اسهال کودکان هنگام مسافرت

با شروع فصل تابستان و تعطیلی مدارس، میزان مسافرت ها زیاد می شود. اسهال و بیماری های گوارشی از شایع ترین مشکلات کودکان در هنگام مسافرت می باشند.

شایع ترین بیماری هایی که سلامتی کودکان را در طی مسافرت تهدید می کنند عبارتند از:

- اسهال

- مشکلات پوستی

- بیماری های سیستمیک به خصوص مالاریا             

- بیماری های تنفسی

در این مطلب به بررسی مشکلات مربوط به اسهال می پردازیم.

علایم و عوارض اسهال در کودکان

- از دست دادن آب بدن به طور متوسط یا شدید

- اسهال خونی

- تب کردن کودک

- استفراغ

اگر در اثر اسهال، چشمان کودک گود رفت، ادرارش کم شد و تولید اشک او کاهش یافت، حتما او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید، زیرا این ها علایم کم آبی شدید بدن کودک هستند و ممکن است با زدن سرم خوب شود.

علل اسهال

علت اسهال در کودک شما می تواند مختلف باشد، مانند مسمومیت غذایی، حساسیت غذایی، آلودگی به میکروبی خاص و ... .

بهترین راه برای جلوگیری از کم آبی بدن و جبران کمبود املاح، استفاده از محلول او آر اس (ORS) می باشد

برای بهبود اسهال کودک چه کنیم؟

1- به سرعت جلوی کم آبی بدن کودک را بگیرید. مهم ترین مشکل کودک مبتلا به اسهال و استفراغ، کمبود آب و املاح بدن می باشد. تب کودک نیز سبب تسریع از دست دادن آب بدن او می شود.

یادتان باشد اگر آب و املاح بدن کودک شما از دست برود و جبران نشود، می تواند عواقب خطرناکی برای او در پی داشته باشد.

بهترین راه برای جلوگیری از کم آبی بدن و جبران کمبود املاح، استفاده از محلول او آر اس (ORS)  می باشد. پودر او آر اس را در تمام داروخانه ها می فروشند.

برای تهیه محلول او آر اس،  آب را بگذارید تا خوب بجوشد. آب جوشیده را بگذارید تا خنک شود. چهار لیوان (یک لیتر) از این آب جوشیده را در پارچ بریزید و یک پاکت پودر ORS را در آن حل کنید. این محلول را در یخچال نگه دارید.

در طی روز هر چقدر که می توانید از این محلول، به کودک بدهید. بعد از 24 ساعت هر چقدر از این محلول را که مانده است دور بریزید و برای 24 ساعت بعدی، یک بسته جدید درست کنید.

مهم ترین نکته این است که پدر و مادر باید باور کنند که این محلول برای فرزندشان حیاتی است پس باید با حوصله و آرامش، در دادن محلول به کودک جدی باشند.

برای اینکه کودک بهتر محلول او آر اس را بخورد، آن را در یخچال بگذارید تا خنک شود. اینطوری قابل تحمل تر می شود. همچنین می توانید با کمی آب میوه طبیعی (مثل آب سیب) آن را مخلوط کنید. اخیرا ORS طعم دار هم ساخته شده است.

2- سرم قندی نمکی که برخی افراد در منزل تهیه می کنند، مناسب نیست و تاثیرات مفید محلول او آر اس را ندارد.

3- اگر اسهال با استفراغ همراه بود، از دادن غذا به کودک خودداری کنید و تنها از محلول او آر اس استفاده کنید تا بدن او دچار کمبود آب و املاح نشود.

4- در صورت تجویز پزشک متخصص اطفال، از داروهای ضد اسهال برای کودکتان استفاده کنید.

5- اگر خون در اسهال کودک خود مشاهده کردید، فورا او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید.

بعد از تعویض پوشک کودک یا بعد از شستن او بعد از اجابت مزاج، دست های خود را حتما با آب و صابون بشویید

6- اگر فکر می کنید کودکتان به دلیل مصرف غذای فاسد و آلوده دچار اسهال شده است، آن را به پزشک بگویید. اسهال ناشی از مسمومیت غذایی اغلب با دل درد شدید همراه است و ممکن است خون هم در مدفوع دیده شود. معمولا طی 48 ساعت پس از مصرف غذای آلوده و فاسد، علایم آن ظاهر می شود.

