نکات مهم درباره واکسیناسیون کودکان

تا به‌ حال براساس دستور پزشک، کودکتان را برای تزریق واکسن به مراکز بهداشتی برده‌اید اما خوب است چند نکته را درباره ایمن‌سازی کودکان بدانید...

1- برنامه ایمن‌سازی کودکان نارس و یا کم‌ وزن نیز دقیقا مطابق جدول ایمن‌سازی عادی است و تجویز به موقع واکسن‌ها به این کودکان نیز اکیدا توصیه می‌شود.

2- شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی مانع از انجام ایمن‌سازی نخواهد بود.

3- سوء‌تغذیه نه تنها مانعی برای ایمن‌سازی نیست بلکه ایمن‌سازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه، اکیدا توصیه می‌شود.

4- برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و درصورت عدم سابقه ایمن‌سازی باید مطابق برنامه عمل شود.

5- در اختلالات ایمنی، چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی (سرطان خون) و… واکسن‌های ویروسی زنده و واکسن ب‌.ث.ژ منع استعمال دارند.

6- در مورد واکسن‌های چند نوبتی مثل فلج اطفال، سه گانه و هپاتیت در صورتی که به هر علت ایمن‌سازی طبق فواصل تعیین شده انجام نشده باشد، لزومی به از سرگرفتن واکسیناسیون نبوده و با احتساب واکسیناسیون قبلی، برنامه ایمن‌سازی طبق جدول مربوطه ادامه داده می‌شود.

7- اگر در تزریق واکسن سه‌گانه (دیفتری ،کزاز، سیاه یرفه )به کودک، تب بالای 40 درجه (درجه مقعدی) و یا تشنج عارض شود، در نوبت‌های بعدی باید از واکسن دوگانه(دیفتری و کزاز) استفاده شود. همچنین اگر به علتی در سن زیر هفت سال واکسن دوگانه به جای سه‌گانه مصرف شود، لازم است جمعا سه نوبت تکرار شود و سه‌گانه اولی به جای یک نوبت محسوب خواهد شد.

8- تزریق واکسن سه‌گانه در کودکانی که دچار ضایعات مغزی پیشرونده ‌باشند ممنوع و باید از واکسن دوگانه استفاده شود.

9- فاصله بین نوبت سوم واکسن سه‌گانه و یادآوری سه‌گانه نباید از شش ماه کمتر باشد.

10- پس از پایان شش سالگی تلقیح واکسن سه‌گانه مجاز نیست و در صورت لزوم باید به جای آن از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده نموده است.

11- در صورتی که واکسن‌های زنده ویروسی به طور هم‌زمان مورد استفاده قرار نگیرد، باید بین آنها حداقل یک ماه فاصله باشد.

12- باید حتی‌المقدور از تزریق گاماگلوبولین به اطفال خودداری شود مگر در مواردی که پزشک جایز بداند. در این صورت فاصله تجویز واکسن‌های ویروسی زنده ضعیف شده (به جز تب زرد و پولیوی خوراکی poliovirus یا فلج اطفال )، با گاماگلوبولین و فرآورده‌های خونی باید لااقل سه ماه باشد.

13- چناچه تا دو هفته بعد از تلقیح واکسن‌های زنده ویروسی (به جز تب زرد و پولیو خوراکی) به هر علت گاماگلوبولین و فرآورده‌های خونی تزریق شود پس از سه ماه واکسن باید تکرار شود.

14- به علت ریشه‌کنی آبله در جهان، تلقیح این واکسن به هیچ وجه لازم نمی‌باشد.

15- واکسن فلج اطفال تزریقی در افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی می‌باشند باید مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده تلقیح گردد.

16- تغذیه با هر نوع شیر از جمله شیر مادر با خوراندن واکسن فلج اطفال مغایرتی ندارد و لزومی به ندادن شیر قبل یا بعد از ایمن‌سازی نخواهد بود. همچنین استفراغ مختصر پس از خوراندن قطره فلج اطفال مساله مهمی نبوده، نیازی به تجدید واکسن نمی‌باشد.

17- واکسن فلج باید هرچه زودتر پس از تولد و در نوزادانی که در زایشگاه به دنیا آمده‌اند هنگام خروج از زایشگاه تجویز شود. در صورتی که به هر دلیل تجویز واکسن در روزهای اول مقدور نباشد، در اولین فرصت ممکن باید واکسن را تجویز نمود و محدودیت زمانی خاصی بین نوبت صفر و اول وجود ندارد.

18- سابقه حساسیت به تخم مرغ مانع ایمن‌سازی علیه سرخک نیست.

19- تزریق هم‌زمان واکسن سرخک و ب ث ژ هیچ‌گونه اشکالی نداشته و باید در دو محل جداگانه انجام گردد.

20- چنانچه واکسن دوم سرخک در سن 15 ماهگی به هر علتی تلقیح نشده باشد، باید در اولین فرصت ممکن تلقیح شود.

21- بهترین سن برای تلقیح ب.ث.ژ بدو تولد می‌باشد.

22- در صورتی که کودکی در بدو تولد نوبت اول واکسن هپاتیت خود را دریافت نکرده باشد، باید نوبت اول آن را همراه سه گانه اول، نوبت دوم را همراه سه گانه دوم و نوبت سوم را همراه سرخک دریافت نماید.

