عفونت ادراری در کودکان

عفونت اداری می تواند هر یک از قسمت های دستگاه ادراری را درگیر کند. این قسمت ها عبارت اند از: کلیه ها، مثانه و مجرای ادراری ( مجرای ادراری، لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج هدایت می کند) . در اغلب موارد بخش عفونی ، پوشش مخاطی مثانه است. به این بیماری سیستیت اطلاق می شود. ابتلا به عفونت ادراری در دخترها بیشتر از پسرها دیده می شود زیرا مجرای ادراری در دختران کوتاهتر بوده و احتمال انتقال عفونت به مثانه بیشتر است. بندرت یک اختلال ساختمانی در دستگاه ادراری سبب بروز عفونت ادراری می شود. شایع ترین علامت عفونت ادراری، درد هنگام دفع ادرار و بروز تکرر ادرار است. عفونت ادراری را همیشه باید جدی تلقی کرد.

علائم احتمالی:

- درد یا سوزش هنگام دفع ادرار،

- تکرر ادرار که گاه می تواند سبب شب ادراری در کودکانی شود که قبلاً کنترل ادرار در شب را پیدا کرده اند،

- تب،

- بوی تند ادرار و کدرشدن رنگ آن،

- درد در قسمت پایین شکم،

- درد پایین کمر (درصورت عفونت قسمت های فوقانی سیستم ادراری و کلیه ها).

نخستین اقداماتی که شما می توانید انجام دهید:

1- اگر کودک از درد هنگام ادرار شکایت دارد نخست درجه حرارت بدن او را برای اطمینان از وجود تب کنترل کنید؛

2- بو و رنگ ادرار را بررسی کنید؛

3- برای افزایش حجم ادرار و کمک به کار کلیه ها مایعات فراوان به کودک بدهید؛

4- در صورت وجود درد در پشت و کمر، از یک کیسه آب گرم استفاده کنید؛

5- در صورت وجود درد در هنگام ادرار کردن حتماً با پزشک مشورت کنید.

اقداماتی که پزشک انجام می دهد:

- پزشک نخست کودک را به دقت معاینه کرده و برای تشخیص قطعی عفونت و نوع عامل میکروبی یک آزمایش در خواست می کند و در صورت تشخیص عفونت از یک دوره درمان آنتی بیوتیک مناسب استفاده می کند؛

- ممکن است لازم باشد پس از اولین حمله تشخیص داده شده عفونت ، آزمایش های اختصاصی تر (مثل عکس و اسکن از کلیه ها) انجام شود؛

- در صورت عود مجدد عفونت ممکن است لازم باشد کودک را برای بررسی اختلالات ساختمانی دستگاه ادراری به یک متخصص اطفال ارجاع داد.

اقداماتی که شما می توانید برای کمک به کودک انجام دهید:

به کودک یاد بدهید که حتماً بعد از استفاده از دستشویی ، محل خروج ادرار را به طور صحیح با آب بشوید ( از جلو به عقب )

با فرزند تب دار خود چه کنیم (قسمت اول)

باید توجه‌ داشت‌ که‌ تب‌ به‌ خودی‌ خود صدمه‌ ای‌ به‌ کودک‌ نمی‌ رساند و در واقع‌ یکی‌ از راه های‌ مقابله‌ با عفونت‌ است.

دمای‌ عادی‌ بدن‌

می ‌دانیم‌ که‌ 37 درجه‌ سانتیگراد، دمای‌ بدن‌ در حالت‌ عادی‌ است. اما به‌ تازگی‌ مشخص‌ شده‌ که‌ در افراد بالغ‌ با وضعیت‌ جسمانی‌ سالم، در ساعات‌ مختلف‌ شبانه‌ روز، این‌ دما می‌تواند در فاصلهِ بین‌ 5/35 تا 2/38 درجه‌ سانتیگراد تغییر کند.

در کودکان، بخصوص‌ کودکانی‌ که‌ نسبت‌ به‌ تغییرات‌ دمای‌ هوا حساسند، دمای‌ بدن‌ با نوسان‌ بیشتری‌ روبروست. فعالیت‌ شدید کودکان‌ می‌ تواند دمای‌ بدن‌ آنها را یک‌ تا دو درجه‌ افزایش‌ دهد. به‌ علاوه‌ کودکان‌ و نوزادانی‌ که‌ در هوای‌ گرم‌ در چند لایه‌ لباس‌ و پتو پیچیده‌ می‌ شوند، ممکن‌ است‌ تب‌دار به‌ نظر برسند.

به‌ طور معمول‌ دمای‌ بدن‌ بیش‌ از 8/37 درجه‌ سانتیگراد در نوزادان‌ کمتر از دو ماه، و دمای‌ بیش‌ از 3/38 درجه‌ سانتیگراد در کودکان، غیرعادی‌ محسوب‌ می‌ شود.

چگونگی‌ اندازه‌گیری‌ دمای‌ بدن‌

دماسنج های‌ قدیمی‌ جیوه‌ای‌ وسایل‌ چندان‌ مناسبی‌ برای‌ اندازه‌ گیری‌ دمای‌ بدن‌ نیستند. درعین‌ حال، نوارهای‌ سنجش‌ تب‌  که‌ اغلب‌ بر روی‌ پیشانی‌ کودک‌ قرار داده‌ می ‌شود، نیز خیلی‌ دقیق‌ نیستند. یکی‌ از روش های‌ مناسب‌ اندازه‌ گیری‌ دمای‌ بدن‌ کودکان، گذاشتن‌ دماسنج‌ در زیر بغل‌ آنهاست. البته‌ بلافاصله‌ پس‌ از حمام‌ این‌ کار را انجام‌ ندهید، چون‌ پوست‌ تحت‌ تأثیر آب‌ گرم‌ و یا رطوبت‌ خود می ‌تواند بر درجه‌ حرارت‌ بدن‌ تأثیر بگذارد. برای‌ کودکان‌ بالای‌ پنج‌ سال‌ می ‌توانید دماسنج‌ را زیر زبان‌ آنها قرار دهید.

