مذمّت پُرخوری در احادیث و روایات(1)

همانگونه که می دانید پُرخوری و چاقی احتمال ابتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی-عروقی، افزایش چربی های خون، فشار خون بالا، دیابت، ناراحتی مفاصل و ... را افزایش می دهد. همچنین باعث می شود فرد از نظر ظاهری دارای هیکلی نامتناسب شود که هنگام حضور در جمع افراد ، از نظر روانی دچار اضطراب و ناراحتی گردد.

آیین اسلام نیز انسان را از پُرخوری نهی و اعتدال در خوردن غذا را توصیه کرده است. در این مطلب تعدادی از روایات و احادیث مربوط به پیامبر اسلام (ص) و امامان شیعه را برای شما آورده ایم که همگی بر کم خوری تاکید می کنند. البته منظور از کم خوری که در این روایات آمده است، لاغری نیست ، بلکه منظور مصرف غذا به قدر نیاز و احتیاج بدن( متعادل) است تا فرد دارای بدنی سالم و تندرست باشد. زیرا در حال حاضر بعضی افراد جوان به منظور داشتن هیکلی لاغر (به اصطلاح مانکنی) خیلی کمتر از حد نیازشان غذا می خورند که این کار باعث می شود دچار کمبود مواد مغذی شده و در آینده دچار مشکلات جسمی مانند پوکی استخوان ، کم خونی ، سردرد مزمن ، ضعف و سرگیجه و .... شوند.

باتوجه به احادیث و روایات پایین می توان گفت اگر هر فردی واقعاً به توصیه های بهداشتی و سلامتی قرآن و ائمه عمل می کرد، میزان بیماری ها ومشکلات جسمی و روحی خیلی کمتر از این بود.

رعایت اعتدال در خوردن غذا و کم خوری غیراز تاثیر بر سلامت جسمی افراد ، بر سلامت روحی آنها نیز موثر است. در اینجا تاثیرات جسمی کم خوری را با عنوان "فواید ظاهری کم خوری" و تاثیرات روحی و معنوی آن را با عنوان "فواید باطنی کم خوری" برای شما بیان می کنیم. امیدواریم با توصیه به این رهنمودهای گرانقدر، همواره از جسمی سالم و روحی پُرنشاط برخوردار باشید.

 امام علی (ع): زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه.

* پیامبر خدا (ص): اگر ساکنان خانه ای به مقدار کم غذا بخورند، خانه شان نورانی می گردد. (المعجم الأوسط،ج5، ص229، ح5165عن أبی هریرة، کنزالعمّال، ج3، ص391، ح7093)

* پیامبرخدا(ص): هرکس که خداوند را بسیار تسبیح گوید و به بزرگی یاد کند و در عوض به مقدار کم بخورد و بیاشامد و بخوابد، فرشتگان مشتاق او می شوند. (تنبیه الخواطر، ج2، ص116)

* امام علی (ع) - در حکمت های منسوب به ایشان ــ : زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه. (شرح نهج البلاغة، ج 20، ص333، ح824)

* امام علی(ع) - در حکمت های منسوب به ایشان ــ : عاقل را بایسته است که به هنگام شیرینی غذا، تلخی دارو را نیز به یاد داشته باشد.(شرح نهج البلاغة،ج20،ص272،ح 149)

فواید ظاهری کم خوری:

الف ــ سلامت تن

پیامبر خدا (ص): مادر همه داروها، کم خوری است. (المواعظ العددیّة، ص 213)

امام علی (ع): کم خوری، مانع بسیاری از بیماری های جسم می شود. (غررالحکم، 6768 ،عیون الحکم و المواعظ ، ص 370، ح 6248)

امام علی (ع): خوراک را کم کن تا بیماری ها را کم کنی. (غرر الحکم، ح2336)

امام علی (ع): هر کس خوراکش کم باشد، دردهایش نیز کم است. (غررالحکم،ح8409،عیون الحکم والمواعظ، ص455،ح8220)

امام علی (ع): کم خوری، مایه گرامی داشتن بیشتر خویش است و سلامت را بیشتر استمرار می بخشد. (غررالحکم،ح 6819،عیون الحکم والمواعظ،ص 370،ح 6240)

پیامبر خدا (ص): مادر همه داروها، کم خوری است.

امام علی (ع): هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد. (غررالحکم ، ح8803، عیون الحکم و المواعظ ، ص 437 ،ح7559)

امام علی (ع): سلامت تن، از کمی غذا و کمی آب است. (تحف العقول ، ص 172، بشارة المصطفی،ص 25 کلا هماعن کمیل بن زیاد، بحارالأنوار،ج66، ص425 ،ح41)

امام رضا (ص): اگر مردم در خوردن به کم بسنده می داشتند، بدن هایشان سالم بود. (بحارالأنوار،ج66، ص 425 ،ح 41)

امام رضا (ع) : بدن همانند زمین پاک و آماده برای زراعت است که اگر در آبادانی و آب دهی به آن مراقبت شود، به گونه ای که آب، نه بیشتر از نیاز به آن برسد تا آن را غرق کند و نه از اندازه کمتر باشد تا آن را به خشکی گرفتار سازد، آبادانی اش استمرار می یابد و خرّمی اش بیشتر می گردد و کشت آن برکت می یابد؛ امّا اگر از آن غفلت شود، به تباهی می گراید و علف هرز در آن می روید. بدن چنین حکایتی دارد و تدبیر آن در خوراک و نوشیدنی، چنین است.[پس،] سامان و سلامت می یابد و عافیت در آن، ریشه می گسترد. بنگر که چه چیز با تو و با معده ات سازگار است و تن تو با چه چیز نیرو می گیرد و چه خوردنی و نوشیدنی ای برای بدنت سالم تر است، همان را برای خویش مقرّر بدار و خوراک خود گیر. (بحار الأنوار،ج62، ص310)

امام علی (ع): هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتی اش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد.

