سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome)-دردمچ دست

از درد مچ دست کلافه شده‌اید؟

سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome)

لایم سندرم تونل کارپال زمانی بروز می‌کند که کانال عصبی که در ناحیه مچ دست قرار دارد، تنگ می‌شود و باعث ایجاد فشار بر روی عصب مدیان (median) مچ دست می‌شود.

این بیماری از شایع‌ترین نمونه‌های فشار بر روی اعصاب محیطی بدن است.

شیوع این بیماری در خانم‌های خانه‌دار ، کاربران کامپیوتر، نجاران، تصویرگران، کارگران، قصاب‌ها و مکانیک‌های خودرو و رانندگان ماشین‌های سنگین بیشتر است.

اعصاب دست از داخل تونل یا کانالی منتهی به مچ دست رد می‌شوند. حال اگر به هر دلیلی حجم این تونل کم شود و فشار روی رگ‌های منتهی به عصب زیاد شود، زمینه ابتلا به این بیماری شروع می‌شود.

با تحت فشار قرار گرفتن رگ‌ها، خون کافی به عصب نمی رسد و به مرور زمان عصب کوچک شده و بیماری ظاهر می‌شود.

اگر فشار وارده به دست به دلایل مختلفی مثل بانداژ محکم، جابجایی استخوان‌های شکسته و گچ گرفتگی محکم، موقتی باشد و پس از مدتی فشار برداشته شود، عصب به حالت قبلی بازگشته و کار خود را انجام می‌دهد.

اما اگر این فشار طولانی مدت باشد و خون برای مدت طولانی به عصب نرسد، عصب وظیفه خود یعنی انتقال حس و حرکت و عکس العمل نسبت به عوامل محیطی را انجام نمی‌دهد و علائم بیماری ظاهر می‌گردند.

علل

- این بیماری ممکن است در اثر تغییرات هورمونی و به هم خوردن تعادل مایعات بدن نیز اتفاق بیفتد.

- باریک بودن مادرزادی عصب میانی مچ دست

این سندرم معمولا به دلیل استفاده بیش از حد از مچ دست، به ویژه در کارهای ظریف و تکراری مثل تایپ کردن، ایجاد می‌شود

- چاقی بیش از اندازه، که باعث وارد آمدن فشار به اعصاب دست می‌شود.

- این اختلال متعاقب بعضی از بیماری‌ها به واسطه التهاب و ورمی که ایجاد می‌شود، نیز مشاهده می‌گردد، از جمله این بیماری‌ها می‌توان به دیابت، کم‌کاری تیروئید، روماتیسم مفصلی، حاملگی، نارسایی کلیه، شکستگی‌ها و تولید بیش از اندازه پروتئین در سلول‌های مغز استخوان اشاره کرد.

علائم

- درد در انگشت شست، نشانه و میانی دست که به سمت ساعد و بازو هم کشیده می‌شود. این درد شب‌ها افزایش می‌یابد. درد با استفاده زیاد از دست مثل زمان رانندگی یا خواندن روزنامه افزایش می‌یابد و با تکان دادن و فشار به کف دست کاهش می‌یابد.

- بی حسی و گزگز انگشت شست، نشانه و میانی دست که به سمت ساعد و بازو کشیده می‌شود.

- احساس فشار در یک یا هر دو دست که گاهی این علایم در ساعد نیز می‌شود. در موارد شدیدتر حتی شانه‌ها هم درگیر می‌شوند.

- فلج انگشتان شست، اشاره، میانی و نصف انگشت چهارم دست در بعضی موارد

- عدم توانایی در گرفتن اشیا و افتادن اشیا از دست

- تغییر شکل ناخن‌ها و خشکی پوست دست و انگشتان

- حساسیت به سرما

راه‌های تشخیص

- گرفتن تاریخچه بیماری

- انجام معاینات بدنی توسط پزشک

- گرفتن نوار عصبی

- در مواردی که بیمار علایم بالینی واضح نداشته باشد، از MRI جهت تشخیص بیماری استفاده می‌شود.

- اگر مچ هر دو دست را در حالت کاملا خم شده از پشت به هم وصل کنیم و به مدت حداکثر 60 ثانیه نگه داریم، چنانچه در انگشتان شست و اشاره و میانی دست، حالت گزگز، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی ایجاد شود، تست مثبت می‌باشد.

- اگر به وسیله نوک انگشت اشاره روی تونل مچ دست بیمار ضربات ملایمی وارد کنیم و در محدوده انگشتان عصب مدیان (انگشتان شست و اشاره و میانی دست) علائم گزگز یا سوزن سوزن شدن یا احساس برق گرفتگی به وجود آید، تست مثبت تلقی می‌شود.

- چنانچه به مدت حداکثر 60 ثانیه روی تونل مچ دست، فشار ملایمی وارد کنیم و علائم گزگز یا بی حسی در انگشتان مربوط به عصب مدیان ایجاد شود، تست مثبت است.

عوارض

- خطر التهاب تاندون‌ها در افرادی که با وجود درد مچ و بروز علایم این سندرم، به همان فعالیت سابق ادامه می‌دهند، وجود دارد.

