ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 |
با کاهش دمای هوا، بدن شروع به تولید گرما میکند تا تعادل دمای بدن را حفظ کند. برای این هدف بدن دو راه را انتخاب میکند که یکی ذخیره چربی و دیگری تامین سوخت از طریق مصرف برخی مواد غذایی مقوی است. بنابراین توجه به رژیم غذایی در فصل سرما از اهمیت بسیاری برخوردار است.مزاجها در هر فصل متغیر است. مزاج فصل پاییز سرد و خشک است و مزاج فصل زمستان سرد و تر است. در سن میانسالی (از سن 40 سالگی تا 60 سالگی) مزاجها معمولا سرد و خشک است و در سن پیری (از 60 سال به بالا) سرد و تر است، بنابراین افرادی که در سن میانسالی هستند، در فصل پاییز و افرادی که در سن پیری هستند، در فصل زمستان بیشتر دچار مشکل میشوند.
کنترل مزاج را در دست بگیرید
در فصل
پاییز معمولا مزاج سرد و خشک است، بنابراین بیماریهای پوستی مثل اگزما،
ترک لب و اختلالات روانی مثل وسواس و افسردگی تشدید مییابد.خشکی پوست و
اگزما در فصل پاییز بیشتر میشود، بنابراین یکی از تمهیدات لازم برای افراد
بین 40 تا 60 سال چرب کردن پوست و استفاده از غذاهای گرم و تر مثل آبگوشت و
انواع آش و سوپهای سنتی میباشد.
پوست، حساس ترین عضو پاییزی
برای چرب
کردن پوست حتما باید از روغنهای طبع گرم مانند روغن زیتون، روغن سیر روغن
زنجبیل و روغنهای حیوانی مانند روغن کوهان شتر یا روغن شهن گاو، روغن
کرمانشاهی، روغن زرد و روغن گوسفندی استفاده کنید. همچنین مصرف گوشت بره،
تخممرغ عسلی، انجیر، کشمش، سیر، پیاز، زنجبیل و دارچین به بهبود این
بیماریهای فصلی کمک میکند.
غذاهای مناسب فصل برگ ریزان
افرادی که
در فصل زمستان که مزاج این فصل سرد و تر است دچار ترک لب میشوند، توصیه
میشود در هنگام خواب ناحیه اطراف ناف خود را با روغن حیوانی ماساژ بدهند،
این روش به تدریج موجب بهبود ترک لب میگردد و افراد بالای 60 سال به ویژه
زنان بیشتر دچار ورم مفاصل و دست درد و پا درد میشوند، بنابراین در چنین
افرادی که به بیماریهای روماتیسمی درد مفاصل و دردهای آرتروزی دچار هستند،
توصیه میشود از موادغذایی گرم مثل آبگوشت، انواع سوپ و آش، هویج، انجیر،
کشمش، شیره انگور استفاده کنند و در هر دو فصل کمتر از آب سرد و بیشتر از
آب گرم استفاده نمایند.
استفاده از شربتها و عرقیات سنتی و گرم مانند گل گاو زبان، زعفران و دارچین برای کاهش بیماریهای فصلی در روزهای سرد بسیار موثر است که توصیه میشود برای شیرین شدن آنها از عسل.و حتی الامکان در صورت تشنگی از نوشیدن آب یخ خودداری کنید.از جمله عرقیات گرم میتوان به عرق یونجه اشاره کرد که بسیار برای تقویت بینایی موثر است. همچنین عرقهای بیدمشک، بهار نارنج، نعناع، پونه و آویشن از جمله عرقهای گرمی هستند که از ابتلا به سرماخوردگی و بسیاری از بیماریهای دیگر جلوگیری میکنند.
افراد با مزاج گرم و خشک بیخوابتر از بقیه هستند،برای اینکه افراد خواب
راحتی داشته باشند باید مزاج خود را تر بکنند تا مشکلی در خوابیدن پیدا
نکنند و همچنین افراد با مزاج گرم و خشک و سرد و خشک و حتی گرم و تر به علت
فعل و انفعالات شیمیایی داخل بدن تحریک هورمونهای اعضای بدن شده و فرد را
دچار تشنج روانی و در نتیجه بیخوابی میکنند.گیاهان زیادی در
طبیعت موجود است که طبع انسانی را سرد و تر کرده و در نتیجه مقدمات یک خواب
خوب را مهیا میکند و این دمنوشها افراد را از پریشان خوابی نجات میدهد و
هیچ گونه عوارضی ندارند.دمنوش گیاهانی همچون گلاب، بیدمشک و عرق کاسنی
باعث تر شدن مزاج انسان شده و با خوردن با برنامه این گیاهان طبیعی آرامش
زیادی به انسان داده میشود.