ب ــ شادابی چهره

پیامبر خدا(ص): برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می کشیدند. پرسید:« شما را چه شده است؟».

مرد گفت:ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست. زنی درستکاراست؛ امّا دوست دارم از او جدا شوم.

عیسی گفت:« به هر حال، به من بگوی که او را چه می شود؟»

مرد گفت: بی آن که کهنسال باشد، چهره اش بی طراوت است.

گفت: ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره ات پرطراوت شود؟».

زن گفت: آری.

به او گفت: « چون غذا می خوری، از سیر شدن حذر کن؛ زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود، طراوت چهره از میان می رود».

آن زن، چنان کرد و دیگر بار، چهره اش طراوت یافت. (بحارالأنوار،ج14، ص320،ح26)

ج ــ طول عمر

لقمان(ع): اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد زنده می ماند. (المواعظ العددیّة، 71)

فواید باطنی کم خوری را در مطلب بعدی به شما خواهیم گفت.

موضوع غذا خوردن در قرآن

سوره اعراف ؛ آیه

31

یَا بَنِی آدَمَ خُذُواْ زِینَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وکُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ

ترجمه :

اى فرزندان آدم، نزد هر مسجد (به هنگام نماز) لباس و زینت‏هاى خود را برگیرید و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید، همانا خداوند اسرافکاران را دوست ندارد.

شاید بتوان گفت: آنچه در قرآن با خطابِ «یا بنى آدم» بیان مى‏شود، مربوط به تمام انسان‏ها و همه‏ى ادیان و از مشترکات آنان است.

قرآن در سوره کهف، آیه 46 به مال و فرزند،«زینت» گفته است: «المال و البنون زینة الحیاة الدّنیا». بنابراین ممکن است، آیه بیانگر این باشد که مال و فرزند خود را هنگام رفتن به مسجد همراه داشته باشید، تا با مال خود، به حل مشکلات اقتصادى مسلمین بپردازید و با حضور فرزند در مساجد و جماعات، مشکلات تربیتى نسل آینده را حل کنید.

 اسراف در غذا و پرخورى، منشأ بسیارى از بیمارى‏هاى جسمى و روحى و مایه‏ى سنگدلى و محروم شدن ازچشیدن مزه‏ى عبادت است.

گرچه استفاده از زینت و طعام، امرى فطرى و طبیعى است، ولى در شرایط خاص مانند وجود نیازمندان ومحرومان، باید با آنان همدردى کرد.

امام صادق علیه السلام فرمودند: کسى که رزق یک روز خود را داشته باشد، ولى قانع نباشد و از مردم سؤال و تکدّى کند، از مسرفان است.

اسراف در غذا و پرخورى، منشأ بسیارى از بیمارى‏هاى جسمى و روحى و مایه‏ى سنگدلى و محروم شدن ازچشیدن مزه‏ى عبادت است. چنانکه پیامبر(ص) فرمودند: «المعدة بیت کلّ داء»: معده، کانون هر بیمارى است.

پزشکى مسیحى پس از شنیدن این آیه و حدیث گفت: تمام علم طب، در این آیه و این سخن پیامبر شما نهفته است.

امام صادق علیه السلام فرمودند: آنچه باعث از بین رفتن مال و زیان رساندن به بدن باشد، اسراف است.

در روایت دیگرى مى‏خوانیم: آن چه در راه خدا مصرف شود ،هرچند بسیار زیاد باشد، اسراف نیست و آنچه در راه معصیت خدا استفاده شود، هرچند اندک باشد، اسراف است.

نتیجه گیری:

1 - اوّل نماز، آنگاه غذا «عند کلّ مسجد و کلوا و اشربوا» اوّل توجّه به روح و معنویّت، آنگاه توجّه به جسم.

2- صرفه‏جویى، محبوب خداوند است و بهره‏گیرى از زینت و غذا، باید دور از اسراف باشد.

تغذیه از نظر قرآن کریم

خداوند کریم در قرآن مجید برای بهتر و سالم ماندن جسم انسان ها دستوراتی فرموده و بوسیله پیامبر گرامی اش محمد مصطفی (ص) به بشریت ارزانی شده است.

قرآن کریم در سوره عبس آیه 24 چنین می فرماید:

« فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ »

یعنی آدمی باید به غذایش، خوراکش و به آنچه می خورد توجه داشته باشد که از هر نظر پاک و تمیز ، حلال، مباح و قابل خوردن باشد و از نظر بهداشت و سلامتی بایستی دقت کافی مبذول دارد که آنچه می خورد سالم باشد و چه از نظر ظاهر و چه از نظر باطن آلوده نباشد. حق کسی را نخورد و توجه داشته باشد که چه می خورد و به اندازه کافی بخورد و آیا آنچه می خورد، خوردنی است؟

و نیز بنگرد که آفرینش چقدر در به وجود آمدن این غذا از عناصر و عوامل مختلف استفاده کرده است و چه نیروهایی بکار رفته تا این غذا به صورت کنونی درآمده است.

و نیز در سوره اعراف آیه 31 می فرماید:

« یَا بَنِی آدَمَ خُذُواْ زِینَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وکُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ »

ای فرزندان آدم زینت و آرایش خود را نزد هر مسجدی (در هر نمازی) فرا گیرید (بهترین و پاکیزه ترین جامه های خود را بپوشید) و بخورید و بیاشامید و در خوردن و آشامیدن زیاده روی نکنید که خدا آنان را که اسراف و زیاده روی می کنند دوست ندارد.

باز قرآن کریم برای برقراری بهداشت و محیط سالم در آیه 168 سوره بقره چنین می فرماید:

« یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُواْ مِمَّا فِی الأَرْضِ حَلاَلاً طَیِّباً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ»

ای مردم از آنچه خدا در روی زمین از حلال ها و پاکیزه ها آفریده، بخورید و از گام ها (آثار و نشانه ها)ی شیطان پیروی نکنید.

