگهان از درد دندان منقلب می‌شوید، یا خوردن شیرینی شما را برای لحظاتی دچار دندان‌درد می‌کند. برخی از مردم هم به خاطر مشکلات سینوسی، دندان درد می‌گیرند و آن زمانی است که تنها دندان‌های بالای آنان درد می‌گیرد.

گاهی اوقات هم ساییده شدن دندان، شما را به دندان درد می‌اندازد که در این صورت معمولا حساس شدن دندان برایتان مشکل ساز شده و باعث درد می‌شود.

برخی از انواع این دردها احتیاج به رسیدگی فوری دارند. دردهایی که شما را نیمه‌ی شب از خواب بیدار می‌کنند و یا حتی کارایی روزانه شما را به حد صفر می‌رسانند، آن دسته از مشکلاتی هستند که باعث می‌شوند شما سریعا به دندانپزشک مراجعه کرده و تقاضای کمک کنید. این دردها معمولا به دلیل رسیدن چرک (عفونت) به عصب دندان رخ می دهند.

دندان‌درد می‌تواند در اثر شکستگی دندان، عفونت لثه و دندان، آبسه ریشه دندان به‌علت گسترش پوسیدگی دندان (حتی پرشده) به داخل قسمت مرکزی دندان اتفاق بیفتد.

در صورتی‌که لثه‌ی نزدیک دندان، قرمز، متورم و دردناک باشد و یا اینکه حفره دندان قابل دیدن باشد، علت دندان‌درد واضح است.

اگر به کانون درد مشکوک بودید، ضربه زدن آرام با دسته یک قاشق موجب درد شدید در دندان درگیر می‌شود.

برای کاهش درد دندان، آسپیرین را روی دندان‌تان نگذارید، بلکه آن را با آب بخورید. گذاشتن آن روی لثه می‌تواند آن را زخم کند که بهبود آن 3 تا 4 روز طول می‌کشد

کارهایی که می‌توانید انجام دهید

ما به شما خواهیم گفت که قبل از رسیدن به مطب دندانپزشکی، چه کارهای را برای کاهش درد دندانتان انجام دهید:

- دو عدد قرص ایبوپروفن با هم بخورید. در میان مسکن‌ها، این دارو برای کاهش درد دندان مناسب‌تر است.

- از اسپری‌های بی‌حسی استفاده کنید. آنها می‌توانند برای مدتی روی اعصاب دندانتان تاثیر بگذارند تا بتوانید خود را به پزشک برسانید.

- مقدار یخ را داخل یک کیسه نایلونی بریزید و روی صورت خود، جایی که درد می کند، بگذارید.

- نگه داشتن آب یخ در دهان نیز ممکن است کمک‌تان کند، اما اگر دیدید باعث درد بیشتر داندانتان شد، از آن صرفنظر کنید.

- سرتان را بالا نگه دارید. با این کار از فشار وارده به دندانتان کاسته می‌شود.

- دهانتان را بشویید. گاهی اوقات گیر کردن غذا در بین دندان‌ها می‌تواند به اندازه پوسیدگی دندان، دردناک باشد.

- به هیچ وجه مواد سرد و گرم یا شیرینی نخورید.

- با تکه‌ای از آدامس دندانتان را بپوشانید.

- اگر دندان درد به علت تماس دندان با ترشی، میوه یا بستنی ایجاد شده است، با قرار دادن خمیر دندان بر روی آن، می توان آن را آرام کرد.

کارهایی که نباید انجام دهید

- آسپیرین را روی دندان‌تان نگذارید. اگر می‌خواهید حالتان بهتر شود، آن را با آب بخورید. گذاشتن آن روی لثه می‌تواند آن را زخم کند که بهبود آن 3 تا 4 روز طول می‌کشد.

- تصور نکنید با قطع شدن درد، مشکل از میان رفته است. مشکل دندانتان را جدی بگیرید و سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید.

- از گرما برای تسکین دندان‌درد استفاده نکنید، زیرا آن را بدتر می کند.

با این کارها پیشگیری کنید

- کودک باید بعد از دو تا سه سالگی، مرتباً توسط دندانپزشک معاینه شود.

- کودک باید دندانش را حداقل یک بار در روز مسواک کند.