23- در صورت تاخیر شیرخواران تا سه ماهگی می‌توان هم‌زمان با سه‌گانه دوم دوز اول، هم‌زمان با سه‌گانه سوم دوز دوم، هم‌زمان با سرخک دوز سوم، واکسن هپاتیت B را تجویز نمود (به هر صورت فواصل تزریق واکسن‌های هپاتیت نباید کمتر از یک ماه باشد)

24- واکسیناسیون هپاتیت B هیچ‌گونه موارد منع تلقیح ندارد حتی اگر فرد HBsAg مثبت یا HBsAb مثبت باشد.

25- در صورتی که نوزاد از مادر HBsAg مثبت به دنیا آمده باشد باید تزریق هم‌زمان ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت B با واکسن هپاتیت B در دو عضله جداگانه در اسرع وقت و ترجیحا در ظرف 12 ساعت پس از تولد انجام گیرد. در صورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی، تزریق واکسن هپاتیت B به تنهایی نیز در ساعات اولیه پس از تولد حدود 75 درصد تا 95 در صد ایمنی ایجاد می‌کند.

26- در صورتی که هر یک از زوجین HBsAg مثبت باشد، زوج دیگر و فرزندان ساکن در منزل آنها باید علیه بیماری هپاتیت B واکسینه شوند.

27- در افراد مبتلا به هموفیلی واکسن هپاتیت زیر جلدی تزریق گردد.

28- در کودکان دارای نقص سیستم ایمنی، کودکان تحت درمان با داروهای پایین‌آورنده قدرت دفاعی بدن نظیر کورتیکواستروییدها و یا تحت درمان با اشعه و مبتلایان به لوسمی، لنفوم و سرطان‌های ژنرالیزه استفاده از واکسن پولیو زنده خوراکی قدغن می‌باشد و به جای آن از واکسن کشته تزریقی باید استفاده شود.

اهمیت واکسیناسیون در کودکان

قدم نو رسیده مبارک! فرزندتان به دنیا آمده است؟ به سلامتی! ولی احتمالا پیش از اینکه از بیمارستان مرخص شوید، می‌بینید که پزشکان و پرستاران دور نوزادتان جمع شده‌اند و بدون اینکه بیماری خاصی را در او کشف کرده باشند، به او آمپول می‌زنند. در حقیقت این واکسن‌ها ارزش درمانی ندارد؛ بلکه برای پیشگیری از بیماری‌های شایعی است که ممکن است به سراغ کودک شما هم بیاید...

به کار بالا که پس از تولد نوزادان در بیمارستان‌ها صورت می‌پذیرد، می‌گویند: مصون‌سازی یا ایمن‌سازی یا واکسیناسیون. شما با واکسیناسیون و انواع واکسن‌ها چقدر آشنایی دارید؟

واکسن ب‌. ث.ژ

این واکسن با استفاده از باکتری ضعیف شده سل علیه این بیماری ساخته شده و به صورت زیر جلدی در ناحیه بازو در بدو تولد تزریق می‌شود. این واکسن بعد از 15 سالگی توصیه نمی‌شود و اگر تا سن یک سالگی تزریق نشده باشد ابتدا تست پی‌پی‌دی انجام می‌شود و در صورتی که تست منفی باشد، تزریق می‌گردد. معمولاً جای محل تزریق باقی می‌ماند و اگر دیده نشود، لازم نیست تزریق تکرار شود. در بعضی از موارد تورم غده‌های لنفاوی زیر بغل بعد از تزریق واکسن مشاهده می‌گردد که معمولا با گذشت زمان برطرف می‌شود.

واکسن سه‌گانه

این واکسن با استفاده از باکتری کشته شده سیاه سرفه و سموم باکتری‌های دیفتری و کزاز ساخته می‌شود. دیفتری، کزاز و سیاه سرفه بیماری‌های خطرناکی هستند که می‌توانند موجب مرگ یا عوارض شدید شوند. عارضه این واکسن معمولا تب و بیقراری است که ممکن است تا چند روز ادامه یابد که پاشویه و استامینوفن ممکن است لازم باشد. اگر بعد از تزریق، تب 40 درجه یا تشنج دیده شود در نوبت‌های بعدی، از واکسن دو گانه اطفال استفاده می‌گردد.

قطره خوراکی فلج اطفال

فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است که می‌تواند به فلج دایم دسته‌ای از عضلات بدن منجر شود. برای جلوگیری از این بیماری ناتوان کننده و سخت، بهترین راه واکسیناسیون است. واکسن به صورت قطره خوراکی و با استفاده از ویروس ضعیف شده ساخته شده است.

واکسن دوگانه اطفال

این واکسن شبیه به واکسن دوگانه ( دیفتری و کزاز) بزرگسالان است. فرق آن در مقدار بیشتر واکسن دیفتری است.

واکسن هپاتیت

واکسن هپاتیت B در دسترس است و از سال 1372 جزو برنامه واکسیناسیون کشوری اطفال است. تزریق این واکسن به بزرگسالان نیز توصیه شده است. واکسن در کودکان در سه نوبت در بدو تولد، دو ماهگی و شش ماهگی تزریق می‌شود و در بزرگسالان فاصله نوبت اول و دوم یک ماه و نوبت دوم و سوم 5 ماه می‌باشد. عوارض واکسن خیلی کم بوده شامل درد و قرمزی در ناحیه تزریق، سردرد مختصر و احساس کسالت می‌باشد. ویروس هپاتیت C نیز از راه خونی منتقل می‌شود و به میزان‌های خیلی کمتری نسبت به هپاتیت B، از راه جنسی نیز منتقل می‌گردد. فعالیت این ویروس ممکن است به صورت مزمن باقی مانده و به سیروز و سرطان کبد منجر شود. تاکنون واکسنی برای این بیماری ساخته نشده است.