غذاهای تنظیم کننده سوخت و ساز بدن

بدن از کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌های موجود در رژیم غذایی انرژی تولید می‌کند. به مراحلی که بدن برای استفاده از غذا جهت تولید انرژی طی می‌کند، متابولیسم گویند

متابولیسم یا سوخت و ساز بدن در بعضی افراد به طور ژنتیکی بالا می‌باشد و در بعضی افراد پایین است که می‌تواند به دلیل عواملی مانند ورزش نکردن و کمبود فعالیت بدنی و وضعیت هورمونی (برای مثال در کم‌کاری تیروئید کاهش مصرف انرژی صورت می‌گیرد و در پرکاری تیروئید افزایش مصرف انرژی صورت می‌گیرد) باشد. وزن بدن نمایانگر کفایت یا عدم کفایت انرژی است و اضافه وزن نشانه عدم تعادل بین دریافت انرژی و مصرف انرژی در بدن می‌باشد.

بدن انسان انرژی را به سه شکل مصرف می‌کند که عبارتند از:

1. متابولیسم پایه (60 تا 70 درصد انرژی حاصل از مواد غذایی صرف این متابولیسم می‌شود).

2. فعالیت بدنی (15 تا 30 درصد انرژی حاصل از غذا صرف فعالیت بدن می‌شود). یکی از روش‌های مصرف انرژی در بدن گرمازایی ناشی از فعالیت می‌باشد،‌ فعالیت جسمی متغیرترین جزء جهت مصرف انرژی می‌باشد که ممکن است از 100 کیلوکالری در یک روز توسط یک فرد با فعالیت کم تا 3000 کیلوکالری در روز توسط یک فرد خیلی فعال متغیر باشد، بنابراین هفته‌ای 3 تا 4 بار و هر بار به مدت یک ساعت ورزش کنید تا متابولیسم یا سوخت و ساز بدنتان را افزایش دهید.

3. انرژی حرارتی حاصل از غذا یا TEF (عبارت است از افزایش مصرف انرژی ناشی از مصرف غذا، به طوری که 10 درصد انرژی حاصله صرف دریافت و هضم غذا می‌شود). انرژی حرارتی حاصل از غذا با ترکیب رژیم غذایی تغییر می‌کند، به طوری که گروهی از مواد غذایی سبب افزایش متابولیسم می‌شوند، با شناختن این مواد غذایی و به‌کارگیری آن‌ها در رژیم غذایی‌تان می‌توانید سوخت و ساز را در بدنتان افزایش دهید و به این ترتیب به کاهش وزن، تناسب اندام و سلامتیتان کمک کنید.

مواد غذایی افزایش‌دهنده متابولیسم بدن

کافئین

استفاده از کافئین سبب تحریک میزان متابولیسم می‌شود. چای سیاه، چای سبز و قهوه از منابع غذایی حاوی کافئین می‌باشند. دریافت کافئین به مقدار 200 تا 350 میلی‌گرم در مردان و حدود 240 میلی‌گرم در زنان به ترتیب سبب 7 تا 11 درصد و 8 تا 15 درصد افزایش در متابولیسم پایه می‌گردد، البته در مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار دقت کنید و از آنجایی که مصرف زیاد آن برای سلامتیتان مناسب نمی‌باشد، از نوشیدن زیاد آن‌ها بپرهیزید و این نوشیدنی‌ها را در حد اعتدال مصرف کنید.

مواد غذایی پروتئینی

متابولیسم یا سوخت و ساز بعد از مصرف پروتئین‌ها بیشتر از کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها است، به طوری که به ازای مصرف 1 گرم چربی، 9 کیلوکالری انرژی تولید می‌شود و چربی‌ها تنها با اتلاف 4 درصد انرژی و با کارایی 96 درصد ذخیره می‌شوند، در حالی که این اتلاف انرژی در مورد تبدیل کربوهیدرات به چربی برای ذخیره شدن، 25 درصد است و کربوهیدرات غذایی با کارایی 75 درصد ذخیره می‌شود و به ازای هر گرم کربوهیدرات غذایی 4 کیلوکالری انرژی تولید می‌شود. این عامل به خصوصیت چاق‌کنندگی چربی‌ها کمک می‌کند. لبنیات، حبوبات و تخم‌مرغ از منابع غذایی غنی از پروتئین‌ها هستند و سبب افزایش متابولیسم می‌شوند. سعی کنید مواد غذایی پروتئینی (گوشت قرمز، ماکیان، ماهی و تخم‌مرغ) را تا حد امکان به صورت آب‌پز مصرف کنید.

فلفل و خردل

غذاهای ادویه‌دار سبب افزایش و طولانی شدن اثر گرمایی ناشی از غذا (TEF) می‌شوند. غذاهای حاوی فلفل و خردل سبب 33 درصد افزایش معنی‌دار در میزان متابولیسم در مقایسه با غذاهای بدون ادویه می‌گردند و این اثر ممکن است برای بیش از 3 ساعت ادامه یابد.

مواد غذایی غنی از کلسیم (محصولات لبنی کم چرب)

دریافت بالای کلسیم غذایی با کاهش شیوع اضافه وزن و چاقی همراه می‌باشد. مصرف بالای کلسیم غذایی سبب کاهش سطح هورمونی بنام پاراتورمون و ویتامین D فعال می‌شود که از سنتز چربی ممانعت کرده و سبب افزایش تجزیه آن می‌شود و همین‌طور کلسیم در دستگاه گوارش با چربی‌ها باند شده و سبب افزایش دفع چربی از دستگاه گوارش می‌گردد و جذب چربی‌ها را کاهش می‌دهد و موجب کاهش سطح کلسترول می‌شود، بنابراین مواد غذایی غنی از کلسیم در رژیم لاغری و کاهش وزن بسیار مفید هستند. ماست کم‌چرب و شیر کم‌چرب از منابع غذایی غنی از کلسیم می‌باشند، بنابراین در رژیم غذایی روزانه‌تان حتماً از محصولات لبنی کم‌چرب استفاده کنید.

لبنیات، حبوبات و تخم‌مرغ از منابع غذایی غنی از پروتئین‌ها هستند و سبب افزایش متابولیسم می‌شوند

سبزیجات

سبزیجاتی مانند کلم، برگ‌های سبز شلغم و برگ‌های سبز خردل از منابع خوب کلسیم هستند و در رژیم کاهش وزن بسیار مفید می‌باشند و به طور کلی سبزیجات به علت کم کالری بودن و دارا بودن فیبر بالا سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهند. علاوه بر این سبزیجات به علت حجیم بودن، سبب پری معده و احساس سیری در فرد می‌شوند. در رژیم غذایی‌تان حتماً از سبزیجات استفاده کنید.

کلم بروکلی

بروکلی سرشار از کلسیم و فیبر است. این سبزی حاوی 91 درصد آب می‌باشد که به عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند و به دلیل محتوای آب و فیبر بالا یک سبزی کم‌کالری محسوب می‌شود و موجب سوخت و ساز بهتر بدن می‌گردد و متابولیسم را در بدن افزایش می‌دهد و به علت اینکه منبع خوبی برای کلسیم نیز می‌باشد، در رژیم‌های کاهش وزن بسیار مناسب است.

لوبیای سویا

لوبیای سویا حاوی مقادیر زیادی کلسیم است که به کاهش سطح کلسترول خون و کاهش جذب چربی و کاهش وزن کمک می‌کند. همچنین این ماده غذایی حاوی مقادیر بالای فیبر می‌باشد که به عملکرد دستگاه گوارش و هضم غذا کمک می‌کند و متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد.

سیر

سیر حاوی ماده‌ای به نام اسکودینین می‌باشد که موجب کارکرد بهتر متابولیسم بدن می‌شود. سیر یک ماده غذایی بسیار مفید می‌باشد که حاوی فلاوونوئیدها و چندین آنتی‌اکسیدان است.

چند نکته کاربردی

1- خوردن صبحانه را فراموش نکنید و حتماً صبحانه بخورید. خوردن صبحانه متابولیسم بدنتان را افزایش می‌دهد. اثر گرمازایی غذا بعد از وعده صبحانه بیشتر از نهار و در وعده نهار بیشتر از شام می‌باشد. بیشترین کالری را به صبحانه و کمترین کالری را به شام اختصاص دهید.

2- تعداد وعده‌های غذایی‌تان را افزایش دهید، بنابراین به جای 3 وعده غذا در یک شبانه روز می‌توانید 6 وعده غذا بخورید، البته در این صورت باید حجم وعده‌های غذایی‌تان کمتر از زمانی باشد که 3 وعده در روز غذا می‌خورید. پس سعی کنید میزان غذایی را که می‌خواهید در 24 ساعت مصرف کنید، در حجم کم و تعداد وعده‌های بیشتری مصرف کنید. خوردن مقادیر کم غذا در وعده‌های متعدد متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد.

3- ورزش کنید.

4- از مواد غذایی کم‌کالری (که حاوی آب و فیبر بیشتری هستند) در رژیم غذایی‌تان استفاده کنید.

5- از میوه‌جات و سبزیجات در رژیم غذایی روزانه‌تان استفاده کنید.

6- سعی کنید یک برنامه غذایی منظم داشته باشید، زیرا سبب افزایش متابولیسم بدن در مقایسه با رژیم غذایی نامرتب می‌شود.

سیب

سیب علاوه بر اینکه میوه بسیار لذیذی است، ارزش غذایی بسیار بالایی نیز دارد. سیب حاوی مقادیر بالای فیبرهای محلول بنام پکتین می‌باشد و سبب بهبود سوخت و ساز در بدن می‌شود. این نوع از فیبرها با لیپیدها و اسیدهای صفراوی پیوند یافته و دفع آن‌ها را افزایش می‌دهند و کلسترول سرم را کاهش می‌دهند. به طور کلی مواد غذایی که حاوی آب و فیبر بیشتری هستند، انرژی کمتری دارند. توت فرنگی، هویج و مرکبات نیز غنی از پکتین هستند، بنابراین از این میوه‌های خوشمزه و مفید در رژیم غذایی‌تان استفاده کنید. این میوه‌ها یک انتخاب مناسب برای یک میان‌وعده سالم می‌باشند.

جو دوسر، حبوبات و جو

این مواد غذایی نیز دارای مقادیر بالای فیبر محلول به نام صمغ‌ها هستند و به علت دارا بودن فیبر محلول، کم‌کالری نیز می‌باشند و در بهبود سوخت و ساز بدن موثرند و همچنین سبب کارایی بهتر دستگاه گوارش نیز می‌شوند و تخلیه معده را کاهش می‌دهند. بعلاوه هضم و زمان انتقال روده‌ای و جذب گلوکز را کاهش می‌دهند.

کاهو و کرفس

کاهو و کرفس سبزیجات خوشمزه و بسیار مفیدی هستند که در هر فصلی می‌توانید آن‌ها را تهیه کنید. این سبزیجات حاوی مقادیر بالای فیبر هستند و سبب افزایش متابولیسم در بدن می‌شوند. این مواد غذایی به علت دارا بودن آب و فیبر بالا کم‌کالری می‌باشند و در رژیم کاهش وزن بسیار مفیدند، به طوری که کاهو حاوی 96 درصد و کرفس حاوی 95 درصد آب می‌باشد. کاهو و کرفس به علت داشتن فیبر فراوان اثر مطلوبی روی سلامت دستگاه گوارش دارند و از بروز یبوست نیز جلوگیری می‌کنند. شما می‌توانید از این سبزیجات در انواع سالادها استفاده نموده و قبل از وعده‌های غذایی‌تان مصرف کنید و از طعم خوب آن‌ها لذت ببرید که سبب بالا رفتن قدرت هضم و جذب غذا و افزایش متابولیسم بدنتان خواهد شد.

