در باشگاه های بدنسازی چه خبر است؟

تولید عضلات پوشالی با داروهای انرژی ‌زا

این روزها تجارت کثیفی در برخی باشگاه‌ های بدنسازی رواج پیدا کرده که متاسفانه ورزشکاران را به سمتی سوق می ‌دهد که برای داشتن بدنی ورزیده حاضر هستند هر ترکیبی را با عنوان آمپول‌ های تقویتی و افزایش‌ دهنده حجم عضلات استفاده کنند بی آن ‌که از عواقب این نوع ترکیبات باخبر باشند.

شاید دانستن این نکته برای تان جالب باشد که واژه دوپینگ اصالتا از زبان آفریقایی نشات گرفته و اشاره به نوعی نوشیدنی الکلی دارد که برای مراسم رقص و آواز و بالا بردن انرژی به ‌کار می‌ رفته و کم‌ کم پایش به دنیای ورزش نیز باز شده است. اما آن چیزی که باعث شد تا مصرف این نوع ترکیبات با نوعی چالش مواجه شود، به سال 1886 برمی ‌گردد که یک دوچرخه سوار به نام لینتون به دنبال مصرف یکی از همین ترکیبات جان خود را از دست داد و آن زمان بود که محققان و به تبع آن ورزشکاران به اثرات سوء این نوع ترکیبات پی بردند. البته آمار تلفات ناشی از مواد نیروزا و دوپینگی به همین جا ختم نشد و سال‌ های بعد نیز ورزشکارانی بودند که یکی پس از دیگری به دلیل ناآگاهی از پیامدهای مصرف این مواد دچار مرگ ‌های دلخراش شدند. به عنوان مثال در سال 1960 دوچرخه سواری دانمارکی در المپیک رم به علت مصرف ترکیبات مت آمفتامین هنگام مسابقه جان خود را از دست داد. این موج کم ‌کم آن قدر گسترش پیدا کرد که ورزشکاران مشهوری همچون دونده معروف سرعت، بن جانسون یا فوتبالیست بزرگ آرژانتینی، مارادونا نیز به مصرف این ترکیبات رو آوردند و یک عمر آبرو و حیثیت ورزشی خود را یک شبه به باد دادند. به تدریج سوداگران این صنعت به فکر افتادند که قدری نسل داروهای دوپینگی را تغییر دهند و به این شکل صنعت داروهای آنابولیک و نیروزا برای ورزشکاران پایه‌ ریزی شد که تا امروز هم ادامه دارد و هر روز که می‌ گذرد، شاهد ترکیبی جدید هستیم که تنها به بهانه داشتن بدنی ورزشکاری، هر چند مصنوعی جوانان ما را به ورطه نابودی می ‌کشاند.

بدنسازی، بازار داغ مواد نیروزا

بدنسازی از دیرباز مورد توجه جوانان بوده و هست و به واقع در تمامی رشته ‌های ورزشی نمی‌ شود منکر اهمیت آن شد و همه ورزشکاران بر این عقیده هستند که این رشته ورزشی پایه و اساس همه ورزش ها به شمار می ‌رود.

حتی این رشته ورزشی در تمام دنیا آن قدر پیشرفت کرده که امروز کاملا علمی دنبال می ‌شود و استادان برجسته آن حتی در کشور ما کم نیستند. اما این‌ که چرا امروز در معدود باشگاه‌ های بدنسازی جوانان را به استفاده از ترکیبات نیروزا ترغیب می‌ کنند پدیده‌ ای است که باید هر چه سریع‌ تر با آن مبارزه کرد و از رشد قارچ‌ گونه این بی ‌فرهنگی ممانعت به عمل آورد.

آمپول‌ های نیروزا

استروئیدهای آنابولیک پرطرفدارترین ترکیبات نیروزا هستند.

در واقع افرادی که اقدام به مصرف ترکیبات نیروزا می ‌کنند، استروئیدهای آنابولیزان را ابتدا انتخاب می‌ کنند و به قولی از همان اول، بدترین را برمی ‌گزینند. نمونه‌ های شایع هورمون‌ های آنابولیزان را می ‌توان به گروه‌ های زیر تقسیم ‌بندی کرد:

متیل تستسترون: عضله ‌سازی در بدن همه ی ما تابع فعالیت هورمون تستسترون است و متیل تستسترون در حقیقت فرم خوراکی این هورمون به شمار می ‌رود. این دارو که فرم متیل‌ دار شده تستسترون است، مقاومت بیشتری نسبت به تستسترون طبیعی بدن دارد و به همین دلیل در برابر آنزیم ‌های کبدی که مسوول متابولیسم آن هستند، بیشتر دوام می ‌آورد و مدت طولانی ‌تری در گردش خون باقی می‌ ماند.

افرادی که متیل تستسترون را برای عضله ‌سازی مصرف می‌ کنند اگرچه در مدت کوتاهی دارای عضلاتی قوی می‌ شوند اما به تناسب آن در مدتی کوتاه‌ تر، دچار نارسایی شدید کبدی می ‌شوند چرا که متیل تستسترون به سرعت در کبد رسوب می‌ کند و سلول‌ های کبدی را از بین می ‌برد. متاسفانه نارسایی کبد از جمله بیماری ‌های مرموزی است که در مراحل انتهایی، بیماری خود را نشان می‌ دهد و وقتی بیمار متوجه موضوع می‌ شود که دیگر کاری از دست تیم پزشکی بر نمی ‌آید.

از نکات منفی متیل تستسترون نیمه عمر کوتاه این دارو است و همین نکته سبب می‌ شود که فرد ورزشکار همچون نقل و نبات این قرص ‌ها را مصرف کند تا سطح دارو به حد اثربخشی در خون برسد.

متیل هیدروکسی ناندرولون: ناندرولون برای این دسته از بدنسازان اسمی آشنا است، چرا که هم اثرات عضله‌ سازی دارد و هم اثرات نیروبخشی، از این‌ رو طرفداران زیادی را به سوی خود جلب کرده است.

این دارو که با نام MHN معروف است، ترکیبی جدید از ناندرولون است.

ترکیبات ناندرولون را به شکل موضعی در عضلات تزریق می‌ کنند و معمولا به شکل هفته ‌ای یک بار در افراد آماتور و هفته‌ ای چند بار در حرفه ‌ای‌ ها تزریق می ‌شود.

متیل دینه لون: این ترکیب نیز یک استروئید خوراکی است که به اختصار MD نامیده می ‌شود و فورمولاسیون آن در سال 1960 تهیه شد و در آن سال‌ ها به وفور مورد استفاده قرار گرفت و به تدریج با مشاهده عوارض آن کم‌ کم از سیستم دارویی ورزشی خارج شد. این ترکیب که از جمله قوی‌ ترین استروئید‌ها در دنیای دوپینگ بوده، 10 بار قوی ‌تر از متیل تستسترون و به همان مقدار هم عوارض هورمونی ‌اش بیشتر است.

متیل 1 تستسترون: در سال‌ های 1950 به عنوان استروئید تحقیقاتی تهیه شد و مورد استفاده قرار گرفت و هیچ وقت به عنوان یک ترکیب کاربردی نتوانست جایی برای خود در میان ورزشکاران پیدا کند. مصرف این نوع ترکیبات باعث عوارضی در بدن مردان ورزشکار می ‌شده که در ادامه به آن ها اشاره می‌ کنیم.

ترکیبات تستسترونی نامتعارف: باورش کمی سخت اما واقعیت دارد که برخی ورزشکاران در حوزه بدنسازی به تازگی از ترکیباتی استفاده می ‌کنند که منشا آن ها هورمون ‌های حیوانی است. در این بین تستسترون‌ های اسبی، کرگدنی و فیلی از مهم ‌ترین و متاسفانه پرطرفدارترین نمونه‌ ها به شمار می ‌رود.

این دسته ورزشکاران از همه جا بی ‌خبر، آمپول ‌های هورمونی این حیوانات را از طریق واسطه‌ ها که عموما در خود باشگاه‌ ها هستند، تهیه می ‌کنند و هر هفته نصف ویال 4 تا 5 گرمی را داخل عضلات تزریق می ‌کنند به این امید که هر روز عضلاتی فربه ‌تر داشته باشند!

داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی

این دیگر یک درد ناشی از بی ‌اطلاعی است که بیشتر در ورزشکاران تازه وارد دیده می ‌شود.

افراد تازه واردی که نمی ‌توانند زیر فشار بیش از حد و غیر اصولی تمرینات دوام بیاورند به توصیه مربیان خود تصمیم می ‌گیرند موادی مصرف کنند که انرژی‌ شان هنگام تمرین صد چندان شود، غافل از این که این ترکیبات عوارض بسیار خطرناکی دارند.

در این بین آمفتامین‌ ها، مت آمفتامین‌ ها، افدرین، پسودو افدرین، کوکائین و پروپانولامین از شایع‌ ترین نمونه‌ ها هستند که با بدترین ناخالصی‌ ها در محیطی کاملا غیربهداشتی تهیه می ‌شوند. این ترکیبات معمولا به شکل قرص مصرف می‌ شوند و به محض اعتیاد فرد، فرم ‌های تزریقی آن با قیمتی کمتر در اختیار آن ها قرار می‌ گیرد.

عموما دیده می‌ شود که این افراد پس از مدتی کوتاه ورزش را به دلیل کاهش شدید عملکرد کنار می‌ گذارند و همانند یک معتاد به مواد مخدر رو می ‌آورند.

کورتون‌ ها، مار‌های خوش خط و خال دنیای دوپینگ

از جمله پرطرفدارترین دسته‌ های دارویی در بین ورزشکارانی که عموما آماتور به شمار می‌ آیند، کورتون است.

استقبال از این ماده به این دلیل است که در مدت کوتاهی با پمپاژ آب به زیر پوست و لا به ‌لای عضلات، ظاهری خوشایند برای فرد درست‌ می‌ کند، غافل از آن‌ که این افزایش حجم تنها به دلیل آبی است که در بین عضلات جمع ‌شده و به یکباره در عرض یک هفته از بین می‌ رود و عوارض بسیار بدی را برای فرد ورزشکار به همراه می ‌آورد.

داروهای ادرارآور

برخی ورزشکاران از داروهای ادرارآور برای کاهش وزن‌ خود استفاده می ‌کنند. به عنوان مثال در عرض یک تا 2 روز 4 تا 5 کیلو وزن کم کرده و خود را برای یک تورنمنت آماده می‌ کنند.

داروهای مخدر

هروئین، مورفین، کوکائین، شیشه و کراک ترکیبات مخدری هستند که به راحتی در کوتاه‌ ترین زمان ورزشکاران به دامش می‌ افتند و دیگر راهی برای برگشت ندارند. این افراد کسانی بودند که با آرزوی داشتن بدنی ورزیده و ورزشکار پا به باشگاه‌ ها گذاشتند و در مدتی کوتاه بی ‌آن ‌که خود بدانند در دام سوداگران مرگ افتادند و حال نه تنها ورزشکار نیستند که یک معتاد محسوب می‌ شوند. در این میان نوشابه‌ های انرژی‌ زا هم به نوعی به عنوان مواد اعتیادآور تلقی می ‌شوند. در این نوع مایعات که برای شبیه شدن شان به نوشابه‌ های عادی اغلب اسانس و رنگ استفاده می‌ شود افزودنی ‌هایی از قبیل محرک ‌های مجاز، ویتامین‌ ها(به خصوص ویتامین ‌های گروه B)‌ و مواد معدنی که تولید انرژی می ‌کنند، به کار رفته است.

با برهم ‌خوردن تعادل هورمون ‌ها عوارض استفاده از مواد نیروزا چند ماهی پس از مصرف آن ها با علائم ناخوشایندی ظاهر می‌ شود

دیگر مواد متشکله این نوشیدنی ‌ها دانه قهوه، ساخارین(قند مصنوعی) و کراتین هستند و البته در برخی از آن ها ممکن است مقدار زیادی گلوکز یا شکر نیز به کار رفته باشد، اما مواد اعتیادآوری که در این نوشابه‌ ها وجود دارند، کافئین و گیاه گوآرانا(GUARANA) است که مصرف زیاد و طولانی مدت شان باعث می ‌شود به آن ها عادت کنیم(درصد این مواد در نوشابه‌ های انرژی ‌زا تقریبا با مقدار آن ها در قهوه برابر است، البته میزان کافئین در انواع مختلف قهوه‌ ها بسته به میزان برشته شدن دانه ‌هایش، متفاوت است.)

طرفداران این نوع نوشیدنی ‌ها بیشتر جوانان، دانش ‌آموزان، افراد پُر تحرک و ورزشکاران هستند. از آن جایی که ترک این مواد کار سختی نیست و سردرد از اصلی ‌ترین عواقب آن است، به اعتقاد کارشناسان اعتیاد به نوشابه ‌های انرژی‌ زا بیشتر جنبه روانی دارد.

این تنها گوشه کوچکی از مواردی است که گریبانگیر ورزشکاران غافل می ‌شود.

از نمونه‌ های شایع ترکیبات نیروزا برای تان گفتیم و حال بهتر است کمی هم از عوارض این نوع ترکیبات بدانید.

عوارض مصرف مواد نیروزا

عوارض استفاده از مواد نیروزا که فقط چند ماهی پس از مصرف آن ها پدیدار می ‌شود به دلیل به هم خوردن بالانس هورمونی در بدن فرد است که با علائم ناخوشایندی همچون بزرگ شدن نوک سینه‌ ها و ترشح شیر در آقایان، زمخت شدن صدا، خشن شدن پوست بدن و پُرمویی فراوان خود را نشان می ‌دهد.

در این میان عوارض قلبی ـ عروقی، خطرناک ‌ترین عوارض و البته شایع ‌ترین آن ها به شمار می ‌رود. این ‌که دیده می ‌شود ورزشکار هنگام ورزش دچار ایست قلبی می‌ شود، دقیقا به همین دلیل است. این دسته از افراد در مدت یک سال دچار هایپرتروفی و پرگوشتی عضلات قلبی می ‌شوند و همین موضوع با مکانیسم اختلال در خون رسانی قلب، زمینه بروز سکته‌ ها و ایست قلبی را در فرد ایجاد می ‌کند.

اختلالات کبدی هم در راس عوارض و جزو شایع ‌ترین آن ها به شمار می‌ روند. به این دلیل که متابولیسم و تخریب این دسته از هورمون‌ های اگزوژن در کبد است و فشار زیادی به آن وارد می‌ کند. این افراد در مدت کوتاهی دچار نارسایی‌ های شدید کبدی می ‌شوند که البته برگشت ‌پذیر نیست و فرد ورزشکار در مدتی کوتاه کبد خود را از دست می‌ دهد و زندگی بدون کبد هم که امکان ‌پذیر نیست.

عوارض‌ منفی جنسی هم از جمله پیامدهای مصرف این مواد هستند که گرچه بسیاری از این ورزشکاران از عقیمی و ناتوانی جنسی ناشی از آن اطلاع دارند اما از اهمیت موضوع و عمق فاجعه بی ‌اطلاع هستند. مصرف این نوع ترکیبات با اعمال اثر روی بیضه‌ ها سبب نارسایی برگشت ناپذیر آن ها می ‌شود و به تبع آن باعث کاهش تعداد و عملکرد اسپرم‌ ها در آقایان و حتی تخمک ‌ها در خانم‌ های استفاده‌ کننده می‌ شود و در مدت چند ماه فرد ورزشکار را می‌ تواند برای همیشه از لذت بچه‌ دار شدن محروم کند.

متاسفانه مدتی است که مواد نیروزا در سالن‌ های آیروبیک و تناسب اندام خانم‌ ها نیز مشاهده می ‌شود و با عناوینی دروغین اعم از شکل ‌دهنده بدن، کاهنده و سوزاننده چربی ‌های اضافی و... در اختیار آن ها قرار می ‌گیرد غافل از آن ‌که همگی ترکیباتی محرک و مخدر هستند که در مدت کوتاهی علاوه بر معتاد کردن ورزشکار عوارض دیگری همچون رشد موهای زائد در کل بدن، کلفت شدن صدا، تحلیل شدید سینه ‌ها، سرکوب شدید شیرسازی، پوست چرب و پیدایش آکنه‌ های شدید در پوست صورت برای شان به همراه دارند.

