یازده روش برای تقویت حافظه در سالمندان

هریک از ما ممکن است چیزهایی را فراموش کنیم. هر چند همه سالمندان  دچار ضعف حافظه نمی شوند، اما به طور کلی با افزایش سن، احتمال فراموشکاری بیشتر است. این فراموشکاری بیشتر مربوط به وقایع متأخر است. در دیدارها ما چیزهایی را که مربوط به گذشته های دور است، خوب به خاطر می آوریم، اما اتفاقاتی را که اخیراً رخ داده، فراموش می کنیم. به طور مثال خاطرات دوران جوانی  را به یاد می آوریم، اما یادمان نمی آید که یک ساعت پیش که به خانه برگشتیم، کلید را کجا گذاشتیم. گاهی این فراموشکاری مشکلاتی برای ما یا خانواده مان ایجاد می کند. به عنوان مثال، پیغام مهمی را فراموش می کنیم یا یادمان می رود، قبض آب یا برق را پرداخت کنیم. حال ببینیم چگونه می توانیم مشکلات ناشی از فراموشکاری را کاهش دهیم؟

 هیچگاه خودسرانه دارو مصرف نکنید. اما اگر دارویی توسط پزشک برای شما تجویز شده است، در مصرف درست و به موقع دارو دقت کنید. برای این که زمان مصرف یادتان نرود، از جعبه تقسیم دارو استفاده کنید.

تقویت حافظه

در درجه اول از سؤال کردن و گفتن این که «موضوعی را فراموش کرده اید» نترسید و خجالت نکشید. اگر نمی توانید مانند گذشته، چیزهایی را به یاد بیاورید، تقصیر شما نیست. بیایید به جای ناراحتی از این وضع، به راه هایی که حافظه شما را تقویت می کند  و یا مانع کم شدن حافظه می شود ، توجه کنید. در این جا ما به نمونه هایی از این راه ها اشاره می کنیم؛ البته خود شما هم ممکن است از راه های دیگر برای یادآوری بهتر مطالب استفاده کنید.

*چیزهایی را که همیشه از آن استفاده می کنید مثل عینک  یا کلید در یک جای مشخص بگذارید به عنوان مثال داخل یک کاسه بزرگ در اتاق نشیمن.

* هر روز به اخبار رادیو یا تلویزیون گوش دهید. سعی کنید هر روز یک مطلب جدید یاد بگیرید. کتاب یا روزنامه مطالعه کنید.

* در جمع دوستان یا خانواده، خاطرات گذشته را تعریف کنید. می توانید آلبوم عکس های قدیمی را برای یادآوری نام افراد و خاطرات گذشته نگاه کنید.

* خاطرات خود را بنویسید.

* بازی های فکری مثل شطرنج انجام دهید.

* با دوستانتان مشاعره کنید.

* جدول حل کنید.

* مطالبی را که ممکن است فراموش کنید، یادداشت نمایید. برای این کار یک تقویم جیبی بردارید. تمام تاریخ های مهم مثل روز تولد نوه تان، سالگردها، روزی که نوبت دکتر دارید، روز آخر مهلت پرداخت قبوض و ... را در آن بنویسید. در انتهای تقویم، شماره تلفن های اقوام و دوستان را بنویسید. این تقویم را همیشه، حتی موقع خارج شدن از منزل همراه داشته باشید.

* یک دفترچه یادداشت در کنار تلفن بگذارید. هر بار که کسی تلفن می زند، اگر پیغامی دارد یا کاری از شما می خواهد، بلافاصله یادداشت کنید. این کار کمک می کند که پیام های تلفنی را فراموش نکنید.

* هیچ گاه خودسرانه دارو مصرف نکنید. اما اگر دارویی توسط پزشک برای شما تجویز شده است، در مصرف درست و به موقع دارو دقت کنید. برای این که زمان مصرف یادتان نرود، از جعبه تقسیم دارو استفاده کنید. این جعبه را می توانید از داروخانه محل تهیه کنید. هر روز صبح داروهایتان را داخل جعبه بیندازید. وقتی که به جعبه نگاه کنید، یادتان می آید کدام دارو را نخورده اید. همیشه جعبه را در جایی بگذارید که در معرض دید شما باشد ولی کودکان به آن دسترسی نداشته باشند.

* تغذیه مناسب  برای حفظ قدرت حافظه  لازم است. برای این کار قند، چربی و نمک کمی مصرف کنید، ولی مصرف میوه و سبزی های تازه را بیشتر کنید.

توجه

در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید

- اگر اسامی افراد را دائماً فراموش می کنید.

- اگر فکر می کنید حافظه تان روزبه روز کمتر می شود.

- اگر فراموش کردن کارها باعث شده است که نتوانید به تنهایی کارهایتان را انجام دهید.

چطور پیر می‌شویم؟

تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چطور پیر می‌شویم و یا اینکه از کجا می‌فهمیم که شخصی پیر شده‌ است؟

وقتی پیر می‌شویم بدنمان تغییرات زیادی پیدا می‌کند. دستگاه‌های مختلف در بدن کم ‌کم فرسوده می‌شوند و این فرسودگی از کارایی آنها می‌کاهد.

در حالت کلی، ماهیچه‌ها، رگ‌های خونی، چشم‌ها، گوش‌ها و دیگر ارگان‌های بدن قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند.

قلب به خوبی کار نمی‌کند، استخوان‌ها ضعیف می‌شوند و متابولیسم بدن به شکل چشمگیری کاهش می‌یابد.

در کنار تغییراتی که داخل بدن، هنگام کهولت صورت می‌پذیرد و غیر از سفید شدن موها که ممکن است در جوانی هم صورت پذیرد، برخی از تفاوت‌های ظاهری نیز نشان‌دهنده پیری هستند.

خطوطی که در چهره نمایان می‌شود، از اولین نشانه‌های بالا رفتن سن است که سالانه میلیون‌ها دلار خرج از بین بردن آنها می‌شود.

برخی از تغییرات ظاهری شامل موارد زیر است:

چین و چروک‌ها:

الیاف پروتئینی در پوست انسان وجود دارند که کلاژن و الاستین نام دارند که به تدریج هر چه سن انسان بالاتر می‌رود، قدرت خود را از دست می‌دهند.

نور آفتاب به این مرحله کمک زیادی می‌کند و باعث می‌شود که پوست انسان زودتر پیر و چروک شود.

خشکی پوست:

با بالا رفتن سن، چربی پوست نیز کاهش می یابد، بنابراین پوست خشک و خشک تر می‌شود.

لک‌های پیری:

لکه‌های سیاه رنگی که روی دست‌ها و پاها و صورت ظاهر می‌شوند، معمولاً به علت در معرض آفتاب بودن بیش از حد در دوران جوانی است. این لک‌ها با بالا رفتن سن در نقاطی که بیشتر در معرض آفتاب بوده اند، بروز می‌کند.

برای جلوگیری از بروز نشانه‌های ظاهری در پیری، راه‌هایی نیز وجود دارد:

جلوگیری از آفتاب مستقیم:

نور آفتاب یکی از بدترین اثرها را روی پوست بدن می‌گذارد. یکی از عمده‌ترین آنها سرطان پوست است.

گذاشتن کلاه، عینک و قرار نگرفتن در مقابل تابش آفتاب ،نمایان شدن خطوط پیری و خشک شدن پوست را به تعویق می‌اندازد.

سیگار کشیدن:

سیگاری‌ها خیلی بیشتر در معرض چین و چروک‌های پوست هستند.

اینکه چطور سیگار باعث چین و چروک پوست می شود، هنوز مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد که سیگاری‌ها زودتر پیر می‌شوند و این پیری از نظر ظاهری و ارگان‌های بدن است.

آخرین تحقیقات نیز حاکی از آن است که پوست خانم‌ها با بالا رفتن سن، بسیار زودتر از مردان چروک می‌شود و ورزش و آرامش اعصاب، دوای درد پیری زودرس است.

در حالت کلی به افرادی پیر گفته می‌شود که سن آنها بالا رفته است و سیستم‌های مختلف در بدن آنها هر کدام به نوعی کارایی خود را از دست داده اند.