- افزایش فشار روی تونل کارپال (یعنی ادامه دادن کار بدون درمان) و نرسیدن خون به این ناحیه، موجب از دست دادن تحرک مچ دست و صدمات عصبی جدی و دائمی می‌شود.

پیشگیری

در صورتی که شما به کاری مشغول هستید که مکررا با دست انجام می‌شود مثل تایپ کردن مطالب، مطمئن شوید که مچ دست شما در زمان کار در وضعیت راحتی قرار گرفته است و در طول کار، استراحت کنید و پشت سر هم کار نکنید.

مچ دست‌تان درد می کند؟

درد مچ دست به دلایل گوناگونی رخ می دهد. مچ درد می تواند به علت آسیب ناگهانی ایجاد شود که منجر به رگ به رگ شدن و یا شکستگی مچ دست می گردد. اما فشارهای تکراری بر مچ، آرتروز و سندرم تونل کارپال نیز می تواند موجب مچ درد گردد.

علل درد مچ دست

1- صدمه ناگهانی: اغلب آسیب های مچ زمانی رخ می دهد که شما بر روی دست خود بیفتید. این موضوع باعث رگ به رگ شدن و حتی شکستگی می شود. اگر استخوان مچ شکسته باشد، تغییر شکل مفاصل و ناتوانی در حرکت مچ از علائم آن است.

2- فشارهای تکراری: هر فعالیتی که باعث حرکت تکراری و طولانی مدت مچ دست شود، می تواند باعث التهاب بافت اطراف مفصل مچ شود.

3- آرتریت : ساییدگی و پاره شدن غضروف باعث استئوآرتریت می شود. وجود درد در قاعده انگشت شست ممکن است نشان دهنده استئوآرتریت باشد.

4-سندرم تونل کارپال: هنگامی که فشار زیادی روی عصب مدیان وجود داشته باشد، مچ دست متورم شده و این سندرم رخ می دهد.  عضله انگشت شست، ضعیف شده و نمی توانید به خوبی چیزی را بگیرید. درد ممکن است تا ناحیه آرنج بالا رود.

در سندرم تونل کارپال، احساس درد، سوزش، بی حسی در کف دست، انگشت شست و دیگر انگشتان وجود دارد

سندرم تونل کارپال در موارد زیر رخ می دهد:

- فعالیت های تکراری با مچ دست از قبیل: تایپ کردن، خیاطی، نقاشی، نوشتن و ... .

- دیابت، سندرم قبل از قاعدگی، مشکلات تیروئید، آرتریت روماتوئید

- بارداری، یائسگی و یا دارای اضافه وزن

5- نقرس: هنگامی که بدن مقدار زیادی اسید اوریک تولید کند، نقرس بوجود می آید. اسید اوریک به شکل کریستال هایی در مفاصل ذخیره می شود.

6- بیماری شبه نقرس : رسوب کلسیم در مفاصل می باشد. معمولا مفاصل مچ دست و یا زانو را درگیر می کند و باعث قرمزی، درد و ورم می شود.

عوامل خطر

1- شرکت در ورزش: آسیب های مچ در بسیاری از ورزش ها شایع می باشد، از جمله: ژیمناستیک و تنیس.

2- فعالیت تکراری: تقریبا هر گونه فعالیتی که با دست و مچ کار می کند، از قبیل: بافندگی و کوتاه کردن مو. این نوع فعالیت ها اگر هر روز و با شدت انجام شود، می تواند باعث ناتوان شدن مچ دست و درد در آن ناحیه گردد.

3- بیماری ها و شرایط دیگر: دیابت، لوسمی، اسکلرودرمی، لوپوس و یا مشکلات غده تیروئید.

راه های تشخیص علت درد مچ دست

- معیانه بالینی توسط پزشک

- عکسبرداری

- سی تی اسکن

- ام آر آی

- آرتروسکوپی : در این روش، برش کوچکی در پوست مچ ایجاد می کنند و ابزاری همانند یک مداد که حاوی چراغ و دوربین کوچکی است را وارد آن قسمت برش زده می کنند. تصاویر حاصله، بر روی مانیتور تلویزیون پخش می شود.

- الکترومیوگرام : هنگامی که عضله در حال استراحت قرار دارد، یک سوزن الکتریکی کوچک را در عضله قرار می دهند و فعالیت الکتریکی آن را ثبت می کنند.

چه زمانی باید به نزد پزشک رفت؟

تمام مچ دردها نیاز به پزشک ندارند.

رگ به رگ شدن کم معمولا با سرد کردن، استراحت و دروهای ضد درد تسکین می یابد.

اما اگر درد و التهاب بیشتر از چند روز طول بکشد و بدتر شود، بهتر است نزد پزشک بروید.

تاخیر در درمان می تواند باعث کاهش دامنه حرکت و ناتوانی طولانی مدت مچ گردد.

درمان درد مچ دست

- مصرف مسکن های ضد درد

- اگر یکی از استخوان های مچ دست شکسته باشد، گرفتن گچ و یا بستن آتل می تواند کمک کند.