رژیم‌های بدنسازی، مفید یا مضر؟

" 15 عدد تخم‌مرغ نیمرو یا آب‌پز، 5 عدد سفیده تخم‌مرغ، 4 لیوان شیر، 5 عدد موز، 250 تا 400 گرم گوشت قرمز ، مکمل‌های پروتئینی و اسید آمینه." این رژیم غذایی روزانه‌ای است که در برخی باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام به ورزشکاران جوانی که بیشتر آنها زیر 20 سال سن دارند، توصیه می‌ شود. نوجوانانی که علاقه وافری به داشتن هیکلی مانند آرنولد دارند و عکس‌هایی از فیگورهای جی‌کاتلد و کلمن را به در و دیوار اتاق خود می ‌چسبانند، بدون اینکه این رژیم‌ها را بررسی کرده و یا با یک متخصص تغذیه مشورت کنند، از فردای روزی که در باشگاه ثبت‌نام کرده‌اند، بیشتر پول توجیبی خود را صرف خرید مکمل‌های غذایی کرده و استفاده از این رژیم را برای پرحجم کردن عضلات خود آغاز می ‌کنند.

اینکه آیا واقعاً پیروی از رژیمی با این مقدار پروتئین و کالری توصیه شده به جوانان از روی اصول تغذیه و ورزش بوده یا نه، سؤالی است که فرامرز خودنگاه، داور درجه یک بین‌المللی پرورش اندام درباره آن توضیح می دهد:

فرامرز خودنگاه، معتقد است: "استفاده از رژیم‌های غذایی این چنینی که در مدت کوتاهی وزن فرد را بالا می ‌برد، می ‌تواند ضربات جبران‌ ناپذیری به پیکره ورزشکار جوان بزند و چه بسا وی را دچار بیماری‌های سختی همچون ناراحتی‌های قلبی ، چاقی ، اضافه وزن ، چربی دور شکم و دیابت کند. نوجوان 17، 18 ساله نیازی به این همه کالری مازاد ندارد و اگر نتواند این کالری‌ها را با انجام تمرینات سنگین بسوزاند، نه تنها اندام زیبایی پیدا نخواهد کرد بلکه باید منتظر افزایش روز به روز چربی‌های اضافی‌اش باشد."

خودنگاه در خصوص مربیانی که چنین رژیم‌هایی را به ورزشکار پیشنهاد می‌ کنند، گفت: "بیشتر این اشخاص که خود را مربی معرفی می ‌کنند، هیچ کارت یا حکمی از سوی فدراسیون دریافت نکرده‌اند و عمل کردن به توصیه آنها می ‌تواند مشکلات بسیاری را برای ورزشکاران به خصوص در رده‌های سنی پایین‌تر به وجود آورد."

داور درجه یک بین‌المللی پرورش اندام افزود: "جوانان باید پیش از ورود به باشگاه، مورد آزمایش‌های پزشکی قرار گرفته، قند، کلسترول خون و میزان بافت چربی آنها سنجیده شود، در غیر این صورت معلوم نیست چه بیماری انتظار آنها را می ‌کشد." خودنگاه در خاتمه تصریح کرد:

"استفاده از مکمل‌های غذایی که به وسیله اشخاص سودجو به باشگاه‌ها راه پیدا کرده به هیچ عنوان توصیه نمی ‌شود چرا که بیشتر این مکمل‌ها بدون نظارت و گرفتن مجوز در اختیار ورزشکار قرار می ‌گیرد و گاهی به مواد نیروزا و هورمون‌های متعدد آلوده است."

دکتر کاوه ‌خبیری، متخصص فیزیولوژی ورزش نیز در این رابطه معتقد است:

"دریافت پروتئین اضافی به وسیله رژیم‌های غذایی غلط یا مکمل‌های غذایی می ‌تواند ارگان‌های بدنی همچون کلیه و کبد را از کار بیندازد و بر عملکرد قلب و عروق و همچنین سیستم عصبی بدن تأثیرگذار باشد. همچنین دفع پروتئین اضافی به وسیله بدن، اوره و کربن خون را افزایش داده و کانون‌های سرطانی در مغز ایجاد می ‌کند، باید رژیم‌های پرکالری و پرپروتئین ورزشکاران آماتوری که برای زیبایی اندام خود به هر ترفندی متوسل می ‌شوند، به خوبی از سوی متخصص تغذیه بررسی ‌شود چرا که در غیر این صورت نظام عملکرد سیستم‌های متعدد بدنی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

دکتر خبیری مشاور تغذیه تیم‌های ملی وزنه‌برداری ادامه داد: "متاسفانه آثار سوء تغذیه‌های این چنینی و یا استفاده بیش از حد از مکمل‌های غذایی چهار تا پنج سال رخ می ‌دهد و بدون اینکه ورزشکار متوجه شود چه ضربه‌هایی به سلامتش وارد می ‌شود، گرفتار بیماری‌های صعب‌العلاجی خواهد شد." وی درخصوص استفاده از مکمل‌های غذایی توسط ورزشکاران این رشته تصریح کرد: "تصور کنید یک ورزشکار با استفاده از مکمل غذایی پروتئینی X در یک ماه یک کیلوگرم به وزن خود اضافه کند و ماه بعد از مکمل مشابهی با عنوان Y استفاده کرده و در یک ماه سه کیلو افزایش وزن داشته باشد. مطمئن باشید اگر آگاهی نداشته باشد، از این پس به استفاده از مکمل دومی روی می ‌آورد در حالی که ممکن است این مکمل به مواد نیروزا، استروئیدها و داروهای شیمیایی آلوده باشد."

مسئول کمیته نوجوانان و جوانان ایروبیک ایران ادامه داد: "بعضی افراد سودجو که بیشتر به فکر جیب خود هستند تا سلامت ورزشکاران جوان، از نا آگاهی این افراد سوء استفاده کرده و با باز کردن پلمپ‌های مکمل‌های غذایی و یا ارائه بسته‌بندی تقلبی موادی را به باشگاه‌ها ارائه می ‌دهند که دوپینگ محسوب شده و آینده ورزشکار را به مخاطره می ‌اندازد."

دکتر خیبری درباره چگونگی پیشگیری از وقوع این مشکلات گفت: " با نظارت صحیح وزارت بهداشت و فدراسیون‌های ورزشی می‌ توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد. به نظر من، اگر کمیته‌ای با حضور نماینده فدراسیون، ستاد مبارزه با دوپینگ، وزارت بهداشت و حتی قوه قضاییه تشکیل شود تا به فعالیت باشگاه‌ها رسیدگی کرده و در صورت تخلف حکم تعطیلی برای آنها صادر شود کمتر با چنین مسائلی رو به رو خواهیم بود." اما مسئولان فدراسیون پرورش اندام و بدنسازی ایران نیز در این خصوص دست روی دست نگذاشته و به فکر یافتن راهکاری برای حذف این تخلفات هستند.

" ورزشکاران باید به باشگاه‌هایی مراجعه کنند که از سوی اداره کل تربیت‌بدنی استان طبق کمیسیون ماده 5 بعد از بررسی مجوز پروانه دریافت کرده است. به منظور پیشگیری از بروز تخلفات در صورتی که باشگاهی مجوز دریافت نکرده باشد، بی ‌تردید طی مکاتبه با مسئولان محترم اداره اماکن خواستار پلمپ شدن در این باشگاه خواهیم شد."

 " بازرس فدراسیون نیز به صورت سرزده و نامحسوس به باشگاه‌های دارای مجوز سرک می ‌کشد تا در صورت رؤیت تخلف مراتب را به مسئولان این رشته اعلام کند. اکثر مربیانی که رژیم‌های غذایی نامناسب به ورزشکاران توصیه می ‌کنند، حکم یا کارت مربیگری ندارند، از این رو از تمامی دوستداران این رشته خواستاریم در انتخاب مربیان خود وسواس به خرج دهند."