بالا رفتن سن بر هر کدام از ارگان‌های بدن تأثیر خاص خود را می‌گذارد و در نهایت از خوب کار کردن آنها بسیار می‌کاهد.

می‌شود پیر بود و سرزنده

جمله «الهی پیر شوی» را همه ما شنیده‌ایم، اما شاید کمتر به این مطلب فکر کرده‌ایم که پیری سالم چه تاثیری بر سلامت روان ما دارد. مهم نیست چند سال دارید. کافی است از همین لحظه بیشتر مراقبت سلامتی خودتان باشید تا در سال‌های بعد، از زندگی سالم‌تر و پرنشاط‌تری برخوردار شوید.

اگر در دوران میانسالی قرار دارید، به اندازه کافی فرصت هست، چه برای آغاز یک برنامه ورزشی و چه تنظیم یک رژیم غذایی سالم‌تر یا تقویت مهارت‌های اجتماعی و اگر هم بازنشسته شده اید، برای تصمیم‌گیری راجع به نحوه و کیفیت زندگی در 10، 20 یا 30 سال آینده، هنوز خیلی دیر نشده است.

پیری به معنای بازنشستگی یا رسیدن به یک سن به خصوص مثل 65 سالگی نیست. پیری یک فرآیند مادام‌العمر است. افرادی که بهتر از پس افزایش سن برمی‌آیند، کسانی هستند که با موفقیت مراحل مختلف زندگی را پشت سر گذاشته‌اند. پیری موفق، متضمن چند عامل است که همگی تحت کنترل خود شما قرار دارند، یعنی نوع نگرش شما به مقوله پیری، فعالیت‌ها و روابط بین فردی.

این نکته را حتما به یاد بسپارید که واقعیت، تصویر اندیشه است. این طور نیست که با رسیدن به 65 سالگی، پدر یا مادربزرگ شدن یا یائسه شدن به طور ناگهانی پیر شوید، بلکه تنها وقتی پیر می‌شوید که گمان کنید پیر شده‌اید. اگرچه جسم شما پیر می‌شود، اما ذهن شما تا هر زمان که اراده کنید جوان خواهد ماند. اگر امیدوار به داشتن عمری دراز، سرشار از شادابی، خوش‌طبعی و روابط اجتماعی محکم باشید، آن وقت است که این طرح ذهنی، زیر بنای یک نمودار درونی را تشکیل می‌دهد که تا حد زیادی آینده شما را رقم خواهد زد.

اما اگر متقاعد شوید که پیری، دوران پوچی و بی‌محتوایی، افسردگی و بیماری است، به احتمال قوی برای شما اینگونه خواهد شد.

به طوری کلی، انتظارات و تفکرات منفی زودتر از خود طبیعت، شما را پیر می‌کند. در همه مراحل زندگی، ذهن خود را روی چیزهای مهم متمرکز کنید و به مسایل جزیی و بی‌اهمیت اعتنا نکنید. شوخ‌طبعی و قدرت کنار آمدن با تغییرات به شما کمک می‌کند از پس هر مشکلی برآیید.

فعالیت بدنی را قطع نکنید

فعالیت جسمانی در سرتاسر زندگی از اهمیت زیادی برخوردار است و هر چه زودتر فعالیت بدنی را آغاز کنید و به آن پای‌بند بمانید، در دوران پیری فواید بیشتری را از آن به دست خواهید آورد. فواید ورزش کردن علی‌الظاهر نامحدود می‌باشد و می‌توان از جمله به کنترل وزن، بهبود جریان خون، افزایش توده عضلانی، تناسب اندام، انعطاف‌پذیری بیشتر، استقامت بیشتر و بهبود وضعیت تعادل اشاره کرد.

پیری به معنی از کارافتادگی نیست. دردهای پیدا و ناپیدا شایع هستند، اما با این وجود سال‌های بعد از بازنشستگی می‌توانند از جمله دل‌پذیرترین و پربارترین سال‌های زندگی شما باشند. سعی کنید با حفظ سلامتی در یک سطح معقول، از زندگی خود حداکثر استفاده و لذت را ببرید.

مغزتان را ورزش دهید

زمانی که فکر می‌کنید عقل و خرد کافی در خود اندوخته‌اید، ذهن شما بنای ناسازگاری می‌گذارد و به تعبیری شما را به بازی می‌گیرد. مثلا یادتان نمی‌آید عینکتان را کجا گذاشته‌اید، یا ماشین‌تان را کجا پارک کرده اید. شما که قبلا عادت داشتید سه تا کار را به طور هم‌زمان انجام دهید، حالا توانایی تمرکز روی یکی را هم به راحتی ندارید. البته خیالتان راحت باشد، مقداری از حواس‌پرتی‌ها در سنین پیری، طبیعی قلمداد می‌شوند. فشار عصبی و اضطراب هم می‌توانند در حافظه و تمرکز حواس شما اختلال ایجاد کنند. پیری عموما تاثیری بر حافظه ی درازمدت ندارد، اما حافظه کوتاه‌مدت اغلب دچار نقصان می‌شود. مغز شما برای ذخیره و بازیابی اطلاعات به عملیات شیمیایی و الکتریکی پیچیده‌ای در سلول‌های تخریب شده دست می‌زند و عملکردشان با نقصان روبه‌رو می‌شود.

مغز شما این نقیصه را به طریق جالب توجهی جبران می‌کند. اگر چه ممکن است شما و سلول‌های مغزی شما به اندازه هنگامی که 19 ساله بودید نباشد، اما در نظر داشته باشید که عقل و خرد و قدرت قضاوت شما نسبت به آن دوران بسیار بیشتر شده است. چنین خصیصه‌هایی به راحتی قابل اندازه‌گیری نیستند، اما منعکس‌کننده توانایی شما در تصمیم‌گیری‌های صحیح بر اساس یک عمر تجربه اندوزی هستند. به خاطر داشته باشید که مغز شما مانند یک عضله است. برای اینکه آن را قوی نگه دارید، باید از آن استفاده کنید. به یاد بیاورید زمانی را که در دبستان مجبور به از بر کردن مطالب قلمبه و سلمبه‌ای مثل نام پایتخت کشورها یا یک شعر بلند و طولانی بودید؟

اگر فکر می‌کنید آن روزها به دلیل سن و سال کمتر قادر به چنین کاری بودید، اشتباه می‌کنید. بلکه در آن موقع قادر به چنین کاری بودید، زیرا همه تلاش خود را می‌کردید تا این اطلاعات را در مغز خود فرو کنید. آخرین باری که چنین کاری را انجام دادید، کی بود؟ به احتمال قوی اگر الان هم امتحان کنید، باز مثل گذشته موفق خواهید شد.

تنها به این خاطر که پیر شده‌اید نمی‌شود گفت دیگر قادر به دانشگاه رفتن، یاد گرفتن کارهای جدید، سرگرمی‌های نو و یا کسب اطلاعات جدید از طریق مطالعه نیستید.

راه‌ سالم نگه داشتن ذهن، مطالعه دایمی است، لذا:

- در کلاس‌های مختلف ثبت‌نام کنید. شما می‌توانید در هر کلاسی که مایل هستید از فرهنگ‌سرا گرفته تا کلاس‌ زبان نام‌نویسی کنید.

- با یک مجله، قرارداد اشتراک ببندید.

- اطلاعات خود را در زمینه پیشرفت‌های فناوری به روز نگه دارید. کار با رایانه را یاد بگیرید و به اینترنت وصل شوید. برای تماس گرفتن با دوستان و آشنایان از پست الکترونیکی (ایمیل) استفاده کنید.

- راجع به فرهنگ و سنن جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنید، به تحقیق و مطالعه بپردازید.

- در کنسرت‌ها، سخنرانی‌ها ، نمایش‌های تئاتر و سینما شرکت کنید.

به رفت و آمدها ادامه دهید

داشتن روابط محکم با خانواده و دوستان همیشه حایز اهمیت است. با افزایش سن، این روابط اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که اگر روابط اجتماعی شما ضعیف باشد، خطر مرگ در شما، 2 تا 4 برابر فردی خواهد بود که اطرافش پر از کسانی است که به او مهر می‌ورزند و او هم به آنها مهر می‌ورزد. در واقع، داشتن دوستان و خانواده ی قابل اتکا، یکی از مطمئن‌ترین شاخص‌های طول عمر است.