در آیه 172 سوره بقره باز چنین می فرماید:

« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُلُواْ مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَاشْکُرُواْ لِلّهِ إِن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ »

این آیه نیز دستور می دهد که از غذاهای پاک و پاکیزه و حلال ها و قابل خوردنی ها استفاده کنید و شکر نعمت های خدا را به جای آورید.

آیات قرآنی انسان را از تصرف خائنانه در غذاها، خراب کردن مواد غذایی مردم و آلوده کردن آنها، مواد خوب و بد را مخلوط کردن برای سودجویی شخصی، گران فروشی و ظلم و ستم بر مردم بازداشته و نهی فرموده است و آن را از زشتی ها و پلیدی ها می داند که در این باره آیه 81 سوره طه چنین می فرماید:

« کُلُوا مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی وَمَن یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَى»

یعنی از غذاهای پاکیزه که روزی اتان کردیم بخورید و در آن طغیان نکنید و از حد و اندازه تجاوز ننمایید (حلال آن را به حرام مبدل نکنید). سپاس گزار باشید و اسراف و زیاده روی نکنید که غضب و خشم من بر شما فرود می آید و غضب و خشم من بر هر که فرود آید محققاً هلاک و تباه خواهد شد.

برای به دست آوردن غذاهای پاکیزه و برای بدست آوردن سالم ترین غذاها در محل سکونت انسان ها (هم از نظر پاکی ظاهری و هم از نظر پاکی معنوی) آیه 19 سوره کهف چنین می فرماید:

«... فَابْعَثُوا أَحَدَکُم بِوَرِقِکُمْ هَذِهِ إِلَى الْمَدِینَةِ فَلْیَنظُرْ أَیُّهَا أَزْکَى طَعَامًا فَلْیَأْتِکُم بِرِزْقٍ مِّنْهُ...»

یعنی با این پول هایتان که دارید، یکی را از میان خود به شهر بفرستید تا دقت کند و خوب بنگرد که غذای کدامیک از فروشندگان پاکیزه تر است و از آن غذای پاکیزه برای شما بیاورد.

از این آیات قرآنی چنین بر می آید که خداوند متعال و اسلام مبین برای بهداشت و سلامتی آدمیان دستورات بس گرانبهایی داده و خاطر نشان ساخته است که انسان ها بایستی از آلودگی های غذایی ، خوراکی، زندگی، آموزشی و به طور کلی از همه زشتی ها و پلیدی ها دوری گزینند و دور ناروایی ها نگردند.

از رسول گرامی و ائمه اطهار دستورات بهداشتی زیادی رسیده است. از جمله کتاب های بهداشتی پزشکی ائمه، کتاب طب النبی، طب الصادق و طب الرضا را می توان نام برد.

آیات پزشکی قرآن

 تقدم میوه بر گوشت

خداوند کریم در قرآن مجید، هر بار که از میوه و گوشت به عنوان مواد خوراکی انسان سخن به میان می‌آورد، ابتدا از میوه سخن می‌گوید آنگاه از گوشت. بنا به توصیه‌ی شرع مقدس اسلام، بهتر است میوه را قبل از غذا تناول کرد و این نکته‌ای است که امروزه علم پزشکی به آن پی برده و آن را توصیه می‌کند.

فرمایش پیامبر اکرم «صلی الله علیه و آله و سلم» هم در این زمینه که افطار روزه با خرما برای بدن برکت دارد و ثواب زیادی هم برای آن قائل شده‌اند به همین دلیل است.

خوردن میوه قبل از غذا اثرات بسیار مفیدی برای بدن دارد و خواصّ میوه از قبیل تأثیر ویتامین‌ها و اثرات تصفیه‌ی دستگاه گوارشی و بدن از میکروب‌های زاید و برقراری تعادل فیزیولوژیکی در ترکیبات خون و امثال آن، با معده‌ی خالی بیشتر ظاهر می‌شود تا بعد از غذا و معده‌ی پر.

قرآن مجید در آیات بیست و بیست و یک سوره‌ی مبارکه‌ی «واقعه» می‌فرماید:

(وَ فَاکِهَةٍ مِمّا یَتَخَیَّرونَ* وَ لَحمِ طَیرٍ مِمّا یَشتَهُونَ)؛ یعنی «و میوه‌ی خوش برگزینند و از گوشت مرغان که مایل هستند.»

خداوند کریم در قرآن مجید، هر بار که از میوه و گوشت به عنوان مواد خوراکی انسان سخن به میان می‌آورد، ابتدا از میوه سخن می‌گوید آنگاه از گوشت. بنا به توصیه‌ی شرع مقدس اسلام، بهتر است میوه را قبل از غذا تناول کرد و این نکته‌ای است که امروزه علم پزشکی به آن پی برده و آن را توصیه می‌کند

و همچنین در آیه‌ی بیست و دو سوره‌ی مبارکه‌ی «طور» می‌فرماید: (وَ اَمدَدناهُم بِفاکِهَةٍ وَ لَحمٍ مِمّا یَشتَهونَ)

«یعنی: و بر بهشتیان از هر نوع میوه و گوشت که مایل باشند بیفزاییم.»

در آیات سیزده و چهارده سوره‌ی «نحل» هم به همین شکل، خداوند کریم، میوه را بر گوشت مقدم داشته است.

