نقش خانواده در سلامت روانی فرزندان

ایجاد سلامت روانی، هدف سازگاری فرد با محیط اطراف خود است در صورتی که بتواند خود را با محیط تطبیق دهد، قابلیت‌های خود را بروز دهد و فاقد اختلالات عاطفی و رفتاری باشد، در این صورت می‌توان گفت، از سلامت روانی برخوردار است.خانواده به عنوان اولین، مؤثرترین، مهمترین کانون رشد و تربیت ومنبع کسب اطلاع در شکل‌گیری و ایجاد سلامت روانی نقش ارزنده‌ای را دارد و هیج جامعه‌ای نمی‌تواند ادعای سلامت کند مگر این‌که از خانواده‌های سالمی برخوردار باشد، خانواده‌ای که بتواند خود را با تغییرات اجتماعی وسیعی که ناشی از گذر سنت به مدرنیزه است تطبیق دهد و در این راستا به تربیت فرزندانی توجه داشته باشد که بتوانند برای خود و جامعه‌شان مفید واقع شوند.سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سلامت روانی را توانایی کامل برای ایفای نقش‌های اجتماعی، روانی و جسمانی تعریف کرده است که هیچکدام بر دیگری برتری ندارد.این سازمان معتقد است که بهداشت روانی فقط عدم وجود بیماری و یا عقب‌ماندگی نیست، بنابراین کسی که احساس ناراحتی نکند از نظر روانی سالم محسوب می‌شد.

سلامت روانی همان سلامت فکر کردن و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است نه تنها جسم، بلکه روح نیز احتیاج به مراقبت دارد و این دو جدای از هم نیستند.شخصیت فرزندان در نهاد خانواده شکل می گیرد و شالوده هویت آنان در آن پایه ریزی می شود و بسیاری از اصول فردی و اجتماعی را در این آموزشگاه می آموزند از اعمال، کردار و گفتار پدر و مادر خود سرمشق می گیرند.در کنار سایر جنبه های مربوط به رشد فرد، ارتقاء سلامت روانی و عاطفی یکی از مولفه های مهمی است که در کانون خانواده باید مورد توجه قرار گیرد و پدر و مادر به عنوان افراد در تامین آن وظیفه دارند شرایطی را مهیا سازند تا ضمن بهره گیری از تعالیم اسلام به رشد سلامت روانی فرزندان، خانواده و جامعه کمک نمایند.تحقیقات انجام شده درباره کودکان قبل از ورود به دبستان نشان می دهد که شخصیت آنان اکثرا متاثر از شرایط خانواده ای است که در آن زندگی می کنند و همین شرایط است که چهار چوب انفعالات و عواطف آینده آنها را می سازد.

بررسی دقیق تری در همین زمینه ثابت کرده است که فرزندان خانواده های نابسامان یا از هم پاشیده که با پدران و مادرانی عصبی و زود رنج زندگی می کنند، به علت کمبودهای عاطفی یا محرومیت از تربیت صحیح، اغلب افرادی پرخاشگر، یاغی، منفی باف و حتی بزهکار از آب در می آیند.رفتار و گفتار والدین می‌بایست الگویی برای فرزندان باشد. رفتار دانش‌آموزان همانند آیینه ایست که والدین رفتار خود را در آن می‌توانند مشاهده کنند. فرزندان از والدین خود تقلید می‌پذیرند و همانندسازی می‌کنند. بی‌قراری و آشفتگی پایدار پدر ومادر بر سلامت عاطفی و رشد مهارت‌های شناختی کودکان تأثیر منفی دارد، بنابراین در ابتدا نیاز به سلامت روانی والدین است که در صورت دارا بودن می‌توانند در جهت ایجاد سلامت روانی فرزندان خود تلاش کنند.شخصی که از سلامت روانی بالایی برخوردار است از کار و زندگی خود احساس رضایت دارد و از وقت خود استفاده مفید می نماید، با دیگران از در تفاهم وارد می شود و برای احساسات و عواطف مردم ارزش قایل بوده و آنها را محترم می شمارد. چنین فردی می تواند محبت کند، دیگران را دوست بدارد خود را با دیگران وفق بدهد و با اجماع سازگار شود.

نهایتا اینکه سلامت روان هیچگاه با فهرست و خصوصیات ثابت و ویژگی های معینی تعریف نشده است ولی با ذکر تعاریف فوق می توان چشم انداز کلی آن را ترسیم نمود، هر چند هدف ما در این مقاله بیان عوامل موثر بر سلامت روان و علی الخصوص پدر ومادر و شرایط زندگی کودکان است.همانطور که قبلا بیان شد، شالوده شخصیت فرد بویژه از حیث سلامت عمومی در نهاد خانواده پایه ریزی می شود و با توجه به اینکه پدر و مادر و شرایط زندگی مهمترین پارامتر های تاثیر گذار در این روند محور بحث قرار می گیرند و نقش آنها را نباید از نظر دور داشت، در همین راستا پدر و مادر می توانند با بهره گیری از تعالیم اسلام و روشهای علمی نیازهای عاطفی و جسمانی کودکان را مرتفع نموده و آنها را برای سازگاری با جامعه آماده نمایند. و با تامین سلامت روانی و عاطفی آنهاخانواده ای سالم و نهایتا جامعه ای سالم را پایه ریزی کنند.