تب و تشنج در کودکان

تشنج ناشی از تب، نوعی از تشنج است که با تب های بالاتر از 39 درجه سانتیگراد در ارتباط است. تب نیز به علت وجود یک کانون عفونی در بخشی بجز از مغز است. تشنج ناشی از تب اغلب در کودکان شش ماهه تا پنج ساله اتفاق می افتد و علیرغم وحشتناک بودن، اغلب اوقات چندان جدی و خطرناک نیست.

این تشنج معمولاً با افزایش ناگهانی درجه حرارت بدن شروع می شود و اغلب در آغاز ، یک بیماری تب دار دیده می شود و معمولاً در ارتباط با عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مثل سرماخوردگی است. کوکان نسبت به تشنج بسیار مستعد هستند زیرا سیستم مغزی و عصبی آنها هنوز بالغ و کامل نشده است. تشنج ناشی از تب به صورت تونیک – کلونیک و ژنرالیزه است.

نخستین مرحله تشنج معمولاً در حدود نیم دقیقه طول می کشد و علائم آن عبارت اند از:

- کاهش هوشیاری؛

- سفتی بدن و اندام؛

- قطع تنفس برای حدود 30 ثانیه، بعد از این زمان وقتی تنفس مجدداً شروع می شود ممکن است بسیار سطحی باشد؛

- دفع ناخودآگاه ا

درار یا مدفوع ؛

مرحله دوم اغلب کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

در مرحله دوم کودک هنوز بیهوش است و این علائم دیده می شوند:

- پرش اندام ها یا صورت

- برگشت چشم ها به بالا

پس از اتمام فاز دوم، کودک به هوش می آید و سپس ممکن است برای یک تا دو ساعت به خواب رود. هنگام بیدارشدن ممکن است گیج، خواب آلود و تحریک پذیر باشد.

آیا مشورت با پزشک لازم است؟

اگر کودک شما تشنج کرده و یا درجه حرارت بدن وی بالای 39 درجه است سریعاً با پزشک تماس بگیرید.

نخستین اقداماتی که شما می توانید انجام دهید:

- اگر درجه حرارت بدن کودک شما بالاست سعی کنید به کمک یک اسفنج مرطوب وی را خنک کنید. همچنین می توانید از شربت استامینوفن استفاده کنید؛ با پایین آمدن درجه حرارت بدن ، از بروز تشنج پیشگیری می شود، اگر کودک مبتلا به تشنج شد، او را به یک سمت خوابانده و یک بازوی او را زیر سرش قرار دهید؛

- حتی در صورت بروز تشنج باز هم سعی کنید درجه حرارت بدن کودک را پایین بیاورید تا از تشنج مجدد جلوگیری کنید.

- با پزشک مشورت کنید.

اقداماتی که پزشک انجام می دهد:

- پزشک نخست کودک را به دقت معاینه می کند تا مطمئن شود که علائم مننژیت یا عفونت دیگری وجود دارد یا خیر.

- برای یافتن علت تب ، نمونه گیری از حلق، آزمایش خون و ادرار و گرفتن مایع نخاع لازم است

- پزشک توصیه های لازم برای مقابله با حملات بعدی احتمالی تشنج را می کند. همچنین برای کم کردن طول مدت تنشج های احتمالی بعدی "دیازپام" تجویز می شود تا در صورت لزوم از طریق مقعد کودک مصرف شود.

پیش آگهی

در حدود یک سوم کودکانی که یک حمله تشنج به دنبال تب داشته اند، ظرف شش ماه آینده مبتلا به یک حمله مجدد می شوند. اکثریت کودکانی که تشنج به دنبال تب داشته اند، در درازمدت هیچ مشکلی پیدا نمی کنند و تعداد اندکی ممکن است در آینده مبتلا به صرع شوند.

صرع (epilepsy)

حملات تشنجی مکرر که صرع نامیده می شود، از هر 200 کودک در یک نفر اتفاق می افتد. در طی یک حمله صرع امواج مغزی، مختل و نامنظم می شوند. در نتیجه اختلال هوشیاری و گاه حرکات کنترل نشده رخ می دهد. به غیر از صرع علل متعدد دیگری نیز برای تشنج وجود دارد که یکی از آنها تب بالاست. یک تشنج واحد و منفرد علامت ابتلاء به صرع نیست.

گاه علت صرع وجود یک اختلال ساختمانی در مغز است اما در اغلب موارد هیچ علت خاصی یافت نمی شود. در برخی از کودکان مبتلا، حملات تشنجی به دنبال یک محرک حسی مثل نورهای درخشان و شدید بروز می کنند و در برخی دیگر هیچ عامل شروع کننده ای وجود ندارد.

علائم:

انواع مختلفی از تشنج های صرعی تاکنون شناخته و تعریف شده است. در بچه ها تشنج های تونیک – کلونیک شایعتر است، بیشتر از سه چهارم کودکان مبتلا به صرع ، از این نوع تشنج رنج می برند، صرع کوچک یا ابسانس دومین نوع شایع صرع ( epilepsy) در کودکان است.