فعالیت‌های انفرادی خود را با فعالیت‌های گروهی هماهنگ کنید. به جای تنهایی ورزش کردن، به کلاس‌های ورزشی بروید. اگر به مطالعه علاقه‌مند هستید، در گروه‌های بحث و مناظره کتاب ثبت‌نام کنید. شاید در گذشته به دلیل کمبود وقت، امکان شرکت در فعالیت‌های گروهی محل و مسجد را نداشتید، اما حالا که چنین فرصتی پیش آمده، کوتاهی نکنید.

بسیاری از افراد با انجام کارهای خیرخواهانه روابط اجتماعی خود را حفظ می‌کنند. شما هم می‌توانید به فعالیت داوطلبانه در یک مدرسه، کتابخانه یا موسسات خیریه (مثلا بردن غذا با خودرو به درب منازل افراد بیمار یا پیر) بپردازید.

 بر اساس مطالعات جدید، حمایت اجتماعی محکم با روش های زیر باعث افزایش طول عمر می‌شود:

- با توانا ساختن شما در برخورداری بهتر و سریع‌تر از مراقبت‌های پزشکی

- با تشویق و ترغیب شما به رفتارهای سالم مثل پیاده‌روی منظم

- با فراهم ساختن امکان برخورداری از مهر و محبت پاک و بی‌آلایش که به نوبه خود می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی شما شود.

- با در اختیار قرار دادن کمک‌های عملی در صورت نیاز، مثلا کمک در امور منزل یا نقل و انتقال شما.

تغییرات اعضای بدن در سالمندی

ما پیر می ‌شویم و بدن پیر می‌ شود

9 مهرماه، برابر با اول اکتبر، روز جهانی سالمندان است. این روز فرصت مناسبی است تا بیشتر از همیشه به فکر پدربزرگ ها و مادربزرگ های مان باشیم و یا این که اگر خودمان در این دوران هستیم، کمی بیشتر به جسم و روح مان، توجه کنیم.

وقتی ظاهر خودتان را در آینه با چین ‌و چروک ‌هایی روی پوست تان می ‌بینید یا موهای سفیدی که جای موهای سیاه تان را گرفته، توی آینه می ‌بینید، چه حسی پیدا می ‌کنید؟

این ها تغییراتی است که موجب می‌ شود کمی به سن خودتان بیشتر توجه کنید. شاید به این اکتفا کنید که زیر لب بگویید بله، من در حال پیر شدن هستم. اما خواندن این نوشته به شما کمک می ‌کند بیش از این ها با برخی از تغییرات مرتبط با سن و سال تان و آن چه که می ‌تواند در هر سنی موجب ارتقای سطح سلامت ‌تان شود، آشنا شوید.

انتظار شما از چشم و گوش ‌تان چیست؟

با افزایش سن، چشم ‌ها توانایی‌ تولید کافی اشک را از دست می ‌دهند.

شبکیه، ضعیف و عدسی چشم به تدریج کدر می ‌شود.

تمرکز روی اشیا سخت می ‌شود.

حتی افراد سالمند نسبت به برخی نورها و روشنایی با درجات متفاوت حساس می ‌شوند.

شنوایی کمی ضعیف ‌تر شده و فرکانس‌ های بلند به سختی شنیده می ‌شوند.

چه باید کرد؟

معاینه ی منظم بینایی و شنوایی و پیگیری ‌های بعدی، استفاده از عینک توصیه‌ شده ی پزشک، استفاده از لنزها، وسایل کمک شنوایی و سایر وسایل اصلاحی به رفع این مشکلات کمک می ‌کند.

برای پیشگیری از آسیب ‌های بیشتر، استفاده از عینک آفتابی بیرون از خانه و پوشش ‌هایی روی گوش وقتی در محیط پُر سر و صدا هستید، به حفظ شنوایی شما کمک می ‌کند.

انتظار شما از قلب تان چیست؟

چه اتفاقی در حال وقوع است؟ طی زمان، عضله ی قلب، کارایی خود را از دست می ‌دهد و باید برای پمپ‌ کردن همان میزان خون به سراسر بدن بیشتر کار کند.

به علاوه این که، عروق خونی خاصیت ارتجاعی قبلی خود را از دست داده و به دلیل تجمع چربی‌ ها کمی سخت می‌ شوند.

این تغییرات شریان‌ ها را سفت ‌کرده و سبب می‌ شود قلب بیشتر و محکم‌ تر برای پمپ‌ کردن خون به بدن کار کند.

این ها می ‌تواند به افزایش فشار خون و سایر مشکلات قلبی ‌ـ‌ عروقی منجر ‌شود.

برای بهبود وضعیت قلب:

حتما باید ورزش را در برنامه‌ های تان بگنجانید؛ پیاده‌ روی کنید، قدم بزنید، شنا کنید.

رژیم غذایی سالم از جمله میوه و سبزی فراوان و غلات و حبوبات را انتخاب کنید.

اگر سیگار می ‌کشید، از پزشک تان برای ترک سیگار کمک بگیرید.

خطر بیماری قلبی با انجام این کارها فورا کاهش پیدا می ‌کند.

انتظار شما از سیستم گوارش ‌تان چیست؟

یبوست یکی از مشکلات شایع دوران سالمندی است. عوامل زیادی در بروز یبوست موثر است؛ از جمله رژیم کم‌ فیبر، نوشیدن آب ناکافی و کم‌ تحرکی. داروهای مختلفی هم می ‌تواند موجب یبوست شود؛ از جمله ادرارآورها و مکمل‌ های آهن.

برخی بیماری‌ ها از جمله دیابت و نشانگان روده ی تحریک‌ پذیر ممکن است خطر یبوست را افزایش دهد.

برای پیشگیری از یبوست:

نوشیدن آب و سایر مایعات و رژیم غذایی سالم، شامل میوه و سبزی و غلات و حبوبات، لازم است.

ورزش حتما باید جزو برنامه‌ های معمول شما باشد. اگر احساس دفع داشتید حتما به نیاز خود پاسخ دهید.

اگر دارویی مصرف می ‌کنید که ممکن است به یبوست منجر شود، حتما از پزشک خود راهنمایی بگیرید.

انتظار شما از استخوان ‌ها، عضلات و مفاصل‌ تان چیست؟

چه اتفاقی برای این بخش از بدن تان می ‌افتد؟ با افزایش سن، استخوان‌ ها، کم‌ حجم و کوچک ‌تر می‌ شوند و این موجب ضعیف ‌شدن آن ها شده و آن ها را مستعد شکستگی می ‌کند. قد شما کوتاه ‌تر می ‌شود. عضلات معمولا قدرت و توانایی و خاصیت انعطاف ‌پذیری خود را از دست می ‌دهند و در نتیجه، تعادل و هماهنگی شما کمی کمتر می ‌شود.

به همین دلیل:

مصرف مقدار زیادی کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی برای سلامت استخوان‌ ها بسیار مهم است.

با ورزش‌ های تحمل وزن، مثل پیاده ‌روی، توده ی استخوان‌ های تان را افزایش دهید. توجه کنید که تمرینات تقویتی باید حداقل 2 بار در هفته انجام شود. با فشار روی استخوان ‌ها، توده ی استخوانی افزایش یافته و خطر پوکی استخوان‌ کاهش پیدا می ‌کند.

ساخت عضلات همچنین مفاصل را از آسیب محافظت کرده و به حفظ تعادل و انعطاف ‌پذیری شما کمک می ‌کند.

انتظار شما از حافظه‌ تان چیست؟

با افزایش سن، حافظه، کارایی خود را از دست می ‌دهد. هم چنان که تعداد سلول ‌های عصبی (نورون ‌ها) در مغز کاهش پیدا می‌ کند، فرآیند یادگیری و به خاطر آوردن کلمات و نام‌ ها هم سخت می‌ شود.