طبق طب ابوعلی سینا، مصرف دمنوشهایی
چون گل گاوزبان، اسطوخودوس و بادرنجبویه آرامش خاطر را به انسان هدیه داده و
افراد را از بیخوابی نجات میدهند.حجامت سر باعث شده که مزاج و طبع بدن
سر دو تر شده و انسان راحتتر به خواب عمیقی فرو رود و در اثر این کار
انسان با خوردن ماست که طبعی کاملاً سرد دارد به جنگ بر علیه پریشان خوابی
میرود.هر زمانی که افراد ذهنش مشغول بوده و یا هنگام خواب استرس و
اضطراب بالایی دارد این حالت سبب پریشان خوابی و خوابزدگی افراد
میشود.مصرف قرصهای آرامبخش مثل دیازپام، زاناکس و لورازپام در درازمدت
به علت حاوی مقادیر زیادی مرفین سبب اعتیاد بدن افراد به این قرصها شده که
در زمان مصرف طولانی این قرصها دیگر بر بدن اثربخش نبوده و بدن افراد
نسبت به این قرصها واکنشی نشان نمیدهند.مصرف بیبرنامه و بدون تجویز پزشک
قرصهای آرام بخش سبب از بین رفتن حافظه و تأثیر منفی بر روی مغز افراد
میشود.
دارچین برای کاهش درد ناشی از نفخ معده و سوءهاضمه موثر است.افرادی که در طول هفته زیاد درد معده را تجربه میکنند، با خوردن غذاهای چرب و شور دردشان بیشتر میشود و خوراکیهایی مانند مایونز و کلم از جمله این موادغذایی هستند.افرادی که دچار سوءهاضمه و درد معده میشوند، بهتر است مصرف قهوه، گوشت قرمز، غذاهای سرخ شده و نوشابههای گازدار را کمتر کنند.قهوه، چای و نوشیدنیهای گازدار اسید معده را افزایش میدهند و باعث بازگشت اسید از معده به مری هم میشوند.این افراد بهتر است به جای خوردن گوشت قرمز، مصرف مرغ و ماهی را در برنامه خود جای دهند و توجه داشته باشند که خوردن فیبر نیز از نفخ و دردهای معده میکاهد.مصرف نعناع و زنجبیل نیز به تسکین درد معده کمک میکند، همچنین جویدن دانه رازیانه نیز موثر است.
ماهها و فصل ها و همچنین موقعیت جغرافیایی و تغذیه مناسب در این ایام بر مزاج انسان تأثیر گذار بوده و رعایت برخی دستورات در نوع تغذیه می تواند به تأمین سلامت و پیشگیری از بسیاری بیماریها به انسان کمک کند.مطابق آنچه در طب سنتی آمده ماه ایلول تقریبا همزمان با مهرماه است و به صورت تقریبی از 23 شهریور تا 22 مهرماه را شامل می شود . در کتاب ارزشمند طب الرضا(ع) ایلول سى روز دانسته شده و آمده است: در این ماه هوا پاکیزه مىشود تسلط مره سوداء قوى می گردد شرب مسهل بد نیست. خوردن شیرینىها و گوشت هاى معتدل مانند گوشت گوسفند یک ساله و بزغاله نر سودمند است از خوردن گوشت گاو و زیادهروى در اکل کباب و گوشت هاى سرخ کرده و افراط در رفتن حمام باید پرهیز کرد و از استعمال بوهاى خوش معتدل المزاج نباید غافل بود و از خوردن خیار چنبر و خربزه نارس باید اجتناب کرد.(1)
توصیه کلی امام
رضا (ع) برای پاییز رعایت اعتدال و مصرف غذاهای معتدل است. آن حضرت به
مأمون توصیه می فرماید که در تابستان غذای خنک تناول کند، و در زمستان غذای
گرم، و در دو فصل دیگر غذاهای معتدل به اندازه توان (جسمی ) و اشتهایی که
داری. امام رضا (ع) همچنین شرایط زمان و مکان را مهم دانسته می فرماید:
غذایت را به اندازه عادتت و مطابق با محل زندگی و نوع فعالیت و زمانی که در
آن به سر می بری، با خوردن سبکترین غذاهایی که می خوری آغاز کن.مطابق
طب سنتی فصل پاییز، سرد و خشک است و در این فصل بیماریهای پوستی مانند
اگزما و ترک پوست، خشکی لبها، بواسیر و افسردگی شیوع بیشتری پیدا میکند
در طب الرضا (ع) برای مهرماه مصرف خوراکی های سرد کننده و مرطوب مانند ماست و بوکردن گلهای سرد مزاج توصیه شده است.