علائم عمده این دو نوع صرع به ترتیب زیر هستند:

تشنج تونیک – کلونیک:

- تحریک پذیری یا رفتارهای غیرعادی به مدت چند دقیقه پیش از بروز تشنج.

- اسپاسم و انقباض عضلات که 30 ثانیه طول می کشد و کودک در طی آن بیهوش شده و به زمین می افتد و تنفس نامنظم می شود.

- حرکات پرشی اندام ها یا صورت که می تواند از 20 ثانیه تا چند ساعت طول بکشد. در این مرحله ممکن است کودک زبانش را گاز بگیرد و کنترل مثانه یا روده را از دست بدهد.

- پس از آنکه تشنج متوقف شد، ممکن است کودک تا چند دقیقه و به ندرت تا ده دقیقه بیهوش باقی بماند.

- بعد از بازگشت هوشیاری کودک معمولاً گیج است و سردرد دارد و ممکن است به خواب رود.

تشنج ابسانس:

در طی این نوع حمله تشنجی کودک برای 10 تا 15 ثانیه هوشیاری خود را از دست می دهد و به فضا خیره می شود و فعالیت های معمول وی متوقف می شود اما به زمین نمی افتد.

- پس از بازگشت هوشیاری ، کودک چیزی از حمله خود به یاد نمی آورد.

فرمی از اپی لپسی است که کمتر شایع است. صرع نسبی خوش خیم که سبب حرکات پرشی در یک سمت از صورت یا یک اندام می شود. همچنین هوشیاری نیز ممکن است مختل شود. در اغلب موارد کودک مبتلا به یک نوع صرع است ، با این حال برخی کودکان مبتلا به انواع پیچیده تر اپی لپسی هستند که ترکیبی از دو یا چند نوع مختلف است.

اقداماتی که شما می توانید انجام دهید:

- اگر کودک دچار یک تشنج تونیک – کلونیک شده او را به یک سمت بخوابانید و سرش را همسطح یا پایینتر از بدنش قرار دهید. هرگز چیزی را با فشار میان دندانهایش قرار ندهید تا از گاز گرفتن زبانش جلوگیری کنید

- در مورد سایر انواع تشنج کودک را در یک محل آرام بنشانده و صبر کنید تا تشنج کاملاً برطرف شود و کودک هوشیار شود.

سپس به آرامی با او صحبت کنید و به او آرامش خاطر بدهید. از زدن یا تکان دادن کودک برای متوقف کردن تشنج خودداری کنید.

اگر کودک تاکنون یک تشنج تونیک – کلونیک نداشته و نخستین باری است که به این نوع حمله دچار می شود، به سرعت کودک را به نزدیکترین بیمارستان برسانید. همچنین اگر اختلال هوشیاری کودک بیشتر از ده دقیقه طول بکشد باید کودک را هر چه سریعتر به بیمارستان برسانید. هر چند سایر انواع حملات چندان جدی نیستند، با این حال حتماً با پزشک مشورت کنید و او را در جریان حملات بعدی قرار دهید.

اقداماتی که پزشک انجام می دهد:

1- پزشک نخست از شما سؤالاتی در مورد رفتارها و علائم کودک [ قبل، در طی و بعد از حمله تشنج ] می پرسد. برای مشخص کردن عوامل محرک احتمالی، ممکن است از شما خواسته شود تا دقیقاً نوع فعالیت کودک را هنگام بروز حمله مشخص کنید؛

2- یک نوار مغزی الکتروآنسفالوگرام از کودک گرفته می شود تا به تشخیص نوع صرع کمک کند؛

3- انجام mri مغزی ممکن است برای تشخیص ناهنجاری های ساختمانی مغز لازم باشد؛

4- انجام آزمایش خون ضروری است.

درمان:

کودکان مبتلا به صرع ، نیاز به مصرف منظم داروی ضد تشنج دارند. این داروها معمولاً به مدت دو تا چهار سال بعد از آخرین حمله تشنج ادامه می یابند و سپس می توان به تدریج ظرف چند ماه آنها را قطع کرد. اگر حملات صرع با دارو کنترل نشوند و همچنین mri یک ضایعه مغزی را نشان دهد، ممکن است جراحی (خیلی به ندرت) مورد بررسی قرار بگیرد.

پیش آگهی:

پیش آگهی صرع بسته به نوع آن متفاوت است. بیشتر از سه چهارم کودکان به مبتلا به صرع "تونیک – کلونیک" که به مدت دو سال حمله ای نداشته اند، عود نخواهند داشت. اغلب کودکان مبتلا به صرع نسبی خوش خیم، خود به خود خوب می شوند و بعد از بلوغ احتیاج به مصرف دارو ندارند. پیش آگهی صرع کوچک ( ابسانس) مبهم و نامعلوم است . اغلب کودکان، حتی کودکانی که مشکلشان حل نشده، هیچ ناتوانی و معلولیتی از نظر ذهنی پیدا نمی کنند و می توانند به مدارس معمولی بروند و در اغلب فعالیت های ورزشی شرکت کنند.

تب نوزاد مهم است

بسیاری از افراد، تب نوزاد را در روزهای نخستین امری طبیعی تلقی می‌کنند، اما واقعیت چیز دیگری است.

به عنوان یک اصل این نکته را از یاد نبرید که هر نوع افزایش یا کاهش درجه ی بدن نوزاد بسیار مهم است و نباید از کنار آن به راحتی گذشت. از همه مهم‌تر، هر نوع تب را در نوزاد خودسرانه درمان نکنید.

