آشنایی با اختلالات یادگیری در دانش آموزان و راههای درمان آن

آشنایی با اختلالات یادگیری در دانش آموزان و راههای درمان آن

شناخت اختلالات یادگیری : (LD)

شمار دانش آموزانی که دچار اختلالات یادگیری هستند بین 4 تا 12 درصد گزارش شده است این اصطلاح ابتدا از واژه ی Disabilities of learning  به معنای ناتوانی یادگیری گرفته شد اما از آنجائیکه ناتوانی یادگیری به تمامی جهات از جمله ناتوانیهای جسمی نیز اطلاق می شد واژه ی اختلالات یادگیری برگزیده شد . این قبیل دانش آموزان ، دانش آموزی هستند که دارای بهره هوشی عادی هستند اجسام یادگیری سالم دارند . در مهارتهای کلامی و نوشتن خوبند ولی در مهارتهای ریاضی ضعیف هستند و یا بالعکس . سالانه در کشور 85 میلیارد تومان بابت خسارت مردودی دانش آموزان بابت این امر می گردد که البته خسارات روانی این امر به مراتب بیشتر از این است . خساراتی از قبیل عزت نفس پائین و خجالت و شرمندگی و مردودی و … در صورتیکه با ساده ترین راه ها ( بازیها ) میتوان به حل مشکلات نائل آمد . زمان اختلالات یادگیری از تولد تا کلاس اول است گستره تجارب کودکان کافی نیست ابتدا باید علت یابی کرد سپس درمان نمود .

علل پیدایش اختلالات یادگیری

عللی را که برای شکست این قبیل کودکان در امر یادگیری می توان ذکر کرد بطور خلاصه عبارتند از :

1)فقدان انگیزش کافی                            3)دقت بیش از اندازه به جزیی از کل

2)فقدان توجه و دقت لازم                       4)فقدان هماهنگی لازم در حرکات

البته دو دلیل عمده نیز وجود دارد که عبارتند از :

الف ) غلبه طرفی : نیمکره مغز انسان به دو قسمت چپ و راست تقسیم می شود هر نیمکره که بر دیگری غلبه کند بدن به همان سمت کشیده می شود چنین است که انسان راست بدن یا چپ بدن می شود که هیچکدام از آنها مشکلی ندارند . زمانی که غلبه مخلوط گردد یعنی بعضی اندامها راست و بعضی چپ گردند دچار اختلال می گردد . با آزمایشهای ساده میتوان غلبه طرفی دانش آموز را مشخص نمود و اگر دچار اشکال می باشد برطرف کرد .

ب ) هماهنگی عضلات : اعضای بدن باید هماهنگ با هم کار کنند که گاهی ممکن است در این امر مشکل ایجاد گردد مثلا در رانندگی دست و پا و چشم باید هماهنگ کار کنند تا بتواند رانندگی کرد . راندمان مغز با هماهنگی اعضا بالاتر می رود با بازیهای مختلف مانند یک قل دو قل ، بسکتبال ، گردو بازی و … می توان به این هماهنگیها رسید .

اختلالات یادگیری در خواندن :

بنا به نظر کالوگروکالسون ( 1978 ) 85 تا 90 درصد اختلالات یادگیری به اختلالات خواندن مربوط است

ویژگیهای کودکان دارای اختلال خواندن

- بیشتر این کودکان پسر هستند . بر اساس برخی تحقیقات اختلالات پسران 4 برابر دختران است .

- در کلاسهای درس غالبا مشکلات رفتاری دارند .

- تمایل به خواندن ندارند.

 – قادر نیستند یک دایره لغات بینایی ایجاد کنند .

- دامنه توجهشان کوتاه است

 – در تمرکز مشکل دارند .

- معمولا در مدرسه افت تحصیلی دارند .

– معمولا دارای مشکلات جسمی مانند ضعف بینایی یا شنوایی هستند .

- اغلبشان مسائل هیجانی دارند .