- اگر در ناحیه‌ای زندگی می‌کنید که، فلوراید به آب اضافه نشده است، مصرف مکمل‌های فلوراید الزامی است. بدین‌منظور با دندانپزشک خود مشورت کنید

توصیه های ساده برای لاغر شدن و لاغر ماندن

اگر می خواهید از اندامی متناسب و وزنی ایده ال برخوردار شوید، کافی است از امروز پرخوری را کنار گذاشته و در حد نیاز بدن خود تغذیه کنید ،مطمئن باشید بعد از زمانی نه چندان زیاد مقدار بسیاری از اضافه وزن خود را  از دست می دهید.

چنانچه در این زمینه امام هشتم می فرماید: (لَو أنَّ النّاسَ قَصَروا فِی الطَّعامِ ، لاَستَقامَت أبدانُهُم :اگر مردم در خوردن به کم بسنده مى‏داشتند ، بدن‏هایشان متعادل بود) ( مکارم الأخلاق ، جلد 2 ، صفحه 180)

امروزه در بین افراد علاقه وافری برای لاغری و داشتن اندام مناسب دیده می شود که این علاقه گاهی در حد افراط بروز می کند و ممکن است برای افراد صدمه های جدی در پی داشته باشد، اما آنچه در منطق قرآن و روایات اسلامی به کثرت به چشم می خورد، رعایت اعتدال در هر کاری از جمله لاغری و چاقی است و این بدین معناست که هم چاقی زیاد و هم لاغری مفرط می تواند به یک اندازه به  فرد آسیب برساند و هر کدام به نوبه خود ضررهای متعددی را در پی خواهد داشت .

برای داشتن یک جسم سالم توصیه می شود که وزن ایده آلی داشته باشید و در فکر سوزاندن چربی های اضافه در بدن خود باشید، چرا که داشتن وزن ایده آل هم به داشتن عمر طولانی تر کمک می کند و هم سبب می شود که از نشاط و آرامش بیشتری در زندگی بهره مند شوید .

به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا توصیه هایی از آیات الهی پیرامون بدست آوردن وزن ایده آل و کم کردن وزن در کسانی که با اضافه وزن روبرو هستند را بیان کنیم ،توصیه هایی که با به کار گیری آنها بدون هیچ درد سری می توانید در طول زمان به وزن ایده آل خود دست پیدا کنید و از داشتن اندامی مناسب لذت ببرید .

اولین توصیه آیات الهی در مرحله اول برای کسانی که مشتاق داشتن اندامی استاندارد هستند ،پرهیز از پرخوری است مسئله ای که امروزه به صورت یک بحران جدی و تهدید خطرناک در پیش روی انسان هاست و اگر در مبارزه با آن فکری نکنند زود باشد که گریبان گیر میلون ها نفر خواهد شد .

صبحانه بخور و شام بخور و در فاصله میان آنها چیزى مخور ؛ چرا که موجب تباهى تن است . مگر نشنیده‏اى که خداوند عز و جل مى‏فرماید:وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهَا بُکْرَةً وَعَشِیًّا:و هر صبح و شام، روزى آنان در بهشت مقرّر است

پدیده ای که امروزه نیز شاهد قتل عام بسیاری از افراد به وسیله آن هستیم ،قاتلی جنایتکار که هیچ کسی از آن تاکنون شکایت نکرده است و همچنان در حال قتل عام انسان های بسیاری است .

قرآن کریم در اولین سوره از این کتاب الهی توجه همه انسان ها را به این مسئله جلب می کند که راه کسانی که مورد غضب خداوند قرار گرفته اند ادامه ندهید و سعی کنید همیشه از این راه دور باشید :

(صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ: راه آنهایى که برخوردارشان کرده‏اى، همانان که نه درخور خشم‏اند و نه گمگشتگان.)( الفاتحة :  7)

آیات الهی در این آیه شریفه از کسانی نام می برد که مورد خشم خداوند متعال قرار گرفته اند که یکی از مصادیق بارز این گونه افراد کسانی هستند که در مصرف خوراکی ها افراط می کنند، چرا که این افراد با افراط در مصرف غذاها جسم و روان خود را در معرض خطر جدی قرار می دهند که خداوند متعال به این مسئله در سوره طه اشاره کرده است:

(کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ لا تَطْغَوْا فیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبی‏ وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبی‏ فَقَدْ هَوى‏ : از خوراکی هاى پاکیزه‏اى که روزى شما کردیم، بخورید و[لى‏] در آن زیاده‏روى مکنید که خشم من بر شما فرود آید، و هر کس خشم من بر او فرود آید، قطعاً در [ورطه‏] هلاکت افتاده است.)( طه :  81)

حال اگر می خواهید از اندامی متناسب و وزنی ایده ال برخوردار شوید، کافی است از امروز پرخوری را کنار گذاشته و در حد نیاز بدن خود تغذیه کنید ،مطمئن باشید بعد از زمانی نه چندان زیاد مقدار بسیاری از اضافه وزن خود را  از دست می دهید.