اگر نوزاد تب دارد، باید در تمامی بدن وی به دنبال عفونت گشت. به همین دلیل پزشکان در هر نوع تبی، از خون، ادرار، ترشحات بند ناف و ... نوزاد نمونه می‌گیرند و به آزمایشگاه می‌فرستند.

بستری شدن نوزاد در بیمارستان در این شرایط ،امری بسیار حیاتی است، زیرا اگر نوزاد عفونت خونی داشته باشد، در کوتاه‌ترین زمان وی را از پا درمی‌آورد.

در بسیاری از موارد، ذات‌الریه علت تب نوزاد است که در این مواقع، نوزاد علاوه بر تب دچار علائم دیگری است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تنفس‌های صدادار و تند، تو کشیده شدن عضلات بین دنده‌ای، منقبض شدن عضلات گردنی و خس خس سینه اشاره کرد.

اگرچه بیش از نیمی از نوزادان در بدو تولد کاهش دما را تجربه می‌کنند، اما تکرار این موضوع در روزهای پس از تولد خطرناک است.

نوزادان در مقایسه با بالغین به راحتی حرارت بدن خود را از دست می‌دهند. علت این امر بزرگ‌تر بودن سر نوزاد در مقایسه با کل بدن و همچنین کم بودن چربی زیر پوست او و بیشتر بودن سطح بدن است.

75 درصد حرارت بدن نوزاد از طریق سر اتلاف می‌شود. از این رو دمای اتاق نوزاد حتما باید مورد توجه قرار گیرد و بین 18 تا 20 درجه سانتی‌گراد تنظیم شود.

یکی از علل مهم مرگ نوزادان، کاهش دمای بدن است که "هیپوترمی" گفته می‌شود.

اگرچه بیش از 50 درصد نوزادان در بدو تولد کاهش دما را تجربه می‌کنند، اما تکرار این موضوع در روزهای پس از تولد خطرناک است.

هیپوترمی موجب افزایش سوخت و ساز در بدن نوزاد می‌شود و نیاز به اکسیژن را بیشتر می‌کند و این مساله موجب تنگی نفس در نوزاد می‌شود.

از طرفی عوارض این کاهش دمای بدن، خود را به صورت بی‌حالی، سردی پوست، اجتناب از شیر خوردن، کاهش تحرک و افزایش خطر عفونت نشان می‌دهد.

از طرفی بالا بودن دمای بدن نوزاد بالاتر از 39 درجه که تب تلقی می‌شود، از علائم عفونت است و چنانچه با بیقراری یا خوب شیر نخوردن و بی حالی نوزاد همراه باشد، از نشانه‌های بسیار خطرناک است.

اوتیسم - Autism-

نشانه‌های اوتیسم در کودکان 1 و 2 ساله

اوتیسم یک اختلال مغزی است که توانایی فرد را برای برقراری ارتباط کاهش می دهد. این بیماری در کودکان ظاهر می شود و می تواند خفیف یا شدید باشد.

برخی از بیماران می توانند از پس این بیماری برآیند، برخی در حرکت کردن دچار مشکل هستند و برخی دیگر در حرف زدن مشکل دارند.

علت اوتیسم

محققان علت دقیق بروز این بیماری را نمی دانند. اما به نظر می رسد که ژن ها نقش اصلی را دارند.

محققان در حال آزمایش هستند که ببینند مواد شیمیایی موجود در محیط زیست و یا عفونت های قبل از تولد باعث این بیماری می شود یا نه.

در هنگام بارداری اگر از قرص های والپوریک اسید و یا تالیدوماید استفاده کنید، احتمال اینکه نوزاد شما مبتلا به اوتیسم شود زیاد است.

علائم

قبل از 3 سالگی، می توان نشانه های اوتیسم را در کودک دید.

برخی از نوزادان مبتلا به اوتیسم تا 18 الی 24 ماهگی رشد طبیعی دارند و سپس از رشد باز می ایستند و توانایی های خود را از دست می دهد.

علائم اوتیسم شامل:

- حرکات تکراری بدن (تکان خوردن و یا چرخش)

- اجتناب از تماس جسمی

- تاخیر در یادگیری زبان

- تکرار کلمات یا عبارت

- ناراحت شدن از تغییرات جزئی 

البته این علائم در کودکان معمولی هم ممکن است دیده شوند.

کودکان نوپایی که دچار اوتیسم هستند، دارای دست و یا مغز غیرعادی هستند که به علت مشکلات در رشد مغز اتفاق می افتد

علائم هشداردهنده در سال اول

- با صدای مادر، سر خود را برنمی گرداند.

- به اسم خود واکنش نشان نمی دهد.

- به چشم افراد نگاه نمی کند.

- اصلا حرف نمی زند، حتی کلمات نامشخص را.

- لبخند نمی زند و هیچ عکس العملی از رفتارهای اجتماعی ندارد.

نوزادانی که اوتیسم هم ندارند، ممکن است این علائم را داشته باشند؛ لذا لازم است با متوجه شدن این علائم به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید.

علائم هشداردهنده در سال دوم

علائم اوتیسم در این سال، واضح تر می گردند. کودکان سالم در این سن، اولین کلمات را بر زبان می آورند و چیزهایی را که می خواهند، با اشاره نشان می دهند. اما کودک مبتلا به اوتیسم از این توانایی ها دور می ماند.

به طور کلی علائم کودکان دو ساله اوتیسمی عبارت است از:

- در 16 ماهگی، هیچ کلمه ای را بیان نمی کند.

- در 18 ماهگی، تظاهر به بازی کردن نمی کند.