- اگر مچ دست رگ به رگ شده باشد، بستن آتل می تواند از تاندون مجروح حفاظت کند و آن را بهبود بخشد.

- جراحی : مواقعی که شکستگی شدید باشد، یا در سندرم تونل کارپال و نیز برای ترمیم تاندون یا رباط، جراحی لازم است.

درمان های خانگی درد مچ دست

- مچ را بالا نگه دارید.

- به مچ استراحت دهید.

- یخ را بر روی مچ بگذارید.

- با باند کشی، مچ را بپوشانید.

- هر روز ورزش های انعطاف پذیری و تقویتی انجام دهید.

- بعد از حمام کردن، ورزش کنید، زیرا مچ دست گرم است و سفت نیست.

- هنگامی که مچ دست ملتهب است، ورزش انجام ندهید.

استراحت در حین انجام ورزش، برای افراد مبتلا به آرتریت بسیار مهم است

جلوگیری از درد مچ دست

- به مقدار کافی کلسیم مصرف کنید. حداقل 1200 میلی گرم در روز برای زنان بیشتر از 50 سال و 1000 میلی گرم در روز برای بالغین، کلسیم مورد نیاز است.

- افتادن از سمت جلو ممکن است باعث شکستن دست و مچ شود. لذا، کفش مناسب بپوشید، در محل تاریک، چراغ ها را روشن کنید و برای پله ها نرده بسازید.

- استفاده از لوازم محافظتی برای فعالیت های ورزشی.

- پوشیدن مچ بند برای ورزش هایی مانند فوتبال و اسکیت.

- اگر شما مدت طولانی با کامپیوتر کار می کنید، در حین انجام کار به خودتان استراحت دهید.

- هنگامی که مشغول تایپ کردن هستید، مچ دست را در موقعیتی مناسب قرار دهید.

- اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کاهش دهید.

- مقدار زیادی آب بنوشید.

8 نکته درباره مچ درد (سندرم تونل کارپال)

به نکاتی درباره ی سندرم تونل کارپال (فشار به عصب میانی دست) توجه کنید:

1- خواب رفتن و گزگز انگشتان دست که اکثرا با درد همراه است، از علائم اصلی این بیماری است.

2- میزان بروز این بیماری در خانم‌ها بیشتر از آقایان است (حدود 6 درصد در خانم‌ها و حدود 6/0 درصد در آقایان) و خانم‌ها در سنین 30 تا 60 سال بیشتر با این مشکل مواجه‌اند.

3- در اوایل بیماری و یا در صورت خفیف بودن آن، این علایم فقط در هنگام استراحت یا خواب ایجاد می‌شوند، اما وقتی بیماری شدیدتر شد، علایم ذکر شده دایمی می‌شوند.

علائمی همچون افتادن اجسام از دست بیمار، از دست دادن مهارت انگشتان، ضعف و لاغری در برخی عضلات دست، به مرور با شدت یافتن بیماری ظاهر می‌شوند.

4- عوامل زمینه‌ساز این سندرم متفاوت‌اند. شکل و آناتومی مچ دست در برخی افراد آنها را مستعد ابتلا به این سندرم می‌کند.

انجام کارهای تکراری(مثل تایپ کردن)، دیابت، کم‌کاری تیرویید، برخی بیماری‌های متابولیک و حتی بارداری می‌توانند از عوامل زمینه‌ساز باشند.

5- اگر علایم فوق را دارید، حتما برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.

با گرفتن یک نوار عصب و عضله و انجام چند معاینه ی ساده، این مشکل تشخیص داده می‌شود و اگر در مراحل اولیه درگیری عصب میانی دست باشید، تنها با بستن مچ بند و استفاده از فیزیوتراپی یا لیزر و گاهی با تزریق موضعی، مشکل شما حل خواهد شد.

6- درمان‌های دارویی و تکنیک های خاص ورزشی نیز برای درمان کمک‌ کننده‌اند. در موارد شدیدتر که بیمار به درمان طبی جواب نمی‌دهد، نیاز به عمل جراحی است که این عمل نسبتا ساده، برای باز کردن تونل و آزادسازی عصب انجام می‌شود.

7- گمان نکنید هر کسی که دستش خواب می‌رود، لزوما به این بیماری مبتلاست، زیرا خواب رفتن دست علل دیگری نیز دارد، مثلا آسیب عصب‌های دیگر دست یا درگیری عصب در ناحیه ساعد، بازو، شانه و یا حتی گردن می‌تواند چنین علایمی را بروز دهد. گاهی وجود مشکلاتی در مغز و نخاع، علایمی این گونه را ایجاد می‌کند.

بنابراین مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق بیماری الزامی است.

8- خانم‌های بارداری که علایم یاد شده را دارند، با اینکه معمولا پس از بارداری مشکل‌شان کاهش پیدا می‌کند، ولی گاهی اوقات، این مساله ادامه دار خواهد شد. لذا خانم‌های باردار نیز مانند دیگر خانم‌ها، نیازمند پیگیری و درمان هستند. حتی در طول بارداری می‌توان با درمان به موقع و تزریق موضعی، به بیمار کمک کرد.