ویتامین C

ویتامین c در سنتز کارنیتین از اسید آمینه لیزین نقش دارد. این ویتامین با تحریک سنتز اسیدآمینه کارنیتین در اکسیداسیون اسیدهای چرب و تولید انرژی حاصل از آن نقش دارد و به این طریق سبب افزایش ظرفیت چربی‌سوزی در بدن می‌شود. میوه‌جات و مرکباتی مانند پرتقال، لیمو، توت‌فرنگی، گریپ‌فروت، نارنگی، طالبی، انبه و گوجه‌فرنگی، منابع غنی از ویتامین C هستند و می‌توانند سوخت و ساز چربی را در بدن بهبود ببخشند.

کی ورزش کنیم، کی ورزش نکنیم؟

محققان هنوز به درستی نمی دانند که چرا بهترین نتایج در هنگام ورزش کردن بعد از ظهر به دست می آید ولی به نظر می رسد ساعت زیستی بدن در این میان نقش اصلی را بر عهده دارد. 

همیشه یک دنیا بهانه دارید که اول صبح برای ورزش کردن از خواب بیدار نشوید. اول صبح از خواب ناز بیدار شدن و با خواب آلودگی جست و خیز کردن و بالا و پایین پریدن، انگیزه قوی می خواهد که خیلی ها آن را ندارند، به همین دلیل بسیاری از افراد ورزش کردن را به زمانی که از سر کار به منزل باز می گردند موکول می کنند، زمانی هنگام غروب خورشید که دیگر از خواب آلودگی صبحگاهان خبری نیست. ولی اگر واقعا به دنبال رسیدن به تناسب اندام نباشند خستگی کار روزانه بهانه خوبی برای شانه خالی کردن از نرمش های روزانه است. محققان به دنبال راه هایی هستند که به هر بهانه ای هم که شده، مردم را به ورزش کردن و رسیدن به تناسب اندام تشویق کنند.

نتایج یک مطالعه جدید نشان می دهد، ورزش کردن در ساعات پایانی روز هنگام غروب خورشید بهتر از ورزش کردن در اول صبح است. محققان تأکید می کنند که ورزش کردن در این ساعات روز می تواند بهترین اثر را بر تولید هورمون ها در بدن گذاشته و به فعالیت بهتر مغز کمک کند. از سوی دیگر، ورزش هنگام غروب آفتاب به کنترل مناسب دمای بدن کمک خواهد کرد.

* رکورد زدن

این مطالعه تأمل برانگیز در دانشگاه کارولینای جنوبی انجام شده است. سرپرستی این گروه تحقیقاتی را دکتر کریستوفرکلین که دارای مدرک دکترا در علوم ورزشی است بر عهده داشته است.

این مطالعه روی 25 شناگر حرفه ای انجام شده است. 13 نفر از این شناگران خانم و 12 نفر بقیه مرد بودند و در محدوده سنی 16  تا 25 سال قرار داشتند.

از این افراد درخواست شد که چهار روز آخر هفته را در یک آزمایشگاه بمانند و در طول این زمان، مطالعات دانشمندان روی این افراد انجام شد. در این مدت این ورزشکاران دو ساعت بیدار بوده و به دنبال آن یک ساعت استراحت می کردند، غذاهایی که در طول روز به آنها داده می شد، مشابه یکدیگر بود و در طول روز، نورهایی که شبیه سازی نور خورشید در ساعات متفاوت روز بود، در این فضای آزمایشگاهی تابیده می شد. دانشمندان تلاش کردند که ساعت زیستی بدن این افراد را فعال نگه داشته تا بتوانند به صورت خود کار فعالیت های بدن آنها را کنترل کنند. این شناگران هر 9 ساعت یک بار به استخر می رفتند و 200 متر را در استخر شنا می کردند.

در این 200 متر از هر یک از این شناگران خواسته شد با حداکثر سرعت خود شنا کنند و دانشمندان رکوردهای این شناگران را در ساعات مختلف روز ثبت کردند، جالب اینجا بود که این شناگران در حوالی ساعت 11 شب بیشترین رکوردها را به دست آوردند و برخلاف انتظار، در ساعت 5 صبح کمترین سرعت را در هنگام شنا کردن داشتند.

*اهمیت ساعت بدن

محققان هنوز به درستی نمی دانند که چرا بهترین نتایج در هنگام ورزش کردن بعد از ظهر به دست می آید ولی به نظر می رسد ساعت زیستی بدن در این میان نقش اصلی را بر عهده دارد. این تنظیم داخلی موجب می شود دمای بدن انسان در صبح کاهش و در ساعات بعدی روز و پس از غروب آفتاب، افزایش یابد. محققان می گویند افزایش دمای بدن به فرد کمک می کند بتواند ورزش های غیرهوازی و تمرینات کششی را بهتر انجام دهد.

به نظر می رسد افزایش دمای بدن در ساعات پایان شبانه روز که تحت کنترل ساعات زیستی بدن است، می تواند بر خلق و خوی ورزشکاران نیز اثر مثبت بگذارد. به این ترتیب، ورزشکاران می توانند با روحیه بهتر، نتایج چشمگیرتری را به دست آورند و موثرتر ورزش کنند.

به نظر می رسد نتایج این مطالعه می تواند برای ورزشکاران حرفه ای بسیار مفید باشد. هنگامی که این ورزشکاران برای مسابقات ورزشی به کشور دیگری می روند، مدتی طول خواهد کشید که به آب و هوای کشور جدید خو بگیرند و ساعت زیستی بدنشان با موقعیت جدید انطباق پیدا کند. بنا بر توصیه های جدید، بهتر است ورزشکاران دو هفته پیش از مسابقات در کشور موردنظر حاضر شوند تا در روزهای مسابقه، ساعت زیستی بدنشان کاملا با فضای جدید منطبق شود.

ورزش کردن و تمرین در ساعت پایانی روز به همین ترتیب می تواند به ورزشکاران کمک کند در شرایطی که بدنشان بیشترین آمادگی جسمانی را دارد، فعالیت کنند و بهترین نتایج را به دست آورند. این محققان اعتقاد دارند حتی می توان ورزشکاران را در شرایطی نگه داشت که گرچه مسابقات در ساعات روز برگزار می شود، تصور کنند (که هنوز بعدازظهر است و این تصور که از توجه به ساعت زیستی بدنشان در شرایط شبیه سازی شده به دست می آید) به آنها کمک کند که در رقابت ها موفق تر ظاهر شوند.

* صبح یا عصر خودتان انتخاب کنید

نتایج مطالعات دانشمندان مختلف نشان می دهد که هنوز اتفاق نظری میان آنها درباره بهترین زمان ورزش کردن وجود ندارد ولی به نظر می رسد با توجه به ساعت زیستی بدن و دما و ترشح هورمون ها در بدن بهترین زمان، بعداز ظهرها و حدود ساعت 6 بعد از ظهر است.

به هر حال ورزش کردن در صبح فواید و مضرات خاص خودش را دارد. بیایید با هم به نکات مثبت و منفی ورزش صبحگاهی نظری بیندازیم و قضاوت نهایی را بر عهده خود شما بگذاریم.

* نکات مثبت ورزش صبحگاهی

1)آلودگی هوا در صبح کمتر است و می توانید در هوای پاک صبح ورزش کنید.

2) اگر کمی زودتر از خواب بیدار شوید، زمان کافی برای ورزش کردن خواهید داشت.

3)هنگامی که در ساعات اولیه روز ورزش می کنید، سرعت ضربان قلبتان را افزایش می دهید و در ساعات اولیه روز کالری های اضافی را می سوزانید.

4)ورزش کردن در ساعات اولیه روز به شما کمک می کند که انرژی جسمی و روحی کافی برای فعالیت روزانه به دست آورید.

5)ورزش صبحگاهی توانایی و قدرت فعالیت های ذهنی شما را افزایش می دهد.

6)  در تابستان، در ساعات صبح معمولا دمای هوا پایین تر است و شما می توانید بهتر ورزش کنید.

*نکات منفی ورزش صبحگاهی

1)دمای بدن انسان، یک تا سه ساعت پیش از برخاستن از خواب در پایین ترین مقدار خود است. بنابراین ساعات اولیه روز شاید زمان مناسبی برای فعالیت عضلانی نباشد، چون جریان خون و انرژی کلی بدن در سطح پایین تری قرار دارد، برای فعالیت عضلانی باید خون با سرعت کافی به عضلات برسد و سلول های عضلانی، انرژی لازم را برای فعالیت داشته باشند.

2)ماهیچه های گرم نشده و سفت در ساعات اولیه برخاستن از خواب می توانند زمینه آسیب های ورزشی را فراهم آورند.

3)اگر شما ورزش کردن در صبح را دوست نداشته باشید و از آن لذت نبرید، بسیار دشوار است که به این برنامه ورزشی پای بند بمانید و به آن عادت کنید، در حالی که نام نویسی در یک باشگاه ورزشی در بعد از ظهر ها که سر حال تر هستید، می تواند مشوقی برای شما برای عادت کردن به ورزش روزانه باشد.

4) به نظر می رسد ورزش کردن در بعد از ظهر و ساعات اولیه شب به شما کمک می کند که راحت تر به تناسب اندام مورد نظر خود دست یابید، چرا که دمای بدن و میزان ترشح هورمون ها در این ساعات بالاتر است. بنابراین با ورزش کردن در این زمان، کالری بیشتری می سوزانید و لاغرتر می شوید.

5) هنگامی که پس از یک روز فعالیت روزانه به خانه بر می گردید عضلات شما ساعات طولانی تحت استرس و فشار بوده اند و خستگی را کاملا در اسکلت و عضلاتتان احساس می کنید، ورزش کردن در ساعات اولیه شب به شما کمک می کند تا به عضلاتتان استراحت دهید و به ویژه با انجام حرکات و نرمش های ریلکسیشن، بدنتان را آرامش بخشید، اگر شما شغلی دارید که مجبورید ساعات طولانی روی پا بایستید یاساعات طولانی بدنتان را در یک وضعیت قرار دهید، اسکلت، استخوان ها و مفاصلتان در پایان روز نیاز به حرکت و نرمش خواهند داشت تا دچار درد مفاصل و استخوان ها نشوید.

6)اگر شما ساعات پایانی روز را برای ورزش انتخاب کنید، راحت تر می توانید یک همراه برای خودتان هنگام ورزش کردن بیابید، ورزش کردن همراه یک نفر دیگر، به شما انگیزه می دهد که به برنامه ورزشی خودتان پای بند باقی بمانید. شاید دشوار باشد که یک نفر دوست را پیدا کنید که حاضر باشد برای ورزش صبحگاهی همراه شما از خواب بیدار شود ولی در بعد از ظهر می توانید به راحتی دوست ورزشکار خود را پیدا کنید و ساعاتی با هم ورزش کنید.

14 اثر شگفت انگیز آب بر روی بدن

آب ترکیب اصلی نسوج بدن است و به طور متوسط حدود 65 درصد وزن بدن یک شخص بالغ را آب تشکیل می‌دهد که این مقدار برای کودکان بیشتر است.