برای حفظ سلامت حافظه:

حتما فعالیت جسمانی را جزو برنامه‌ های روزمره ‌تان بگنجانید و رژیم‌غذایی مناسب را انتخاب کنید. رژیم غذایی سالم موجب سلامت روانی و اجتماعی می ‌شود.

اگر در مورد کاهش حافظه‌ تان نگران هستید حتما با پزشک خود مشورت کنید.

انتظار شما از دندان ‌های تان چیست؟

با شروع سالمندی، دهان به تدریج خشک می ‌شود و لثه ‌ها کمی به عقب می ‌روند. کم شدن ترشح بزاق که برای شست ‌و شوی دهان و از بین بردن باکتری‌ ها لازم است، سبب مستعد شدن دندان‌ ها و دهان به عفونت می‌ شود.

دندان‌ ها همچنین ممکن است کمی به تیرگی مایل شده و شکننده‌ تر شوند.

پس:

روزی 2 بار دندان ‌های تان را مسواک کنید.

از نخ‌ دندان حتما استفاده کنید و به‌ طور منظم، برای چکاپ دندان‌ های تان به دندان ‌پزشک مراجعه کنید.

انتظار شما از مثانه ‌تان چیست؟

از دست دادن کنترل مثانه(بی‌ اختیاری ادراری) شایع‌ ترین مشکل دوران سالمندی است.

مشکلات بهداشتی مثل چاقی، یبوست مزمن و سرفه مزمن در بروز بی ‌اختیاری ادراری موثر است.

یائسگی در زنان و بزرگی پروستات در مردان در بروز بی ‌اختیاری ادراری موثر است.

بدین منظور باید:

بیشتر به دستشویی بروید.

اگر دچار اضافه وزن هستید، وزن تان را کاهش دهید.

اگر سیگار می ‌کشید سعی کنید سیگارتان را ترک کنید.

ورزش‌ های تقویت ‌کننده عضلات کف لگن را فراموش نکنید. روزی 3 بار و هر دفعه به مدت 10 بار این ورزش‌ ها را تکرار کنید. اگر این کار کمک ‌کننده نبود، حتما در مورد راه کارهای درمانی از پزشک خود کمک بگیرید.

انتظار شما از پوست ‌تان چیست؟

با افزایش سن، پوست بدن نازک ‌تر شده و خاصیت ارتجاعی خود را کمی از دست می‌ دهد.

حتی متوجه می‌ شوید که به راحتی کبود می‌ شود.

تولید کم چربی طبیعی ممکن است سبب خشکی پوست و چروکیدگی بیشتر شود.

لکه‌ های پیری روی پوست نمایان شده و پوست کمی تیره می ‌شود.

برای حفظ سلامت پوست تان باید:

همیشه خودتان را با آب گرم (نه داغ) بشویید و از صابون ملایم و مرطوب ‌کننده استفاده کنید.

وقتی بیرون از خانه هستید، از ضد آفتاب استفاده کنید و لباس‌ های کاملا محافظ و ایمن بپوشید.

اگر سیگار می ‌کشید، آن را ترک کنید؛ چرا که سیگار کشیدن به پوست ‌تان آسیب رسانده و سبب چروکیدگی آن می‌ شود.

انتظار شما از وزن تان چیست؟

حفظ وزن ایده ‌آل یا کاهش وزن در صورت اضافه وزن با افزایش سن، کاری سخت است.

توده عضلانی با افزایش سن کاهش پیدا می ‌کند و میزان چربی ‌های بدن بیشتر می ‌شود.

از آن جایی که بافت چربی نسبت به عضلات کالری کمتری می ‌سوزاند، باید میزان کالری دریافتی روزانه ی خود را کاهش داده و فعالیت جسمانی ‌تان را بیشتر کنید.

برای پیشگیری از وزن‌ گیری ناخواسته:

حتما پیاده ‌روی کرده و رژیم غذایی سالمی را انتخاب کنید.

به اندازه ی غذایی که می‌ خورید توجه کنید و فقط همان میزان غذایی را مصرف کنید که به آن نیاز دارید.

سالمندان را دریابیم

امروزه حدود 580 میلیون نفر از جمعیت جهان را سالمندان بالای 60 سال تشکیل می دهند که این رقم تا سال 2002 به یک میلیارد خواهد رسید. طبق سرشماری جمهوری اسلامی ایران در سال 75، حدود 6/6% کل جمعیت 65 میلیون نفری کشور را سالمندان 60 سال به بالا تشکیل می دهند.

مسئله سالمندی، در سال 1922 به عنوان یک شاخه جدید علمی در روان شناسی  با اثر معروف هال تحت عنوان «نیمه دوم زندگی» معرفی گردید. از میان مسائل مختلف در میان سالمندان، احساس تنهایی (LONELINESS) و انزوای اجتماعی در بین سالمندان واقعیتی است که در حال حاضر مورد توجه بسیاری از صاحب نظران علوم روان پزشکی و روان شناسی قرار دارد. احساس تنهایی  یکی از مشکلات عصر حاضر است و به عنوان فقدان رابطه اجتماعی و یا رابطه اجتماعی مطلوب تعریف می شود. انزوای اجتماعی حالتی است که در آن فرد یا گروه تمایل یا نیاز به برقراری ارتباط با سایرین را دارد، ولی قادر به برقراری این ارتباط نیست. در حالی که احساس تنهایی، حالتی است ناخواسته و نامطلوب که در هنگام فقدان ارتباطات معنی دار رخ می دهد.

 متأسفانه اکنون روش غالب و نامناسب محاوره با سالمندان به صورت غیر کلامی، اشاره سر و دست و جملات کوتاه و مقطع می باشد که میزان طرد شدگی سالمندان از جامعه را به خوبی نشان می دهد.

یافته های پژوهشی نشان می دهد که 75/43 درصد سالمندان ساکن در سراهای سالمندان احساس تنهایی  می کنند. سالمندانی که دارای 5 فرزند یا بیشتر بوده اند و در خانواده زندگی می کردند، احساس تنهایی زیاد داشته اند یعنی با ازدیاد تعداد فرزندان، احساس تنهایی سالمند نیز افزایش می یابد. مروری بر ادبیات تنهایی سالمندان نشان می دهد که منشاء بسیاری از حالت های نامتعادل روانی از قبیل افسردگی، خودکشی و یأس شدید، احساس تنهایی است.

مقابله با حس تنهایی در سالمندان

برای مقابله با حس تنهایی در سالمندان باید از شیوه های مشاوره شناختی با فرد، آموزش جامعه به منظور تغییر نگرش نسبت به کهولت ، و دارو درمانی استفاده کرد. سالمندان منبعی از تجارب و خاطرات تلخ و شیرین گذشته هستند که نباید بلا استفاده باقی بمانند. رویکرد داستان گویی (TELLING STORY) و نقل تجارب و خاطرات گذشته توسط سالمندان، علاوه بر اینکه نسل حاضر را در جریان وقایع موثق گذشته قرار می دهد، موجب می شود سالمندان در جامعه نقش شایسته و به حقی برای خود به دست آورند.

نیاز به سخن گفتن و مستمع داشتن در انسان بسیار نیرومند است، زیرا بخش عمده حمایت های روانی انسان از طریق تعاملات کلامی با دیگران تأمین می شود. علی رغم سودمندی تعامل کلامی برای سالمندان، آنها به دلیل مشکلاتی در زمینه محاوره کلامی، آلزایمر  (کندی در سخن گفتن و فراموشی) مستمعان خود را از دست می دهند و جامعه کمتر با آنها به گفت و شنود می پردازد.

آموزش جامعه در نحوه تکلم با سالمندان ، و صبر و حوصله گوینده می تواند به میزان قابل ملاحظه ای سطح تشویش ذهنی سالمندان را در تعاملات اجتماعی شان کاهش دهد. متأسفانه اکنون روش غالب و نامناسب محاوره با سالمندان به صورت غیر کلامی، اشاره سر و دست و جملات کوتاه و مقطع می باشد که میزان طرد شدگی سالمندان از جامعه را به خوبی نشان می دهد. باز بد نیست بدانید که تحقیقات متعدد ثابت کرده که وجود حداقل یک نفر از سالمندان خانواده در کنار دیگر اعضاء توانسته است به میزان قابل توجهی به برقراری فضای خانوادگی سالم کمک کند و حتی برای فرزندان خردسال مایه علاقمندی و دلگرمی باشد. از طرفی دیگر ما در مکتب انسان سازی چون اسلام پرورش می یابیم که می فرماید:

اطاعت پدر و مادر اطاعت خداست، نافرمانی پدر و مادر نافرمانی خداست و در جایی دیگر می فرماید: هر که پدر و مادر خویش را خشنود کند، خدا را خشنود کرده و هر کس پدر و مادر خویش را خشمگین کند، خدای را ناخشنود کرده است.

