ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 |
خودمراقبتی
اقدامات و فعالیتهای آگاهانه، آموخته شده و هدفداری است که فرد به منظور
حفظ حیات و تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود و خانواده اش انجام می دهد.
خودمراقبتی قسمتی از زندگی روزانه مردم و شامل مراقبتی است که به فرزندان،
خانواده، دوستان، همسایگان و اجتماعات محلی نیز گسترش مییابد. در واقع
خودمراقبتی شامل اعمالی است که مردم انجام میدهند تا تندرست بمانند، از
سلامت ذهنی و جسمی خود نگهداری کنند، نیازهای اجتماعی و روانی خود را
برآورده سازند، از بیماری ها یا حوادث پیشگیری کنند، ناخوشیها و
وضعیتهای مزمن را بهبود بخشند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد و یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کنند. تخمین
زده میشود که 65 تا 85 درصد همه مراقبتهای سلامتی به وسیله خود شخص و
خانوادهاش، بدون دخالت متخصصان اعمال میشود که در آن از روشهای سنتی و
غیر طبی یا معالجه بیماری با اضداد آن استفاده میشود.خودمراقبتی
در برگیرنده فعالیتهایی مشتمل بر ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری، درمان
بیماری و مصدومیتها و درمان و توانبخشی بیماریهای مزمن است.
خودمراقبتی یعنی ما رفتارهایی انجام دهیم که مراقب باشیم بیمار نشویم یا اگر بیمار هستیم سریع تر بهبودی حاصل شود و از بروز عوارض بیماری جلوگیری شود، که این کارتابع چارچوب های علمی و مشخص است. وقتی افراد آموزش دیدند که مراقب خود باشند، بخش عظیمی از بیماری های غیرواگیر قابل پیشگیری و عوامل خطرساز، کنترل می شوند.براین اساس نظام های سلامت به این سمت می روند که با رویکردی ارتقایی در سلامت، مردم به دانش و مهارتی دست پیدا کنند که بتوانند سبک زندگی سالمی را تجربه کنند و در اثر هم افزایی بر سایر رفتارهایی که در کنار آن قرار می گیرد، سلامت جامعه را نیز حفظ کرده و ارتقاء دهند.
5 ویژگی و برنامه خودمراقبتی را شامل: داوطلبانه بودن، آموختنی بودن، پذیرش حق و مسئولیتی همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان، برنامه هایی برای مراقبت های نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالمندان و در نهایت برنامه هایی برای مراقبت از برزگسالانی که قادر به خود مراقبتی نیستند، می باشد
«خود مراقبتی» به معنای پیشگیری از ابتلا به بیماری قبل از نیاز داشتن به تیم پزشکی و مراکز درمانی است. این کار سترگ و ارزشمند در حالی وارد فاز اجرایی شده که با توجه به توصیههای سازمان بهداشت جهانی و برنامه ریزیهای وزارت بهداشت، امسال قبل از رسیدن به هفته ملی سلامت از سوی رهبر فرزانه انقلاب نقشه راه و سیاستهای کلی سلامت برای رسیدن به شاخصهای استاندارد در حوزههای بهداشتی و درمانی به متولیان و دستگاههای پاسخگو ابلاغ شده است.
در این ارتباط نقش و ارتقای آگاهی و دانش تغذیهای افراد در فرآیند خودمراقبتی، توجه به آموزش اصول تغذیه صحیح و کنترل برنامه غذایی خانواده توسط زنان حایز اهمیت است.هم اکنون کشورهای پیشرفته که از نسل بالندهای برخوردار هستند، برای سنین زیر 8 سال برنامهریزی کرده و کودکان را از همان سنین کودکی از نظر مسایل جسمی، اجتماعی و آموزشی پرورش میدهند تا نسل سالمی را تحویل جامعه دهند. ما نیز اگر بخواهیم در این زمینه سلامت کودکان و نسل آینده را تأمین کنیم، باید همه بخشهای مرتبط با کودکان اعم از وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، بهزیستی و سایر مراکز در جهت توانمند کردن مادران گام بردارند. هم اکنون بیشترین آمار مرگ و میر بیمارستانی در ایران مربوط به بیماریهای قلبی، عروقی و مصدومان سوانح است و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، نمک و شکر عوامل تهدید کننده سلامت است و با توجه به افزایش چاقی در کشور، وزارت بهداشت باید بر ضرورت کنترل افزایش وزن و چاقی و جلوگیری از تبلیغات کاهش وزن با دارو و روشهای غیراستاندارد تأکید کند.