1- آب و سلامت پوست

قبل از هر چیز باید بدانید آب منبع خوبی برای سلامت پوست است و با از بین بردن سموم بدن باعث شفافیت طبیعی پوست شما خواهد شد. خطوط ریز و شیارهای پوست به هنگام کمبود آب، بیشتر و عمیق‌تر می‌شوند. نوشیدن آب باعث چاق‌تر شدن سلول‌های پوستی و کاهش چین و چروک و جوان کردن پوست می‌شود. همچنین آب باعث بهبود بخشیدن به جریان خون در پوست می‌شود و پوست را از وجود ناخالصی‌ها پاک می‌کند و امکان تغذیه بهتر پوست را فراهم می‌کند.

2- آب و سلامت قلب

با نوشیدن مقدار آب توصیه شده در روز، می‌توان از بروز حملات قلبی پیشگیری و یا احتمال ابتلا به آن را کاهش داد. طی تحقیق منتشره در نشریه آمریکایی «اپیدمیولوژی»، احتمال مرگ ناشی از حملات قلبی، در کسانی که روزانه بیش از 5 لیوان در روز آب می‌نوشند نسبت به کسانی که کمتر از 2 لیوان در روز آب می‌نوشند، 41 درصد کاهش می‌یابد.

3- آب و افزایش انرژی بدن

میزان انرژی در کسانی که روزانه به مقدار کافی آب می‌نوشند نسبت به افرادی که بدنشان با کمبود آب روبروست، از سطح بالاتری برخوردار است. کم آبی در بدن می‌تواند منجر به سستی و خواب‌آلودگی و در نهایت ضعف عضلات و سردرد شده و همچنین سوخت و ساز بدن را کاهش دهد.

درد قسمت پایینی کمر و آرتریت ستون فقرات نشانه‌ی کمبود آب در ستون

مهره‌ها و دیسک‌ها است. دریافت آب بیشتر به رفع این مشکلات کمک می‌کند

شما در بسیاری از مواقع بدون این که کاری انجام داده باشید احساس خستگی می‌کنید، علت این خستگی ممکن است کمبود آب بدن باشد. آب باعث انتقال اکسیژن و سایر مواد غذایی به سلول‌های بدن می‌شود و کمبود آن باعث اختلال در رسیدن این مواد به سلول‌ها می‌شود. اگر بدن شما به اندازه کافی پر آب باشد، قلب شما نیز مجبور نیست برای رساندن خون به نقاط مختلف بدن، با شدت بیشتری کار کند.

4- آب و حفظ تناسب اندام

اگر به دنبال کاهش وزن هستید، بدانید که آب باعث افزایش متابولیسم بدن می‌شود و باعث می‌شود احساس سیر بودن به شما دست دهد. بنابراین سعی کنید به جای نوشیدن نوشیدنی‌های پر کالری، آب بنوشید. همچنین چنانچه شما یک لیوان آب یخ بنوشید بدن شما بایستی این آب را گرم کند، در نتیجه مقداری از این گرمای مورد نیاز را از سوزاندن چربی‌ها به دست می‌آورد. آب می‌تواند با تحریک بدن با این تفکر که «پر است» از افزایش وزن پیشگیری کند و به این ترتیب شما را از افراط در خوردن غذاها باز دارد.

5- آب و سلول‌های بدن

آب، حلالی است که در آن بسیاری از موادی که برای اعمال سلولی لازم است حل می‌شود. آب موادی را که در خود حل کرده است در بدن انتقال داده و از طریق خون و مایع بین سلولی در اختیار سلول‌ها قرار می‌دهد. واکنش‌های بیولوژیکی داخلی بدن در حضور آب انجام می‌شود. آب برای اعمال داخلی مهمی مانند هضم، جذب و دفع مواد زائد و بسیاری اعمال دیگر ضروری است و موجب تنظیم حرارت در بدن می‌شود.

6- آب و بهبود کارکرد دستگاه گوارش

آب باعث سهولت حرکت مواد دفعی در روده می‌شود و از بروز یبوست پیشگیری می‌کند. در واقع آب نیز همانند فیبرها باعث بهبود کارکرد دستگاه گوارش می‌شود. جذب بعضی از مواد معدنی از دستگاه گوارش با کمک مولکول‌های آب انجام پذیر است.

7- آب و دفع سموم از بدن

نقش دیگر آب این است که مواد زائد و سمومی مثل اوره را که در اثر متابولیسم مواد پروتئینی در بدن تولید می‌شود، دفع می‌کند. به یاد داشته باشید طی هر برنامه سم زدایی از بدن باید از آب استفاده کنید. این ماده حیاتی سموم را رقیق کرده از بدن دفع می‌کند.

با کاهش نوشیدن آب، خطر ابتلا به سنگ‌های مجرای ادراری افزایش می‌یابد.

آب باعث رقیق کردن نمک‌ها و مواد معدنی موجود در ادرار می‌شود و مانع از تشکیل کریستال‌های سنگ‌های مجرای ادراری می‌شود

آب مهم‌ترین ماده سم زدا محسوب می‌شود. آب با زدودن سموم از بدن به ارتقای سلامت آن کمک بسزایی می‌کند و دهیدراتاسیون یا از دست دادن آب بدن صدمات شدیدی را بر بدن وارد می‌کند.

8- آب و سوزش معده

یکی از فواید آب جلوگیری و درمان سوزش معده است. این عارضه ممکن است به احتمال نشانه‌ی کمبود آب در بخش فوقانی دستگاه گوارش بوده و نشانه‌ی مهم تشنگی بدن است. استفاده از داروهای ضد اسید در درمان این درد، دهیدراتاسیون را برطرف نمی‌کند و بدن همچنان از کمبود ذخیره آب رنج می‌برد. با نوشیدن آب، اسید معده، معالجه می‌شود، از این رو برای سیستم هاضمه مفید است.

9 – آب و آرتریت

اثر دیگر این مایع حیاتی پیشگیری و بهبود آرتریت است. درد مفصلی روماتوئیدی یا همان آرتریت ممکن است نشانه‌ی کمبود آب در مفاصل دردناک است. این بیماری در هر دو گروه جوانان و سالمندان مشاهده می‌شود. استفاده از داروهای مسکن مشکل را برطرف نمی‌کند بلکه اثرات جانبی را هم در پی دارد. دریافت آب و کاهش مصرف نمک در درمان آرتریت موثر است.

10- آب و کمردرد

تأثیر آب در جلوگیری و درمان کمردرد نیز مطرح شده است. درد قسمت پایینی کمر و آرتریت ستون فقرات نشانه‌ی کمبود آب در ستون مهره‌ها و دیسک‌ها است. دریافت آب بیشتر به رفع این مشکلات کمک می‌کند.

11- آب و کاهش استرس

85 درصد بافت مغز را آب تشکیل می‌دهد. به هنگام تشنگی، بدن و مغز، برای انجام فعالیت‌های خود با فشار و استرس مواجه می‌شوند. برای کاهش سطح استرس، همیشه به هنگام کار یک لیوان آب بر روی میز خود داشته باشید و یا به هنگام ورزش، یک بطری آب به همراه داشته باشید تا با استرس کمتری به فعالیت بپردازید.

12- آب و جلوگیری از گرفتگی عضلات

نوشیدن آب باعث می‌شود که عضلات کمتر دچار گرفتگی شوند و اکسیژن رسانی کافی و پاک سازی سموم از آن‌ها راحت‌تر انجام شود.

همچنین آب به عنوان یک روان کننده در مفصل‌ها عمل می‌کند. هنگامی که بدن شما آب کافی داشته باشد، می‌توانید با قدرت بیشتر و با مدت زمان بیشتری کارهای بدنی را انجام دهید.

13- آب و کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های کلیه و مثانه

با کاهش نوشیدن آب، خطر ابتلا به سنگ‌های مجرای ادراری افزایش می‌یابد.

آب باعث رقیق کردن نمک‌ها و مواد معدنی موجود در ادرار می‌شود و مانع از تشکیل کریستال‌های سنگ‌های مجرای ادراری می‌شود. سنگ‌های کلیه و مثانه در ادرار رقیق نمی‌توانند شکل بگیرند، بنابراین خطر ابتلا به این عارضه‌های دردناک کاهش می‌یابد.

14- آب و جلوگیری از بیماری‌های مزمن

و بالاخره این که گفته می‌شود آب در جلوگیری از آنژین قلبی، میگرن، کولیت، آسم، فشار خون بالا، دیابت در مراحل اولیه، کلسترول بالا، افسردگی، سندرم خستگی مزمن، لوپوس، ام.اس و دیستروفی عضلانی نقش دارد.

دستگاه های لرزاننده اندام موثرند؟

تبلیغات دستگاه‌های لرزاننده‌ای که برای تناسب اندام استفاده می‌شود، چقدر واقعی است؟

با شروع سفر انسان به فضا در قرن بیستم، دانشمندان متوجه شدند تراکم استخوان فضانوردان در فضا به‌طور واضحی کمتر می‌شود. درمان با لرزش روشی بود که برای بازگرداندن تراکم استخوان آنها در راه بازگشت به زمین به‌کار گرفته شد. از این‌جا بود که محققان به فکر افتادند از این روش برای درمان پوکی استخوان سالمندان استفاده کنند.

تحقیقات بیشتر در این زمینه نشان داد که ارتعاش می‌تواند با ایجاد یک کشش رفلکسی در عضله، انقباض مداومی ایجاد کند. متخصصان شوروی سابق، از این اصل برای بالا بردن قدرت عضلات در ورزشکاران استفاده کردند تا این‌که در 1970 دانشمندان روسی دریافتند که این ارتعاش می‌تواند قدرت و انعطاف‌پذیری عضله را زیاد کرده و زمان بهبود درد پس از نرمش را کم کند.

سپس محققان غربی وارد گود شدند و از این وسیله برای ورزش، بازتوانی و کاهش درد استفاده کردند. این قصه ادامه یافت تا امروز که انواع مختلفی از دستگاه‌های لرزاننده ساخته شده که عمدتاً برای تناسب اندام و تقویت عضلات به‌کار می‌روند و تبلیغاتشان را در خیلی جاها می‌توان دید. اما آیا این وسایل واقعاً تأثیری در تناسب اندام دارند؟

امروزه استفاده از دستگاه برای لاغر شدن، رواج بیشتری در جامعه پیدا کرده است. ورزشگاه‌ها هم برای جلب نظر مردم سعی می‌کنند روز به روز در تهیه وسایل جدید با هم رقابت کنند. شما طرفدار کدام‌یک از دستگاه‌های تناسب اندام هستید؟ تردمیل؟ دوچرخه؟ یا این‌که ترجیح می‌دهید از دستگاه لرزاننده استفاده کنید که جدیدترین مدل آن به‌تازگی شهرت زیادی در کشورهای غربی برهم زده است؟!

متأسفانه در عمل، هیچ معیار صحیحی برای استفاده از این وسایل و کاربرد آن برای افراد مختلف وجود ندارد و اگر هم دارد، در مراکز ورزشی اجرا نمی‌شود. اگرچه مربیان در سالن‌های ورزشی حضور دارند و در مورد تعداد حرکات و کاربرد آن برای تناسب اندام راهنمایی لازم را ارائه می‌دهند، اما معمولاً کارشناسی وجود ندارد که با توجه به وضعیت جسمی و سوابق بیماری‌های شما، در انتخاب دستگاه مناسب و بی‌خطر برای سلامت‌تان، شما را راهنمایی کند.