اما زندگی در کنار سالمندان هم نیاز به ویژگی های اخلاقی خاصی دارد...

عوامل مؤثر در سازگاری سالمندان

1- آمادگی برای سالخوردگی

2- تصورات ثابت قبل از سالخوردگی

3- پذیرش سالخوردگی

4- سلامت جسمانی

5- ارتباطات اجتماعی

6- سرگرمی

7- مسایل اجتماعی فرهنگی

8- اطرافیان.

برخورد نزدیکان و اطرافیان سالمندان

اگر تصور شود که پیران دارای تجربه و مهارت هستند و پستی و بلندی و نشاط و ناهنجاری روزگار را مشاهده کرده اند و الگوی مناسبی برای نسل جوان محسوب می شوند، باید مورد توجه و تکریم آنان قرار گیرند.

سالمندان قفس طلایی را دوست ندارند، اگر تجارب گذشته آنان در دهلیزهای گذشته عمر به حساب نیاید، از محبت های آلوده به ترحم، حالت انزوا می یابند و به گوشه عزلت و افسردگی  می خزند.

 تغذیه آنان باید مورد توجه قرار گیرد  تا عوارض تغییرات اتروفیک و کوچک شدن اندام که عدم تعادل متابولیستی را پی آمد خواهد داشت، عارضشان نگردد.

 انزوای اجتماعی حالتی است که در آن فرد یا گروه تمایل یا نیاز به برقراری ارتباط با سایرین را دارد، ولی قادر به برقراری این ارتباط نیست. در حالی که احساس تنهایی، حالتی است ناخواسته و نامطلوب که در هنگام فقدان ارتباطات معنی دار رخ می دهد.

وظایف اجتماع

1- بازنشستگانی که زیر پوشش سازمان بازنشستگی کشوری و لشگری و تأمین اجتماعی، کسورات بازنشستگی داشته اند، مورد رعایت قرار گیرند. ذخیره اندک کسورات آنان از بدو استخدام در مؤسسه ای واریز گشته و در ایام کهولت یا سنین بازنشستگی ضمن رعایت گردش پول و سوددهی آن، دریافتی کلیه بازنشستگان اعم از کشوری، تأمین اجتماعی و غیره از طرف این مؤسسه باشد و اندک پس انداز آنان نیز در همین محل ذخیره شود تا به صورت وام های مشارکتی یا مضاربه ای یاور سالمند در طول حیات او باشد.

2- سالمندان روستایی شهرستانی که در حِرَف گوناگون، جوانی خود را پشت سر گذاشته و اکنون سربار فرزندان یا مؤسسات خیریه بدون پشتیبان اطمینان بخش، باقیمانده عمر را دقیقه شماری می کنند، باید زیر پوشش دولت و بیمه حقیقی قرار گیرند و اجتماع از تجربیات حرفه ای آنان مستفیض شود.

عوامل تنش زای بالقوه در سالمندان

تغییرات خانوادگی: واحد خانواده منبع اصلی ایجاد حس رضایت برای بیشتر افراد پیر است. بسیاری از سالمندان بیشترین میزان تماس را با اعضای خانواده خود دارند. اعضای خانواده می توانند با حمایت کافی از فرد سالمند در مقابل تغییرات ناشی از پیری، نقش کلیدی داشته باشند.

تغییرات ظاهری:

مشاهده از دست رفتن علائم جوانی در آینده، ناتوانی در مطالعه بدون  استفاده از عینک  ، و دردهای مبهم و آشکاری که گاه و بیگاه ایجاد شده و تدریجاً ثبات بیشتری پیدا می کنند، معمولاً اولین نشانه های پیری هستند که فرد تدریجاً با آنها تطابق می یابد.

بیماری و ناتوانی: خیلی از افراد از پذیرش پیری وحشت دارند، چرا که به کرات مشاهده کرده اند بروز بیماری های مزمن در دوران سالمندی بیشتر است و به همین دلیل پیر شدن را مترادف با ناتوانی و بیماری می انگارند.

کاهش عملکردها: تغییر حالت و رنگ موها، کاهش انعطاف پذیری انگشتان، کوچکتر شدن جثه و کاهش توانایی حرکت و جست و خیز، هر یک به نوعی بر تصور جسمانی فرد تأثیر می گذارد.

بازنشستگی:

برای بسیاری از افراد بازنشستگی اولین اثر و نشانه پیری است. در زمان اشتغال برای انجام تغییراتی در شرایط کاری، فرد تحت آموزش قرار می گیرد و آمادگی هایی به او داده می شود اما برای بازنشستگی که یک تغییر عمده و اساسی در برنامه کاری و روزانه زندگی است، هیچ آموزشی به فرد داده نمی شود. جدایی از کار می تواند یک احساس شدید پوچی را در زندگی شخص ایجاد کند؛ افراد باید تشویق شوند که علایق دیگری، جز کار حرفه ای خود را پیدا کنند. بازنشستگی را می توان با آموزش چگونگی استفاده و کسب لذت از اوقات فراغت، تسهیل نمود.

منابع

مجموعه مقالات سالمندی: کنفرانس بین المللی سالمندان سال 18

بهداشت سالمندان: چگونه از دوران پیری لذت ببریم؟ سازمان جهانی بهداشت

روانشناسی سالمندی: مارتا. استورانت

نگرشی بهداشتی بر مسئله سالمندی: ژیلا شجری کهنسالی: سیمون دوبوار

تغذیه سالمندان

درفرهنگ ایرانی و اسلامی ما سالمندان از جایگاه ویژه ای برخوردارند . ما با پدربزرگ ها و مادربزرگ هایمان سخن می گوئیم، به خاطراتشان گوش می دهیم و از گذشته آنها می پرسیم و می دانیم که خزان آنها نیز بهاری پرطراوت داشته است، طراوتی که به غنچه های نورسته باغ داده اند تا شکوفائی شان را نظاره گرشوند . پس به پاس توجهی که آن روز به ما داشته اند نیکوست که ما اکنون احترامی شایسته دنیای پرمحبتشان به ایشان ارزانی داریم.

یکی از نکات اساسی در حفظ سلامت سالمندان توجه به تغذیه ایشان است. سالمندان بر اساس تعریفافراد بالاتر از 65 سال را

[1]WHO گویند.

سالمندی با تغییراتی در توان فرد و حواس او همراه است. کاهش قدرت و توانایی، اختلال در سیستم ایمنی بدن و اختلال در عملکرد ارگان ها از تغییرات دوران سالمندی است. یکی از عوارض مهم این دوران کاهش حواس است مثل حس چشایی و بویایی. حتماً شنیده اید که افراد پیر می گویند غذاها دیگر مزه قدیم را ندارد این امر نشانگر این است که فرد سالمند حدود نیمی از حس خود را از دست داده است. از اینرو دقت در تغذیه سالمندان برای حفظ سلامت بدنی آنها وبرای جلوگیری از بروز بیماریهای مزمن و عوارض سوء تغذیه در ایشان بسیار اهمیت دارد.

بسیاری از سالمندان دچار سوء تغذیه هستند بدین ترتیب که یا مصرف بیش از حد مواد غذایی موجب بروز چاقی درآنها شده ویا بیماری های مزمن ناشی از آن مثل دیابت، فشار خون یا عوارض قلبی عروقی آنها رارنج می دهد ، که این امر مراقبت های خاص تغذیه ای را می طلبد و بعضی اوقات نیز در اثر کم خوراکی دچار سوء تغذیه شده اند که می تواند به دلیل عدم اشتها به غذا  یا مسائل جانبی دیگر باشد که این نیز خطرات خاصی به همراه دارد و مراقبت های مربوط به خود را می طلبد.