در همین حال توجه به برخی نکات برای خود مراقبتی در خانه لازم است. در شرایط کنونی بیشتر زنان و مردان از اضافه وزن و چاقی رنج میبرند که از کودکی این فرآیند در آنان آغاز شده است. شرط اصلی کنترل وزن، انجام ورزش و اجرای یک برنامه غذایی مناسب است. عادات قبلی و نادرست شما و فرزندانتان باید تغییر کنند و ایجاد این تغییر در کودکان آسانتر است. در عین حال وزارت بهداشت به عنوان نخستین متولی سلامت و بهداشت جامعه با آگاهی از این امر باید تمام مسؤولان و مدیران بهداشت و سلامت کشور را متوجه اولویت اصلی و بنیادین نظام سلامت سازد و همچنین با عنایت به تأکید رئیس جمهور بر تغییر نگرش در خدمات رسانی در نظام سلامت و توجه به نیازمندان، اجرای برنامههای زیر محوری شعار «خود مراقبتی» بسیار ضروری است. مهمترین وظیفه نظام سلامت و نهادهای نظارتی در این زمینه کمک به ایجاد زیر ساختها، کیفیت و اثربخشی برنامههای خود مراقبتی، اطلاع رسانی صحیح و دقیق به مردم، آموزش نیروهای متخصص و پژوهشگر و حمایت از پژوهشهای پایه و کاربردی در سطوح مختلف خدمات مراقبتی و بهداشتی برای رسیدن به شاخصهای آرمانی پزشکی منطقه است. در این میان همراهی همه رسانهها، بخصوص رسانه ملی بسیار ضروری و حیاتی است.در امر مهم بهداشت و درمان، فقط اراده و عزم دولتی موثر نیست بلکه نیاز به همیاری و عزم ملی است و بدون مشارکت جدی مردم این مهم میسر نمی شود.از آنجایی که سن جمعیت، سبک زندگی و عادت های روزمره مردم تغییر کرده، هر روز بر شمار افرادی که با انواع بیماری ها زندگی می کنند، افزوده می شود. ارتقای سلامت در جامعه نیازمند توانمندسازی سطح دانش و مهارت شهروندان برای ترویج و توسعه فرهنگ خودمراقبتی است.براساس توصیه های رهبر معظم انقلاب اسلامی برنامه ای تحت عنوان برنامه ملی ترویج خودمراقبتی در کشور در دست اقدام است که با استفاده از آن توسعه بهداشت و طب پیشگیری در کشور براساس ابلاغ سیاست های کلی سلامت صورت می گیرد. خود مراقبتی گام مهمی در پیشگیری از بروز بیماری بوده و این مبحث علاوه بر ناراحتیهای جسمی در مورد مشکلات روحی افراد نیز مصداق پیدا میکند.در این راستا آگاه سازی مردم و توانمندسازی فرد برای سالم زیستن یک ضرورت است که امیدواریم با کمک دستگاه های فرهنگی و آموزشی بتوانیم این برنامه را عملیاتی کنیم.
آگاهی بخشی به مردم در گسترش تفکر خود مراقبتی و پیشگیری از بروز بیماریها تأثیر زیادی دارد.در کشور ما از نظر بیماریهای واگیر مشکلات حادی وجود ندارد و به همین دلیل مسئولان شعار یک عمر سلامتی را مطرح کردند.آموزشهای بهداشتی در خانوادهها از جمله راههای تضمین سلامتی کشور بوده و متاسفانه در کشور تلفات و مرگ و میر ناشی از تصادفات زیاد است و باید درباره ارتقاء فرهنگ رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی اقدامات لازم انجام شود.
در بحث خود مراقبتی باید مردم را نسبت به بیماریها آگاهی داده و نحوه مقابله با آن آموزش داده شود در واقع قبل از مراجعه به بیمارستان شهروندان نسبت به بیماریها آگاهی داشته باشند.خودمراقبتی رفتاریست داوطلبانه و آموخته شده که حق هر فرد بوده و در عین حال مسئولیتی همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان محسوب میشود که در این راستا نخستین گام برای برنامهریزی به منظور خودمراقبتی، خودآگاهی است و این امر به معنای آن است که برای خود مراقبتی باید در مورد آنچه که هستیم و آنچه که میخواهیم باشیم، دیدگاه روشنی پیدا کنیم.در شهرهای بزرگ صنعتی و آلوده، بیش از اندازه های استاندارد مشکلات وجود دارد و این مهم بدون مشارکت مردم حل نمی شود و بایستی تمامی دستگاه ها با همکاری نزدیک برای ایجاد سلامت تلاش داشته باشند.