- در 2 سالگی، هیچ عبارت دو کلمه ای را بیان نمی کند.

- مهارت های گفتاری را از دست می دهد.

- عدم علاقه به طور مثال: هنگامی که بزرگسالان اشاره به پرنده ای در هوا می کنند، هیچ علاقه ای را نشان نمی دهد.

علائم و نشانه های جسمی

- مشکلات هضمی

- یبوست

- مشکلات در خوابیدن

- ناهماهنگی عضلات بزرگی که برای دویدن و یا بالا رفتن مورد نیاز است.

- ناهماهنگی در عضلات کوچکتر

- در حدود یک سوم این افراد، دچار تشنج نیز می شوند.

تصویر کناری نماد بیماری اوتیسم است که روبانی با شکل پازل می باشد.

اثر اوتیسم بر مغز

اوتیسم بر قسمتی از مغز اثر می گذارد که احساسات، روابط و حرکات بدن را کنترل می کند.

کودکان نوپایی که دچار اوتیسم هستند، دارای دست و یا مغز غیرعادی هستند که به علت مشکلات در رشد مغز اتفاق می افتد.

ژن های غیرطبیعی که از خانواده به ارث می برند، باعث عملکرد ضعیف در برخی قسمت های مغز می شود.

محققان امیدوارند راهی برای تشخیص این بیماری از طریق اسکن مغز پیدا کنند.

غربالگری اولیه اوتیسم

بیماری اوتیسم در بسیاری از کودکان تا قبل از مدرسه رفتن و یا رفتن به مهدکودک، تشخیص داده نمی شود. در نتیجه درمان های مورد نیاز در سال های اولیه زندگی را از دست می دهند.

به همین خاطر، همه نوزادان 9 ماهه را باید غربالگری کرد.

لازم است در 18 ماهگی و 24 ماهگی، برشی های مربوط به اوتیسم انجام شود، مخصوصا در کودکانی که خانواده شان دارای سابقه اوتیسم هستند و یا رفتارهای خطرناک دارند.

الگوی خواب نوزاد چگونه است؟

خواب یا کمبود آن یکی از مهمترین و بحث‌ برانگیزترین جنبه‌های مراقبت از کودک است. کسانی ‌که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند، به‌ خوبی از اهمیت آن در چند هفته یا ماه اول آگاه هستند.

کیفیت و کمیت خواب نوزادان بر سلامت همه افراد خانه تاثیر می‌گذارد. همین جاست که تفاوت یک پدر ‌و‌ مادر سرزنده و هوشیار از پدر و مادر بی‌حوصله و خسته مشخص می‌شود.

به طور متوسط نوزادان در حدود 8 تا 9 ساعت در روز و حدود 8 ساعت در شب می خوابند. البته اکثر نوزادان در ابتدا نمی توانند در طول شب به طور پیوسته در حدود 6 تا 8 ساعت بخوابند و معمولاً تا سن سه ماهگی چندین بار در طول شب بیدار می شوند. اغلب نوزادان آن ها هر 3 تا 4 ساعت برای شیر خوردن بیدار می شوند.

کودکان و نوزادان نیز مانند بزرگسالان مراحل مختلف خواب دارند و در هر مرحله، عمق خواب آن ها نیز تغییر می کند. بسته به مرحله خواب، نوزادان می توانند در خواب دست و پا زده و در حرکت باشند و یا آرام و بدون حرکت در جای خود دراز بکشند.

الگوی خواب نوزاد از هنگامی که در شکم مادر است شروع به شکل گیری می کند. در حدود 8 ماهگی، جنین شروع به خواب با حرکت یا خواب آرام می کند.

اگر نوزاد شما خود برای خوردن شیر در طول شب بیدار نمی شود، لازم نیست که او را برای شیر خوردن بیدار کنید، مگر آنکه پزشک او به شما این را توصیه کرده باشد. البته تا هفته پنجم و ششم اجازه ندهید نوزادتان بیش از 5 ساعت بدون شیر بخوابد

برای نوزادان نیز دو نوع خواب وجود دارد:

خواب REM یا حرکت سریع چشم ها :

این مرحله از خواب، خواب سبک است که در این مرحله، نوزاد خواب می بیند و چشم های او با سرعت به جلو و عقب حرکت می کنند. با اینکه نوزادان حدود 16 ساعت در شبانه روز می خوابند، حدوداً نیمی از این زمان، خواب rem می باشد. کودکان بزرگتر و بزرگسالان بسیار کمتر از این زمان می خوابند و تنها چند ساعت را در خواب rem سپری می کنند.

خواب غیر REM:

خواب غیر REM خود به چهار دسته تقسیم می شود:

مرحله اول، چرت زدن: چشم ها بر روی هم می افتند و ممکن است باز و بسته شوند.

مرحله دوم، خواب سبک: نوزاد دست و پایش را حرکت می دهد و ممکن است با صدا از جا پریده و تکان بخورد.

مرحله سوم، خواب سنگین: در این مرحله، نوزاد آرام و بدون حرکت است.

مرحله چهارم، خواب بسیار سنگین: در این مرحله، نوزاد کاملاً آرام و بدون حرکت است و حتی با سر وصدا نیز تکان نمی خورد.

نوزاد در هر بار خوابیدن، ابتدا وارد مرحله اول و سپس مرحله 2 و 3 و 4 می شود. پس آن به مرحله 3 بازگشته و بعد مجدداً وارد مرحله 2 شده و پس از آن وارد خواب rem می گردد. این سیکل ممکن است چندین بار در طول خواب او رخ دهد.