از جمله نیازهایی که در دوران سالمندی تغییر می کند، میزان انرژی مورد نیاز است. با افزایش سن ، میزان متابولیسم بدن کاهش می یابد و از اینرو میزان کمتری انرژی مورد نیاز است. انرژی مورد نیاز یک مرد سالمند بطور متوسط 2300 کیلو کالری و برای یک زن سالمند 1900 کیلو کالری است.

به دلیل اینکه دردوران سالخوردگی میزان تخریب یا کاتابولیسم در بدن بالا می رود ، میزان پروتئین مورد نیاز سالمندان افزایش می یابد زیرا پروتئین، بیشتر از منابع حیوانی با کیفیت بالا و کم چربی تأمین میشود مثل گوشت گوسفند و یا گاو کم چربی.

مصرف سبزیجات تازه برای سالمندان بسیار ضروری است و دلایل متعددی دارد. زیرااز یک سو با مصرف سبزیجات خصوصاً سبزیجاتی به رنگ سبز تیره مثل سبزی خوردن و اسفناج ، ویتامین ها و املاح مورد نیاز بدن آنها تأمین می شود، فیبر موجود در سبزیجات مانع از بروز یبوست می شود که مشکل بسیاری از سالمندان است. سبزیجات اثر کاهنده چربی دارند، لذا مصرف سبزیجات ، مخصوصاً در کسانیکه چربی خون دارند ضروری است. سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی یکی از منابع خوب تأمین کننده انرژی برای سالمندان است به صورتی که از دریافت انرژی بیش از اندازه نیزجلوگیری می کند.

برای حفظ سلامت سالمندان در درجه اول مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین های مورد نیاز و در درجه بعد ، مصرف مکمل های ویتامینی می تواند مفید باشد.

با امید به اینکه ، دوران جوانی سرشار از طراوت ودوران سالمندی به دور از بیماری داشته باشید .

بیماری های مرتبط با تغذیه در دوران پیری

تغذیه در پیشگیری از بسیاری بیماری های دوران سالمندی از جمله آب مروارید (Cataract ) ، التهاب مفاصل (Arthritis ) ، پوکی استخوان( Osteoporosis) ، آلزایمر (Alzheimer ) نقش دارد.

آب مروارید

این بیماری وابسته به سن است که  در آن عدسی های چشم آسیب می بینند و اگر عدسی ها تحت عمل جراحی تعویض نشوند، در نهایت به کوری منجر می شود. البته در افرادی هم که به خوبی تغذیه شده اند ، این بیماری دراثر قرار گرفتن در معرض نورآفتاب، آسیب اکسیداتیو، عفونت های ویروسی، مواد سمی و اختلالات ژنتیکی عارض می شود . درایالت متحده آمریکا حدود 46 درصد از افراد 75 تا 85 ساله به این بیماری مبتلا هستند، درحالی که فقط 5 درصد آنها در سنین 52 تا 64 سال به این بیماری مبتلا می شوند. مواد مغذی آنتی اکسیدانی ممکن است دربه حداقل رساندن میزان آسیب چشمی کمک کنند.

مطالعات، ارتباط  معکوسی بین ویتامینC ، ویتامینE و کاروتنوئیدهای دریافتی از راه غذا با میزان ابتلا به آب مروارید را نشان می دهد.

التهاب مفاصل

شایع ترین نوع آن، تحلیل مفاصل (Osteoarthritis ) است که مفاصل دردناک می شود. درخلال حرکت کردن ، انتهای استخوان ها به طور طبیعی توسط غضروف ها ومایع لغزنده اطراف محافظت می شود. با افزایش سن ، استخوان ها شکننده ، مفاصل بی شکل و دردناک شده و حرکت مشکل می شود. این بیماری میلیون ها نفر درجهان، به ویژه افراد مسن را تحت تأثیر قرار داده است. رژیم غذایی ، غذا یا مکمل های ویژه ای برای پیشگیری ، درمان و رهایی از تحلیل مفاصل شناخته نشده است. البته دربسیاری از موارد مصرف چای آلفا آلفا، مکمل های آمینواسیدی، کلسیم ، مس ، روغن کبد ماهی ، ویتامینD، لسیتین ، اینوزیتول ، عسل ، پاراآمینوبنزوئیک ، شاهی آبی ( کاکوتی ) ومخمر، میوه تازه و سیر توصیه شده است، که این مواد نیز تاثیرچندانی نداشته اند. ارتباط شناخته شده ای نیز بین تحلیل مفاصل واضافه وزن وجود دارد.

کاهش وزن برای افرادی که اضافه وزن دارند و دچار مشکل مذکور هستند، مسئله مهمی است ، چرا که مفاصل برای تحمل وزن بالا تحت فشار و تحریک هستند.

نوع دیگر التهاب مفاصل، روماتیسم مفصلی است که ارتباط نزدیکی با رژیم غذایی دارد. دراین بیماری سیستم ایمنی به اشتباه به پوشش استخوان ها حمله می کند. عملکرد سیستم ایمنی به تغذیه کافی بستگی دارد و رژیم ناکافی ممکن است، این نوع التهاب مفاصل را به همراه داشته باشد. این احتمال وجود دارد که در برخی افراد، مواد غذایی مشخصی بتواند سیستم ایمنی را به این حمله تحریک کند. مصرف شیر و لبنیات، روماتیسم مفصلی را دربرخی افراد تشدید می کند. اسیدهای چرب اُمگا- 3 ، نظیرEPA ( اسید ایکوزاپنتاانوئیک) که درماهی یافت می شود، سبب تخفیف عوارض این بیماری می شود.

پژوهش ها نشان می دهد همان رژیمی که دربیمارهای قلبی به کار می رود و در آن رژیم مصرف اسیدهای چرب اشباع و شیر کم می باشد واز لحاظ اسیدهای چرب بلند زنجیره غیر اشباع غنی است ، می توانند به پیشگیری یا کاهش التهاب مفاصل و درد آنها کمک کند. براین اساس، این نظریه کهEPA با عمل پروستاگلند ین ها تداخل می کند واز این راه التهاب را کاهش می دهد، به وجود آمده است. احتمال دیگر در رابطه با  پراکسیداسیون چربی ها است که می تواند سبب التهاب شود وهمچنین ویتامینE به پیشگیری از پراکسیداسیون چربی ها  کمک می کند، ولی نمونه های بارز روماتیسم مفصلی را بهبود نمی بخشد.

پوکی استخوان

از بیماری های شایع دوران سالمندی است که استخوان ها به خاطر کاهش میزان املاح، شکننده می شوند. این بیماری که تحلیل استخوان بزرگسالان نیز نامیده می شود، علت بیش از 5/1 میلیون شکستگی های سالیانه استخوان در ایالات متحده آمریکامی باشد. تاکنون عوامل متعددی مانند کمی دریافت کلسیم ، دریافت بیش از حد و یا کم پروتئین ، بی حرکتی ، مؤنث بودن ، یائسگی، افزایش سن ، کمی وزن ، نژاد ، ژنتیک و وجود سابقه خانوادگی این بیماری ، مصرف داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها وابتلا به بیماری های کلیوی ، کبدی ، دیابت ، آلزایمر، روماتیسم مفصلی و... را برای این بیماری نام برده اند.

برای پیشگیری از این بیماری که ناتوانی ، کاهش قد و شکستگی های استخوانی را به دنبال دارد، افزایش تحرک و فعالیت و مصرف رژیم حاوی مقادیرکافی پروتئین و کلسیم توصیه می شود.

برای تنظیم برنامه های غذایی سالمندان مبتلا به این بیماری، توجه به نکات زیر ضروری به نظر می رسد:

1- تأمین کالری کافی برای حفظ وزن مطلوب و توجه به اختلالاتی مانند بی اشتهایی یا پرخوری عصبی

2- مصرف روزانه 4-3 واحد از گروه لبنیات

3- تهیه عصاره کلسیم از استخوان ( باجوشاندن استخوان های گاو یا گوسفند درمحیط های اسیدی نظیر مخلوط سرکه وآب لیمو که با آب این عصاره تهیه می شود.)