خوردن میوه قبل از وعده‌های غذا، در برگیرنده‌ی فواید بهداشتی بسیاری است. میوه دارای مواد قندی ساده و سهل‌الهضمی است که به سرعت جذب بدن می‌شود. زیرا امعاء، این مواد قندی ساده را در مدت کوتاهی که از چند دقیقه تجاوز نمی‌کند، جذب می‌نماید و موجب برطرف شدن عوارض گرسنگی و نیاز بدن به مواد قندی می‌شود. در حالی که اگر معده خود را از انواع مختلف مواد غذایی انباشته کند، حداقل سه ساعت طول می‌کشد تا مواد غذایی موجود در غذا، جذب بدن شود. عوارض گرسنگی، نزد این افراد مدت بیشتری طول می‌کشد مواد قندی ساده علاوه بر سهل الهضم بودن، منبع انرژی مناسبی برای تمام سلول‌های بدن هستند و از جمله سلول‌هایی که به سرعت از این مواد قندی استفاده می‌کنند، همین دیواره‌ی امعاء و پرزهای روده‌هاست که پس از دریافت مواد قندی آمادگی پیدا می‌کنند تا وظیفه‌ی خود را در جذب سایر موادّ غذایی مفید، به نحو احسن انجام دهند. به علاوه خداوند کریم در کلّ قرآن، وقتی می‌خواهند نعمت‌های غذایی خود را به رخ مردم کشیده و آن‌ها را متذکّر شوند، بیشتر از میوه‌ها یاد می‌کنند تا از گوشت. و این می‌رساند که میوه‌ها از نظر غذایی در رشد و سلامتی انسان مفیدترند.

با این 12 توصیه حریف سرماخوردگی شوید

هنگامی که سرما می خورید، بهترین کار عبارت است از: نوشیدن زیاد مایعات، استراحت بیشتر و نرفتن سر کار یا مدرسه.

معمولا آبریزش بینی، سرفه و گرفتگی بینی در موقع سرماخوردگی، مانع از انجام مطلوب فعالیت های روزانه فرد می شود.

12 توصیه زیر را برای بهبود سرماخوردگی به کار ببندید.

1- به آرامی ورزش کنید.

برخی تحقیقات نشان داده که ورزش کردن باعث می شود که احساس بهتری داشته باشید.

اگر شما احساس کسالت می کنید، کمی ورزش کنید. اما اگر تب دارید، بهتر است در خانه استراحت کنید، زیرا ورزش کردن در حالت تب، ضربان قلب را افزایش می دهد.

اگر به سالن ورزشی می روید، بعد از استفاده از دستگاه های ورزشی، خوب آنها را تمیز کنید تا از انتقال میکروب ها به سایر افراد جلوگیری کنید.

ورزش موجب افزایش تولید آنتی بادی ها در بدن می شود. آنتی بادی ها با میکروب ها مبارزه می کنند.

اگر در بیرون از منزل و جلوی نور آفتاب ورزش کنید، میزان ویتامین D بدن را افزایش می دهید.

با ورزش کردن، استرس خود را کاهش می دهید و سیستم ایمنی بدنتان را تقویت می کنید.

2- در حالت خواب آلودگی، رانندگی نکنید.

هنگامی که بیمار هستید، نمی توانید خوب بخوابید و ممکن است از داروهایی استفاده کنید که باعث خواب آلودگی شما گردد.

بنابراین همیشه قبل از رانندگی، برچسب داروهای خود را بخوانید، زیرا برخی داروها موجب خواب آلودگی می گردند.

شنا مفید است، اگر ناراحتی و یا درد قفسه سینه و یا درد گوش دارید، بهتر است از شنا کردن منصرف شوید و به مقدار کافی استراحت کنید

3- رابطه جنسی خود را با همسرتان کم کنید.

تحقیقات نشان داده که داشتن رابطه جنسی باعث افزایش ایمنی بدن می شود.

اما اگر عطسه و سرفه می کنید، می توانید میکروب ها را به همسرتان منتقل کنید.

4- سر کار یا مدرسه نروید.

اگر تب دارید، باید بدانید بیماری شما مسری است و باید در خانه بمانید تا دیگران را بیمار نکنید.

اگر تب ندارید، از داروهای مسکن استفاده کنید تا علائم سرماخوردگی را کم کنید.

مرتب دست های خود را بشویید و سر کار یا مدرسه نروید.

5- بخندید.

اگر آبریزش بینی و احساس کسالت دارید، در حال استراحت یک فیلم طنز ببینید.

یافته های محققان نشان می دهد، خندیدن باعث افزایش ایمنی بدن می گردد.

6- برای حفظ سلامت سینوس ها، شنا کنید.

هنگامی که در آب هستید، جریان خون در راه های بینی زیاد می شود و تنفس از راه بینی را بهبود می بخشد.

اما اگر ناراحتی و یا درد قفسه سینه و یا درد گوش دارید، بهتر است از شنا کردن منصرف شوید و به مقدار کافی استراحت کنید.

7- با هواپیما به مسافرت نروید.

اگر شما گرفتگی بینی دارید، مسافرت هوایی می تواند موجب درد گوش و درد سینوس ها گردد.

همچنین افزایش فشار در هواپیما می تواند موجب پارگی پرده گوش شود.

شما در طول پرواز باید همراه خود اسپری بینی و بطری آب داشته باشید.

در هواپیما، هوای خشک می تواند راه های تنفسی در بینی را ملتهب کند و باعث خون دماغ شود.

8- سیستم ایمنی بدن را تقویت کنید.

مواد غذایی که دارای مقدار زیادی عنصر روی، ویتامین های گروه B، ویتامین C و فلاوونوئیدها می باشند، کمک به رفع سرماخوردگی می کنند.

9- خوب بخوابید.

8 ساعت در شب، بخوابید. خواب شب، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند و بدن در مقابل سرماخوردگی و آنفلوانزا مقاوم می شود.

10- دست های خود را مرتب بشویید.

با شستن دست ها به مدت 20 ثانیه، میکروب ها از بین می روند.

11- رابطه اجتماعی با دیگران داشته باشید.

معاشرت با دوستان، خانواده، اقوام و به طور کلی ارتباط برقرار کردن با مردم، موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و از سرماخوردگی جلوگیری می کند.

12- خوش‌بین باشید.

خوشحالی، شادی و خوش‌بین بودن باعث کاهش ابتلای به بیماری می شود.