شماری از محققان، می‌گویند هنوز اطلاعات دانشمندان در زمینه اثار لرزش با شدت‌های مختلف روی بدن انسان فاقد عمق کافی است و برای استفاده از این شیوه باید تامل کرد.

در نهایت این خود شما هستید که باید انتخاب کنید برای لاغر شدن از کدام وسیله استفاده کنید. پس بهتر است درباره جدیدترین دستگاه لرزاننده که موجب شگفتی خیلی از کاربران شده است، چیزهایی بدانید.

دستگاه جدید چه می‌کند؟

دستگاه جدیدی که در آمریکا معرفی شده، صفحه‌ای مانند اسکیت برد (skateboard) است که در هر ثانیه، 20 تا 50 ‬بار در سه جهت می‌لرزد و بدن فردی را که روی آن ایستاده است، به این ترتیب می‌لرزاند.

شرکت سازنده این دستگاه می‌گوید این لرزش عملکرد ریه‌ها و پاها را بهتر می‌کند، ماهیچه می‌سازد، قابلیت انعطاف و قدرت بدن را بیشتر می‌کند، درد و اضطراب را کاهش می‌دهد و روند پوکی استخوان را متوقف و فعالیت استخوان‌سازی را تشدید می‌کند.

با این حال عده‌ای از محققان از خطرات احتمالی این دستگاه، از کمردرد گرفته تا تخریب غضروف‌ها، خبر می‌دهند و حتی معتقدند لرزش‌های شدید می‌تواند به مغز هم آسیب برساند. این گروه از محققان می‌گویند علم هنوز آن‌قدر در این‌باره بررسی نکرده که در مورد عواقب درازمدت استفاده از این دستگاه نظر بدهد.

با وجود این نگرانی‌ها، سازمان فضایی آمریکا(ناسا) استفاده از دستگاه لرزاننده را به عنوان ابزاری برای کاستن از آتروفی ماهیچه و از بین رفتن سلول های استخوانی در سفرهای طولانی فضانوردان در حالت بی‌وزنی، مورد بررسی قرار داد و متوجه شد استفاده از صفحه لرزان، باعث تشدید فعالیت ماهیچه‌ها می‌شود، اما در این مورد که آیا این کار می‌تواند باعث دویدن سریع تر یا پرش‌های بلندتر در ورزشکاران شود، تحقیقی صورت نگرفت.

این دستگاه مانند ورزش‌های هوازی (آئروبیک) عمل نمی‌کند، بلکه سیستم آن بیشتر مانند یک وزنه‌برداری بدون بلند کردن وزنه است.

عوارض این دستگاه ها شامل کمردرد، آسیب به غضروف‌ها، تاری دید، کاهش قدرت شنوایی و حتی آسیب مغزی است.

طراحی مشتری‌پسند!

سازندگان این دستگاه، علاوه بر مدل‌هایی که در سالن‌های ورزشی به‌کار می‌رود، مدل‌هایی را هم برای استفاده در منزل طراحی کرده‌اند. البته با قیمت بالای آن (از 3 هزار تا 10 هزار دلار) هرکسی از پس تهیه‌اش برنمی‌آید.

نکته دیگر این است که کسانی که از سر و صدا خوششان نمی‌آید بهتر است برای خرید این دستگاه عجله نکنند، چون موتور این دستگاه صدای همهمه خفیفی ایجاد می‌کند که ممکن است به تناسب اندامش هم نیارزد، ضمن این‌که کلی پول باید در گوشه خانه بخوابد.

جالب این‌جاست که مربیان تناسب اندام هم طرفدار این دستگاه‌ها هستند، چون احتمالاً زودتر می‌توانند از شر شاگردان تنبل خود خلاص شوند و پول بیشتری هم گیرشان می‌آید!

فروشندگان ادعا می‌کنند!

بعضی از فروشندگان این دستگاه ادعا می‌کنند که این وسیله می‌تواند علاوه بر افزایش قدرت بدنی و بهبود خواب، باعث از بین رفتن دردهای افراد شده و مشکل بی‌اختیاری ادرار آنها را هم حل کند.

البته محققان معتقدند نباید تمام ادعاهای فروشندگان را به‌راحتی باور کرد، چون بیشتر این تبلیغات، تنها بازارگرمی بوده و الزاماً حقیقت ندارد. این محققان بر این باورند که لرزش‌های شدید و پر نوسان در درازمدت می‌تواند خطرناک باشد، زیرا این لرزش‌ها می‌توانند در سراسر بدن موج‌های شدید ایجاد کنند.

حتی سازندگان این دستگاه هم توصیه می‌کنند که روزانه حداکثر 30 دقیقه از این دستگاه استفاده شود، چون استفاده بیش از حد، برخلاف استاندارد صنعتی تعیین شده در مورد ایمنی لرزه‌ها در محل کار ست. این در حالی است که اداره ایمنی و سلامت در محل کار، برای تجهیزات تناسب اندام یا ‪ fitness‬ سطح ایمنی تعیین نمی‌کند.

سازندگان این دستگاه ها می‌گویند:" زنان باردار، افراد دچار انفصال شبکیه (جداشدگی لایه‌های داخلی شبکیه از لایه رنگدانه)، لخته‌خون، تومور استخوان و برخی دیگر از مشکلات پزشکی، نباید از دستگاه‌های لرزاننده جدید استفاده کنند."همچنین توصیه می‌کنند که روزانه حداکثر 30 دقیقه از این دستگاه ها استفاده شود.

به اعتقاد کلینتون روبین، استاد مهندسی زیست پزشکی (بیومدیکال) در دانشگاه ایالتی نیویورک دستگاه‌های لرزاننده دیگری که در بازار هستند و تأیید اداره غذا و دارو (FDA) آمریکا را گرفته‌اند لرزش‌های بسیار خفیف‌تری ایجاد می‌کنند. اما میزان لرزش دستگاه‌های جدید (20 تا 50 بار در ثانیه)، در حدی است که می‌تواند باعث کمردرد، آسیب به غضروف‌ها، تاری دید، کاهش قدرت شنوایی و حتی آسیب مغزی شود. او به عنوان یک دانشمند، نگران آن است که مردم بر پایه معرفی نادرست و غیر علمی یک دستگاه از آن استفاده کنند، بدون آنکه از خطرات احتمالی آن آگاه باشند.

به هر حال، اگر با همه این توضیحات هنوز تکلیف را متوجه نشده اید، باید گفت فقط خود شما می‌توانید مراقب سلامت‌تان باشید! فراموش نکنید حتی در دسترس‌ترین دارو- مانند آسپرین- هم برای همه مناسب نیست!

دلایل چاقی افراد و انواع روشهای لاغری

رنج چاقی

علم بشر با تمام یافته هایش به مثابه نوزادی نسبت به اسرار هستی بوده و دریایی از پاسخ های نیافته در باب امراض، عمل جذب و دفع، واکنش های گوناگون و بروز حالات روحی و روانی بدن انسان را در پیش روی خود دارد.

هنوز منشأ ژل های نهفته ای که یکباره از خود علائمی را بروز می دهند و برخی علت تجمع چربی و افزایش موضعی و کلی آن در بدن ناشناخته مانده است. اگر دهها هورمون چربی سوز موجود در بدن، سبب تعادل وزن و چربی متناسب می گردند، پس نباید چاقی موضع و افزایش وزن مفهومی داشته باشد.

پس چرا ال کارنیتین که سبب شل شدن چربی و تحریک و آزاد سازی آن می شود تا در اثر چرخش گردش خون وارد مرکز سلول ها شده و منفجر گردد تا چربی را بسوزاند و کالری و انرژی تولید نموده و عمل سوخت رسانی همچون بنزین اتومبیل عمل نماید، در همه ی اعضای بدن عمل نمی کند؟

به طور مثال ال کارنیتین ساختگی وقتی وارد بدن می شود، ابتدا به بیشترین محل تجمع چربی یعنی شکم و پهلو می رود و بدیهی است که با چرخش گردش خون باید در مواضع دیگر مانند ران، باسن و نیم تنه ای که چاق است نیز مؤثر افتد. اما گاهی این طور عمل نمی کند.

با این وجود این مواضع در اثر تمرین به ویژه تمرینات آئروبیکی و نیز شوک و تحرک نواحی دیگر بدن از طریق تمرمن با وزنه با تکرارهای آئروبیکی (تکرار زیاد) قابل سوخت و کاهش سایز و بدن خواهد بود. در دسته بندی آناتومیکی افراد اندومورف با ورزش مستمر و مصرف مداوم چربی سوزها می توانند بدن خود را در شرایط تیپShap و یاFitness قرار دهند، اما با قطع تمرینات ورزشی و مصرف چربی سوزها به تدریج تمایل به بازگشت به تیپ اولیه را خواهند داشت.

استعداد افزایش توده عضلانی، حجم زیاد، وزن خشک و بدون چربی قهرمانان حرفه ای با یکدیگر متفاوت بوده و علت آن نیز از نقطه نظر علمی هنوز ناشناخته است. هنگامی که حجم غذای مصرفی را در طول عمر یک فرد بررسی می کنیم، به این نتیجه می رسیم که چندین تریلی غذا وارد این بدن شده، اما هرگز رشد انسان از ژنتیکی به قد و قامت یک درخت تنومند و سر به فلک کشیده نخواهد رسید.

این موضوع که رشد قدی انسان از 18 تا 25 سالگی متوقف شده، اما رشد عرضی او تا پایان عمر ادامه می یابد از شگفتی های هستی است.

به طور مثال هنگامی که به بزرگترین حجم و قطر بازوی یک قهرمان حرفه ای می نگریم با وجود اینکه دور بازوی وی به حدود 60 سانتیمتر می رسد، اما از نقطه نظر فیزیولوژیکی تنها 30 تا 34 درصد توانایی قطر عضله رشد یافته و 66 تا 70 درصد باقی مانده هرگز رشد نخواهد یافت. زیرا در این صورت بشر همچون هیولا و گوریلی حجیم خواهد شد. اینها مجملی چند در ابهامات علم و دانش بشر نسبت به ناشناخته های علم بدن انسان است. رنج چاقی با افزایش وزن و چربی بدن به عوامل ذیل وابسته است:

1- ژننتیک،

2- پرخوری (اعم از حجم زیاد غذا، شیرنی جات، نوشیدنی ها، غذاهای سرخ کردنی و تنقلات)،

3- خواب بیش از حد،

4- عدم تحرک،

5- ترشحات زیاد تیروئید،

بانوان بسیاری را مشاهده می کنیم که برخلاف وزن متناسب از سایز متناسبی برخوردار نیستند. یکی از دلایل آن عدم ورزش و تحرک پیش از زایمان است که موجب تجمع چربی در شکم و پهلو بعد از زایمان می گردد. دستگاه گوارش یعنی محل تخمیر غذا در این ناحیه مستقر بوده و نزدیکترین محلی که چربی ها می توانند در آنجا تجمع کنند، همین نواحی است.

غالباً نواحی شکم و پهلو را باید در سه ناحیه در نظر گرفت:

اول– بخش قدامی یا جلویی شکم که خود به سه قسمت راست، چپ و وسط شکم تقسیم می گردد.

دوم- ناحیه پهلوها.

سوم – ناحیه زیر ناف.