4-     در تنظیم برنامه غذایی سالمندان گیاهخوار، توجه به مصرف بادام ، فندق (3 قاشق غذا خوری از هر کدام)، سبزی های برگ سبز (5-3 واحد)، پونه خشک ، برگ مو ، انواع کلم ، زیره ، لوبیاها و نخود، ضروری به نظر می رسد تا از این طریق کلسیم لازم ، فراهم شود.

5- قرار گرفتن روزانه 30- 15 دقیقه درمعرض نور خورشید بدون پوشش (برای تامین ویتامینD لازم )

6- مصرف انواع ماهی ها ( به خصوص ساردین و کیلکا به سبب آنکه با استخوان خورده می شود)

7- مصرف روغن های نباتی غیراشباع مانند آفتاب گردان ، ذرت ، زیتون ( کمتر از 30 درصد کالری)

8- استفاده ازآب میوه ها به جای نوشابه های کولا دار، قهوه، چای و ... .( وجود ویتامینC آب میوه ها سبب افزایش جذب کلسیم می شود).

همان طور که مطرح شد با تنظیم رژیم های غذایی متعادل، متنوع و کافی میتوان با مواد مغذی از بروز عوارض ناشی از پوکی استخوان پیشگیری کرد. با این وجود گزارش شده است که، 10 درصد سالمندان با مصرف مکمل های کلسیمی روزانه بیش از 2 گرم کلسیم دریافت می کنند. البته این مصرف زیاد درمورد سایر مکمل های موثر دراین بیماری، مانند ویتامینD و ویتامینC نیز مشاهده می شود. از اینرو پیدایش عوارضی مانند بروز سنگ های کلیوی ، آهکی شدن بافت های نرم، سندرم شیر- قلیایی (Milk-Alkalin Syndrome )، استفراغ ، تهوع ، سرگیجه ونفخ و ... می تواند از مصرف ناآگاهانه وبی رویه این مکمل ها باشد. حال چرا برای سالمندانی که بیماری های گوارشی ، عدم تحمل لا کتوز، اختلالا ت دندانی و... ندارند ، به جای آن که یک رژیم غذایی مناسب طرح ریزی کنیم، از همان ابتدا به سراغ مصرف مکمل ها می رویم ؟!

آلزایمر

امروزه بیشتر توجه بر روی تغییرات غیر طبیعی مغزی متمرکز شده است . 50 درصد از افراد بالای 65 سال و 20 درصد ازافراد بالای 80 سال در آمریکا، تحت تاثیر بیماری آلزایمر قرار دارند. تشخیص آن نیز بستگی به عوارض ناشی از آن دارد . به تازگی کشف شده است یک ژن انسانی بخشی از لیپوپروتئینی را می سازد که می تواند از بروز آلزایمر پیشگیری کند. پژوهشگران امیدوارند که بتوانند از این یافته های ژنتیکی برای رهایی از این بیماری استفاده کنند. بیشتر افراد درباره ارتباط بین آلومینیوم و پیشرفت بیماری آلزایمر مطالبی را شنیده اند. غلظت آلومینیوم مغز دراین بیماری بیش از حد طبیعی است ( 10 تا 30 برابر طبیعی )، ولی آلومینیوم مو و خون طبیعی است . این مطلب نشان می دهد که تجمع آلومینیوم به واسطه ماده ای درمغز ایجاد شده است ، نه این که کل آلومینیوم بدن بالا برود. بنابراین بالا رفتن آلومینیوم درمغز می تواند درنتیجه بیماری حاصل شده باشد، نه آن که علت بیماری باشد. فراموشی وافسردگی که در این بیماری به وجود می آید ، ممکن است به دریافت کم مواد مغذی منجرشود. از این رو برای جلوگیری از فراموش کردن یک وعده غذایی ، بهتر است زمان وعده های غذایی به افراد یاد آوری شود. کمبودهای درازمدت مواد مغذی ممکن است با کاهش حافظه همراه باشد. به عنوان مثال توانایی نورون ها ( سلول های مغزی ) برای سنتز برخی از نوروترانسمیترها کاهش می یابد. نوروترانسمیتر سروتونین ازآمینواسید تریپتوفان سنتز می شود وبرای عملکرد صحیح آنزیم هایی که در سنتز نوروترانسمیترها نقش دارند، ویتامین ها و املاح  معدنی مورد نیاز هستند .

کمبود شدید ویتامین هایB12 ,B6 ,B1 ،Cو  فولات به توانایی  مغزی و حافظه آسیب می رساند. املاحی مانند آهن و روی نیز به عملکرد صحیح مغز کمک می کنند، بنابراین در نظر گرفتن این مواد مغذی در رژیم غذایی سالمندان ضروری به نظر می رسد.

چاقی در دوران پیری

پژوهش ها نشان می دهد که داشتن فعالیت بدنی دردوران سالمندی ، نه تنها می تواند از تحلیل ماهیچه ها واستخوان ها بکاهد ، بلکه در پیشگیری از افزایش وزن نیز سودمند است . چرا که این افزایش وزن زمینه ساز بسیاری از بیماری ها است. برنامه ورزشی زیر برای حفظ سلامت وپیشگیری از چاقی پیشنهاد می شود:

- 60 دقیقه فعالیت بدنی : باغبانی ، پیاده روی ، بالا رفتن از پله، حرکت های ساده درهر روز که   میتواند 5 دقیقه درهر بار ودرمجموع 12 بار در هر روز باشد.

- 3 روز درهفته : 30تا 45 دقیقه فعالیت بدنی مانند شنا و راه رفتن سریع.

سالمندی بهنجار

افزایش میزان تولد کودکان و کاهش مرگ و میر انسان ها به علت بهبود وضعیت بهداشتی در چند دهه اخیر سبب افزایش تعداد سالمندان شده است. به دنبال افزایش جمعیت سالمندان، روان پزشکان به اهمیت توجه به بهداشت روانی آنان و فراهم آوردن امکانات لازم برای ارائه خدمات ویژه در این زمینه بیشتر پی برده اند. در حال حاضر در کل جهان حدود 410 میلیون نفر بالای 65 سال وجود دارد که پیش بینی می شود تا 40 سال آینده این جمعیت دو برابر شود.

سالمندی و پیر شدن پدیده ای شگفت آور است، آنچنان شگفت آور که اغلب نمی توانیم باور کنیم روزی به سراغ ما خواهد آمد؛ چرا که تحولات دوران جوانی به سالمندی آنچنان تدریجی است که هیچ گاه این تحولات قابل حس نیست به طوری که سالمندی از دید اطرافیان واضح تر از آن چیزی است که به نظر خود شخص می آید.

اصطلاحاتی مثل سالمند، سالخورده، پیر، مسن، کهنسال و نظایر آن درباره کسانی به کار می رود که 65 سال بیشتر از سن آنها گذشته باشد، ولی مرزبندی سنین سالمندی بیشتر براساس قرارداد شکل گرفته است و به طور کل سالمندی یک امر نسبی است.

برای بسیاری از افراد ، بازنشستگی زمانی برای رهایی از مسئولیت ها و تعهدات شغلی قبلی و پیگیری زمان تفریح و استراحت و آرامش جسمی و روانی است. برای عده ای دیگر بخصوص اگر بازنشستگی با مشکلات اقتصادی و از میان رفتن اعتماد به نفس همراه شود، زمان استرس است و می تواند همراه با علایم روان پزشکی باشد.

در واقع سالمندی فرآیندی است که در سه بُعد فیزیولوژیک، روان شناختی و اجتماعی شخص را به سمت پیری می برد، تغییرات ایجاد شده در این سه بُعد با سرعت های متفاوتی ایجاد می شود. اگر فردی علی رغم این که از نظر فیزیولوژیک پیر شده است، خودش را از نظر ذهنی جوان بداند، پدیده غیرمعمولی نیست یا برعکس اگر کسی با چهره جوان همانند پیرها عمل کند نیز غیرمعمول نمی نماید؛ بنابراین جای شگفتی نیست که این پدیده در برخی افراد زودتر از موعد معمولی و در برخی دیرتر به ظهور رسد. پس سالمندی پدیده ای زیستی و طبیعی از رشد انسانی است که به صورت عمومی و بسیار تدریجی تمام موجودات زنده را در بر می گیرد. تمام اعضا و جوارح ما با هم َروَندِ مسن شدن را طی می کنند. شکوه از سنگینی گوش، شکایت از تاری دید، گله از درد مفاصل و ده ها رنج و فریاد دیگر همه حکایت از هماهنگی میان اعضا و مجموعه ساختاری انسان دارد. پس به طور کلی سالمندی نوعی تغییر و سر فرود آوردن مقابل سیر طبیعی و سنت الهی به صورتی هماهنگ است.