– احساس ناامیدی ، بی لیاقتی و کم جراتی می کنند .

- در خواندن شفاهی و کلامی تردید می کنند و گاهی دچار لکنت می شوند .

- به جای اینکه چشمهایشان را هنگام خواندن حرکت دهند ، سرشان را تکان می دهند .

- کلمه به کلمه می خوانند .

- به زحمت و با صدای کشیده و لحن یکنواخت می خوانند .

- به نقطه گذاری توجه ندارند واز توجه به معنی لغت غافلند .

- وقتی مطلبی را آهسته می خوانند ، لبهایشان را تکان می دهند یا در ذهنشان لغات را می خوانند .

- واژه ها را غیر مرتبط با محتوی و غیر مرتبط با عناصر آوایی حدس می زنند .

- کلماتی را که تازه خواندند جابجا یا تکرار می کنند .

- حافظه دیداری و شنیداریشان ضعیف است .

- فاقد  تمیز و تشخیص کافی شنیداری هستند .

- محیط خانوادگیشان برای موفقیت در مدرسه به آنان فشار می آورد و یا اینکه نگرش منفی افراطی به عملکرد مدرسه دارند .

- در مدرسه سازگاری شخصی مناسبی ندارند .

- رشد اجتماعی کافی ندارند .

مقدمات درمان و باز پروری ( 12 گام برای مقدمات درمان )

گام اول : انگیزه درمانگر : ( عشق و علاقه و حس انساندوستی درمانگر ) .

گام دوم : ارتباط خوب خوب خوب : ( ایجاد رابطه خوب و صمیمی با کودک و والدین )

گام سوم : گوش کردن فعال : ( به سخنان کودک با تمام وجود گوش دهد ) .

گام چهارم : پرسشنامه والدین و مدرسه : ( تهیه پرسشهای متعدد که به علت مشکل و عوامل آن مربوط می شود )

گام پنجم : هوشبهر : ( آزمونهای استاندارد وکسلر جهت عقب ماندگی ذهنی ) البته این گام را میتوان از حرکات و حالات طبیعی بودن مراحل رشد و موفقیت در درسها نیز پیگیر شد .

گام ششم : کارگروهی مشترک و ارجاع آن : ( در مراکز راهنمایی و مشاوره با یک تیم تخصصی صورت گیرد )

گام هفتم : مصاحبه با درمانجو : ( پس از تکمیل پرسشنامه والدین در یک رابطه ی حسنه )

گام هشتم : تعیین متن برای آزمون و سنجش خواندن : ( دو متن کتاب فارسی یکبار با صدای بلند و یکبار بدون صدا بخواند و به پرسشها پاسخ دهد )

گام نهم : سنجش و تشخیص : ( تشخیص علل اختلال بر اساس جدول سمن )

گام دهم : طراحی برنامه درمان : ( پس از تشخیص فراوانی مشکل طبق راههای درمان عمل نماید )

گام یازدهم : تهیه امکانات برای درمان : ( ابزار و شرایط لازم فراهم شود )

گام دوازدهم : ارائه اطلاعات به والدین و کتاب درمانی : ( تهیه توصیه هایی برای اولیا ، آموزش خانواده )

توصیه های لازم برای اولیاء

1- بوسیله متخصص از سلامتی چشم و گوش کودک مطمئن شوید .

2- فضای آرام و بدون تشنج را در خانه فراهم کنید .

3- اوقاتی را به باز کردن با کودک و شوخی کردن با او اختصاص دهید .

4- کودک را به پارک ، سینما ، باغ وحش و سایر جاهای دیدنی ببرید .

5- سعی کنید اوقاتی را کودک به بازی بپردازد .

6- کودک را تشویق کنید درباره خودش ، خاطرات مدرسه و چیزهای مورد علاقه اش صحبت کند .

7- از سرزنش کردن و ایراد گرفتن و نصیحت بپرهیزید و به جای آن هر وقت کار مثبتی انجام می دهد تشویقش کنید .