به طور کلی مصرف فراوان مایعات به ویژه در حین غذا، خوردن سوپ، آش، هنداونه، خربزه و طالبی در فصل گرما و پر نمودن شکم از عوامل باد کننده ی آن مثل حبوبات زیاد، سالاد فراوان و میوه ی بسیار، جملگی در حجم زیاد این نواحی مؤثر می باشند.

بدیهی است که بانوان باید بیش از آقایان در حفظ و نگهداری نواحی توجه نمایند. چرا که تغییرات آنابولیکی در دوران بارداری و تغییر شکل رحم از لحظه بسته شدن نطفه تا مراحل دوران بارداری و سرانجام زایمان در تغییر شکل این نواحی بسیار مؤثر واقع می گردند.

بزرگ شدن شکم و پهلو در اثر بی مبالاتی می تواند به تغییر شکل در لگن خاصره و چرخش این ناحیه و فروریختگی ناحیه مهره های کمری منجر گردد. دردهای کمری خانم ها در دوران بارداری به علت سنگینی جنین و تغییر شکل نواحی شکم و پهلو و مهره های کمری به همین موضوع بر می گردد. گاهی این دردها تا دوره پس از زایمان نیز ادامه می یابد.

وقتی گیاه بالا رونده ای را می بینیم که در حال کج شدن است، سعی می کنیم چوبی به آن آتل کنیم تا به تدریج گیاه صاف شود. این مثل به مثابه  راهپیمایی، حرکت و سرانجام ورزش است که می تواند قد خمیده مادران و درد کمر آنها را به وضعیت نرمال و تناسب اندام بازگرداند.

همه ی اینها نمونه هایی از ناهنجاریهای جسمانی در قالب افزایش چاقی و عدم تناسب است که می توان با رعایت اصول پزشکی و ورزش و مصرف عوامل چربی سوزهای بی ضرر از درجه ی درد آنها کاست و یا به طور کل از آن خلاص شد.

امید است در آینده ای نه چندان دور به پشتوانه ی تفکر علمی افراد، مطب پزشکان خالی از بیمار شود. اما یک پزشک با وجدان به سلامت جامعه می اندیشد. بنابراین بهتر است پیش از آنکه به فکر او باشید، به سلامتی خود بیاندیشید.

سوء استفاده از احساسات جهت مقاصد سودجویانه(نگاهی به معضل چاقی)

امروزه چاقی و افزایش وزن به معضل بزرگی تبدیل شده و میلیونها انسان را در جهان رنج می دهد. چاقی غیر از اینکه ظاهر انسان را نامتناسب و زشت جلوه می دهد، بیماریهای خاصی را نیز به دنبال دارد.

از طرف دیگر، عدم آگاهی کافی مردم در مورد تغذیه و عدم انتخاب روش مناسب برای کاهش وزن، عارضه جدی تری را به دنبال خواهد داشت. بیماریهای دیابت، کبد، یبوست و التهاب روده ی بزرگ، اختلالات روانی، تنگی نفس، تورم پاها ، واریس، بیماریهای کلیوی، سرطان پستان و رحم، کرم خوردگی دندان، فتق دیافراگمی، التهاب و درد مفاصل، ایجاد موهای زائد و ... از جمله بیمارهای ناشی از چاقی به شمار می روند که در نهایت باعث کاهش طول عمر و مرگ زودرس می شوند. ظاهر نامتناسب و مبتلا به انواع بیمارهای مورد اشاره، افراد چاق را نگران کرده و آنها را به تکاپو وا می دارد، به طوری که می خواهند در کوتاهترین زمان ممکن، به هر طریقی که شده، وزن خود را کاهش دهند و از این مخمصه نجات یابند.

با افزایش روز افزون چاقی، روش های مختلفی نیز برای درمان آن ارائه می شود که بیشتر آنها، غیر علمی  و غیر مجاز می باشند و توسط افراد و گروه های فرصت طلب و فاقد صلاحیت، با تبلیغات وسیع و گول زننده اعمال می شوند.

اضطراب و نگرانی افراد چاق از یک طرف و عدم آگاهی کافی آنان در مورد روش مناسب برای کاهش وزن باعث می گردد تا بیماران جذب تبلیغات سوء و مخرب شوند و به این افراد و شرکتها رجوع کنند. استفاده از روشهای غیر علمی و غیر مجاز برای کاهش وزن، خود تبعات و پیامدهای خطرناکی را برای افراد چاق در پی دارد و بر مشکلات او آنها (چاقی و ابتلا به آن) می افزاید و به جرات می توان گفت، تلاش افراد در مراجعه به این گروه ها و روشهای غیر مجاز مختلف یا بی نتیجه می ماند یا با نتایج کوتاه مدت همراه است.

تشخیص اطلاعات نادرست کار بسیار ساده ای است، چرا که اطلاعات نادرست ظاهر احساسی دارند. تبلیغاتی چون: جدیدترین روشهای لاغری، راحت بدون رژیم، بدون ورزش 30 کیلو در ماه، لاغری و چاقی تضمینی، 10 کیلو در 10 جلسه بدون برگشت، روشهای لاغری برای اولین بار در ایران، آخرین روشهای لاغری یک ساعت یک کیلو کاهش وزن، جدیدترین روشهای لاغری بین المللی و ... همگی از جمله نمونه هایی از این تبلیغات جذاب هستند.

با کمی دقت و درایت در این گونه تبلیغات، باید پرسید که چگونه و با کدام شیوه علمی و مجاز می توان بدون تغییر در رژیم غذایی افراد و بدون نیاز به انجام تحرک و ورزش، ضمانت عدم برگشت پذیری وزن قبلی، در زمانی کوتاه، وزن آنها را کاهش داد.

آیا در این روشها واقعاً کاهش وزن با کاستن از چربی موجود در بدن صورت می گیرد یا با روشهای غیر مجازی که طی آن از طریق افزایش ادارا و دفع مقدار زیادی از آب بدن (با خوراندن داروهای ادرار آور) اقدام به کاهش وزن می کنند. (منظور از آوردن این نکته در زمینه پایین آوردن وزن خویش در کوتاه مدت هیچگاه از داروهای مدر استفاده ننمایید. زیرا با از دست دادن الکترولیتهای بدن، توسط ادرار، دچار شوک، تشنج و انقباض دردناک عضلانی گردیده و متعاقباً ایست قلبی و مرگ، سرنوشت محتوم شماست). بد نیست بدانید برای آن که یک کیلوگرم کاهش وزن داشته باشیم، باید 30 ساعت پیاده روی کنیم و حال باید دید چگونه می توان در عرض یک ساعت اقدام به کاهش یک کیلوگرم وزن نمود؟

خوب دقت کنید. چیزی که به عنوان اضافه وزن شما را ناراحت می کند نه وزن عضلات شماست و نه وزن استخوانها و آب بدنتان؛ فقط چربی زیر جلدی و مقداری هم چربی میان بافتی است که شما را نگران کرده است. پس به فکر سوزاندن این چربیها باشید نه چیز دیگر.

هر گرم چربی حدوداً 9 کالری تولید می کند. جهت سوزاندن یک کیلو از چربی بدن باید فعالیتی انجام دهید که 9000 کالری ای 9 کالری حاصل از این مقدار چربی را به مصرف برساند. پیاده روی ساعتی 300 کالری را به مصرف می رساند. پس جهت سوزاندن یک کیلو چربی، زمانی حدود 30 ساعت پیاده روی لازم است.

عده ای از افراد به خاطر ماهیت خاص ژنتیکی بر اساس نوع پیکری شلدون، عضلانی پیکر یا مزومورف هستند و اگر بانوان دارای چنین وضعیت ژنتیکی باشند، حتی اگر چربی زیر جلدی و میان بافتی هم نداشته باشند، باز وزنی سنگین تر نسبت به هم سن و سالهای خود خواهند داشت. این افراد با حذف کردن وعده های غذایی سعی در به مصرف رساندن عضلات خویش جهت انرژی روزانه می کنند تا وزن عمومی آنها پایین بیاید. نتیجه این کار چیزی جز ضعف عمومی و ناراحتیهای مفصلی نیست. چون شما بدن خود را از مواد غذایی لازم که باید روزانه به آن برسد محروم می نمایید. لذا بدن شما در مقابل کاهش وزن عضلات از خود مقاومت نشان می دهد. به خاطر داشته باشید ژنتیک خود را نمی توانید عوض کنید.

بی تردید ارتقای دانش و آگاهی عمومی در سطح جامعه یکی از روشهای مبارزه با ترویج چنین شیوه های غیر مجاز و خطرناکی است که از جمله وظایف خطیر رسانه های جمعی و متخصصان آگاه در این رشته است.

علل چاقی و افزایش وزن

1- عوامل ژنتیکی: عوامل وراثتی مختلفی وجود دارند که باعث افزایش وزن در افراد می شوند و حدود 30% چاقی ها مربوط به این نوع عوامل می باشند.

2- علل هورمونی: الف) کاهش فعالیت تیروئید ب) بیماری کوشینگ: در این بیماری فقط تنه چاق می شود.ج) هورمونهای جنسی: چاقی به دنبال برداشتن تخمدانها دیگر چاقیها که مربوط به افزایش یا کاهش ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون می باشد.

3- چاقی به دلیل مصرف دارو: الف) قرص های ضد بارداری از شایع ترین عوامل افزایش وزن است. ب) داروهای آرامبخش، داروی اعصاب و ضدافسردگی.

4- افزایش مصرف غذا،

5- عدم تحرک.

با تحقیقاتی که به عمل آمده، مهمترین عامل چاقی در ایران، به خاطر عادت غذایی بد و اشتباه غذا خوردن می باشد که در واقع به عدم آگاهی کافی در مورد تغذیه و غذا بر می گردد. ولی در آمریکا مهمترین علت چاقی، مصرف زیاد غذاست. خیلی از افراد چاق مراجعه کننده اظهار می دارند، در روز غذای خیلی کم مصرف می کنند و به عبارت عامیانه می گویند حتی آب هم می خورند چاق می شوند. واقعاً هم درست می گویند. شیوع چاقی در ایران عمدتاً به علت پرخوری افراد نبوده بلکه به عادات غذایی نادرست باز می گردد.

انواع روشهای لاغری در ایران و انتخاب مناسبترین روش

1- درمانهای دارویی:

الف) داروهای ادرار آور:این دارو باعث می شود که حجم زیادی از آب بدن در مدت کوتاهی به صورت ادرار از بدن خارج شود. در این روش بسته به میزان مصرف، ممکن است در عرض یک ساعت بدن 21 لیتر آب از دست دهد، بدون آنکه تغییر در مقدار چربی داشته باشد. اکثر افرادی که اقدام به کاهش وزن سریع می کنند، مانند کاهش وزن یک کیلو در یک ساعت، از این نوع روش استفاده می کنند.

ب) داروهای ضد اشتها:این نوع داروها باعث کاهش تمایل به غذا خوردن و کاهش موقتی وزن در افراد می شوند. ولی بعد از قطع دارو، اشتها به حالت اول برگشته و وزن نیز دوباره افزایش می یابد. از طرفی در این روش فرد دچار سوء تغذیه و عوارضی مانند ریزش مو، ضعف و افسردگی می گردد. این روش هم مانند روشهای دیگر، درمان مناسبی نخواهد بود. چون مشکل چاقی با دارو و کم خوردن حل نخواهد شد.