رژیم‌های غذایی باید با توجه به سن، جنسیت، زمان رشد ، بیماری‌ها و مواردی از این قبیل برنامه ‌ریزی شود و بی‌ تردید در صورت رعایت نکردن این فاکتورها، سلامت به خطر می‌ افتد.

از آنجایی که فدراسیون پرورش اندام به ورزشکاران این رشته به چشم امانت نگاه می‌ کند، سخت‌گیری‌های بسیاری را برای مصرف‌ کنندگان و متولیان مکمل‌های آلوده در نظر گرفته و در صورت مشاهده تخلف، گاهی کارت مربیگری افراد سودجو را مادام‌العمر باطل خواهد کرد." پورعلی‌فرد در خاتمه گفت: "فدراسیون بدنسازی و پرورش اندام کشور، کتابی را با عنوان دوپینگ چیست و مکمل‌های غذایی کدام‌اند به چاپ رسانده تا ورزشکاران این رشته با مطالعه آن، آگاهی خود را افزایش دهند.

مصرف قرص های ویتامینی در ورزشکاران

ابهامات زیادی در رابطه با مصرف قرص های ویتامینی در ورزشکاران وجود دارد و اغلب 

ورزشکاران  بر این باورند که باید روزانه چندین نوع قرص یا آمپول ویتامینی دریافت نمایند. در این مقاله سعی کرده ایم پاسخ برخی از سوالات را پیرامون ویتامین ها و مصرف آنها در اختیارتان قرار دهیم.

ویتامین چیست؟

ویتامین عبارت است از عنصر ضروری برای فعالیت مناسب بدن و عامل حیاتی که اغلب در مواد گیاهی و حیوانی یافت می شود.

هر یک از ویتامین ها به نوعی به شکل کاتالیزورهای لازم برای ایجاد واکنش های مورد نیاز بدن و پدیده تولید نسل نظیر تکثیر، رشد، گسترش و حفظ فعالیت های حیاتی و غیره به کار می روند.

ویتامین ها به دو گروه دسته بندی می شوند که عبارتند از:

1- ویتامین های محلول در چربی : شامل ویتامین های 

A  ، D  ،  E  و K  است . ذخیره این گروه از ویتامین ها در بدن انسان برای چندین ماه قابل نگهداری و استفاده می باشد.

2- ویتامین های محلول در آب : که عبارتند از 

ویتامین C  (اسید اسکوربیک)، B1 (تیامین)، B2  (ریبوفلاوین)، B3  (نیاسین)، B6  ( پیریدوکسین )، B12  (سیانوکوبالامین)، اسید فولیک  ، بیوتین و پانتوتنیک اسید.

بدن انسان قادر به ذخیره و استفاده از برخی ویتامین های محلول در آب برای چندین هفته می باشد.

بهترین منبع برای به دست آوردن ویتامین ها غذاها هستند

اغلب مردم در صورت داشتن تغذیه درست و اصولی قادرند ویتامین های مورد نیاز روزانه شان را از طریق دریافت 1200تا 1500 کیلو کالری به دست آورند. البته ورزشکارانی که روزانه به 2500 تا 4000 کیلو کالری نیاز دارند به راحتی می توانند با مصرف دو یا سه لیوان آب 

پرتقال  ، ویتامین C مورد نیاز خود را تامین کنند.

برای به دست آوردن ویتامین ها از طریق غذا باید روزانه از انواع مختلف غذاها استفاده کنیم.

فکر نکنید با مصرف قرص های ویتامینی بدنی سالم خواهید داشت ، بلکه سعی کنید با پیروی از یک برنامه غذایی متعادل و مناسب ، به خصوص مصرف میوه ها و سبزی ها ، ویتامین های مورد نیاز خود را تامین کنید.

سبزیجات و میوه جات برای این کار بسیار مناسب هستند؛ چون علاوه بر ویتامین های مورد نیاز بدن ، دارای فیبر غذایی و سایر عناصر ضروری که برای حفظ سلامت انسان مفید و ضروری هستند، می باشند. اگر شما از برنامه غذایی متعادل و مناسب که شامل شیر و 

لبنیات  ، سبزی و میوه، نان و غلات، گوشت و مقدار کمی چربی و قند می باشد به صورت روزانه استفاده کنید ، نیازی به مصرف قرص های ویتامینی نخواهید داست. اغلب موارد استفاده از قرص های ویتامینی، به علت مصرف نکردن مقادیر مناسب میوه و سبزی است.

چه کسانی به مکمل های ویتامینی نیاز دارند؟

تحقیقاتی که اخیراً صورت گرفته نشان می دهد، بر خلاف تصور اغلب ورزش کاران، استفاده از قرص های ویتامینی اثرات خوبی بر بهبود وضع بدنی ورزشکار و بالا بردن بازدهی ورزشی آنها ندارد.

البته باید توجه داشت که باید روزانه مقادیر لازم ویتامین ها را از طریق غذا دریافت نماییم؛ زیرا کمبود ویتامین ها در بدن می تواند بازدهی ورزشی فرد را کاهش دهد.

اغلب ، کمبود ویتامین ها در افراد مبتلا به 

کم اشتهایی  ، کاهش ناگهانی وزن یا سوء جذب مواد مغذی و یا افرادی که عادات غذایی نادرستی دارند، مشاهده می شود.

تنها مورد استثنایی که در مورد مصرف این مکمل ها وجود دارد ، ویتامین "E" است. ورزشکارانی که فعالیت شدید بدنی دارند ، می توانند زیر نظر پزشک یا متخصص تغذیه از مکمل ویتامین E استفاده کنند، زیرا به دست آوردن مقدار توصیه شده ی این ویتامین از طریق غذای روزانه اغلب مشکل است. ویتامین E یک 

آنتی اکسیدان  است و می تواند از آسیب بافت ها در حین ورزش های شدید جلوگیری کند. اگر چه کمبود ویتامین ها در بدن به صورت ناگهانی رخ نمی دهد، ولی برخی افراد در معرض خطر کمبود ویتامین E هستند. مکمل های ویتامینی برای افراد زیر توصیه می شود :

- افرادی که از رژیم های زیر 1200 کیلو کالری در روز استفاده می کنند؛

- افرادی که رژیم های خاصی بدون تنوع غذایی استفاده می کنند؛

- بیماران مبتلا به کم اشتهایی؛

- افرادی که مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستند ، یعنی افرادی که با مصرف شیر و فرآورده های لبنی احساس ناراحتی می کنند که این افراد باید از 

مکمل های کلسیم  و ویتامین B2 استفاده کنند؛

- افرادی که نسبت به برخی مواد غذایی 

آلرژی  دارند مانند تخم مرغ  ، توت فرنگی  ، کیوی  ، گندم و ...؛

- 

گیاهخواران : افرادی که فعالیت بدنی بالایی دارند و از گوشت و فرآورده های گوشتی استفاده نمی کنند، اغلب دچار کمبود ویتامین D  و ویتامین B2 و B12 می شوند؛

- 

خانم های باردار  یا آنهایی که قصد باردار شدن دارند ، باید در رژیم غذایی خود از غذاهای غنی از اسید فولیک و در صورت نیاز از مکمل دارویی اسید فولیک استفاده کنند.

منابع غذایی اسید فولیک عبارتند از :

اسفناج، 

کلم بروکلی  ، پرتقال ، عدس  ، جگر گوساله، لوبیا قرمز، جوانه ی گندم و ... . این ویتامین سبب رشد و تکامل جنین به ویژه تشکیل سیستم اعصاب مرکزی و سنتز پروتئین های ساختمانی آن می شود.

 تنها مکمل ویتامینی توصیه شده در ورزشکاران ، ویتامین E است که یک آنتی اکسیدان قوی است و از آسیب بافت ها جلوگیری می کند.

افرادی در معرض خطر بیماری های 

قلبی  و  سرطان  هستند و فعالیت بدنی شدیدی هم دارند ، باید از مکمل ویتامین E به جهت  آنتی اکسیدان  بودنش استفاده نمایند. برخی از مردم به غلط بر این باورند که برای به دست آوردن سلامتی خود باید روزانه چندین قرص مولتی ویتامین دریافتن نمایند. در حالی که بهترین مکمل برای آنها درست و سالم غذا خوردن است و باید توجه داشت که مصرف مقادیر زیاد مکمل و ویتامین ها نمی تواند کمبودهای تغذیه ای ناشی از غلط غذا خوردن را جبران نماید.