8- به سوالات کودک ساده و روشن و کوتاه جواب دهید .

9- نقاط قوت کودک را در درسها ، بازیها و سایر کارها به رخش بکشید و تمجید کنید .

10- با دادن برخی مسولیتها به کودک حس استقلال و اعتماد به نفس او را تشویق کنید .

11- سعی کنید کودک با کودکان هم سن خویش و هم با کودکان یکی دو سال کوچکتر و بزرگتر از خودش اوقاتی را بازی کند .

12- در منزل کتاب یا روزنامه بخوانید و سعی کنید فرزندتان خواندن علاقمندانه و مشتاقانه شما را ببیند .

13- به اندازه کافی اسباب بازیهای ساده و خوب برای کودک تهیه کنید .

14- به کودک یاد بدهید که کتاب تنها وسیله خواندن نیست بلکه میتوان ازروزنامه ، تابلوهای راهنمایی ، تابلوهای مغازه نیز برای خواندن استفاده کرد .

15- با مدیر و معلم کودک ارتباط مهرآمیزی برقرار کنید و وضع کودکتان را در مدرسه جویا شوید .

16- پیشرفت کودک را بدون اینکه مکررا از او سوال کنید پی گیری نمائید .

17- برای محل مطالعه کودک اطاق ، نور ، صندلی ، میز و سایر لوازم را تهیه کنید .

18- سعی کنید محل مطالعه کودک ساکت و آرام باشد .

19- برای اطمینان از سلامتی کودک همیشه او را تحت کنترل پزشک داشته باشید .

20- کوچکترین پیشرفت کودک را ببینید و به او اظهار کنید و اعتماد به نفس را تقویت کنید .

برخی از ابزارهای لازم

نخ ، مداد ، شمع ، قرقره ، لیوان ، خط کش ، خمیربازی ، ضبط صوت ، توپ پینگ پنگ ، شلنگ نازک کولر ، کارت حروف الفبا ، نوار کاست صداها ، نی نوشابه ، سازهای دهنی ، برگه ی جملات ناتمام ، برگه ی جملات ناقص ،کارت ، تصاویر داستانی ، عکس و تصویرهای مختلف ، کارتهای حروف و کلمات ، کتابهای داستان .

  .

مطلب رو مطالعه کنید نظر یادتون نره منتظرم

 جدول سمن برای تشخیص اختلالات خواندن ( سنجش نوع مشکل )