ج) پودرهای مکمل غذایی: این پودرها حاوی انواع مواد مغذی و فیبر می باشد که می تواند جایگزین مواد مغذی مورد نیاز بدن گردد.

این روش هم درمان مناسبی نخواهد بود، چون اولاً فرد چاق نمی تواند همیشه از این پودرها استفاده کند و خسته خواهد شد، دوماً هزینه سنگینی در پی خواهد داشت و بعد از مدتی کوتاهی فرد مجبور به ترک آن خواهد شد و عادات غذایی گذشته را ادامه خواهد داد.

د) داروهای جدید که باعث می شود چربی از طریق دستگاه گوارش جذب نشود(مانند زنیکال): این هم روش مناسب یرای درمان نمی باشد. اولاً بیشتر مواد غذایی مصرفی در ایران موارد قندی و نشاسته ای می باشد و این دارو تأثیری در عدم جذب آنها نخواهد داشت. بنابراین تنها با کاهش جذب چربی نمی توان با چاقی مبارزه کرد و دوماً هزینه سنگین آن باعث می شود مدت مصرف آن خیلی کوتاه باشد.

2- کاهش وزن از طریق انواع محلولهای لاغری، ژل، کرم، صابون و ...:

این شیوه هم تنها منجر به تعریق در مناطقی از بدن شده و در عمل تغییری در مقدار چربی موجود در بدن افراد چاق انجام نمی دهد و بعد از مدت کوتاهی وزن به حالت اول بر می گردد.

3- سونا:

سونا یکی از روشهای شایع برای کاهش وزن در ایران است. گرمای زیاد موجود در سونا باعث افزایش دمای بدن و افزایش تعریق می گردد و در نتیجه در مدتی که فرد در داخل سونا قرار دارد، مقدار زیادی آب را از راه تعریق از دست می دهد. بنابراین وزن زیادی را در این مدت از دست می دهد. اما این کاهش وزن، کاهش چربی بدن نمی باشد، بلکه کاهش وزن به شکل کاذب است و بعد از مدتی کوتاه با نوشیدن آب  وزن به حالت اول بر می گردد. برای اثبات این ادعا کافی است مقداری چربی حیوانی تهیه کرده و پس از وزن کردن، آن را در سونا بگذارید. بعد از چند ساعت آن را از سونا خارج کنید و دوباره وزن کنید. خواهید دید که هیچ تغییری در حجم و وزن چربی ایجاد نشده است.

4- شکم بندهای لاغری و پوشش پلاستیکی:

این روش هم با افزایش حرارت به صورت موضعی باعث افزایش تعریق شده، بنابراین آب بین سلولی و آب چربی شکم و اطراف آن از دست می رود. اما چربی شکم دست نخورده سر جای خودش باقیست و بعد از مدت کوتاهی با مصرف آب دوباره وزن به حال اول بر می گردد.

5- تشکهای برقی (ترمودرمی):

این روش هم درست مثل روش قبلی فقط باعث کاهش آب بدن و کاهش کاذب وزن می شود.

6- دستگاه الکتریکی (فارادیک) و یا کمربندهای ماهواره ای:

این روش جدیدتر از انواع دیگر است. این دستگاه دارای پدهایی مانند دستگاه نوار قلب (تست ورزش) است که به نقاطی از بدن وصل می شود و عضلات آن ناحیه را وادار به انقباض و فعالیت می کند که به این انقباضPassive غیر فعال می گویند که در مقابل انقباضActive یا فعال وجود دارد که فرد با اراده خود عضله را منقبض و آن را وادار به فعالیت می کند. از این روش کسانی استفاده می کنند که تنبل هستند و حوصله تحرک و فعالیت ندارند و یا افرادی که تحرک فیزیکی آنها توسط پزشک منع گردیده است. این روش هم راه درمان مناسبی برای کاهش وزن نخواهد بود. زیرا لازمه تأثیر گذاری آن استفاده دایمی است که خسته کننده و پر هزینه است.

7- طب سوزنی:

این روش از روشهای قدیمی است. در این روش با قرار دادن سوزنهایی در نقاط مختلف بدن باعث کاهش اشتها می شوند. طب سوزنی برای کاهش و درمان چاقی نیست. چرا که اولاً موجب سوء تغذیه می شود و از طرف دیگر با برداشتن سوزن اشتهای فرد باز می گردد.

8- ماساژ (ویبراتور یا جی فایو):

در این روش از طریق دست یا تسمه های لرزاننده، منطقه مورد نظر بدن را ماساژ می دهند. این روش در رفع سلولیت می تواند مؤثر باشد، اما در کاهش وزن و از بین بدن چربی نمی تواند روش مطمئنی باشد. این روش به خاطر حرکت دادن مایعات به طرف نقاط دیگر بدن باعث کاهش سایز می شود که کاذب و موقتی است.

9- آب درمانی:

آب درمانی هم یکی از روشهای قدیمی است. در این روش بیمار فقط از آب و مایعات استفاده می کند. در روش آب درمانی هم به دلیل آن که بیمار برای مدتی از خوردن غذا محروم می شود، بعد از پایان دوره به علت محرومیت شدید غذایی اولاً مبتلا به اختلالات گوارشی می شود و ثانیاً حس خوردن غذا در او شدیداً بالا می رود و به وزن اول بر می گردد. استفاده از این شیوه فقط برای مدت کوتاهی می تواند برای بیمار قابل تحمل باشد.

10- کاهش وزن از طریق ورزش:

ورزش یکی از روشهای بسیار مناسب برای برخورداری از جسم سالم و وزن ایده آل است. کاهش وزن فقط از طریق ورزش مشکل و دشوار است. همان طور که قبلاً اشاره شد مثلاً برای از دست دادن یک کیلوگرم چربی بدن، باید 30 ساعت پیاده روی کرد که از نظر زمان و امکانات لازم شاید برای ما مقدور نباشد.

11- کاهش وزن از طریق رژیم غذایی:

معمولاً افراد برای کاهش وزن از این طریق به شیوه هایی رو می آورند که نه تنها تأثیر مثبتی در کاهش وزن آنها نمی گذارد، بلکه آنها را دچار سوء تغذیه نیز می کند؛ مانند رژیمهای تک خوری.

حذف یک وعده ی غذایی مثل صبحانه، و با کاهش مصرف در وعده های غذایی از جمله این روشهاست. با حذف وعده غذایی فرد دچار کاهش قند خون و کاهش کارایی روزانه و حتی ابتلا به پرخاشگری می شود و در وعده های بعدی هم با پرخوری آن را جبران می کند. ضمن آنکه در روش کاهش میزان مصرف در وعده های غذایی، فرد به اندازه کافی مواد مغذی مورد نیاز مصرف نمی کند و دچار سوء تغذیه می شود.

بهترین شیوه در این میان، رژیم غذایی بر مبنای علمی آن است که در آن تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن در رژیم غذایی تأمین می شود. این برنامه غذایی توسط کارشناسان، متخصصان و پزشکان پایه ریزی می شود.

12- کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش:

این روش بهترین و اصولی ترین روش برای کاهش وزن و داشتن وزن ایده آل است. در این روش از یک رژیم غذایی برنامه ریزی شده که در بالا به آن اشاره شد، همراه با ورزش متعادل (مانند پیاده روی) استفاده می شود. در این روش از مواد مغذی مورد نیاز استفاده می شود و خطر سوء تغذیه وجود ندارد و از طرفی با ورزش مناسب روند کاهش وزن تسریع می گردد. این روش سلامت جسم و روح را به ارمغان می آورد. و عوارضی مانند ریزش مو، چروکیدگی پوست و ... را در پی نخواهد داشت. باید متوجه باشید در طی رژیم برنامه ریزی شده متخصصان تغذیه، عادت غذایی گذشته را ترک گویید و به عادت غذایی جدید انس بگیرید، که این بهترین اصل در درمان چاقی است.

لازم به یادآوری است که روشهای ذکر شده غیر از روش 12، همگی دارای محاسن و معایب خاص خود می باشند. منظور از معرفی اینگونه روشها، آشنایی خوانندگان عزیز از روشهای مرسوم و رایج در ایران می باشد. اخیراً در کشورهای اروپایی با فرستادن بالن به داخل معده ایجاد سیری زودرس در فرد چاق می نمایند یا اخیراً پزشکان فردی را که 180 کیلوگرم وزن داشت را مورد جراحی قرار داده و مقداری از روده و حجم معده این فرد را کم کردند تا جذب مواد غذایی در این فرد کم گردد. این تصمیمات خاص متخذه از طرف متخصصان بر این اساس است که ادامه زندگی فرد با وضعیت فعلی را قرین با مخاطراتی می بینند. از این رو اقدام به چنین اعمالی می نمایند. یا دستگاه های ذکر شده هر کدام مورد استفاده پزشکی چه در ورزش و چه در فیزیوتراپی  و ناراحتیهای ستون فقرات دارند، منتها استفاده از آنها جهت کاهش وزن اگر توسط پزشک متخصص و معتبر تجویز گردد با رعایت وضعیت خاص بیمار تجویز گردیده و نباید این را در رابطه با هر گونه چاقی بسط داد.

یک رژیم غذایی مناسب باید دارای چه خصوصیاتی باشد؟

1- مهم ترین ویژگی که یک رژیم غذایی باید داشته باشد این است که تمام مواد مغذی مورد نیاز روزانه بدن را در بر گیرد.

2- رژیم غذایی باید طوری برنامه ریزی گردد که فرد در طول روز احساس گرسنگی نکند.

3- رژیم غذایی باید بر اساس سن، جنس، نوع و میزان فعالیت و شرایط ویژه برنامه ریزی گردد. مثلاً فردی که در دوران رشد قرار دارد با فردی که این دوران را طی کرده رژیم متفاوتی خواهند داشت.

4- رژیم غذایی باید طوری باشد که مواد غذایی آن قابل دسترس باشد.

5- رژیم غذایی باید با فرهنگ فرد هم خوانی داشته باشد.

6- به دنبال رژیم غذایی، فرد نباید دچار عوارضی مانند ریزش مو، ضعف و بی حالی، افسردگی و چروکیدگی پوست شود.

نتیجه گیری:

برای اقدام به کاهش وزن، در ابتدا باید علت و عوامل اصلی چاقی را شناسایی کنید. اگر با هر روشی اقدام به کاهش وزن کنید، اما عامل زمینه ای و ریشه اصلی چاقی را از بین نبرید مطمئن باشید که چاقی پس از مدتی دوباره به سراغ شما خواهد آمد.

همان طور که افزایش وزن به صورت تدریجی صورت می گیرد، کاهش آن هم نیاز به مصرف زمانی دارد که در طول این دوره با اعمال شیوه های علمی رژیم غذایی تحت نظر پزشکان و متخصصان امر همراه با تحرک بدنی و ورزش روزانه تناسب اندام دوباره به دست آید و وزن کم شود.

باورهای غلط در مورد تناسب اندام

امروزه متخصصین تغذیه همه ی افراد را به داشتن فعالیت بدنی منظم برای رسیدن به تناسب اندام توصیه می نمایند. اما باورهای مشهور ولی نادرست بسیاری در مورد ورزش و تناسب اندام وجود دارند و برای همگان بسیار مفید است که این باورهای غلط رایج را به خوبی بشناسند.