انتخاب مکمل ها

در مصرف ویتامین ها حتماً به مقادیر توصیه شده و مجاز روزانه آنها توجه کنید. کمبود یک ویتامین خاص در بدن انسان به ندرت مشاهده می شود و اغلب نیاز به استفاده از مولتی ویتامین ها وجود دارد. استفاده از مقدار کم انواع ویتامین ، بهتر از استفاده ی بی رویه از یک نوع ویتامین خاص می باشد، مگر اینکه پزشک فقط یک نوع ویتامین خاص را برای شما تجویز کند.

هشدار FDA در مورد TRIAC

اداره غذا و دارو (FDA* ) اخطاریه جدیدی صادر کرد، مبنی بر اینکه مکمل های غذایی به نام ( سوزاننده چربی های بدن) را مصرف نکنید، زیرا این مکمل ها، حاوی هورمون تیروئیدی به نامTriac ( تریاک) هستند.

این مکمل ها درباشگاه های ورزشی، اغذیه فروشی ها و از طریق اینترنت به فروخته می شود.

البته این مطلب صحیح است که مصرف تیروئید، زمانی که به آن نیازی نیست، می تواند باعث کاهش وزن شود، اما این نکته نیز قابل ذکر است که مصرف آن، بیش از مقدار طبیعی که بدن تولید می کند، باعث پوکی استخوان، حملات و سکته های قلبی، افزایش فشار خون، لخته شدن خون و ضربان نامنظم قلبی می شود.

اغلب موادی که برای کاهش وزن به کار می روند، ناسالم یا بی تأثیر هستند. هنوزهم بیشترافراد، به دنبال راهی آسان برای آب کردن چربی های بدن وعضله سازی هستند و پول خود را صرف این کار می کنند ، در صورتی که باید بیشتر ورزش کنند و رژیم غذایی متعادل و مناسبی را رعایت کنند.

در قسمت پائین،  آگهی را که در مورد Triac از طریق اینترنت منتشر شده، ارائه می دهیم که در حقیقت نادرست و سود جویانه است:

«Triac یکی از جدیدترین ترکیبات بدنسازی است که فروش موفقیت آمیزی داشته است. این مواد قادر به انجام 2 کار هستند؛ یکی از بین بردن چربی های زائد بدن و دیگر ساخت عضله .Triac باعث می شود که افراد بدن خود را به فرم دلخواه درآورند. تریاک تنها ماده ای است که میزان متابولسیم ( سوخت و ساز) پایه را افزایش نمی دهد، اما سوخت و ساز در بافت ماهیچه ای را کاهش و در بافت چربی افزایش می دهد. در نتیجه باعث از بین رفتن چربی های بدن می شود، بدون اینکه عضلات از بین بروند و آسیبی ببینند. هزاران نفر ، تریاک را امتحان نکرده اند و اثرات خوب آن را نمی دانند. خیلی ها، آن را به همراهAdipokinetix مصرف می کنند زیرا این دو ماده اثر یکدیگر را تکمیل می کنند. »

این آگهی در مورد تریاک کاملاً نادرست است. امیدواریم شما هرگز آن را نخرید. یادآوری می کنیم این اخطار توسط FDA داده شده است و اگر شما این مواد را استفاده کنید، سلامتی خود  را به خطر می اندازید.

مصرف مکمل ویتامین و املاح مفید است؟

  

امروزه با پیشرفت علم و گسترش صنعت، تغییرات گسترده و عظیمی در شیوه ی زندگی و تغذیه ی افراد ایجاد شده است. نحوه ی تغذیه، الگوی غذای مصرفی و رفتارهای تغذیه ای، دستخوش دگرگونی های وسیعی قرار گرفته که با گذشته تفاوت های فاحشی دارد.

به طور یقین زندگی در شهرهای صنعتی شلوغ و پرجمعیت، تغییراتی را در شیوه ی زندگی و تغذیه ی افراد ایجاد می نماید. از جمله آنکه به علت گرفتاری های فراوان و مسافت های طولانی، استفاده از وسایط نقلیه رواج بیشتری پیدا کرده است. مشغله ی زیاد مانع از انجام پیاده روی  و ورزش شده و در نتیجه زندگی افراد در اینگونه شهرها کم تحرک و ساکن می باشد.

کمبود وقت برای ساکنان شهرهای بزرگ و پرجمعیت، به علت درگیری های کاری و گرفتاری های زندگی، امکان تهیه ی غذاهای خانگی را محدود نموده است. در چنین جوامعی، افراد اکثراً از غذاها و میان وعده های آماده ی فرآوری شده که تهیه و حمل آن ها بسیار آسان است، استفاده می نمایند.

به این ترتیب مصرف مواد تازه ی حاوی فیبر غذایی مانند انواع سبزی ها، سالاد، میوه های تازه و حبوبات، در الگوی غذایی افراد جایگاهی ندارد و جای خود را به نوشابه های گازدار،  آب میوه های آماده و غذاهای فرآوری شده  داده اند.

غذاهای فرآوری شده فاقد فیبر غذایی  هستند. بنابراین مصرف کنندگان این نوع غذاها، از خواص بسیار مهم و مفید فیبر غذایی محروم می مانند.

سبزی ها، میوه ها و مواد تازه ی گیاهی منابع خوبی از ویتامین ها و املاح هستند که این مواد مغذی در غذاهای فرآوری شده کاهش قابل توجهی می یابد. لذا افرادی که غذای مصرفی آنها منحصر به مواد آماده ی فرآوری شده است در معرض کمبودهای تغذیه ای به خصوص ویتامین ها و املاح قرار خواهند گرفت.

بسیاری از ساکنان شهرهای بزرگ صنعتی برای تامین نیازهای تغذیه ای خود از قرص های ویتامین و املاح استفاده می کنند.

مکمل های دارویی قادر هستند مواد مغذی مورد نیاز افراد را در مقادیر متفاوت (برخی به مقدار زیاد و بعضی به مقدار مورد نیاز روزانه) تامین نمایند. در ضمن استفاده از قرص بسیار آسان تر و کم دردسرتر از تهیه ی غذاهای خانگی است.

سئوالی که در این جا مطرح می شود این است که آیا در همه ی موارد، مصرف مکمل های دارویی مفید است و می تواند به سلامت انسان کمک کند و در پیشگیری از بیماری های مرتبط با تغذیه موثر باشد؟

برای پاسخ به این سوال لازم است خواص تغذیه ای مواد خوراکی و تاثیر مکمل های دارویی بر سلامت انسان را بررسی کنیم.

مواد غذایی گیاهی (همان گونه که اشاره شد) منابع سرشار ویتامین ها هستند. ویتامین ها عمدتاً در انجام اعمال حیاتی داخلی بدن نقش دارند.

بسیاری از اعمال بیولوژیکی که برای حفظ سلامت انسان ضروری هستند، توسط ویتامین ها انجام می شوند؛ از جمله : رشد، بینایی، فعالیت سلول های عصبی، حفظ مقاومت بدن در برابر میکروب ها، سلامت و استحکام استخوان ها و ... .

همچنین املاح در بدن انسان وظایف مهمی را عهده دار هستند که چنانچه به مقدار کافی دریافت نشوند، اختلالات و عوارض زیادی در انسان ایجاد می شود و سلامت شخص به مخاطره می افتد.

برای مثال مواد معدنی در بدن وظایفی از قبیل: تامین رشد، بلوغ جنسی، تنظیم ضربان قلب، اعمال و فعالیت های سیستم عصبی، متابولیسم مواد مغذی، خون سازی، سلامت دندان ها،  پیشگیری از پوکی استخوان  و ... را به عهده دارند.

لازم به ذکر است که این دسته از مواد غذایی مهم و حیاتی، یعنی ویتامین ها و املاح، که کمبود آن ها عوارض بی شماری در انسان ایجاد می نماید، چنانچه بیش از حد لازم و متعارف دریافت گردند، در بدن تجمع پیدا کرده و باعث مسمومیت و اختلالات جدی و خطرناکی می شوند. این مسئله به خصوص در مورد ویتامین های محلول در چربی نمایان تر است.