مشکلات اختصاصی خواندن	فراوانی	مشکلات اختصاصی خواندن
1-    اشکال در تلفظ حروف 2- حذف برخی از صداها از کلمه مثل به جای کردند ( کردن ) می گوید . 3- جایگزینی یک صدا به جای صدای دیگر  مثل خواندن ششته به جای شسته . 4- اشکال در تشخیص تلفظ نسبتا نزدیک برخی حروف مثل اشتباه تلفظ (م) با (ن) 5- اشکال در تشخیص صداهای حروف . 6- جابه جایی برخی از صداها با یکدیگر مثل گفتن عسک به جای عکس . 7- عدم توقف در مکث در پایان جمله . 8-    اشکال در بخش کردن کلمه ها 9- اشکال در صداکشی کلمه های یک بخشی 10- اشکال در صداکشی کلمه های چند بخشی 11- اشکال در صداکشی کلماتی که او دارند مثل جو ، رو ، مو ، قو 12- اشکال در صداکشی کلماتی که ای دارند مثل سی ، پی ، 13- اشکال در صداکشی مصوتها مثل مداد 14- اشکال در صداکشی کلماتی که مد دارند. 15- زیرلبی و بسیار آهسته خواندن . 16- اشکال در ترکیب صداها و ساختن کلمه مثل ترکیب ش – ا – د ساختن شاد . 17- تکرار یک بخش در کلمه مثل مهر ، مهربان 18 – تکرار یک بخش در برخی از کلمه های یک جمله مثل خواندن علی به مد مدرسه رفت . 19- تکرار یک حرف درکلمه مثل خواندن مدددرسه 20- فراموش کردن صدای ابتدای بخش پس از صداکشی بقیه بخش 21- فراموش کردن صدای حروف 22- فراموش کردن صدای بخش اول پس از پایان کامل بخش کردن کلمه چند بخشی 23- فراموش کردن کلمه های ابتدایی جمله ای که می خواند . مثلا وقتی خواند علی به مدرسه رفت نمی تواند بگوید چه کسی به مدرسه رفت . 24- فراموش کردن مفاهیمی که خوانده است . 25- اشکال در تشخیص دیداری کلماتی که ظاهر مشابه دارند مثل داد – راد – دار . 26- اشکال در تشخیص دیداری حروفی که ظاهر مشابه دارند مثل ب و ف یا ک و گ . 27- افزودن برخی از صداها به کلمه مثلا کردند را بگویدمی کردند یا کرده اند .   28- حدف یا تحریف بخشی از کلمه مثلا می ید به جای می گوید . 29- درست ندیدن کلمه مثل رود را دور می بیند . 30- حذف برخی از کلمات مثل نخواندن کلمه مدرسه در جمله : علی به مدرسه رفت .		31- تغییر افعال در جمله به میل خویش 32- حدس زدن یک کلمه به کمک کلمات قبل و بعد بدون خواندن آن کلمه 33- خواندن کل کلمه بدون توانایی تشخیص حروف آن . 34- ندیدن مستقل کلمه ها ، خواندن ادغامی بخشعای کلمات مجزا با یکدیگر . 35- افزودن پسوندهای نادرست به کلمه مثل حسن که به که مدرسه رفت . 36- تغییر توالی حروف مثلا دور به جای رود . 37- تغییر توالی کلمه ها . مثلا سهراب می رود به مدرسه . 38- معکوس کردن کلمه مثل گس به جای سگ . 39- دوتایی دیدن کلمه ها 40- تکرار برخی از کلمات مثل حسن مهربان مهربان بود . 41- تکرار برخی از کلمات در قسمتهای مختلف جمله 42- مکث و توقف زیاد بین تلفظ کلمات 43- خواندن ، با سرعت بسیار کند . 44- خواندن بسیار تند اما دفت بسیار کم و در نتیجه حذف ناخودآگاه بسیاری از کلمات  45- خواندن کلمات یک جمله بدون نظم و ترکیب کلمات  مثل حسن رفت امروز به مدرسه . 46- اضافه کردن حرف ربط بین کلمه ها مثل علی به مدرسه به رفت . 47- تکرار حروف در یک جمله . 48- گم کردن کلمات در یک سطر . 49- گم کردن سطرها 50- عدم رعایت نشانه ها نثل نقطه ، کاما و امثل آن 51- خواندن و تلفظ برخی کلمات استثنایی با همان شکل نوشته شده 52- آشنا نبودن به مفهوم زمان مثلا عدم تشخیص تقاوت رفت – رفته است – می رود . 53- عدم هماهنگی بین فعل و ضمیر 54- توجه به خواندن کلمه و عدم توجه به معنای کلمه 55- عدم فهم معنای کلمه 56- توچه به خواندن جمله و عدم توجه به ارتباط واژه ها و معنای جمله 57- عدم فهم جمله 58- عدم فهم معنای عبارت 59- عدم فهم مفاهیم اصلی متنی که خوانده است 60- فهمیدن محتوی متن اما ناتوانی در پاسخ به پرسشها

مشکلات غیر اختصاصی خواندن

1- وجود افسردگی در کودک           

  2- وجود اضطراب در کودک         

  3- بیش فعالی                                       

4- فقدان توجه کافی            

  5- فقدان تمرکز کافی   

6- بی قراری

7- بی انگیزگی                       

8- وابستگی به والدین           

 9- اختلالات گویایی                               

10- نقص در هماهنگی عمومی بدن     

11- پرخاشگری              

12- ترس

13- فقدان اعتماد به نفس            

 14- اضطراب جدایی          

 15- دید منفی به معلم مدرسه

برخی از همکاری های درمانی

برای مشکلات زبان و تکلم باید تمرینهایی درباره شنیدن و تلفظ کردن  در نظر گرفت:

1- تعدادی تصاویر نشان می دهیم که با صدای بلند تلفظ کند.تصاویری که دارای صداو حروف مورد نظر باشند.