بعضی از نوزادان هنگامی که از مرحله خواب بسیار عمیق، وارد خواب سبک می شوند، ممکن است به طور کامل بیدار شده و در چند ماه اول برایشان مشکل باشد که دوباره به خواب برگردند.

نوزادان معمولاً بلافاصله پس از بیدار شدن، بسیار هوشیار هستند و به اطراف نگاه کرده و متوجه پیرامون خود می باشند. در صورت شنیدن صدا به آن پاسخ نیز می دهند. اما بلافاصله پس از این زمان آرام ولی هوشیار، زمان گریه فرا می رسد که او دست و پای خود را به شدت تکان داده و شروع به گریه می کند. بنابراین اگر بلافاصله پس از بیدار شدن نوزاد به او شیر بدهید می توانید از وارد شدن او به فاز گریه جلوگیری کنید.

کمک به نوزاد برای خوابیدن به تنهایی

بسیاری از نوزدان ممکن است قادر نباشند که الگوی خواب و بیداری خود را تنظیم کنند، به خصوص این که نمی توانند خودشان را بخوابانند. بنابراین بسیار مهم است که شما علایم خواب‌آلودگی نوزاد خود را بدانید و با فراهم کردن محیط امن و مناسب برای او، او را آماده خوابیدن کرده و به او کمک کنید تا خود به تنهایی به خواب برود.

علایم آمادگی برای خواب رفتن در نوزاد می تواند هر کدام از موارد زیر باشد:

مالیدن چشم ها

خمیازه کشیدن

به یک نقطه خیره شدن

گریه و بی قراری

بهتر است هنگامی که هر کدام از این علایم را در نوزادتان مشاهده می کنید، به او مقداری شیر داده، در آغوش بگیرید تا آرام گیرد. ولی پیش از آن که خوابش ببرد، او را در تخت خودش گذاشته تا یاد بگیرد به تنهایی به خواب برود.

این که یک برنامه ای را برای پیش از خواب نوزاد درست کنید فکر بسیار خوبی است. ولی به یاد داشته باشید که اجازه ندهید او در آغوش شما به خواب برود، زیرا این می تواند برای او به راحتی به یک عادت تبدیل شود.

اگر پیش از تاریک شدن هوا، نوزادتان را برای خواب در تختش می گذارید، پرده های اتاق او را کاملاً تاریک کنید. بدین ترتیب ساعت بیولوژیکی او کم کم به رابطه خواب و شب و روز عادت کرده و یاد می گیرد که شب ها خوابیده و روزها بیدار باشد

برنامه خواب نوزاد

کودکان در امور روزمره اگر دارای یک الگوی خاص باشند که بتوانند بر روی آن حساب کنند، بسیار بهتر عکس العمل نشان می دهند. این امر برای خواباندن نیز صدق می کند. اگر از ابتدا برای کودک یک برنامه خواب خاص درست کنید او سریعاً به این روند عادت کرده و بر طبق آن می خوابد.

برای ایجاد یک برنامه مناسب برای خواب کودک، از همان هفته اول باید شروع کنید. این که ما چگونه و به چه میزان می خوابیم، تا قسمت زیادی مطابق با عادات ما می باشد و این که بدن ما چه سیگنال هایی را مربوط به خواب می داند. این برای نوزادان نیز متفاوت نمی باشد. بنابراین هر طور که از ابتدا نوزاد خود را عادت دهید، بدن او نیز همانگونه پاسخ می دهد.

برای ایجاد برنامه خواب برای نوزادتان باید ثابت قدم باشید. بدین معنا که هر شب سر یک ساعت خاص او را برای خواب شبانه در تختخواب و یا گهواره اش بگذارید.

برای او علائمی مربوط به خواب درست کنید تا کم کم او بداند با دیدن این ها وقت خوابش فرا رسیده است. روش های خوبی که می توانید امتحان کنید حمام کردن، کتاب خواندن و یا او را در آغوش گرفتن می باشد.

برای این که کودکتان در طول شب، راحت تر و طولانی تر بخوابد درست پیش از خوابش یک وعده کامل به او شیر بدهید. ولی مراقب باشید که او در بغل شما به خواب نرود، بلکه او را تا هنگامی بیدار است در تختش بگذارید و با تاریک کردن اتاق به او بفهمانید که وقت خواب فرار رسیده است.

در چند ماه اول ممکن است که نوزادتان در طول نیمه شب برای شیر خوردن بیدار شود، ولی اگر از ابتدا برای او برنامه مناسب خواب درست کرده باشید و در طول روز به او به میزان کافی شیر بدهید، پس از ماه های اول، او می تواند در تمام طول شب بدون وقفه تا صبح حدود 6 و یا 7 صبح بخوابد.

حمام کردن پیش از خواب به بهتر خوابیدن نوزاد بسیار کمک می کند، زیرا که بدن کوچک او را خسته کرده و نیز با گرم شدن بدنش، او بیشتر از حد معمول خواب آلود می شود.

اگر نوزادتان در طول شب برای شیر خوردن از خواب بیدار می شود، سعی کنید که در نهایت سکوت و آرامش و بدون این که با او حرف بزنید، در یک نور خیلی کم به او شیر داده، او را عوض کنید، و سپس بدون برانگیختن او، دوباره در تختش بگذارید تا خودش به خواب برود.

علل کم‌شنوایی یا ناشنوایی در نوزادان

علایم ناشنوایی در نوزادان این گونه خود را بروز می دهد که نوزاد قادر به شنیدن و عکس العمل نشان دادن نسبت به صداهای بلند نیست، و یا هنگامی که با او صحبت می کنید، عکس العمل خاصی نشان نمی دهد.