7- از دادن مایعاتی مانند شیر و دوغ به کودکی که دچار اسهال شده است، خودداری کنید.

8- در طول سفر، کودکان باید بیشتر از زمانی که در  منزل هستند، آب مصرف کنند. باید توجه داشت که سرعت از دست دادن آب بدن کودکان خیلی بیشتر از بزرگسالان می باشد.

9- حتما از آب های بهداشتی و بسته بندی شده برای کودکان خود در طول سفر استفاده کنید.

10- غذاهایی که در طول سفر به کودکتان می دهید، کاملا پخته باشند و پوست میوه ها را قبل از خوردن بگیرید.

11- مواد لبنی تازه به کودکان خود بدهید و از مصرف مواد لبنی مانده خودداری کنید. همچنین مواد لبنی بدون بسته بندی و غیر پاستوزیره را به کودک خود ندهید.

12- کودکان در طول سفر تنقلات بیشتری مصرف می کنند و معمولا از مصرف وعده هایی مثل ناهار و شام خودداری می کنند. حتی المقدور سعی کنید تنقلات کمتری در اختیارشان قرار دهید تا از وعده های اصلی غذایی استفاده کنند.

توجه توجه

بیماری اسهال معمولا بیماری مسری و واگیرداری است. برای جلوگیری از انتشار آن، بعد از آمدن از توالت، دست های خود را حتما با آب و صابون بشویید.

همچنین بعد از تعویض پوشک کودک یا بعد از شستن او بعد از اجابت مزاج، دست های خود را حتما با آب و صابون بشویید.

اسهال و استفراغ از جمله بیماری‌های شایع عفونی در فصل گرماست که عوامل ویروسی، میکروبی، باکتریایی و انگلی در بروز آن دخالت دارند. این بیماری در اغلب موارد، پس از چند روز برطرف می‌شود.

به گفته کارشناسان، اسهال و استفراغ حتی در کشورهای توسعه‌یافته هم، پنجمین علت مرگ و میر به شمار می‌رود. در این زمینه متخصصان نسبت به مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد اسهال به ویژه در کودکان هشدار می‌دهند.

انواع اسهال

افزایش تعداد دفعات و تغییر قوام مدفوع نسبت به حالت همیشگی فرد، یک تعریف کلی از اسهال است. اسهال حاد در فصل گرم سال شایع هستند.

اسهال کمتر از 14 روز جزو اسهال‌های حاد محسوب می‌شوند. در صورتی که اسهال بین 14 روز تا یک ماه به طول بینجامد به عنوان اسهال پایدار و بیش از 30 روز به عنوان اسهال مزمن در نظر گرفته می‌شود.

اسهال مزمن

علل بروز اسهال مزمن موارد زیر هستند:

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD)، بیماری کرون(Crohns) و کولون زخمی (ulcerative colitis) بیماری‌هایی هستند که موجب التهاب روده کوچک و بزرگ و بروز اسهال مزمن می‌شوند. معدودی از بیماری‌های عفونی نیز می‌توانند موجب اسهال مزمن گردند، مثل ایدز.

رشد بیش از حد باکتری ها در روده کوچک، سرطان روده بزرگ (کولون)، بیماری‌های غدد مترشحه داخلی مثل پرکاری تیروئید و استفاده نادرست و زیاد از مواد و داروهای ملین نیز از دیگر علل بروز اسهال مزمن هستند.

اسهال حاد

عوامل عفونی و غیر عفونی از عوامل بروز اسهال حاد هستند. آلرژی نسبت به برخی غذاها از عوامل غیرعفونی اسهال حاد به شمار می‌رود که بدون دخالت عوامل میکروبی بروز می‌کند. همچنین شروع یک بیماری اسهالی با التهاب روده ممکن است با اسهال حاد همراه باشد.

برخی بیماری‌های داخلی مانند پرکاری تیروئید، حساسیت به برخی داروها و حتی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است علائم اسهال حاد را ظاهر کنند.