همانطور
که اشاره شد ممکن است در این ماه افسردگی شیوع پیدا کند . امام رضا علیه
السلام برای رهایی افسردگی و دستیابی به آرامش دستوراتی دارند. امام رضا
علیه السلام در حدیثی توصیه جالب برای آرامش روح و روان دارد. ایشان می
فرمایند: « عَلَیکُمْ بِالزَّیتِ فَإِنَّهُ یکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یذْهِبُ
الْبَلْغَمَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالضَّنَی وَ یحَسِّنُ
الْخُلُق و یطیب النفس و یذهب بالغم». بر شما لازم است که از زیت (روغن
زیتون یا هر گونه روغن مایع) استفاده کنید؛ زیرا صفرا را آشکار و بلغم را
از بین میبرد و عصب را تقویت، بیماری را نابود و اخلاق انسان را نیکو
میکند، روح را آرامش می دهد و غم را از بین می برد. ".(2)
شبیه این
مضمون امام رضا(ع) در جایی دیگر فرمود: « نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیتُ
یطَیبُ النَّکْهَةَ وَ یذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یصَفِّی اللَّوْنَ وَ
یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یطْفِئُ الْغَضَب؛» روغن
زیتون، خوب طعامی است که دهان را خوشبو میکند، بلغم را میبرد، رنگ پوست
را درخشنده مینماید، عصب را نیرومند و بیماری را نابود میکند و خشم را
فرو مینشاند".(3)
امام رضا (ع) در سخنانی دیگر خوردن کدو را باعث شادی و رفع حزن و اندوه بر می شمرد.
عن صحیفه الرضا (ع) عن آبائه (ع) قال قال رسول الله صلی الله علیه وآله اذا طبختم فاکثروا القرع فانه یسر القلب الحزین.
ازصحیفه
امام رضاعلیه السلام از پدرانش (ع) روایت شده است که رسول خدا صلی الله
علیه وآله فرمودند: هرگاه غذا می پزید کدو (حلوائی) بسیار بپزید ، زیرا کدو
قلب محزون را شاد می کند.(4)
همانطور که در بالا اشاره شد یکی از
غذاهای توصیه شده برای این ماه خوردن ماست است. در طب خالص اسلامی که
برگرفته از آیات و روایات و بدور از تفسیر به رای است٬هیچگاه از خوردن ماست
منع نشده است.بلکه برای استفاده از آن با توجه به مزاج افراد تدبیر در نظر
گرفته شده است. همچنین وجود لفظ ماست در روایات خط بطلانی است بر نظر آنان
که ماست را از مصنوعات جدید بشر می دانند. امام رضا علیه السلام در این
باره می فرماید: من أراد الماست و لا یضرهُّ فلیصبَّ علیها الهاضوم، قلت: و
ما الهاضوم؟ قال: النانخواه.امام رضا فرمود: ماست را با زنیان استفاده
کنید تا از زیانهای احتمالی آن در امان بمانید.
و نیز اشاره کردیم که
یکی از مشکلات این ماه ممکن است ترک لبها و خشکی پوست باشد. امام رضا علیه
السّلام برای رفع این مشکل هم فرموده اند: مَن أرادَ ألاّ تُشقَقَ شَفَتاهُ
، ولا یَخرُجَ فیها ناسورٌ ، فَلیُدَهِّن حاجِبَیهِ ؛ هر کس مى خواهد که
لب هایش نترکد و از آن ناسور بیرون نزند ، به ابروهاى خود ، روغن بمالد.