ناشنوایی در نوزادان به دو شکل است :

1- ناشنوایی در دوران جنینی و به دلیل عوامل ژنتیکی و یا به دلیل وجود عفونت در بدن مادر رخ می دهد.

2- بعد از تولد و به دلیل وارد شدن عفونت به گوش و یا مغز نوزاد، ناشنوایی رخ می دهد.

علایم ناشنوایی در نوزادان این گونه خود را بروز می دهد که نوزاد قادر به شنیدن و عکس العمل نشان دادن نسبت به صداهای بلند نیست، و یا هنگامی که با او صحبت می کنید، عکس العمل خاصی نشان نمی دهد.

بیماری هایی که سبب ناشنوایی و یا کم شنوایی در نوزاد می شوند

1- اوتیت گوش میانی: عفونت گوش میانی اگر شدید باشد، ممکن است منجر به بروز ناشنوایی در نوزاد شود.

2- سرخجه : اگر مادر باردار در سه ماهه اول بارداری دچار سرخجه شود، ممکن است فرزند ناشنوا به دنیا آورد.

3- سیفلیس : مادر بارداری که به بیماری سیفلیس مبتلاست و درمان نشده است، می تواند عفونت خود را به جنین سرایت دهد و او ناشنوا به دنیا آید.

بسیاری از ناشنوایی هایی که به دلیل عفونت است، قابل پیشگیری می باشند

4- مننژیت : مننزیت ، ورم پرده های مغز و یا نخاع است و به دلیل عفونت های ویروسی و یا باکتریایی ایجاد می شود و این عفونت می تواند سببب بروز کم شنوایی و یا ناشنوایی در نوزاد شود.

5- نوزاد کم وزن: طبق تحقیقات دانشمندان، احتمال ابتلا به کم شنوایی در نوزاد کم وزن، زیاد است.

6- سابقه خانوادگی بیماری های گوش : ناشنوایی در نوزادان ممکن است به دلیل سابقه خانوادگی و ابتلای آنها به مشکلات ساختاری گوش و یا عصب شنوایی باشد.

7- سندروم داون (منگولیسم) : سندروم داون یک اختلال کروموزومی است که همراه با مشکلاتی مانند کم شنوایی، عقب ماندگی ذهنی و مشکلات قلبی عروقی می باشد.

علایمی که نشان دهنده نوزاد ناشنوا و یا کم شنواست

علایم نوزادان زیر سه ماه:

نوزادان زیر سه ماه، اگر به صورت ناگهانی در عکس العمل به صداهای بلند از جا نپرند، مشکوک به مشکل شنوایی هستند.

این نوزادان با صداهای معمول از خواب بلند نمی شوند و با صدای آهسته آرام نمی شوند.

این نوزادان آواهایی مانند «اوه» را نمی سازند و به صدای اطرافیان عکس العمل نشان نمی دهند.

علایم نوزادان بین سه تا هشت ماه :

در این نوزادان انتظار می رود که در پاسخ به صدا، چشم های خود را حرکت دهند. این گونه نوزادان در پاسخ به صدا، عکس العملی ندارند و هیجان نوزاد سالم را در پاسخ به صدای جغجغه از خود نشان نمی دهند.

هیچگونه تقلید صداهای محیطی را تا شش ماهگی انجام نمی دهد و نسبت به تغییر صداهای محیط، عکس العملی ندارند.

اگر والدین این گونه نوزاد هستید، حتما کودک خود را نزد پزشک ببرید.

علایم نوزادان بین 9 تا 12 ماه :

نوزاد سالم نسبت به اصوات، حساس می باشد و نسبت به اسم خود عکس‌العمل نشان می دهد، صداسازی می کند و این صداسازی همراه با تغییر صدایشان است.

اما نوزادانی که مشکل شنوایی دارند، توانایی های بالا را ندارند و یا حتی قادر به گفتن «مامان و بابا» هم نیستند.

چگونه خواب نوزاد را تنظیم کنیم؟

در چند هفته اول بعد از تولد، نوزادان در حدود 17 تا 18 ساعت در روز می خوابند. این عادت در حدود ماه سوم به 15 ساعت در روز می رسد. ولی در دو ماه اول تقریبا هیچ گاه در یک نوبت بیش از سه تا چهار ساعت، خواه در طول روز یا شب، نمی خوابند.

در طول شب، شما باید بیدار شده و به نوزاد شیر بدهید و پوشک او را عوض کنید و در طول روز هم با او بازی کنید. در حالی که بسیاری از نوزادان در حدود 8 هفتگی تمام شب را می خوابند، ولی بعضی دیگر تا 5 یا 6 ماهگی به این مرحله نمی رسند.

از همان ابتدا، شما با آموزش به نوزادتان می توانید عادات خوب خواب را در نوزادتان به وجود آورید.

برای تنظیم خواب نوزاد خود باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:

1- علائم خستگی نوزاد را یاد گیرید

در شش تا هشت هفته اول بعد از تولد، نوزاد قادر نخواهد بود بیش از دو ساعت بی وقفه بیدار باشد. اگر سعی کنید بیش از این مدت او را بیدار نگه دارید، بیش از حد خسته خواهد شد و ممکن است در به خواب رفتن مشکل پیدا کند.

استفاده از قنداق در طول ماه اول، ممکن است احساس امنیت و آرامش در او ایجاد کند و راحت تر بخوابد.