قرص و شربت چه زمانی فاسد می شود؟

با گذشت زمان، داروها غیرقابل مصرف می شوند، برخی از آن ها تاثیرشان را از دست می دهند، در حالی که مصرف برخی دیگر برای سلامتی مضر است. به همین خاطر باید تاریخ مصرف داروها را جدی گرفت و هر چند مدت یک‌بار با بررسی آنها، داروهای تاریخ گذشته را دور ریخت و نگه نداشت.

همه می دانند داروها تاریخ مصرف دارند و نمی توان برای همیشه آنها را نگه داشت، اما خیلی افراد در موقع استفاده، وسوسه می شوند و ترجیح می دهند این نکته مهم را فراموش کنند.

با گذشت زمان، داروها غیرقابل مصرف می شوند، برخی از آن ها تاثیرشان را از دست می دهند، در حالی که مصرف برخی دیگر برای سلامتی مضر است. به همین خاطر باید تاریخ مصرف داروها را جدی گرفت و هر چند مدت یک‌بار با بررسی آنها، داروهای تاریخ گذشته را دور ریخت و نگه نداشت.

شرکت های تولید دارو نیز فقط تا زمان اتمام تاریخ مصرف، تاثیر و سلامت دارهایشان را تضمین می کنند و بعد از آن تاریخ، خود دارو ممکن است عامل بیماری شود تا کمک به سلامتی.

واقعیت این است که گاهی ممکن است دارویی پیش از تمام شدن تاریخ مصرفش، فاسد یا غیرقابل استفاده شود. این امر وقتی اتفاق می افتد که داروها درست نگهداری نشوند.

کارشناسان توصیه می کنند که بهتر است همه داروهایی که بیرون از یخچال هستند را در اتاق خواب نگهداری کرد، چرا که اتاق خواب معمولا خنک و تاریک است.

حمام و دستشویی نامناسب ترین جاها برای نگه داشتن داروها هستند، چرا که رطوبت بالای آنها باعث فاسد شدن داروها می شود.

باید در نظر داشت که تاریخ مصرف، فقط برای داروهایی است که درشان باز نشده است و خلوص و اثرگذاری دارو تا پایان تاریخ مصرف به شرطی تضمین می شود که درب دارو باز نشده باشد. به همین خاطر پس از این که درب دارو باز شد نمی توان به مدت طولانی آن را نگه داشت

در ارتباط با قرص ها معمولا کمتر مشکلی ایجاد می شود، اما در مورد قطره چشم، اسپری بینی، شربت و پماد مسئله متفاوت می شود، چرا که این داروها مدت کمی پس از باز شدن درشان قابل استفاده هستند.

به طور خلاصه می توان گفت در هر دارویی که آب وجود داشته باشد، مشکل میکروبی شدن و فساد آن نیز وجود دارد.

پس شربت ها و قطره هایی که درشان باز شده، دیگر تا زمان تاریخ مصرفشان قابل استفاده نیستند. اما از کجا می توان فهمید که پس از باز کردن این داروها تا چه زمانی می توان از آن ها استفاده کرد؟

در پاسخ به این سوال باید یادآور شد که در راهنمای استفاده بسیاری از محصولات این نکته نیز درج شده که پس از باز کردن آن، تا چه زمانی می توان از آن استفاده کرد.

همچنین می توانید هنگام خرید دارو چنین اطلاعاتی را از داروخانه بپرسید. بهتر است برای فراموش نکردن تاریخ باز شدن دارو، تاریخ موردنظر را روی خود آن بنویسید.

بهتر است بدانید داروهای ترکیبی را هم که خود داروخانه ها درست می کنند، معمولا خیلی کمتر از دیگر داروها ماندگاری دارند. دلیل این امر هم این است که در این داروها، مواد نگهدارنده اضافه نمی شود، چرا که مثلا بیمار قادر به خوردن آن ها نیست. اما همین داروها هم تاریخ مصرف معینی دارند که باید اطلاعات لازم را از سازنده آن گرفت.

در ادامه مطلب به مدت زمانی که برخی داروها پس از باز شدن درشان قابل استفاده هستند اشاره خواهد شد.

قطره چشم

قطره های چشم اکثرا حاوی مواد نگهدارنده هستند. با این وجود حداکثر چهار هفته پس از باز شدن درشان قابل استفاده اند. اما قطره های چشم کوچکی که تنها برای یک بار استفاده درست شده اند مواد نگهدارنده ندارند. اگر پس از باز شدن این قطره ها از آن ها استفاده نشود، باید دور ریخته شوند.

قطره ها

قطره ها، حتی قطره هایی که حاوی الکل هستند، باید ظرف یک ماه استفاده شوند. البته اطلاعات دقیق تر در مورد هر محصول را باید در دستورالعمل بسته خود قطره یافت.

کرم ها و ژل های حاوی آب

ماندگاری این محصولات پس از باز شدن، کمتر از پمادهای بدون آب است. همچنین کرم هایی که حاوی چربی هستند، اگر در معرض اکسیژن هوا قرار گیرند فاسد می شوند.

اسپری بینی

این محصول نیز پس از باز شدن نباید بیش از سه ماه مورد استفاده قرار گیرد.

اسپری هایی که از طریق مخاط بینی جذب می شوند تنها به مدت یک هفته قابل استفاده هستند و پس از آن، در هر صورت تاثیرگذاری شان از بین می رود و باید دور ریخته شوند.

22 عادتی که دندان‌ها را خراب می‌کنند

مسواک زدن بخشی از بهداشت دهان و دندان است، اما نباید سفت و محکم مسواک بزنید. این نوع مسواک زدن باعث از بین رفتن مینای دندان، تحریک لثه ها، حساس شدن دندان ها نسبت به سرما و گرما و حتی ایجاد سوراخ هایی در دندان می شود.

1- دندان قروچه

ساییدن دندان ها به هم یا دندان قروچه در اثر فشار عصبی و مشکل بد خوابیدن ایجاد می شود. کنترل دندان قروچه بسیار سخت است.

خودداری از جویدن غذاهای سفت در طول روز، درد دندان و آسیب ناشی از دندان قروچه را کم می کند.