در قسمت های قبل برخی از باورهای غلط رایج در مورد ورزش و تناسب اندام را معرفی نمودیم. در این مقاله نیز به معرفی دیگر باورهای نادرست در این زمینه می پردازیم:

باور غلط: حتی با 5 تا 10 دقیقه فعالیت در هفته نیز می توانید به تناسب اندام برسید.

حقیقت امر: خیر متاسفانه جمله ی مذکور صحیح نیست.

برای دست یابی به سطح متوسطی از تناسب اندام، هر فرد می بایست حداقل 5 مرتبه در هفته و هر مرتبه 40 تا 50 دقیقه را به فعالیت بدنی اختصاص دهد، در واقع فعالیت به میزان کمتر از مقدار مذکور تاثیر ملموس و قابل توجهی نخواهد داشت، هر چند که حتی مقادیر اندکی از فعالیت بدنی نیز تاثیر مثبتی را در مصرف کالری شما می گذارد و اگر بخواهیم آن را با عدم فعالیت بدنی مقایسه کنیم؛ داشتن کمی فعالیت بدنی همواره بهتر از فقدان فعالیت خواهد بود(به قول ما ایرانی ها: کاچی به از هیچی). 

چنان چه توانایی شما برای فعالیت بدنی محدود است می توانید به تدریج و آهستگی توانایی خود را ارتقا بخشید. از طرف دیگر می توانید این میزان فعالیت را در روز تقسیم نمایید.

باور غلط: اگر به سطوح بالایی از تناسب اندام دست یابید؛ حتی پس از یک کناره گیری طولانی از ورزش نیز این حالت حفظ خواهد شد. 

حقیقت امر: خیر مسلما به علت تطابق و سازگار شدن بدن با ورزش، قطع نمودن ورزش و ترک آن برای مدتی طولانی تاثیری قطعی منفی بر سطوح تناسب اندام شما خواهد گذاشت.

برای مثال با خود فرض کنید که قبلا می توانسته اید مسافت 3 کیلومتر را در مدت 12 دقیقه بدوید، سپس برای مدت 3 هفته برنامه دویدن خود را متوقف می کنید، مسلم است که به محض بازگشت به برنامه ی قبلی احتمالا دیگر نمی توانید به راحتی مسافت فوق را مانند سابق در 12 دقیقه طی کنید و قدری زمان می برد تا دوباره به توانایی بدنی پیشین بازگردید.

اگر شما در حین فعالیت بدنی شدید آب ننوشید؛ خطر کرامپ ها به موازات خطرات جدی ناشی از دهیدراته شدن بدن ایجاد می شود

یک اصل در تناسب اندام به نام اصل برگشت پذیری(Reversibility) این است که در صورت توقف طولانی مدت ورزش، بهبود آمادگی جسمانی حاصل شده به سرعت از دست خواهد رفت. اگر شما تمرینات بدنی را متوقف کنید؛ عضلات و سیستم قلبی - عروقی تان توانایی خویش در مصرف موثر اکسیژن به مانند سابق را از دست خواهد داد.

باور غلط: هر چه میزان تعریق شما در حین ورزش بیشتر باید، چربی بدن تان سریع تر کاهش می یابد.                         

حقیقت امر: اغلب کاهش وزن ناشی از تعریق، به علت کاهش آب بدن می باشد و نه چربی.

تعریق شدید می تواند عوارض جانبی خطرناکی را در بر داشته باشد از جمله دهیدراته شدن بدن. لذا توصیه می شود که الگوهایی مناسب جهت جلوگیری از دهیدراته شدن بدن هنگام ورزش به کار برده شود.  همچنین بسیار عاقلانه است که از انواع لباس های پلاستیکی که تعریق را تشدید می کنند، استفاده نشود. در ضمن خالی از لطف نیست که یادآور شویم برخی از کمربندها و شلوارک های حرارتی بیشتر از طریق کاهش آب بدن سایز را کاهش می دهند.

باور غلط: نوشیدن آب و دیگر آشامیدنی ها در حین فعالیت بدنی موجب گرفتگی، درد شکم و معده خواهد شد.

حقیقت امر: این جمله صحیح نیست. در واقع اگر شما در حین فعالیت بدنی شدید آب ننوشید؛ خطر کرامپ ها به موازات خطرات جدی ناشی از دهیدراته شدن بدن ایجاد می شود. به علاوه نوشیدن آب سرد بر آب گرم به علت تخلیه سریع تر معده ارجحیت دارد.

باور غلط: مکمل های ویتامینی به بهبود تناسب اندام و عملکرد بدن کمک می کنند.

حقیقت امر: هیچ فرمول غیر معمولی برای بهبود تناسب جسمانی وجود ندارد و به جز در موارد خاص، مصرف مقادیر زیاد از مکمل های ویتامینی مورد نیاز نیست. چه بسا مصرف دوز بالای ویتامین در ورزشکاران و در پروش اندام، می تواند حتی خطرناک واقع شود.

دریافت بیش از حد هر ماده مغذی ممکن است اثرات منفی بر سلامت در بر داشته باشد.

پس از بهبودی درد ناشی از یک فعالیت دردزا، چنان چه طبق روالی صحیح

تمرینات بدنی را انجام دهید و به تدریج بر شدت آن ها بیفزایید، در جلسات

بعدی ورزش درد کمتری خواهید داشت

باور غلط: تزریق ویتامین ب 12 اثر مثبتی را در افزایش سطح انرژی بدن دارد.

حقیقت امر: این باور ممکن است از این حقیقت نشات گرفته باشد که تزریق ویتامین ب 12 در برخی از گیاهخواران فوایدی را در بر داشته است.

تاکنون هیچ اثبات علمی پزشکی مبنی بر سودمند بودن تزریق ب12 در بهبود خستگی مزمن یک ورزشکار یا افزایش سطوح انرژی بدن افراد وجود نداشته است. به همین جهت بهتر است با یک متخصص تغذیه در مورد رژیم غذایی مناسب برای تناسب اندام مشورت کنید.

باور غلط: اگر عضلات شما پس از ورزش درد نداشته باشد به این معنی می باشد که ورزش تان از شدت کافی برخوردار نبوده است.

حقیقت امر:  پیروی افراط گونه از اصطلاح: نابرده رنج گنج میسر نمی شود، در مقوله ورزش و فعالیت بدنی و این که بخواهید جسم تان را توسط ورزش های شدید به رنج بیندازید تا به تناسب اندام برسید؛ ممکن است موجب آسیب رساندن به جسم تان گردد. دردناک شدن عضلات نشانگر فعالیت بدنی شدید و غیر منتظره، یا فعالیت بدنی پس از یک دوره عدم فعالیت بدنی است.

پس از بهبودی درد ناشی از یک فعالیت دردزا، چنان چه طبق روالی صحیح تمرینات بدنی را انجام دهید و به تدریج بر شدت آن ها بیفزایید، در جلسات بعدی ورزش درد کمتری خواهید داشت. به هیچ وجه نباید درد و آسیب را به عنوان اهداف و نتایج مرسوم ورزش و فعالیت بدنی اطلاق کنید.

داروهایی که ورزشکاران مصرف می کنند

از دیدگاه کلی، چهار گروه از داروها توسط ورزشکاران مورد استفاده ی نابجا قرار می‌ گیرد که عبارتند از:

1- داروهای نیروزا که توسط ورزشکار به ‌طور آگاهانه برای افزایش کارآیی ورزشی مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

2- داروهای درمانی که توسط ورزشکار یا پزشک معالج وی به ‌طور آگاهانه و یا ناآگاهانه در قالب نسخه‌های درمانی مورد استفاده واقع می‌ شوند. طبق مقررات برخی از این داروها نظیر داروهای ضد احتقان مقلد سمپاتیک و داروهای ضد اسهال و یا کورتیکواستروئیدهای موضعی، در صورتی ‌که قبل از مسابقه توسط پزشک تیم، مصرف آنها به اطلاع کمیته برگزار‌کننده رسیده باشد، مجاز شمرده می ‌شود.

3- داروهای نشئه آور که برای ایجاد حالت خوشی کاذب و عدم احساس خستگی و تنش‌های روحی توسط ورزشکار مصرف می ‌شوند.

4- هورمون‌های پپتیدی و گلیکوپروتئینی و آنالوگ‌ های آنها، مثل هورمون رشد

داروهای محرک سیستم اعصاب مرکزی

این داروها جهت افزایش هوشیاری، رفع خستگی، کاهش اشتها، درمان برخی اختلالات خواب آلودگی و نیز برای درمان بیش فعالی کودکان به کار می ‌رود. داروهایی از این دسته، به عنوان محرک ‌های سیستم اعصاب مرکزی به طور نابجا توسط ورزشکاران جهت افزایش میزان انرژی، دقت و تمرکز حواس، تحریک رفتاری و بالا بردن سطح هوشیاری استفاده می‌ شوند.

این داروها حدود 20 درصد از مجموع سوءاستفاده‌ های دارویی را به خود اختصاص می‌ دهند.

داروی دیگر محرک سیستم اعصاب مرکزی، کافئین است. کافئین ماده‌ای است که در چای و قهوه به‌ فراوانی وجود دارد. این دارو، علاوه بر تحریک سیستم اعصاب مرکزی به دلیل افزایش مصرف اسیدهای چرب، می ‌تواند انرژی ‌زا هم باشد. همچنین کافئین در ترکیب برخی از داروهای مسکن و ضد ‌سرماخوردگی وجود دارد. کافئین یک ماده دارویی فعال است که در نوشیدنی‌ های رایج نظیر چای، قهوه و کولا وجود دارد. میزان آن بسته به نوع نوشیدنی و نحوه تهیه آن متغیر است. 

داروهای مدر ( ادرار آور)

این داروها شامل دسته گسترده‌ای از ترکیبات شیمیایی هستند که باعث افزایش میزان دفع ادرار می شوند.

داروهای مدر در مواردی نظیر گلوکوم (آب سیاه چشم)، قلیایی ‌کردن ادرار، کوه گرفتگی حاد، ادم حاد ریوی، افزایش کلسیم خون، نارسایی حاد کلیوی، افزایش اسید اوریک خون، فشار خون بالا، نارسایی احتقانی قلبی و دیابت بی ‌مزه کاربرد درمانی دارد. مصرف نابجای داروهای مدر در ورزش، به دلیل تاثیر آنها در کاهش وزن است که در رشته‌ هایی نظیر کشتی، وزنه برداری، بوکس، ورزش های رزمی و قایقرانی کاربرد دارد. به علاوه این داروها برای رقیق کردن ادرار و فرار از نتیجه آزمایش های مثبت سایر داروهای مورد استفاده در دوپینگ به کار می ‌روند.

از عوارض ناخواسته این داروها، به هم خوردن تعادل آب و الکترولیت‌های بدن(که برای حفظ حیات بسیار ضروری است) و مشکلات قلبی- عروقی، عصبی و متابولیک است.

مشتقات هورمون‌ های مردانه

استروئیدهای آنابولیزان، مشتقات هورمون‌ مردانه یا تستوسترون است. مصارف درمانی این گروه دارویی، شامل اختلالات عملکرد غدد جنسی مردانه، کم خونی، سرطان پستان(به‌عنوان داروی کمکی)، تاخیر در رشد، پوکی استخوان، سوختگی و جراحی است. این داروها توسط ورزشکاران جهت افزایش کارایی ورزشی، حجم و قدرت عضلانی، ایجاد ظاهری درشت و خشن ‌نما و بالاخره افزایش حالت تهاجمی و کاهش احساس خستگی استفاده می‌ شود.