2- کودکی که مشکل تنفسی یا تنفس ناموزون دارد و قادر به تلفظ صحیح و کامل نباشد تمرینهای زیر را می دهیم: تنفس کردن به پشت خوابیده ، حالت نشسته ، نفس آرام و عمیق، دم و بازدم، فوت کردن،باد کردن،ساز دهنی، سوت زدن، صدای کشیده را ممتد ادا کند، با شلنگ آب بکشد،بیرون آوردن زبان وداخل بردن ، باز و بسته کردن دهان، حرکت جهات مختلف فک پایین، جویدن با صدا و بی صدا،حرکت زبان داخل دهان ، مالیدن نوک زبان به سقف دهان ، علامت (+) و (×) با زبان در دهان، آهنگ با صدای بازدم.

3-تکرار کلماتی که ما تلفظ می کنیم.

4-تصاویری را نشان می دهیم تا واژه ها را تلفظ کند.

5-برای حساسیت شنیداری از تمرینهای  دیکته نویسی استفاده می کنیم.

6-چند صدا را تلفظ می کنیم تا با ترکیب آنها یک کلمه بسازد.

7-تقلید صداهای حیوانات مختلف.

8-استفاده از کارتهای حروف و کلمات.

9-استفاده از نوارهای کاست برای صداهای حروف و واژه های مختلف.

10- توقف روی یک کلمه بطوریکه کلمات اطراف آنرا را نیز بخواند.