(5)
پانوشتها:
1. طب الرضا علیه السلام / ترجمه امیر صادقى،
2. عیون اخبار الرضا، باب 31/ حدیث 81
3. مکارم الاخلاق، ص190
4. مستدرک وسائل الشیعه ج17ص 56باب 9ح 20430
5. طبّ الإمام الرضا علیه السلام ، ص40 و بحار الأنوار ، ج62 ، ص325
کاسنی از جمله گیاهانی به شمار میرود که از دیرباز مورد توصیه طبیبان سنتی بوده است. ریشه این گیاه میتواند علاوه بر مزایای زیاد درمانی دیگرش، به عنوان تقویتکنندهای مناسب برای کبد استفاده شود. در همین دستهبندی، از گون هم میتوان برای افزایش قدرت کبد در روند سوختوساز بهره گرفت. ریشههای این گیاه همانند کاسنی علاوه بر داشتن خواص متعدد میتواند مورد استفاده اشخاص برای بالا بردن توان کبد باشد.تهیه دمنوشی از گل مریم هم اثرات خوبی بر تقویت کارایی کبد بر جا میگذارد.
به کسانی که دچار
اضطراب هستند، توصیه میشود زغالاخته مصرف کنند که استرس را کاهش میدهد و
استرس باعث ایجاد اشکالات متعدد و متفاوت روانی و جسمی میشود و بر کبد
نیز اثر میگذارد. به همین دلیل با مصرف زغالاخته میتوان یک تیر را بر دو
هدف نشاند.از میان خوردنیهای غذایی، میتوان مکمل روغن ماهی را نام برد
که قدرت زیادی در شکستن چربیها بخصوص در ناحیه کبد دارد و به تقویت کار
کلیهها، معده و خونرسانی بهتر کمک شایانی میکند.
اگر میخواهید
خود را از بیماریها و نارساییهای کبدی، بخصوص نارساییهایی چون اختلال
کبد چرب دور بمانید، مصرف آبمیوهها پیشنهاد سالمی برای این منظور است. آب
سیب، هویج، لیموترش، حتی سبزیجاتی چون اسفناج و جعفری، برخی کلمها مثل
بروکلی، قمری و بروکسل میتواند این نیت شما را برآورده کند و مواد معدنی
آنها به کمک پاکسازی بهتر بدن از سموم بیاید.
در راس تمام
خوراکیها که تقریبا همگان بر اثرات و مزایا و فواید گوناگون آن در
زمینههای بسیار متفاوت واقف هستند، عسل قرار دارد. خوردن مقداری کنترل شده
و متعادل از عسل به طور منظم یک فایده دیگر هم دارد که آن دور شدن از
احتمال ابتلا به بیماریهای کبدی و از همه مهمتر سیروز کبدی است.زنجبیل،
دارچین، سرکه، سیر، پیاز، نان سبوسدار، آرتیشو یا کنگر فرنگی، قاصدک ترش،
رزماری، کاکائوی تلخ، سیب، تمشک، پرتقال، گریپفروت، طالبی، گلابی، کشمش،
آلو و مانند اینها نیز اثرات مفیدی بر تقویت کبد دارد.
«بهترین راه حل برای تسکین گلو درد قرقره کردن آب نمک است.»اگر گلو درد دارید یک قاشق چایخوری نمک را داخل یک لیوان آب ولرم حل کرده و آب نمک تهیه کنید. این محلول را چندین بار داخل دهان قرقره کنید. این راه حل بسیار عمومی و البته در دسترس است.افرادی که گلود درد دارند فرای این مسئله که دلیل آن چیست بهتر است از خوردن غذاهای شیرین و پرچرب خودداری کنند زیرا این غذاها باعث خس خس سینه و افزایش خلط میشود.بهترین مواد غذایی مناسب برای نرم کردن سینه مخصوصاً در بیماران مبتلا به سرماخوردگی میوههایی مانند موز و سیب و غذایی مانند برنج و نان برشته میباشند.
برای کاهش اضطراب توصیه می شود که یک برنامه روزانه منظم تهیه و براساس آن
رفتار شود.در این برنامه علاوه بر ورزش کردن و تحرک کافی بهتر است رژیم
غذایی مناسبی از خوراکیهای متنوع و مقوی نیز تدارک دیده شود.عدم استعمال
دخانیات و کاهش مصرف خوراکی های کافئیندار مثل چای، قهوه و شکلات که به
میزان بالا مصرف شود از دیگر راهکارهای کاهش دلهره و اضطراب است.