در شب از محافظ دهان (مخصوص دندان قروچه) استفاده کنید تا در حین خوابیدن از آسیب دندان در اثر دندان قروچه جلوگیری کنید.

2- جویدن یخ

یخ ماده ای بدون قند است و ممکن است فکر کنید برای دندان ضرری ندارد. اما جویدن یخ می تواند باعث شکستن و یا از بین رفتن قسمتی از مینای دندان گردد.

اگر یخ را سفت بجوید، باعث تحریک بافت نرم داخل دندان و بروز حساسیت و درد دندان می شود.خوردن غذاهای داغ و یا غذاهای سرد ممکن است درد دندان را شدت بخشند.

بهتر است به جای جویدن یخ، آدامس بدون قند بجوید.

3- جویدن مداد

آیا موقع تمرکز روی یک مسئله، مداد خود را می جوید؟

اثر جویدن مداد همانند جویدن یخ می باشد و باعث شکستن و یا خرد شدن دندان ها می شود.

هنگامی که می خواهید چیزی را بجوید، آدامس های بدون قند را انتخاب کنید.

آدامس های بدون قند باعث ترشح زیاد بزاق می شوند و از بوی بد دهان و پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کنند.

4- مکیدن انگشت

معمولا کودکان بعد از پدیدار شدن دندان های دائمی خود، انگشتان خود را می مکند.

این انگشت مکیدن در سن 5 تا 6سالگی ظاهر می شود و باعث تغییرات دائمی در ساختار دندان و لثه می گردد.

مکیدن انگشت شست می تواند باعث لق شدن و انحراف دندان های کودک از جای خود گردد. این انحراف دندان ها می تواند مشکلات تنفسی و جویدنی را برای کودک بوجود آورد.

5- مکیدن لیمو ترش

افرادی که لیموترش را می مکند، خود را در خطر مشکلات دهانی و دندانی قرار می دهند.

لیمو دارای مقدار زیادی اسید می باشد.

این اسید، باعث تضعیف شدن مینای دندان و زبری سطح دندان ها می شود.

6- جویدن ناخن

جویدن ناخن نه تنها ظاهر دست را زشت می کند، بلکه به دندان ها نیز آسیب می رساند و باعث مشکلات دهانی می گردد.

جویدن ناخن باعث بیرون آمدن دندان از محل خود، شکستن دندان و تخریب مینای دندان می گردد.

7- با شیشه شیر خوابیدن

اگر موقع خواب، به کودک خود یک شیشه آب میوه، شیر و یا شیرخشک بدهید و در حین خوردن آن بخوابد، باعث خواهید شد که دندان های جدید پوسیده شوند.

پس، بهتر است قبل از خوابیدن کودک، شیشه شیر را از او بگیرید و او را به این کار عادت دهید.

8- سوراخ کردن (پیرسینگ) زبان

در برخی کشورها، سوراخ کردن زبان و آویزان کردن زیورآلات فلزی از آن (پیرسینگ) مرسوم است.

اگر به طور ناخودآگاه این قطعه فلزی را گاز بگیرید، دندانتان می شکند.

هنگامی که فلز با لثه برخورد می کند، باعث آسیب لثه و لق شدن دندان ها می گردد.

همچنین دهان ما پر از باکتری است، بنابراین سوراخ کردن زبان، خطر عفونت و زخم زبان را زیاد می کند.

بهتر است قبل از این کار، با یک دندان‌پزشک مشورت کنید.

9- سخت مسواک زدن

مسواک زدن بخشی از بهداشت دهان و دندان است، اما نباید سفت و محکم مسواک بزنید.

این نوع مسواک زدن باعث از بین رفتن مینای دندان، تحریک لثه ها، حساس شدن دندان ها نسبت به سرما و گرما و حتی ایجاد سوراخ هایی در دندان می شود.

10- باز کردن چیزی با دندان

باز کردن درب قوطی و یا بسته پلاستیکی با دندان ممکن است راحت باشد، اما دندان ابزاری برای خرد کردن و یا باز کردن وسایل نیست.

به جای دندان می توانید از قیچی و یا درب باز کن استفاده کنید.

از دندان ها باید فقط برای خوردن غذا استفاده کرد.

11- ورزش کردن بدون محافظ دهان

موقع انجام ورزش هایی مثل بوکس، هاکی و ورزش هایی که با صورت شما در تماس هستنند باید از محافظ دهان و دندان استفاده کرد. این محافظ دهان یک قطعه پلاستیکی است و از دندان های بالایی محافظت می کند.

بدون این محافظ زمانی که ضربه سنگینی به صورت شما وارد شود، می تواند دندان ها را خرد کند.

این محافظ دندان را می توانید از دندان پزشک بگیرید.

12- آب نبات سفت

قند موجود در آب‌نبات باعث بوجود آمدن پلاک های چسبنده بر روی دندان ها می شود.

سپس باکتری های موجود در پلاک دندان، قند را تبدیل به اسید می کند و این اسید باعث از بین رفتن مینای دندان می شود.

بنابراین بعد از مصرف شکلات و آبنبات و شیرینی، حتما دندان های خود را مسواک بزنید.

13- شیرینی چسبنده

همه مواد شیرین باعث پوسیدگی مینای دندان می شوند، اما برخی از آنها بیشتر مضرند، مثل سوهان، گز، پاستیل و آب نبات شل.

وقتی شیرینی به دندان بچسبد و قند تبدیل به اسید می شود، این اسید برای ساعت ها در تماس با مینای دندان می باشد.

اگر بعد از خوردن این نوع شیرینی ها، چیزی مثل کرفس یا آدامس بدون قند بجوید، مقدار زیادی بزاق ترشح می شود و این بزاق اسید را از بین می برد.

14- نوشابه گازدار

فقط شیرینی مسبب خرابی دندان نیست. اگر یک لیوان نوشابه گازدار بنوشید، بیشتر از 11 قاشق چایخوری قند مصرف کرده اید.