 چنانچه در این زمینه امام هشتم می فرماید:

(لَو أنَّ النّاسَ قَصَروا فِی الطَّعامِ ، لاَستَقامَت أبدانُهُم :اگر مردم در خوردن به کم بسنده مى‏داشتند ، بدن‏هایشان متعادل بود.)( مکارم الأخلاق ، جلد 2 ، صفحه 180)

عامل دیگری که سبب به دست آوردن وزن ایده آل شما خواهد شد، توصیه اکید به خوردن یک صبحانه کامل است چرا که امروزه دانشمندان ثابت کرده اند که یک وعده صبحانه کامل سبب می شود تا فرد در روز احساس سیری بیشتری داشته باشد و در نتیجه از تنقلات و بقیه مواردی که سبب می شود به سرعت وزن افراد بالا برود ،جلوگیری می شود.

به همین جهت توصیه های فراوانی در روایات اسلامی پیرامون اهمیت صبحانه بیان شده است، توصیه هایی که با عمل کردن به آنها می توانید در مدت قابل توجهی به وزن ایده آل خود دست پیدا کنید.

مصرف عدس طبق آنچه متخصصان امر تغذیه پیرامون این گیاه بیان کرده اند، می تواند نقش بسزایی در کاهش چربی های اضافه در بدن داشته باشد چرا که آزاد شدن قند عدس طولانی مدت است و این مسئله به عقیده بسیاری از دانشمندان برای کم کردن وزن در افرادی که اضافه وزن دارند اهمیت فوق العاده ای دارد

برای مثال امام صادق یکی از فوائد صبحانه را پرهیز از مصرف خوراکی ها در بین وعده های اصلی و همچنین جلوگیری از تباهی بدن معرفی می کند و  می فرماید:

(صبحانه بخور و شام بخور و در فاصله میان آنها چیزى مخور ؛ چرا که موجب تباهى تن است . مگر نشنیده‏اى که خداوند عز و جل مى‏فرماید: (وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهَا بُکْرَةً وَعَشِیًّا:و هر صبح و شام، روزى آنان در بهشت مقرّر است) (الکافی ، جلد 6 ، صفحه 288 )

یکی از عوامل دیگری که در بدست آوردن وزن ایده آل نقش بسزایی دارد، مصرف گیاه عدس است که از این گیاه در قرآن کریم و در جریان داستان بنی اسرائیل و حضرت موسی سخن به میان آمده است آنجا که بنی اسرائیل از حضرت موسی درخواست می کند تا گیاهانی برای آنها از زمین رویانده شود :

ٍ (فَادْعُ لَنا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِها وَ قِثَّائِها وَ فُومِها وَ عَدَسِها وَ بَصَلِها: از خداى خود براى ما بخواه تا از آنچه زمین مى‏رویاند، از [قبیل‏] سبزى و خیار و سیر و عدس و پیاز، براى ما برویاند.)( البقرة :  61)

که از این موارد مصرف عدس طبق آنچه متخصصان امر تغذیه پیرامون این گیاه بیان کرده اند، می تواند نقش بسزایی در کاهش چربی های اضافه در بدن داشته باشد چرا که آزاد شدن قند عدس طولانی مدت است و این مسئله به عقیده بسیاری از دانشمندان برای کم کردن وزن در افرادی که اضافه وزن دارند اهمیت فوق العاده ای دارد .( روزنامه جوان)

آنچه گذشت توصیه هایی بود که به راحتی و بدون تحمل هیچ مشقت و سختی در زندگی قابل اجرا است و می تواند جایگزین بسیاری از رژیم های طاقت فرسا و سخت شود ،چرا که اگر همه افراد از ابتدا زندگی خود را طبق این توصیه ها قرار دهند  به هیچ وجه اضافه وزن پیدا نمی کنند ،توصیه هایی که اگر در کنار ورزش روزانه قرار بگیرد می تواند نقش موثری در سلامتی جسمی و روحی شما داشته باشد.