2- به علائم خواب آلودگی نوزاد توجه کنیداگر نوزاد چشمانش را می مالد، گوشش را می کشد و یا دور چشمانش حلقه سیاه به وجود می آمده است، نشان می دهد خوابش می آید. اگر متوجه این علائم و یا سایر علائم خواب آلودگی شدید، فورا او را در رختخواب بگذارید. به زودی الگوی خواب نوزاد دست تان می آید و به طور غریزی خواهید فهمید چه موقع برای خواب آماده است.

3- اختلاف روز و شب را به نوزاد آموزش دهیدبعضی از نوزادان درست زمانی که شما می خواهید به رختخواب بروید، کاملا بیدارند. برای ماه اول قادر نخواهید بود این حالت را از بین ببرید. ولی وقتی نوزاد به 2 ماهگی برسد می توانید اختلاف روز و شب را به او آموزش دهید.

وقتی نوزاد در طول روز بیدار و هوشیار است تا آنجا که ممکن است با او بازی کنید. خانه و اتاق او را روشن و پرنور نگه دارید و صداهای معمولی خانه نظیر زنگ تلفن و تلویزیون را کم نکنید و اگر مایل است در طول مدت شیر خوردن بخوابد او را بیدار کنید.

برعکس هنگام شیر دادن در طول شب با او بازی نکنید. نور و صدا را کم کنید و با او زیاد صحبت نکنید. خیلی سریع او باید دریابد که شب هنگام باید بخوابد.

نوزاد را به پشت بخوابانید. خواباندن نوزاد به پشت احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی را کاهش می دهد

4- به او این فرصت دهید که خودش به خواب برود

وقتی نوزاد به 6 تا 8 هفتگی رسید، به او فرصت دهید که خودش به خواب برود. چگونه؟ جودی مندل، مدیر مرکز طب خواب در دانشکده پزشکی MCP-Hahnmann در فیلادلفیا و نویسنده کتاب «خوابیدن در طول شب: چگونه نوزادان، کودکان نوپا و والدین آنها می توانند در طول شب خواب بهتری داشته باشند» پیشنهاد می کند که وقتی نوزاد خواب آلوده است، ولی هنوز بیدار است او را روی تخت قرار دهید.

وی توصیه می کند که کودکان را حتی در سن خیلی پایین برای خوابیدن تکان ندهید و در آغوش نگیرید. مندل می گوید «والدین فکر می کنند که اعمال آنها در این سن تاثیری در کودک ندارد. کودکان عادات خواب خود را فرا می گیرند. اگر در هشت هفته اول پس از تولد هنگام خواب او را تکان دهید، چطور ممکن است در آینده انتظار دیگری داشته باشید؟»

ایمنی نوزاد هنگام خواب

بهترین راه برای حفظ نوزاد از سندرم مرگ ناگهانی و سایر خطراتی که هنگام خواب وی را تـهدیـد می کند، یادگیری قواعد خواب ایمن است:

* از مرتب بودن گهواره یا تختخواب و یا هر جای دیگری که نوزاد را هنگام خواب در آنجا قرار می دهید اطمینان حاصل کنید. جای خواب نوزاد نباید در معرض مستقیم نور خورشید و یا جریان هوا باشد.

* در محل خواب نوزاد بالش یا کوسن قرار ندهید، زیرا با وجودی که ممکن است راحت به نظر برسد، ولی محیط خواب ایمنی برای نوزاد نخواهد بود. نوزاد برای خواب نیاز به سطحی صاف و در عین حال سفت دارد. بالش نوزاد باید بسیار نازک و کم حجم باشد. حیوانات و اسباب بازی ها را نیز از محیط خواب نوزاد دور سازید.

* دقت کنید که نرده های تخت نوزاد بیش از 5 تا 6 سانتیمتر از هم فاصله نداشته باشند تا سر نوزاد نتواند از آنها عبور کند. همچنین مطمئن شوید که تشک برای تخت نوزاد اندازه باشد و نباید بیش از دو انگشت بین تشک و دیواره تخت نوزاد فاصله باشد.

* نوزاد را به پشت بخوابانید. خواباندن نوزاد به پشت احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی را کاهش می دهد.

* نوزاد نباید در تختخواب والدین بخوابد. پژوهشگران می‌گویند خوابیدن نوزادان در تختخواب پدر و مادر احتمال مرگ آنها را در خواب افزایش می دهد. مرگ در رختخواب در حین ماه‌های اول، نوزادان را تهدید می‌کند و این خطر با سیگاری بودن والدین و خوابیدن نوزاد در رختخواب مشترک با آنها افزایش می‌یابد.

درجه حرارت اتاق نوزاد

- در اتاق نوزاد یک دماسنج روی دیوار نصب کنید. حرارت اتاق باید بین 24 تا 25 درجه سانتیگراد باشد.

- هوای سرد موجب می شود تا کودک انرژی خود را صرف گرم نگه داشتن بدنش کند، در حالی که این انرژی باید برای رشد او صرف شود.

- نوزاد نمی تواند گرمای بدن خود را نگه دارد. وقتی کودکی سردش باشد بی قراری می کند و سریع تر از معمول نفس می کشد. سرمای بیش از حد حتی می تواند موجب مرگ نوزاد شود.

- از پوشاندن لباس زیاد به تن نوزاد خودداری کنید و به جای آن دمای هوای اتاق را تنظیم کنید.

- در گرمای زیاد کودک خیلی عرق می کند و آب بدنش کم می شود. در این حالت باید شیر بیشتری به نوزاد داد تا دچار کم آبی نشود.