انواع اختلالات دیکته نویسی و راههای درمان

ردیف	نوع اختلال	مثال	راهکارهای درمانی
1	نارسانویسی	رستم و سراب به جای رستم و سهراب	- وضعیت نشستن کودک و رعایت فاصله صحیح باشد . - نحوه ی قلم بدست گرفتن صحیح باشد . - مهارتهای دست ورزی مانند : خمیربازی ، مچاله کردن کاغذ ، پیچ و مهره ، قفل و کلید ، قیچی کردن ، خط خطی کردن - بازی نقطه چین ، داخل خطوط موازی نوشتن یا خط کشیدن
2	وارونه نویسی	به جای بابا به جای دید	- تن آگاهی ، اعضای بدن خود را نام ببرد . - بازی با آدمک یا عروسکی که اعضای بدنش جدا و وصل می شود - روبروی مربی می ایستد و هر عضوی را مربی حرکت داد او همان عضو را حرکت دهد . - بازیهای نقطه چین
3	قرینه نویسی	به جای بابا به جای رفت
4	حافظه دیداری	منزور به جای منظور هیله به جای حیله سبر به جای صبر	- تصویر خوانی (دو تصویر ساده ، سه تصویر ساده  ، تصویر ترکیبی) تصویرها را به مدت چند لحظه نشان داده سپس مخفی می کنیم و از آن تصویر سوال می کنیم . - وسایل روی میز را نگاه کن چشمها را ببند ، جای چند وسیله عوض کنیم . چشمها را باز کن و بگو چه چیزهایی جابجا شده است . - بازی جورچین - بازی با کارت کلمات مانند تصویرخوانی .
5	تمیز دیداری	دوز به جای زود جانه به جای خانه بتر به جای تبر زور به جای روز	ج ح-ج-چ-خ-ع-غ-ی-ص- دانش سازش – رانش – دانش – کوشش – درویش  -   نمونه حرف یا کلمه سمت راست را در سمت چپ بیابید . - از بین حروف زیر حرف (و) را پیدا کن . - در نقاشی یا تصویریهایی که یک یا چند  تصویر در آن پنهان شده است تصور مورد نظر را پیدا کند . -   کارتهایی که واژه ها یا کلمات بصورت سایه روشن و یا ناقص نوشته شده را بازشناسی کند . - تکمیل شکل یا نقاشی و بازیهای نقطه چین
6	حساسیت شنیداری	مسباک به جای مسواک رفتن به جای رفتند دمبال به جای دنبال جا انداختن کلمات یا جملات	- گفتن املا از سوی معلم بصورت تن آهسته و آرام و با یکبار گفتن بصورت جمله ادا کند .  - نوار با صداهای مختلف گوش کند و بگوید چه صداهایی می شنود . -   با شنیدن صدای قوطی ها حدس بزند درون آن چیست ؟ - بازی در گوشی گفتن که از نظر اول شروع و ادامه یابد . - بازی تلفن نخی - در واقع باید گوش ( شنیداری ) بچه ها را فعال کنیم .
7	بی دقتی	ننهفته به جای نهفته کندم به جای گندم عسبل به جای عسل	- تمرینهای تقویت دیداری برای پرورش دقت نیز مفید است . - تصویرهای مشابه اختلافهای جزیی را پیدا کنند . - کارت کلماتی که نقطه یادندانه یا حرف اضافی دارند تا آن را بیابند .
8	مشکلات آموزشی	کتابه من به جای کتاب من کبرا به جای کبری شوده به جای شده	- معلم آموزش مربوط به هر قسمت را درست انجام و تمرین و تکرار لازم بنماید . - در هر درس کلمات ( کلید واژه ها ) مهم را روی مقوا نوشته و  در کلاس بچسباند تا در معرض دید همیشگی باشد . - در زمان گفتن املا ( آموزشی ) هر نکته فنی املا مربوط به هر دانش آموز را گوشزد نموده تا از غلط نویسی آن جلوگیری شود . - میتوان در زنگ آموزشی املا یکبار متن املا را روی تخته نوشته تا همه ببینند سپس پاک کرده و املا گفته شود .

توصیه هایی در مورد زیر نویسی های معلم در دیکته ها

زیر نویس نامناسب ( ناامید کننده )	زیرنویس مناسب ( امیداوار کننده )
- باز هم 4 غلط نوشتی -  بیشتر دقت کن - خیلی بد خط است . خط بهتر بنویس -   بیشتر سعی کن -  از هر غلط 5 بار بنویس	-  آفرین ، 36 کلمه درست نوشتی -  بیا با بازی هایی دقتمان را زیادتر کنیم -  باز هم می توانی با خط بهتر بنویسی -  به خاطر پیشرفتهایت این گل را از من بپذیر - با نگاه کردن داخل کارت بنویس و با یکبار نگاه کردن یکبار دیگر بنویس حتما موفق می شوی .

راهنمای تکمیل فرم لیست اختلالات دیکته نویسی

   این فرم برای هر دانش آموزی که دچار اختلال در دیکته نویسی می باشد تکمیل می گردد . برای تکمیل و استفاده از این فرم باید ده دیکته دانش آموزان را بررسی کنیم و غلط هایی که داشته را داخل فرم در ستون مربوط به آن بنویسیم . البته منظور خود کلمه ای که غلط نوشته شده را می نویسیم نه شکل صحیح آن را .پس از تکمیل فرم هر ستون را جداگانه در پائین ورقه جمع زده و تعداد آن را می نویسیم . هر کجا که بیشترین فراوانی ( غلط ) را داشته است درمان را از آن جا مطابق راهکارهای پیشنهادی شروع می کنیم . البته در نظر داشته باشید که راهکارهای پیشنهادی از طریق اجرای بازیها و مسابقاتی است که برای بچه ها جذاب و دلنشین می باشد که در زمان ( زنگ ) آموزش املا میتوان از آن بهره گرفت