مردم باید بتوانند با اصلاح سبک زندگی خود از سلامت شان مراقبت کنند و ضمن مهم دانستن این موضوع، آنان باید بتوانند در صورت بیمار شدن با انجام اقدامات به موقع از شدّت بیماری و تشدید عوارض آن بکاهند. امروزه شیوه زندگی سالم عامل مهمی در تامین، حفظ و افزایش سلامتی مردم محسوب می شود ولازم است افراد برای اینکه از یک شیوه زندگی سالم برخوردار باشند مهارت خود مراقبتی را یاد بگیرند.محور سلامت و ارتقاء آن بر پیشگیری از بیماری ها، اصلاح رفتار و اشاعه فرهنگ خود مراقبتی در تمامی ارکان زندگی قرار دارد و اقدامات مدیریت پسماند، بهبود محیط زیست و تشخیص زودهنگام بیماری ها از جمله موارد مهم آن است.ما وظیفه شرعی و اخلاقی و قانونی داریم تا برای سلامت خودمان فعالانه اقدام کنیم، علاوه بر اینکه بحث پیشگیری از بروز بیماریها باید مورد توجه قرار گیرد، تشخیص و درمان زودرس نیز مورد نظر است.
تفاوت های خودمراقبتی با خود اتکایی و خودمدیریتی
خودمراقبتی مسئولیت پذیری افراد در قبال سلامتی خود است که شامل اتخاذ سبک زندگی سالم، پیشگیری از بیماری ها و حوادث منجر به بیماری، نگهداری و استفاده صحیح از داروهای بدون نسخه در بیماری های جزیی و مراقبت های بهینه بیماری های مزمن می شود.اما خودمدیریتی به مشارکت و مسئولیت پذیری افراد مبتلا به بیماری های مزمن در تصمیم گیری های آگاهانه بالینی و همکاری با افرادی که وظیفه مراقبت از بیماری آنان را برعهده دارند اطلاق می شود.توانایی و اعتماد به نفس فرد برای حفظ استقلال، انجام امور روزمره و دستیابی به اهداف زندگی با حداقل وابستگی به دیگران «خود اتکایی» است
راهبرد خودمراقبتی، یک ضرورت در برنامه های آینده وزارت بهداشت است که با گسترش این فرهنگ در سایه مشارکت مردمی و همکاری های بین بخشی می توان در پیشبرد برنامه های سلامت جامعه وکاهش مرگ و میر در کشور، گام موثری برداشت. در بین اعضای خانواده، مهم ترین نقش در خودمراقبتی افراد خانواده را مادران بر عهده دارند.اطلاع رسانی ها در این زمینه باید به گونه ای باشد که مردم از برنامه های اصلاح سبک زندگی استقبال کنند و نگاه قدیمی به سلامت، که آن را تنها در تجویز دارو و بستری شدن در بیمارستان می دانند تغییر پیدا کند و مردم توجیه شوند که طراحی و اجرای برنامه های پیشگیرانه نتایج زودرس ندارد و برای نهادینه کردن این فرهنگ باید تلاش زیادی صورت گیرد.
تاثیر
خودمراقبتی بر بهبود پیامدهای سلامت و کاهش هرینه ها در مطالعات متعدد به
اثبات رسیده است. مع الوصف همین مطالعات نشان داده اند که صِرفِ تولید
محتوای آموزشی برای بیماران و حتی اجرای دوره های آموزشی برای آنان، منجر
به خودمراقبتی نخواهد گردید. اغلب این مطالعات نشان داده اند که شکل گیری و
ارتقاء کارکرد خودمراقبتی از سوی بیماران مستلزم مداخلات آموزشی و حمایتی
نظاممند به منظور ارتقاء دانش، مهارتها، و اعتماد به نفس بیماران جهت
مدیریت مشکلات سلامت خود می باشد. علاوه بر مداخلات آموزشی و حمایتی، هدف
گذاری مشترک برای پیامدهای سلامت، پایش و ارزیابی منظم وضعیت سلامت و
شناسایی پیشرفتها و مشکلات، و کمک به بیماران برای رفع مسایل و مشکلات، بخش
لاینفک این رویکرد نظام مند می باشد.
هفته سلامت یکم تا هفتم اردیبهشت ماه با شعار " یک عمر سلامت با خود مراقبتی" برگزار می شود.
شعار روزهای هفته سلامت:
موضوع روز جهانی بهداشت:
small bite, big threat
موجودات کوچک؛ تهدید بزرگ
بسته آموزشی و اطلاعاتی روغن و رسانه
بسته آموزشی و اطلاعاتی نمک و رسانه
سته آموزشی و اطلاعاتی برنامه ریزی فردی برای خودمراقبتی
بسته آموزشی و اطلاعاتی راهنمای برنامه ریزی فردی برای خودمراقبتی
بیماری های منتقله از ناقلین