امروزه به دلیل دفع سریع‌ تر انواع خوراکی این داروها نسبت به انواع تزریقی، متأسفانه میزان مصرف نوع خوراکی در ورزشکاران بالا رفته است.

اثر روی سوخت و ساز کبدی داروها و استروئیدهای درون زا، احتباس صفرا، نارسایی کبدی، تخریب بافت کبد و بالاخره سرطان های خوش‌ خیم و بدخیم از جمله عوارض کبدی این داروها هستند که زمان بروز آنها حتی تا 22 سال بعد از مصرف دارو نیز گزارش شده هستند. 

مزایا و معایب داروهای دوپینگ

آیا داروهای تشدید کننده قدرت عضلانی برای سلامتی مضر هستند؟

اگر تصمیم خودتان را گرفته‌ اید و عزم‌ تان را جزم کرده ‌اید که با استفاده از مکمل ‌‌های رایج بدن‌ سازی و مصرف داروهای رایج دوپینگ، از رقبایتان پیشی بگیرید؛ به ‌شما توصیه می ‌کنم قبل از انجام این کار، درباره طرز تاثیر این داروها و مکمل ‌ها و آثار و عوارض‌ شان کمی بیشتر مطالعه کنید؛ و برای این منظور می ‌توانید از همین جا شروع کنید؛ با خواندن همین مقاله.

برای برخی ورزشکاران، برنده شدن به هر قیمت، به معنای مصرف این داروها است؛ داروهایی که ممکن است به ظاهر باعث مزیت ‌هایی از لحاظ قدرت جسمانی شوند، اما عوارضی هم به دنبال دارند. عواقب درازمدت مصرف این داروها هنوز به قدر کافی مورد بررسی قرار نگرفته و مزیت ‌های کوتاه‌ مدت آن ها در مقابل بسیاری از خطراتی که آن ها ایجاد می ‌کنند، رنگ می ‌بازد. با دانستن منافع، خطرات و بسیاری از ناشناخته‌ ها در مورد این داروهای به اصطلاح تشدید کننده کارکرد عضلانی، ممکن است تصمیم بگیرید که اثرات مثبت آن ها برای شما به خطرات‌ شان نمی ‌ارزد.

استروئیدهای آنابولیک

استروئیدهای آنابولیک که گاهی آن ها را استروئیدهای آندروژنیک هم می‌ نامند، به وسیله برخی از ورزشکاران برای افزایش توده و قدرت عضلانی به کار می ‌رود. مهمترین استروئید آنابولیک، هورمونی است که در بدن مردان تولید می ‌شود،‌ یعنی هورمون جنسی تستوسترون. تستوسترون دو اثر عمده بر بدن می‌ گذارد؛ یکی اثرات آنابولیک، یعنی تشدید ساخت عضلات و دیگری، اثرات آندروژنیک یعنی تقویت صفات جنسی مردانه مانند رویش موی صورت یا کلفت شدن صدا.

برخی ورزشکاران از خود تستوسترون برای تقویت کارکرد جسمی‌ شان استفاده می ‌کنند، اما اغلب از اشکال مصنوعی و تغییر یافته آن استفاده می ‌کنند. این هورمون‌ ها برای استفاده‌ های پزشکی مورد تایید هستند‌ و در اغلب موارد استفاده از آن ها برای تقویت عملکرد ورزشی جزء این استفاده‌ ها نیست. این داروها ممکن است به صوت قرص، آمپول و کرم موضعی مورد استفاده قرار گیرند.

از جمله این استروئیدهای آنابولیک می‌ توان به این هورمون‌ ها اشاره کرد: متیل تستوسترون، اوکس‌آندرولون و اوکسی متولون.

چرا این داروها برای ورزشکاران این همه جذاب‌ هستند؟

این داروها علاوه بر این که حجم عضلات را افزایش می ‌دهند، به علت خواص آنابولیک و آندروژنی ‌شان باعث می ‌شوند ورزشکاران با سرعت بیشتری پس از یک فعالیت شدید، به حالت عادی باز گردند؛ زیرا این داروها میزان آسیب عضلانی که در جریان یک جلسه تمرین رخ می ‌دهد را کاهش می ‌دهند. به علاوه برخی از ورزشکاران ممکن است به احساسات تهاجمی که هنگام مصرف این داروها به آن ها دست می ‌دهد، از لحاظ تشدید انگیزه رقابت جویی‌ شان علاقه داشته باشند.

بسیاری از ورزشکاران دوزهای بسیار بالاتری از این هورمون‌ ها را نسبت به میزانی که برای مقاصد پزشکی تجویز می‌ شود،‌ به کار می‌ برند.

استفاده از این داروها ممکن است در مردان به بزرگ شدن پستان‌ ها، طاسی، تحلیل‌ رفتن بیضه ‌ها و ناباروری و در زنان به کلفت‌ شدن صدا، بزرگ ‌شدن دستگاه تناسلی، افزایش موی بدن و طاسی منجر شود.

هم مردان و هم زنان ممکن است به آکنه شدید، مشکلات کبدی، افزایش میزان کلسترول بد خون، کاهش میزان کلسترول خوب خون و رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت‌آمیز، اختلالات روانپزشکی مانند افسردگی، وابستگی دارویی، عفونت‌ ها و بیماری ‌هایی مانند ایدز و هپاتیت در صورت استفاده از شکل تزریقی داروها دچار شوند.

همچنین اگر این داروها در دوره نوجوانی مصرف شوند‌، می ‌توانند مانع رشد و نمو بدن شوند و کوتاهی قد ایجاد کنند‌ و به مشکلات بهداشتی در سنین بعدی منتهی شوند.

استفاده از این داروها برای افزایش کارکرد ورزشی را اغلب سازمان ‌های ورزشی در جهان غیر قانونی می ‌دانند. افراد معمولا برای تهیه آن ها به بازار سیاه روی می ‌آورند و این امر آن ها را در معرض خطرات بیشتری قرار می ‌دهد،‌ چون ممکن است از داروهایی استفاده کنند که استانداردهای ایمنی در آن ها رعایت نشده باشد.

کراتین

بسیاری از ورزشکاران علاوه بر داروهای تقویت ‌کننده کارکرد جسمی، به مکمل‌‌ های تغذیه‌ ای هم روی می‌ آورند. این مکمل‌ های تغذیه‌ ای به صورت پودر یا قرص بدون نسخه قابل تهیه‌ هستند. احتمالا رایج ترین مکمل غذایی که مورد استفاده ورزشکاران است، کراتین است. کراتین به طور طبیعی در بدن تولید می‌ شود و به آزاد شدن انرژی در بدن کمک می‌ کند. پژوهش‌ های علمی نشان داده‌ اند که کراتین ممکن است در مواردی که نیاز به آزادسازی کوتاه‌ مدت مقادیر زیاد انرژی است،‌ موثر باشد. کراتین به عضلات کمک می‌ کند مقدار بیشتری آدنوزین تری ‌فسفات، که ماده ذخیره‌ کننده و انتقال ‌دهنده انرژی در سلول ها است، را تولید و وارد جریان خون کنند‌ و این ماده برای فوران‌ های سریع و انفجاری فعالیت ‌هایی مانند وزنه‌ برداری به کار می ‌رود. کراتین خستگی عضلات را به تاخیر می ‌اندازد اما شواهدی در دست نیست که کراتین در ورزش ‌های هوازی یا استقامتی کارکرد ورزشکاران را تقویت کند.

کبد ما حدود 2 گرم کراتین در روز تولید می‌ کند. همچنین مصرف گوشت در رژیم غذایی کراتین بیشتری را وارد بدن می کند. کراتین در عضلات ذخیره می‌ شود‌ و این میزان ذخیره تقریبا به آسانی حفظ می ‌‌شود. از آن جایی که کلیه‌ ها کراتین اضافی را از بدن خارج می ‌کنند،‌ ارزش استفاده از مکمل‌ های غذایی کراتین در فردی که از قبل عضلاتش ذخیره کافی کراتین دارد، مورد تردید قرار گرفته است. مکمل‌ های کراتینی را به راحتی می‌ توانید در فروشگاه‌ ها پیدا کنید اما ممکن است فراورده ‌‌های رقیق شده یا آلوده شده با سایر مواد هم به فروش برسند و باعث آزمایش مثبت دوپینگ در ورزشکار شوند.

عوارض جانبی که ممکن است با مصرف کراتین بروز کند و کارکرد ورزشکار را کاهش دهد، ‌شامل دل ‌پیچه و اسپاسم‌ عضلانی‌، تهوع، اسهال و اضافه‌ وزن است. اضافه وزن ممکن است مطلوب ورزشکاری باشد که می ‌خواهد وزنش را بالا ببرد اما با مصرف طولانی ‌مدت آن، این افزایش وزن احتمالا بیشتر ناشی از تجمع مایعات در عضلات است تا افزایش توده عضلانی. آب از سایر بخش‌ های بدن به درون بافت عضلانی کشیده می ‌شود و ممکن است شما را در معرض خطر کم‌ آبی بدن قرار دهد.

مصرف کراتین در دوزهای بالا ممکن است به آسیب کبد و کلیه منجر شود.

در مورد اثرات درازمدت کراتین به خصوص در کودکان و نوجوانان، اطلاعات زیادی در دست نیست. بنابراین معمولا توصیه می ‌شود کراتین در افراد زیر 18 سال مصرف نشود.

داروهای محرک

داروهای محرک مورد استفاده ورزشکاران، دستگاه عصبی مرکزی را تحریک می‌ کنند و موجب افزایش سرعت ضربان قلب و فشار خون می ‌شوند. داروهای محرک می ‌توانند خستگی را کاهش دهند،‌ اشتها را مهار کنند‌ و هوشیاری و حالت تهاجمی را افزایش دهند. از جمله داروهای محرک رایج میان ورزشکاران، کافئین و آمفتامین، داروهای سرماخوردگی که حاوی مواد محرک افدرین و سودوافدرین هستند و بالاخره داروهای غیرقانونی مانند کوکائین و مت‌آمفتامین می باشند.

داروهای محرک گرچه می ‌توانند فعالیت جسمی را افزایش دهند و روحیه تهاجمی در میدان بازی را بالا ببرند‌ اما در مقابل دارای عوارض جانبی هستند که می ‌تواند کارکرد ورزشکاران را مختل کند:

* عصبی شدن و تحریک ‌پذیری که تمرکز بازیکنان را مختل می ‌کند.

* بی‌ خوابی

* ورزشکاران ممکن است از لحاظ روانی به این مواد وابسته شوند یا با ایجاد تحمل جسمی مجبور شوند مرتبا مقادیر بیشتری از آن ها را برای به دست آوردن اثرات مطلوب‌ شان استفاده کنند و در نهایت دوزهای بسیار بیشتری از دوزهای مجاز پزشکی آن ها را به کار خواهند برد.

این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند تپش قلب،‌ اختلال ریتم قلب، کاهش وزن، لرزش دست، فشار خون بالا،‌ توهم و تشنج ایجاد کند.

در نهایت، باید دانست که کارکرد ورزشی بیشتر با کسب مهارت و کار سخت مربوط است تا بالا انداختن یک قرص یا نوشیدن نوشابه‌ انرژی‌زا.

خلاصه، هیچ قرص جادویی وجود ندارد که شما را به سرعت به ورزشکار بهتری تبدیل کند.