همچنین نوشابه ها حاوی اسید فسفریک و اسید سیتریک می باشند که این دو اسید، باعث از بین رفتن مینای دندان ها می شوند.

نوشابه های رژیمی هر چند بدون قند هستند، ولی مقدار زیادی شیرین کننده مصنوعی دارند که این شیرین کننده ها، دارای اسید می باشند و برای دندان ها مضرند.

15- نوشابه های ورزشی

معمولا این نوشابه ها دارای مقدار زیادی قند می باشند.

نوشابه های ورزشی هم در دهان، اسید بوجود می آورند که این اسید به مینای دندان حمله می کند.

اگر زیاد از این نوشیدنی ها استفاده می کنید، این را بدانید که در معرض پوسیدگی دندان خواهید بود.

در حین ورزش و برای جلوگیری از کم آبی بدن، می توانید از آب دارای املاح استفاده کنید.

16- آبمیوه صنعتی

آبمیوه های صنعتی (مث ساندیس و سنتاپ و ...) دارای ویتامین و آنتی اکسیدان هستند، ولی بیشتر آنها قند زیادی دارند.

میوه ها خودشان شیرین هستند، بنابراین اگر آب میوه ای می خرید توجه کنید که قندی به آن افزوده نشده باشد. همچنین می توانید آب میوه خریداری شده را با مقدار آب رقیق کنید.

17- چیپس سیب زمینی

غذاهای نشاسته ای مثل چیپس، توسط باکتری های موجود در پلاک دندان، شکسته شده و به اسید تبدیل می شوند.

این اسید مدت 20 دقیقه به دندان ها حمله می کند. اگر غذا بین دندان ها باقی بماند، این مدت زمان بیشتر می شود.

بنابراین بهتر است بعد از خوردن چیپس سیب زمینی و یا دیگر غذاهای نشاسته ای، حتما بین دندان های خود را با نخ دندان تمیز کنید.

18- مصرف دائمی میان وعده

میان وعده ها نسبت به وعده های اصلی غذا، کمتر موجب ترشح بزاق دهان می شوند.

پس بهتر است از مصرف میان وعده های شیرین و چسبنده خودداری کنید و به جای آن می توانید از میوه و سبزیجاتی مثل هویج استفاده کنید.

همچینین شکستن زیاد موادی مثل تخمه و آجیل در میان وعده ها برای دندان ها مضر است.

19- نوشیدن قهوه

اگر زیاد قهوه بنوشید، به مرور زمان، در اثر تیرگی قهوه و اسید موجود در آن، دندان هایتان زردرنگ می شوند.

خوشبختانه، لکه های زرد ناشی از مصرف قهوه، به سادگی با استفاده از مواد سفید کننده دندان از بین می روند.

از یک دندان پزشک درباره نوع و نحوه استفاده از این سفید کننده ها سئوال کنید.

20- کشیدن سیگار

سیگار و دیگر محصولات دخانی، لکه هایی را بر روی دندان ها به جای می گذارند و موجب بیماری های لثه و افتادن دندان ها می گردند.

تنباکوی موجود در دخانیات، موجب سرطان دهان، لب و زبان نیز می شود.

21- نوشیدن مشروبات الکلی

اسید در مشروبات الکلی، مینای دندان را از بین می برد و لکه هایی را بر سطح دندان به جای می گذارد.

با استفاده از مواد سفید کننده دندان و خمیر دندان، می توانید با این لکه ها مبارزه کنید.

22- زیاد خوردن

خوردن بیش از حد در عارضه پرخوری عصبی باعث افزایش پوسیدگی دندان ها می شود.

اسیدهای قوی که در اثر استفراغ کردن از دهان خارج می شوند، می توانند دندان ها را ضعیف و شکننده کنند. این اسیدها همچنین باعث بوی بد دهان می شوند.

در بیماری پرخوری عصبی (بولیمیا) فرد ابتدا مقدار زیادی غذا می خورد و سپس عمدا غذای خورده شده را بالا می آورد.

پرسش و پاسخ خواندنی امام صادق(ع)

سخنان امام صادق(ع) با طبیب هندى درباره ی شگفتی هاى خلقت انسان

ربیع حاجب مى گوید: روزى طبیبی هندى در مجلس منصور کتاب طب مى خواند، در حالى که امام صادق علیه السّلام در آنجا حضور داشت. چون از قرائت مسائل طب فراغت یافت، به امام ششم علیه السّلام گفت: دوست دارى از دانش خود به تو بیاموزم؟ حضرت فرمود: نه، زیرا آنچه من مى دانم از دانش تو بهتر است. طبیب پرسید: تو از طب چه مى دانى؟ فرمود: من حرارت را با سردى، و سردى را با گرمى، رطوبت را با خشکى، و خشکى را با رطوبت درمان مى کنم، و مسأله تندرستى را به خدا وامى گذارم و براى تندرستى دستور پیامبر را به کار مى برم که فرمود: «شکم خانه درد است، و پرهیز درمان هر دردى است، و تن را به آنچه خوى گرفته باید عادت داد».

طبیب گفت: طب جز این چیزى نیست. امام گفت: مى پندارى که من این دستورها را از کتاب هاى بهداشتى یاد گرفته ام؟ گفت: آرى، امام فرمود: من این ها را از خدا فرا گرفته ام. تو بگو من از جهت بهداشت داناترم یا تو؟ طبیب گفت:البته من. امام علیه السّلام فرمود: اگر این چنین است من از تو سؤالاتى مى پرسم، تو پاسخ بده. گفت: بپرس.