اسهال عفونی حاد در فصل گرما نسبت به نوع غیر عفونی آن شایع‌تر است. عوامل باکتریایی، ویروسی و انگلی از علل ایجاد اسهال عفونی حاد هستند

اسهال ویروسی

اغلب اسهال‌ها از نوع ویروسی هستند. معمولاً شدت اسهال‌های ویروسی و بروز علائم آن زیاد نیست. این نوع اسهال ممکن است یک تا 5 روز به طول بینجامد و در اغلب موارد با تب همراه نیست. تجویز آنتی‌بیوتیک در درمان اسهال‌های ویروسی بی‌تأثیر است، بنابراین سعی می‌شود آب، مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته بدن جایگزین شود.

اسهال باکتریایی

ضعف عمومی بدن همراه با دل‌درد، استفراغ و افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج از علائم کلی اسهال باکتریایی است. همچنین ممکن است مدفوع با خون همراه باشد.

اسهال مسافرتی

اسهال‌های مسافرتی معمولاً 4 تا 18 روز بعد از مسافرت بروز می‌کنند. در اغلب موارد باکتری و عوامل میکروبی از عوامل بروز این اسهال‌ها بوده و از طریق غذا و آب آلوده منتقل می‌شوند. همچنین در بیشتر موارد، نوع خاصی از میکروبی کولای (میکروب روده‌ای) در بروز آن دخیل است. هر چه تعداد میکروب انتقال‌یافته بیشتر باشد، بیماری به صورت شدیدتری بروز می‌کند.

علائم اسهال‌های مسافرتی ممکن است به صورت خفیف، متوسط و یا شدید بروز کند. این نوع اسهال در موارد شدید دل‌پیچه، تب و استفراغ را به دنبال دارد.

اسهال مسافرتی خفیف نیازی به تجویز آنتی‌بیوتیک نداشته و خود به خود رفع می‌شود. در درمان این نوع اسهال باید از جایگزین‌های آب، مایعات و الکترولیت استفاده شود.

از آنجا که بیشترین عامل بروز این نوع اسهال، میکروب‌های روده‌ای هستند در اسهال‌های مسافرتی شدید می‌توان برای حدود 3 روز، تحت نظر پزشک آنتی‌بیوتیک مصرف کرد. همچنین داروهای ضد اسهال باید طبق نظر پزشک استفاده شوند. اسهال مسافرتی در صورتی که طولانی مدت شده و بیشتر از دو هفته به طول بینجامد، بررسی‌های آزمایشگاهی ضروری است.

اسهال وبا

اسهال‌های وبا نوع دیگر از انواع اسهال هستند که در صورت بروز، به شکل اپیدمی (همه گیر) در جامعه ظاهر می‌شوند. عوامل میکروبی در بروز اسهال‌های وبا دخالت دارند. این نوع اسهال در دو نوع شدید و خفیف بروز می‌کند که انواع اپیدمی آن معمولاً از نوع شدید است.

در این نوع اسهال، آب زیادی همراه با موادی سفید رنگ دفع می‌شود، بنابراین فرد شدیداً دچار کم آبی می‌شود، به نحوی که ممکن است هر یک ساعت، نیم تا یک لیتر آب بدن فرد از دست برود. در صورتی که این مقدار آب از دست رفته جایگزین نشود، احتمال مرگ وجود دارد. بر اساس نظر پزشک درمان‌های خاصی برای این نوع اسهال در نظر گرفته می‌شود.

مصرف دارو در اسهال

مصرف آنتی‌بیوتیک خودسرانه برای درمان اسهال به ویژه هنگامی که اسهال با تب همراه باشد، صحیح نیست، چرا که هر اسهالی نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارد. ممکن است به دنبال مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان اسهال کودکان، سندرم همولیز تشدید شده و بیماری خطرناکی را برای وی در پی داشته باشد.

استفاده از داروهای ضد اسهال، حرکات روده را کند می‌کند که ممکن است به دنبال کند شدن حرکات روده، تعداد میکروب‌ها افزایش یافته و مشکلات جدی‌تری را برای فرد به وجود آورد. بنابراین باید از مصرف خودسرانه‌ی داروهای ضد اسهال پرهیز کرد.