متأسفانه در بسیاری از جوامع، سالمندی را مترادف با بیماری تلقی می کنند در حالی که سالمندی بیماری نیست بلکه فرآیندی طبیعی است که کسی نمی تواند از آن جلوگیری کند. هیچ دلیلی برای نگرانی از این پدیده وجود ندارد، به طوری که با مراقبت مناسب می توان از عمر طولانی لذت برد و پیری سالم و شادی آوری داشت و از هجوم بیماری و ضعف در امان ماند.

درباره درازی عمر (LONGEVITY) باید گفت که بهترین شاخص آن، شاخص خانوادگی است. تقریباً نیمی از افراد بالای 80 سال، پدران بالای 80 سال داشته اند. این عامل تحت کنترل انسان نیست، ولی یک سری عوامل پیش بینی کننده در طول عمر وجود دارد که در کنترل انسان است.از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

معاینات طبی منظم، عدم مصرف کافئین و الکل، رضایت شغلی، احساس و تصور خود در نقش نوع دوستانه مفید از نظر اجتماعی مثل همسر، مشاور، والد و غیره، رژیم غذایی مناسب  ، و ورزش . در کشورهای صنعتی و پیشرفته مقام سالمندان  به ارزش آنها برای اجتماع وابسته است، بنابراین به علت افت کارایی آنها قدر و منزلت آنها نیز کاهش می یابد؛ ولی در جوامعی مثل جامعه ما به سبب اعتقادات فرهنگی و مذهبی مردم و بافت خانوادگی حاکم، سالمندان مورد احترام قرار می گیرند و از اعتبار بالایی برخوردارند.

سن پیری همراه است با تغییر شکل و در بیشتر اوقات از دست دادن نقش اجتماعی قبلی. در بسیاری از افراد سالمند تعداد نقش های موجود در دوره های قبلی از نظر شغلی، خانوادگی و اجتماعی با افزایش سن رو به کاهش می گذارد، پس افراد سالمند سالم فعالیت های اجتماعی خود را با مطابقت دادن با محدودیت های دوره سالمندی تا حد زیادی حفظ می کنند.

گاهی عوامل مداخله گر مثل بیماری جسمی، روانی، مشکلات اقتصادی، مرگ دوستان و عوامل استرس زای دیگر مانع از ادامه تعامل اجتماعی می شود و این چرخه معیوب ادامه می یابد.

به طور کلی حفظ تماس با افراد و فعالیت اجتماعی برای سلامت جسمی و روانی حایز اهمیت است؛ حتی تماس با افراد جوان می تواند احساس سودمندی و افزایش احترام به نفس را در سالمندان به وجود آورد، چرا که سالمندان در طول زندگی خود ارزش های اجتماعی و فرهنگی را به نسل بعدی منتقل کرده اند و هم اکنون می توانند حاصل تلاش یک عمر خود را در ارتباط با آنها بیابند.

عزلت نشینی علاج درد پیری نیست. درست است که یک سالمند نمی تواند مثل یک جوان تحرک و جنب و جوش داشته باشد، ولی با پذیرفتن ناتوانایی های طبیعی خود و به کاربردن توانمندی های موجود، می تواند غبار افسردگی را از چهره اش پاک کند .

امروزه نقش رویدادهای مهم زندگی و عوامل استرس زای محیطی و اجتماعی در شکل گیری بیماری های روانی و عود آنها به اثبات رسیده است. بعضی رویدادهای مهم زندگی مثل بازنشستگی، مسائل اقتصادی و مرگ همسر در سالمندان از اهمیت بیشتری برخوردار است و می تواند مستقیماً روی بهداشت روانی آنها تأثیر بگذارد.

برای بسیاری از افراد ، بازنشستگی زمانی برای رهایی از مسئولیت ها و تعهدات شغلی قبلی و پیگیری زمان تفریح و استراحت و آرامش جسمی و روانی است. برای عده ای دیگر بخصوص اگر بازنشستگی با مشکلات اقتصادی و از میان رفتن اعتماد به نفس همراه شود، زمان استرس است و می تواند همراه با علایم روان پزشکی باشد.

جنبه اقتصادی بازنشستگی هم برای خود سالمند و هم برای جامعه او از اهمیت فوق العاده ای آنها داشته باشد. در بسیاری از سالمندان فقیر، نگرانی در خصوص پول و چگونگی گذراندن زندگی خود به یک اشتغال ذهنی دایم بدل می شود که با کسب لذت آنها در زندگی تداخل دارد، این نقصان در بنیه مالی ، از یک طرف مراقبت جسمی مناسب و درمان اختلالات جسمی را با مشکل روبه رو می کند و از طرف دیگر با ایجاد استرس های ذهنی و از میان بردن یا تضیف اعتماد به نفس چرخه معبوب خطرناکی از مسائل روانی را به وجود می آورد.

بازنشستگی اگر به دلخواه و قابل پیش بینی باشد می تواند توأم با لذت، و افزایش اعتماد به نفس شود. در هر حال باید به این نکته توجه داشت که یک فرد سالمند بازنشسته در گذشته فردی مفید و فعال برای جامعه بوده و دین خود را ادا کرده است. از این نظر بهتر است با او به عنوان یک عضو ارشد در اجتماع برخورد کرد که منبعی از تجارب سال های کاری است و می تواند بازوی مشاوره ای خوبی برای شاغلان جوان باشد نه این که با او به عنوان فردی غیر مفید و از کار افتاده و خدای نکرده سربار جامعه رفتار کرد. خیلی از اوقات با اشتغال مجدد این افراد در کارهای سبک تر و به صورت نیمه وقت می توان اعتماد به نفس درهم شکسته سالمندان بازنشسته را ترمیم کرد و آنها را از تنهایی در آورد.

عزلت نشینی علاج درد پیری نیست. درست است که یک سالمند نمی تواند مثل یک جوان تحرک و جنب و جوش داشته باشد، ولی با پذیرفتن ناتوانایی های طبیعی خود و به کاربردن توانمندی های موجود، می تواند غبار افسردگی را از چهره اش پاک کند.

برای رهایی از عوارضی چون تنهایی، افسردگی و ... در سالمندان بازنشسته توصیه می شود علاوه بر تماس بیشتر با اعضای خانواده، ساعات تنهایی و بیکاری روزانه را با شرکت در اجتماعات مخصوص سالمندان پر کنند. در این اجتماعات نه تنها ساعات بیکاری فرد سالمند پر می شود؛ بلکه احساس مفید بودن به وجود می آید و این باعث بالا بردن و بالا نگهداشتن قدر و منزلت سالمند می شود.

به نظر می رسد در کشور ما نیز با توجه به رشد سریع جمعیت سالمندی و درگیری شغلی خانواده های جوان تر ، نیاز به تشکیل باشگاه های مخصوص سالمندان که در آن اجتماع کنند بیشتر احساس می شود تا علاوه بر تجمع در محیط های عمومی مثل پارک، محلی اختصاصی برای خود داشته باشند که علاوه بر دیدار یکدیگر و احساس مشترک در توانمندی ها و ناتوانایی های طبیعی توأم با افزایش سن، به فعالیت های متناسب با آن توانایی ها و ناتوانایی ها بپردازند.

برای این منظور شناخت اعضای خانواده و در کل اجتماع از محدودیت ها و توانمندی های سالمندان ضروری به نظر می رسد تا علاوه بر درک این گنجینه های گرانبها و برخورد مناسب، از تجارب سال های پربار زندگی آنها بیشتر بهره برد.