امام صادق(ع) سئوالات زیر را از طبیب هندی پرسیدند:

"چرا جمجمه ی سر چند قطعه است؟

چرا موى سر بالاى آن است؟

چرا پیشانى مو ندارد؟

چرا در پیشانى خطوط و چین وجود دارد؟

چرا ابرو بالاى چشم است؟

چرا دو چشم مانند بادام است؟

چرا بینى میان چشم هاست؟

چرا سوراخ بینى در زیر آن است؟

چرا لب و سبیل بالاى دهان است؟

چرا مردان ریش دارند؟

چرا دندان پیشین، تیزتر و دندان آسیاب، پهن و دندان بادام شکن بلند است؟

چرا کف دست ها مو ندارد؟

چرا ناخن و مو جان ندارند؟

چرا قلب مانند صنوبر است؟

چرا شُش دو تکه است و در جاى خود حرکت می کند؟

چرا کبد(جگر) خمیده است؟

چرا کلیه مثل دانه لوبیاست؟

چرا دو زانو به طرف پشت خم و تا مى گردند؟

چرا گام هاى پا میان تهى است؟ "

طبیب هندی در پاسخ به تمامی سئوالات بالا گفت : نمی دانم.

امام فرمود: من علّت اینها را مى دانم. طبیب گفت: بیان کن.

امام فرمود:

*جمجمه به دلیل اینکه میان تهى است، از چند قطعه آفریده شده است و اگر قطعه قطعه نبود، ویران مى شد، لذا چون چند قطعه است، دیرتر مى شکند.

*موى در قسمت بالای سر است، چون از ریشه ی آن روغن به مغز مى رسد و از سر موها که سوراخ است، بخارات بیرون مى رود و سرما و گرمایى که به مغز وارد مى شود، دفع می شود.

*پیشانى مو ندارد، براى آنکه روشنایى به چشم برسد.

*خط و چین پیشانی نیز عرقی را از سر می ریزد، نگه می دارد تا وارد چشم ها نشود و انسان بتواند آن را پاک کند، مانند رودخانه ها که آب های روى زمین را نگهدارى مى کنند.

ابروها بالاى دو چشم قرار دارند تا نور به اندازه ی کافی به آنها برسد. اى طبیب، نمى بینى وقتی شدت نور زیاد است، دست خود را بالاى چشم ها می گیری تا روشنى به مقدار کافی به چشم هایت برسد و از زیادى آن پیشگیرى کند؟!

*بینى بین دو چشم قرار دارد تا روشنایى را بین آنها به طور مساوی تقسیم کند.

*چشم ها شکل بادام هستند تا میل دوا در آن فرو برود و بیرون آید. اگر چشم چهار گوش یا گرد بود، میل در آن به درستی وارد نمى شد و دوا به همه جای آن نمى رسید و بیماری چشم درمان نمى شد.

*خداوند سوارخ بینى را در زیر آن آفرید تا فضولات مغز از آن پایین بیاید و بو از آن بالا رود. اگر سوراخ بینی در بالا بود، نه فضولات از آن پایین مى آمد و نه بوی چیزی را در مى یافت.

*سبیل و لب را بالاى دهان آفرید، تا فضولاتى را که از مغز پایین می آید نگه دارد و خوراک و آشامیدنى به آن آلوده نگردد و آدمى بتواند آنها را از پاک کند.

*براى مردان محاسن(ریش) را آفرید تا نیازی به کشف عورت(پوشاندن سر) نداشته باشند و مرد و زن از یکدیگر مشخص شوند.

*دندان هاى پیشین را تیز آفرید تا گزیدن آسان گردد، و دندان هاى آسیاب را براى خرد کردن غذا پهن آفرید، و دندان نیش را بلند آفرید تا دندان هاى آسیاب را مانند ستونى که در بنا به کار مى رود، استوار کند.

*دو کف دست را بى مو آفرید تا سودن به آنها واقع گردد. اگر کف دست مو داشت، وقتی انسان به چیزی دست می کشید به خوبی آن را حس نمی کرد.

*مو و ناخن را بى جان آفرید، چون بلند شدن آنها زشت و کوتاه کردن آنها زیباست. اگر جان داشتند، بریدن آنها همراه با درد زیادی بود.

*قلب را مانند صنوبر ساخت، چون وارونه است. سر آن را باریک قرار داد تا در ریه ها در آید و از باد زدن ریه خنک شود.

*کبد را خمیده آفرید تا شکم را سنگین کند و آن را فشار دهد تا بخارهاى آن بیرون رود.

*کلیه را مانند دانه لوبیا ساخت، زیرا منى قطره قطره در آن مى ریزد و از آن بیرون مى رود. اگر کلیه چهار گوش یا گِرد بود، اولین قطره مى ماند تا قطره دوم در آن بریزد و آدمى از انزال لذت نمى برد. زمانی که منى از محل خود که در فقرات پشت است، به کلیه می ریزد، کلیه چون کرم بسته و باز مى شود و کم کم منی را به مثانه مى رساند.

*خم شدن زانو را به طرف عقب قرار داد، تا انسان به جهت پیش روى خود راه رود، و به همین علت حرکات وى میانه است، و اگر چنین نبود در راه رفتن مى افتاد.

*پا را از سمت زیر و دو سوى آن، میان باریک ساخت، براى آنکه اگر همه پا بر روی زمین قرار می گرفت، مانند سنگ آسیاب سنگین مى شد. سنگ آسیاب چون بر سر گردى خود باشد، کودکى آن را بر مى گرداند و هر گاه بر روى زمین بیفتد، مردی قوی به سختى مى تواند آن را بلند کند.

آن طبیب هندى گفت: این ها را از کجا آموخته اى؟ فرمود: از پدرانم و ایشان از پیامبر و او از جبرئیل، امین وحى و او از پروردگار که مصالح همه اجسام را داند. طبیب در آن وقت مسلمان شد و گفت: تو داناترین مردم روزگارى.

راستى چه شگفت انگیز است که حضرت صادق علیه السّلام بدون در دست داشتن ابزار امروزى که وسیله شناخت درون و برون انسانند، در گوشه ای از شهر مدینه براى یک طبیب هندى شگفتی هاى خلقت انسان را با دلایل محکم بیان مى فرماید.