ویتامین های محلول در چربی به علت تجمع در بدن و دفع کم، چنانچه در مقادیر بالا به خصوص برای مدت طولانی مصرف شوند، باعث ایجاد مسمومیت و اختلالات ناگوار ناشی از آن می گردند.

ویتامین ها به دو دسته تقسیم می شوند:

1- ویتامین های محلول در چربی: ویتامین های A  , D  , E  , K  .

2- ویتامین های محلول در آب: ویتامین های گروه B و ویتامین C  .

با توجه به مطالب گفته شده سئوالات زیر پیش می آید:

آیا ممکن است مصرف زیاد و مکرر میوه ها و سبزی های تازه که منابع سرشار ویتامین های A ، گروه B و C هستند، برای انسان زیان آور باشد؟

آیا مصرف روزانه ی جوانه ها  و غلات سبوس دار که حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین E می باشند، می تواند در انسان مسمومیت ایجاد کند؟

آیا استفاده ی مداوم از لبنیات  که منبع سرشار کلسیم ، فسفر، روی و ویتامین های گروه B می باشند در برنامه ی غذایی روزانه، ممکن است در انسان اختلالات ناشی از مسمومیت ایجاد کند؟

آیا گنجاندن ماهی  در برنامه ی غذایی (دو بار در هفته) که منبع سرشار ویتامین های گروه B، ید، آهن، روی  و فلوئور است می تواند موجب مسمومیت حاصل از املاح و ویتامین ها و عوارض ناشی از آن در شخص شود؟

خوشبختانه تکرر مصرف مواد غذایی طبیعی معمولاً مسمومیت و اختلالات ناشی از انباشته شدن ویتامین ها و املاح را در انسان ایجاد نمی نماید و این موضوع، به خصوص در مورد مواد گیاهی بیشتر صدق می کند. مثلاً چنانچه در مصرف میوه ها و سبزی های تازه زیاده روی شود، هیچ نوع عارضه ی ناشی از مسمومیت ویتامینی یا مواد معدنی در انسان ایجاد نمی شود.

البته زیاده روی در مصرف برخی مواد حیوانی ممکن است موجب بروز عوارضی از قبیل افزایش چربی خون  ، افزایش فشار خون  و اختلالات قلبی-عروقی  شود که به علت چربی اشباع موجود در مواد غذایی حیوانی می باشد. ولی مسمومیت ناشی از افزایش ویتامین (هیپرویتامینوز) یا مواد معدنی ایجاد نمی شود، مگر آن که شخص در مصرف آن ها بیش از حد زیاده روی کند.

پرسش و پاسخی درباره هورمون های بدن سازی

پرسش:

من مدتی است که به کلاس های بدن سازی می روم. می خواستم از هورمون های شیمیایی برای عضله سازی بدنم استفاده کنم. لطفاً در صورت امکان هورمون های گیاهی افزایش دهنده این هورمون ها را به من معرفی نمایید تا عوارض کمتری در بدنم داشته باشند.

پاسخ:

هورمون های شیمیایی به ویژه استروئیدهای آندروژنیک آنابولیک (AAS) بیش از چهل سال است که در هر دو گروه ورزش های رقابتی و غیر رقابتی به کار می روند. شاید نخستین استفاده از این هورمون ها به زمان گلادیاتورها باز گردد که در آن دوران شب قبل از مبارزه، گلادیاتورها با مصرف بیضه گاو نر امیدوار بودند تا ویژگی های پرخاشگری و جنگ جویی را در خود افزایش دهند و در رقابت پیروز گردند.

از زمان تولید شیمیایی این ترکیبات، مصرف آن ها به شدت افزایش یافته و بیشترین گروهی که از این ترکیبات استفاده می نمایند، ورزشکاران پرورش اندام و وزنه برداران می باشند. این گروه ورزشکاران امیدوار هستند تا با استفاده از این ترکیبات علاوه بر افزایش توان عضلانی، توده بدون چربی و حجم عضلات خود را افزایش دهند و به نتیجه ی بهتری در رقابت ها دست یابند، ولی این ترکیبات عوارض قابل توجهی بر بدن دارند که از آسیب بافت های حساس نظیر کبد و کلیه تا ناباروری و عقیم شدن فرد گسترده می باشند.

بر اساس این عوارض و برای حفظ روح رقابت جوانمردانه، در سال 1974 برای نخستین بار مصرف این ترکیبات توسط کمیته بین المللی المپیک، دوپینگ تلقی شد، لذا مصرف این ترکیبات به هیچ عنوان در ورزشکاران توصیه نمی گردد،

متاسفانه برخی از مربیان نا آگاه بدون داشتن اطلاعات مناسب در مورد مصرف و عوارض جانبی این ترکیبات، حتی در ورزشکاران مبتدی نیز مصرف این ترکیبات را توصیه می نمایند و هیچ اطلاعی از عوارض جانبی آن ها بر رشد و سلامتی در اختیار مصرف کنندگان قرار نمی دهند.

به تازگی مصرف برخی پروهورمون ها در بین ورزشکاران شایع گردیده است. این ترکیبات که گاها ریشه گیاهی نیز دارند، به عنوان محرک هایی  برای ترشح هورمون های استروئیدی معرفی شده اند و در آمریکا به عنوان یکی از مکمل های ورزشی در سطح وسیع توزیع گردیده اند، البته توزیع این مکمل ها در اروپا ممنوع می باشد.

اگر چه تبلیغات این محصولات به این امر اشاره دارند که این ترکیبات در بدن به میزان قابل توجهی به تستوسترون تبدیل می شوند و یا ترشح آن را تحریک نموده و مصرف این ترکیبات اثراتی مشابه با مصرف استروئیدهای آنابولیک را در بدن، بدون عوارض جانبی ایجاد می کند، ولی تحقیقات هنوز در اثبات این گفته ها موفق نبوده اند. در واقع بر اساس مطالعات علمی، تنها بخش اندکی از این ترکیبات در بدن به هورمون ها تبدیل می شوند. به همین دلیل است که تولید کنندگان این محصولات به مصرف مقادیر زیاد این ترکیبات به صورت روزانه توصیه می کنند.

بر اساس یک مطالعه موجود، مصرف روزانه 100 میلی گرمAndrostenedione   به مدت 7 روز هیچ تاثیر قابل توجهی بر غلظت تستوسترون سرمی ندارد. در حالی که با مصرف روزانه 300 میلی گرم از این ترکیب پس از 7 روز، غلظت تستوسترون تا حدود 34 درصد افزایش نشان داد، قابل توجه آن که با افزایش میزان مصرف، عوارض جانبی مصرف این ترکیبات نیز افزایش خواهد یافت.

لذا از یک سو مصرف هورمون ها به جز در مواردی که با تشخیص متخصص غدد و تحت نظر ایشان تجویز گردد، به هیچ وجه توصیه نگردیده و از سوی دیگر، هنوز اطلاعات کاملی در مورد پروهورمون های موجود در بازار مصرف، در دست نبوده و اثربخشی بسیاری از آن ها هنوز تأیید نشده است.

تغذیه در پرورش اندام

رشته ی ورزشی پرورش اندام از رشته‌ های ورزشی پُرطرفدار به ویژه در بین جوانان می‌ باشد. بسیاری از افراد و علاقه ‌مندان به ورزش در دوره ‌ای، هر چند کوتاه، از عمر خویش به این ورزش به صورت باشگاهی یا خانگی می ‌پردازند.