مصرف
برخی جوشانده ها مثل سنبل الطیب، بادرنجبویه و بابونه مفید است چون خاصیت
ضداسترس داشته و آرامبخش اعصاب است حتی سردردهای ناشی از ناراحتی های عصبی
را هم کاهش می دهند.حمام کردن، صبحانه خوردن، پرهیز از افکار منفی و نفس
عمیق کشیدن به هنگام عصبی شدن از راههای کاهش اضطراب است.همچنین مصرف امگا۳
و خوردن تخم مرغ و ماهی نیز فراموش نشه.
چای زردچوبه بهترین ماده غذایی برای
سمزدایی از کبد است.به دلیل مواد شیمیایی و آفت کشها در مواد غذایی و
محیط زیست، کبد به مرور زمان غرق در مسمومیت میشود. مسمومیت کبد معمولا با
سردرد، سوءهاضمه، نفخ شکم، افزایش وزن، لکههای کبدی، سوزش سر دل و مشکلات
کیسه صفرا همراه است.چای زردچوبه، یکی از مهمترین
روشهای سمزدایی از کبد است. این ماده، کیسه صفرا را تحریک میکند و سبب
تولید صفرا میشود. کبد از مایع صفرا برای سمزدایی استفاده میکند.زردچوبه گیاهی از خانواده زنجبیل است و در
برخی کشورها مانند هند، بیشترین کاربرد را دارد. رنگ زرد زردچوبه به دلیل
مادهای به نام کورکومین است که سبب تحریک صفرا میشود. معمولا برای تهیه
چای زردچوبه از زردچوبه تازه، زنجبیل تازه، فلفل سیاه، دارچین، شیر نارگیل و
عسل استفاده میشود که هر یک خواص فوقالعادهای دارند.
1- زردچوبه تازه: دارای خواص ضد التهابی قوی است و میتواند به درمان اختلالات گوارشی، رفع تهوع و گاز روده کمک کند.
2- زنجبیل تازه: به همراه زردچوبه، بهترین ترکیب برای کمک به التیام درد مفاصل و درمان مشکلات تنفسی است.
3- فلفل سیاه، غنی از ویتامین است و خواص ضد سرطانی دارد، به علاوه سبب کاهش وزن میشود.
4- دارچین، دارای اثرات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی است.
5- شیر نارگیل، چربی سالم موجود در شیر نارگیل به جذب زردچوبه کمک میکند.
6- عسل، سرشار از انواع آنزیم، ویتامین و مواد معدنی است.
کاهش
کلسترول خون، افزایش ایمنی بدن، بهبود گردش خون، روشن شدن رنگ پوست،
پیشگیری از ایجاد لخته در اندامهای داخلی بدن و تصفیه خون، از دیگر فواید
چای زردچوبه است.
کبد یکی از اندامهای بزرگ سمت راست شکم است که حدود
1036 کیلوگرم وزن دارد. مهمترین وظیفه کبد، فیلتر کردن خونی است که از
دستگاه گوارش وارد کبد میشود و قرار است در سراسر بدن جریان یابد. تمام
مواد سمی و مضر خون در کبد جدا میشوند. کبد با تولید صفرا، چربی غذا را
تجزیه کرده و آن را تبدیل به انرژی میکند، ذخیره قند بدن نیز به عهده کبد
است.
حقایقی در مورد کبد:
- کبد بزرگترین ارگان داخلی بدن است.
- بیش از 500 عملکرد حیاتی بدن، از جمله مبارزه با انواع ویروس و عفونت به عهده کبد است.
- کبد با تولید پروتئین و هورمون در سراسر بدن، نقش مهمی را در حفظ سطح نرمال قند خون ایفا میکند.
- کبد تنها عضوی است که میتواند خود را بازسازی (ترمیم) کند؛ به همین دلیل است که افراد میتوانند بخی از کبد خود را اهدا کنند.
- کبد حدود 10 درصد از جریان خون را مصرف میکند و در هر دقیقه حدود دو لیتر خون پمپاژ میکند.