تغذیه و چاقی کودکان

الگوهای غذایی ومیزان فعالیت بدنی از دوران کودکی شکل می گیرد و خانواده در شکل گیری عادات غذایی و فعالیت بدنی نقش بسیار مهمی دارد زیرا والدین تعیین کننده سبد و در نهایت سفره غذایی خانواده هستند و کودک را برای اولین بار وارد دنیای تنوع غذایی می نمایند.کم تحرکی و دریافت مواد غذایی کم ارزش و پر انرژی و عادات نامناسب غذایی در زندگی کودکان آنها را به سمت اضافه وزن و چاقی سوق می دهد. اضافه وزن و چاقی کودکان احتمال ابتلاء آنان به بیماری های مزمن را در سنین بزرگسالی افزایش می دهد.از جمله بیماریهای مزمنی که متعاقب عادات غذایی نادرست در سنین کودکی و نداشتن تحرک بدنی کافی ایجاد می شود عبارتند از:

• بیماریهای قلبی 

• پرفشاری خون

• افزایش چربیهای خون

• دیابت

• بیماریهای کبدی

• بیماریهای تنفسی

عارضه مهم دیگری که چاقی کودکی در پی دارد، چاقی در بزرگسالی است. اغلب کودکان چاق امروز بزرگسالان چاق آینده خواهند بود. عوامل متعددی می توانند به تنهائی یا به همراه هم باعث چاقی کودکان شوند که مهمترین آنها عبارتند از:

• عوامل ارثی

• کاهش فرصتهای بازی در خارج از منزل

• مصرف مکرر تنقلات و غذاهای چرب

• عادت به مصرف غذاهای آماده و تنقلات کم ارزش

• غذا خوردن مکرر درخارج از منزل مانند رستورانها

• فعالیت بدنی ناکافی ( استفاده بیش از حد از کامپیوتر، تماشای تلویزیون به مدت طولانی و...)

نتایج برخی مطالعات نشان داده است که خطر چاقی در کودکانی که 5 ساعت در روز تلویزیون تماشا می کنند بیش از 5 برابر کودکانی است که تلویزیون تماشا نمی کنند یا حداکثر 2 ساعت تماشا می کنند. برخی عوارض اجتماعی نیز از چاقی منتج می شوند که سلامت کودک را تحت تاثیر قرار می دهند نظیر:

• اضطراب

• افسردگی

• اعتماد به نفس پایین 

• سطح تحصیلات پایینتر

چه توصیه های غذایی جهت پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی کودکان وجود دارد ؟

• کودک را در شش ماه اول زندگی فقط با شیر مادر تغذیه کنید

• هنگامی که کودک گرسنه نیست او را مجبور به خوردن و آشامیدن نکنید 

• در هنگام تماشای تلویزیون از دادن غذا یا تنقلات به اوخودداری کنید

• کودک را وادار به اتمام غذایش نکنید

• به کودک برای غذا خوردن پاداشی نظیر شکلات و شیرینی ندهید

• تا حد امکان برای تغذیه کودکان خود، از غذاهای آماده کمتر استفاده کنید

• مصرف غذاهای چرب و سرخ شده وتنقلات پرکالری و پر روغن مانند سیب زمینی سرخ شده، چیپس، پفک، شکلات، کیکهای شکلاتی، بستنی ، شیرکاکائو  و... را تا حد ممکن کاهش دهید

• به جای نوشابه از آب یا دوغ  کم نمک استفاده کنید

• برای کودکان بزرگتر از دو سال از لبنیات کم چرب استفاده کنید

• مصرف کره، سرشیر و خامه را به حداقل برسانید و سس مایونز را از برنامه غذایی کودکان حذف کنید

• به جای آب میوه های صنعتی آماده و شربت ها از میوه ها یا آب میوه طبیعی استفاده نمایید

• از سبزی های تازه یا بخار پز و میوه تازه در کنار غذای کودک استفاده کنید

• از غذاهای فیبر دار مانند نان سبوس دار ( نان سنگک )، ماکارونی سبوس دار،  بیسکویت سبوس دار ، خشکبار و میوه های خشک، میوه ها و سبزی های خام در برنامه غذایی کودک خود استفاده کنید.

فعالیت بدنی در سلامت کودکان چه نقشی دارد؟

انجام فعالیت بدنی در کودکان موجب افزایش قدرت بدنی و تقویت عضلات، کاهش استرس، ایجاد اعتماد به نفس، حفظ وزن ایده آل، کاهش یبوست، کاهش خطر دیابت، کاهش ابتلاء به پرفشاری خون و بیماری های قلبی – عروقی می گردد . بنابر این لازم است والدین فعالیت بدنی مناسب را از کودکی در برنامه روزانه کودکانشان قرار دهند و خود نیز با اجرای آن، الگوی مناسبی برای کودکانشان باشند. 

چه توصیه هایی برای فعالیت بدنی کودکان چاق وجود دارد؟

• فعالیت بدنی کودک را افزایش دهید. کودکان روزانه به 60 دقیقه فعالیت بدنی نیاز دارند. کودک را با خود پیاده به مدرسه یا خرید ببرید. به جای آسانسور از پله استفاده کنید. ورزش هایی مانند دوچرخه سواری، دویدن و شنا برای کاهش وزن موثر هستند. از مشارکت کودک در انجام کارهای روزمره منزل مانند نظافت خانه استفاده کنید. کودک را تشویق کنید با کودکان دیگر بازی کند.

• سرگرمی های غیر فعال را محدود کنید. تماشای تلویزیون یا بازی های کامپیوتری را به 2 حداکثر ساعت در روز تقلیل دهید. تماشای تلویزیون موجب افزایش مصرف غذا و تنقلات نیز می شود مخصوصا غذاهایی که از طریق تلویزیون تبلیغ می شوند.

• اجازه ندهید کودک بیش از یک ساعت بطور مستمر بی حرکت باشد یا بنشینید (مگر در زمان خواب).