از مهم‌ ترین دلایل این اقبال عمومی، سرعت دستیابی به نتایج این ورزش، یعنی افزایش حجم عضلات و درشتی اندام می‌ باشد. به طوری که یک قهرمان پرورش اندام و یا حتی ورزشکار چند ماهه این رشته را می ‌توان از روی پوشش معمول لباس به سادگی تشخیص داد؛ در حالی که قهرمانان چندین ساله بسیاری از رشته‌ های دیگر تا زمان انجام رقابت و یا ارائه مهارت‌ های اکتسابی، قابل تشخیص نیستند. به دست آوردن چنین اندامی و جلب توجه دیگران، یکی از عوامل اصلی اقدام به این نوع فعالیت به ویژه در بین نوجوانان و جوانان پسر که تازه به سن بلوغ رسیده اند، می ‌باشد. این جمله معروف که "هدف وسیله را توجیه می ‌کند"، موجب می ‌گردد تا برخی از ورزشکاران این رشته برای دستیابی هرچه سریع ‌تر به ظاهری زیبا و عضلانی، از راه‌ های میان بُر که برخی از آن ها نه تنها پایه و اساس علمی ندارد، بلکه برای فرد خطرناک و زیانبار است، استفاده کنند. لذا با توجه به اهمیت این موضوع و طرفداران بی شمار این رشته ی ورزشی، در قالب مجموعه مقالاتی شمایی کلی از بایدها و نبایدها برای این ورزشکاران ترسیم می‌ گردد تا در فعالیت‌ های خویش موفقیت بیشتری کسب کنند و از آن مهم‌ تر، با ورزش جسم و روان خویش را به سطح بالاتری از سلامتی برسانند.

1- ورزش پرورش اندام:

پیش از تعریف رشته ی پرورش اندام، لازم است شما را با واژه‌ های مرتبط با آن که در برخی موارد موجب بروز مشکلاتی در درک مفاهیم و حتی اشتباه در برداشت می‌ شود، آشنا کنیم:

* نخستین کلمه از این گروه، واژه ی بدنسازی است که به فعالیت ‌های ورزشی با وزنه یا با استفاده از تمرینات ویژه با هدف افزایش توان عضلانی، افزایش تناسب اندام و ... گفته می‌ شود. در واقع، این مجموعه فعالیت ‌ها نوعی فعالیت مکمل برای ورزشکاران در رشته‌ های ورزشی گوناگون است و اغلب ورزش‌ ها از فعالیت ‌های بدنسازی خاصی که تحت نظر مربیان بدنساز انجام می ‌شود، استفاده می‌ کنند.

* واژه ی دیگر، تمرینات با وزنه است که برگردانی از واژه ی انگلیسی "Weight Training" می‌ باشد. تمرینات با وزنه نوعی فعالیت است که منحصراً با وزنه و برای افزایش توان عضلانی فرد انجام می ‌شود. این گروه تمرینات بخش مهم و قابل توجهی از فعالیت‌ های بدنسازی را به خویش اختصاص می‌ دهند.

* آخرین واژه، پرورش اندام می‌ باشد. این واژه خلاف دو واژه ی قبلی، به یک رشته ورزشی ویژه اطلاق می ‌گردد که توام با فعالیت ‌های ورزشی و تمرینات منظم با وزنه و نیز افزایش حجم عضلات است. قهرمانان این رشته ی ورزشی پس از پایان یک دوره تمرین طولانی و فشرده، خود را برای مسابقات آماده می‌ کنند. در روز مسابقه، ورزشکاران بر روی سکویی خاص در مقابل دیدگان داوران و تماشاچیان فیگورگیری کرده و بر اساس نظر داوران، ورزشکاری که متناسب ترین و حجیم ترین عضلات را در دو بخش بالاتنه و پایین ‌تنه داشته باشد، به عنوان قهرمان در آن محدوده وزنی انتخاب می ‌شود.

2. دوره‌ های تمرین و مسابقه

در ورزشکاران غیر مبتدی این رشته و افرادی که پس از یک دوره فعالیت برای رقابت ‌های ورزشی آماده می‌ شوند، تمرینات ورزشی به دو دوره کاملاً متمایز تقسیم می ‌شود. هر یک از این دوره‌ ها از نظر نوع و شدت تمرینات ورزشی، برنامه غذایی، نوع مکمل ‌های مصرفی و بسیاری موارد با یکدیگر متفاوت بوده و این تفاوت‌ ها در برخی موارد بسیار قابل توجه و متمایز می‌ باشند. این دو دوره عبارت هستند از:

الف) فصل تعطیلی مسابقات (یا Off-Season)

ب) دوره پیش از مسابقات (یا دوره Pre-Contest)

* فصل تعطیلی مسابقات در دوره تعطیلی مسابقات یا Off- Season

ورزشکار در هیچ مسابقه‌ ای شرکت نمی‌ کند و طی آن در صدد افزایش حجم و اندازه عضلات خود می‌ باشد. بر این اساس، این دوره را در لفظ عامه، دوره حجیمی گویند. ترکیب و نوع مواد غذایی مصرفی در این دوره نیز برای دستیابی به این هدف تنظیم گردیده و ورزشکار از برنامه غذایی که تا حدود زیادی به برنامه غذایی یک ورزشکار عادی شبیه است، پیروی می‌ کند. مکمل‌ های مصرفی در این دوره نیز خاص بوده و مطابق با برنامه بلندمدت این دوره می ‌باشد.

* دوره پیش از مسابقات

در این دوره ورزشکاران بیشتر در صدد افزایش تفکیک و بهبود وضعیت ظاهری عضلات و در اصطلاح عامه خشک کردن بدن خویش هستند. به دلیل رژیم غذایی سخت و ویژه ‌ای که ورزشکار در این دوره رعایت می‌ کند، این دوره را دوره رژیمی گویند.

از بحث برانگیزترین موارد در میان اندیشمندان علوم پزشکی و حتی بسیاری از عامه مردم در رشته ورزشی پرورش اندام، نوع و ترکیب برنامه غذایی، محدودیت شدید مصرف مایعات و مکمل ‌های مصرفی در این دوره توسط ورزشکاران است. این دوره از نظر خصوصیات کلی با شرایط عادی یک ورزشکار بسیار متفاوت بوده و برخی اقدامات اگر بدون در نظر گرفتن اصول علمی انجام گیرد، می ‌تواند موجب آسیب ‌های جدی به عملکرد ورزشکار و حتی برخی اندام‌ های اساسی بدن شود. حتی پیروی از شرایط معمول و اصولی در این دوره از نظر ترکیب برنامه غذایی و تمرینات ورزشی نیز فشار بسیار زیادی بر اندام‌ ها و بافت‌ های مختلف وارد کرده و این امر عامل مهمی برای نگرانی، به ویژه برای ورزشکاران جوان و کم سن می ‌باشد.

3. تنظیم برنامه‌های ورزشی و غذایی در ورزش پرورش اندام

در نظری کلی به این رشته ورزشی و از نظر اینجانب، ورزشکاران رشته پرورش اندام، افرادی پیگیر و در جستجوی کسب دانش تغذیه‌ ای می ‌باشند. کمتر متخصص تغذیه‌ ای در کشور وجود دارد که با سوالات متعدد این گروه ورزشکاران مواجه نبوده است. این ورزشکاران برای دانش تغذیه ارزش ویژه ‌ای قائل هستند و آن را به عنوان یک اصل موثر بر نتایج ورزشی خویش پذیرفته و ارج می ‌نهند. شاید در برخی موارد که اصول تغذیه ‌ای در این ورزشکاران به نحو صحیح رعایت نمی ‌شود، بتوان دلیل آن را ناتوانی در کسب دانش نوین و اثربخش دانست. البته نباید فراموش کرد که بر اساس بسیاری مطالعات موجود در کشور، ورزشکاران بیشتر اطلاعات تغذیه‌ ای خویش را از مربیان ورزشی به دست می ‌آورند و این، بار مسؤولیت آن ها را در تامین اطلاعات صحیح برای ورزشکاران و به روز کردن دانش خویش از طریق حضور در سمینارها و دوره‌ های آموزشی افزایش می ‌دهد.

* تنظیم برنامه تمرینی – ورزشی:

در مورد برنامه ورزشی بهتر آن است که یکی از مربیان این رشته کلیات مطالب و نحوه تنظیم برنامه ورزشی را ارائه نماید. اما اصول کار به این شرح است که در یک ورزشکار تازه‌ وارد و مبتدی، مربی در نخستین مرحله پس از بازدید از عضلات و بررسی حجم موجود عضلانی، برنامه ‌ای برای مدتی معین(حدود یک ماه) تنظیم می‌ نماید و در برخی موارد توصیه‌ های تغذیه‌ ای نیز برای وی ارائه می‌ کند. در این برنامه ی ورزشی، تمرینات برای تمامی عضلات به صورت یکنواخت در نظر گرفته می ‌شود(مگر در موارد خاص و با نظر مربی) و پس از طی این مدت بازدید مجدد حجم عضلانی ورزشکار گواه آن خواهد بود که کدام عضلات پاسخ بهتری به تمرینات با وزنه داده و کدام یک پاسخ کمتری داده اند. لذا در مرحله دوم، برنامه ‌ای که حجم تمرینات در عضلات به اصطلاح مقاوم ‌تر، بیشتر در نظر گرفته شده است، برای ورزشکار تنظیم و ارائه می ‌گردد. این امر برای تامین هدف تناسب و یکنواختی حجم عضلانی در بخش بالاتنه و پایین ‌تنه در نظر گرفته می‌ شود.

* تنظیم برنامه غذایی:

همان‌ طور که گفته شد، در برخی موارد مربیان محترم ورزشی، برخی توصیه‌ های عمومی به ورزشکار ارائه می‌ کنند. اگرچه این توصیه‌ ها با توجه به کلاس‌ ها و دوره‌ های آموزشی که مراکز مدیریتی فدراسیون‌ ها، کمیته ملی المپیک و سازمان تربیت بدنی برای مربیان برگزار می ‌نمایند، در صورت رعایت اصول علمی می‌ تواند مفید باشد، اما در برخی موارد، متاسفانه تامین کننده نیازها و برخی اصول علمی نیستند. بنابراین، بهتر است جهت تنظیم برنامه غذایی کلی و اصولی برای مراحل مختلف ورزشی و در افراد گوناگون، از نظرات متخصصان تغذیه استفاده شود تا تمامی اصول تغذیه ‌ای رعایت و نیازهای فرد تامین گردد. در تنظیم برنامه غذایی این ورزشکاران مانند تمامی رشته ‌های ورزشی، باید اصول و شرایط تمرین فرد در نظر گرفته شود. برنامه غذایی ورزشکاران این رشته از دو بخش متمایز، شامل برنامه غذایی برای دوره بین مسابقات و دوره زمانی نزدیک به مسابقات تشکیل می‌ شود که طول هر یک از این دوره ‌ها با توجه به وضعیت ظاهری، اندازه و شرایط تفکیکی عضلات فرد تعیین می ‌گردد. 

در نظری کلی به این رشته ورزشی و از نظر اینجانب، ورزشکاران رشته پرورش اندام، افرادی پیگیر و در جستجوی کسب دانش تغذیه‌ ای می ‌باشند. کمتر متخصص تغذیه‌ ای در کشور وجود دارد که با سوالات متعدد این گروه ورزشکاران مواجه نبوده است. این ورزشکاران برای دانش تغذیه ارزش ویژه ‌ای قائل هستند و آن را به عنوان یک اصل موثر بر نتایج ورزشی خویش پذیرفته و ارج می ‌نهند. شاید در برخی موارد که اصول تغذیه ‌ای در این ورزشکاران به نحو صحیح رعایت نمی ‌شود، بتوان دلیل آن را ناتوانی در کسب دانش نوین و اثربخش دانست. البته نباید فراموش کرد که بر اساس بسیاری مطالعات موجود در کشور، ورزشکاران بیشتر اطلاعات تغذیه‌ ای خویش را از مربیان ورزشی به دست می ‌آورند و این، بار مسؤولیت آن ها را در تامین اطلاعات صحیح برای ورزشکاران و به روز کردن دانش خویش از طریق حضور در سمینارها و دوره‌ های آموزشی افزایش می ‌دهد.

اعتیاد به امید لاغری

اعتیاد به امید لاغری

بسیاری از زنان هم اکنون بدون توجه به معیارهای سلامت جسمانی، اقدام به لاغر کردن اندام خود می کنند.بی توجهی به سلامت و در ازای آن توجه افراطی بر ظاهر اندام در میان جوانان و بخصوص زنان کشور،‌ از عوامل متعددی نشأت گرفته است.تغییر در الگوها و هنجارهای اجتماعی میان جوانان و زنان کشور از جمله دلایل اصلی بی توجهی زنان و جوانان به سلامت جسمانی و در عین حال توجه ویژه به تغییر ظاهر خود است.کارشناسان معتقدد مصرف شیشه برای لاغری در بین زنان به دلیل تبلیغاتی که توسط فروشندگان مواد صورت می گیرد باعث افزایش استفاده از این ماده در میان زنان شده است.مواد مخدری مانند شیشه باعث تضعیف بافت عضلانی، اختلال در سیستم عصبی و مغزی و از بین رفتن قدرت تمییز و تشخیص افراد می شود و عواقب ناگواری به بار می آورد.در برخی از اماکن مانند آرایشگاه‌ها و باشگاه‌‌های ورزشی به منظور لاغر شدن و رفع برخی بیماریها مصرف مواد مخدر شیشه به جوانان بخصوص زنان توصیه می‌شود.باید آگاهی های لازم در این رابطه به جوانان ارائه شود تا این اقشار بدانند که عرضه کنندگان شیشه ، مصرف کننده جدید می خواهند و این بار نیز باید با شکست مواجه شوند.داروهای تبلیغ شده در ماهواره جنبه علمی ندارد و اگر فردی تصمیم به مصرف این داروها دارد، بهتر است با متخصص تغذیه مشورت کند تا مطمئن شود عوارض خاصی برای او ندارد.متاسفانه سودجویانی که در این راه در حال فعالیت هستند، از هیچ ‌گونه استانداردی برای تولید این داروها استفاده نمی‌کنند و از همه مهمتر به دلیل نداشتن یک نمایندگی مشخص هیچ‌گاه نمی‌شود در هنگام مشکل پیگیر این موضوع شد. لذا توصیه می‌شود از این داروها استفاده نکرده و حتما فرد قبل از استفاده از داروهای لاغری با متخصص تغذیه مشورت کند.ترکیباتی که در این داروها استفاده می‌شود ممکن است برای فرد وابستگی ایجاد کرده و اعتیاد آور باشد. همچنین مصرف این داروها فرد را دچار فراموشی، سرگردانی و عارضه روحی می‌کند.با توجه به اینکه در تولید این داروها استانداردی به‌کار برده نمی شود، مصرف این داروها ممکن است به کلیه، کبد و گوارش آسیب جدی برساند".مکانیسم این داروها این گونه است که یا چربی های بدن را دفع می کند که تمام مواد مغذی یا ویتامین های محلول در چربی را هم از بدن دفع می کند که در نهایت انسان مبتلا به کمبود ویتامین در بدن می شود ، یا نوعی دیگر از اینها باعث می شوند که ادرار فرد زیاد شود، تا آب بدن دفع شود تا وزن کمتر نشان داده بشود یا گروهی دیگر از این داروها ملین هستند که باعث بروز اسهال در فرد می شوند در نتیجه مواد غذایی به خوبی جذب نمی شوند و در نهایت انسان مبتلا به سوءتغذیه می شود که با دفع بسیاری از ویتامین ها و مواد مغذی از جمله ویتامین های گروه ب و ث همراه است که اثرات جبران ناپذیری مثل مشکلات عصبی و غیره را به فرد وارد می‌کند و گروهی دیگر نیز از این داروها هم روی مرکز اشتهای فرد تاثیر می گذارد.در هر حال مصرف داروهای لاغری به هیچ وجه توصیه نمی شود و بخصوص که اگر این داروها حاوی مواد مخدر باشند که انسان را معتاد می کنند و بعد در انسان عوارض و اختلالاتی به وجود می آورد که تا آخر عمرهمراه فرد می ماند و در نهایت چاقی آنها بعد از پایان مصرف بر می گردد به اضافه اینکه اعتیاد فرد ماندگار می شود.تمام نهادهای فرهنگی باید در راستای ایجاد بلوغ فکری در جامعه تلاش کنند و در این راستا برنامه های جامعی را در دستور کار خود قرار دهند.به منظور القای هنجارهای صحیح در میان مردم باید راهکارها و برنامه های تربیتی پیش روی خانواده‌ها و مراکز آموزشی قرار داده شود.