عوامل و فاکتورهای موثر در بروز سرطان

بعد از بیماری های قلبی عروقی سرطان به عنوان اولین عامل مرگ و میر در بیشتر کشورها مطرح است. سالانه حدود 7 میلیون نفر در جهان در اثر ابتلا به سرطان جان خود را از دست می دهند و برآورد می شود تا سال 2020 شمار موارد جدید ابتلا به سرطان در هر سال از 10 میلیون نفر به 15 میلیون نفر برسد و حدود 60 درصد از این موارد جدید در کشورهای درحال توسعه خواهد بود.

واژه سرطان به فرآیند تکثیر کنترل نشده بافت ها اطلاق می شود. عوامل مختلفی در بروز سرطان موثر شناخته شده اند. در حالی که سبک زندگی ما انسانها همچون عدم مصرف دخانیات -اصلاح رژیم غذایی و انجام منظم فعالیت های بدنی، عوامل مهمی در پیشگیری و کنترل سرطان به شمار می روند.

درصد زیادی از سرطان‌ها بر اثر عوامل بسیار ساده‌ای به وجود می‌آیند که ما هر روز به راحتی و بدون توجه از کنار آنها می‌گذریم، اگر بیمارانی که امروز بر تخت‌های بیمارستان خوابیده‌اند، این موارد را می‌دانستند شاید هیچگاه به سرطان دچار نمی‌شدند.روزانه اخبار و آمار متعددی از شیوع انواع مختلف سرطان، عوامل موثر در بروز آن و راه‌های مقابله و پیشگیری از آن منتشر و آزمایشات متعددی در مورد نقش مواد و وسایل مختلف ایجاد کننده این بیماری انجام می‌شوند.لذااز مهمترین عوامل موثر در ایجاد سرطان می توان به موارد زیر اشاره نمود

- عوامل فیزیکی همچون اشعه ایکس: وجود دوز پایین از اشعه ایکس احتمال آنکه فرد را در معرض ابتلا به سرطان قرار دهد افزایش می‌دهد. به طور کلی میزان بالاتر از این اشعه خطر ابتلا به سرطان را نیز بالاتر می‌برد هر چند هیچ مقداری از این نوع اشعه برای سلامت بدن مناسب نیست.همچنین اشعه ماورای بنفش ( نور آفتاب ) و پرتوهای یونیزه کننده ( تصویر برداری تشخیصی و انفجارات اتمی )را نیز باید مد نظر قرار داد.

- تلفن همراه: این وسیله ارتباطی با تمام مزیت‌هایی که برای بشر دارد نوعی انرژی مشابه با اشعه ایکس را منتشر می‌کند. تاکنون ارتباط مستقیم تلفن همراه با ابتلا به سرطان تایید نشده و لازم است تحقیقات بیشتری انجام شود. هرچند بهتر است ساعات استفاده از آن و مکالمه با تلفن همراه کمتر شود و برای صحبت کردن از هندزفری استفاده کرد.

- گوشت: بهتر است مصرف گوشت فرآوری شده یا قرمز محدود باشد چرا که در بروز سرطان روده موثر است. همچنین پختن یا دودی کردن گوشت در دمای بالای ترکیب‌هایی به نام هیدروکربن آروماتیک چند حلقه‌ای (PAH) ایجاد می کند که محققان در مورد چگونگی تاثیر آن بر روی سلامت افراد به نتیجه قطعی نرسیده‌اند.

- بطری آب: در صورتی که بطری آب از جنس پلاستیک شفاف باشد احتمالا حاوی ماده شیمیایی بیسفنول A  است. از این ماده شیمیایی در قوطی‌های نوشیدنی و مواد غذایی، مواد «سیلانت» در دندانپزشکی و محصولات دیگر استفاده می‌شود. سازمان غذا و داروی آمریکا در پاسخ به این پرسش که این ترکیب سرطان‌زا است، اعلام کرده در صورت که میزان آن در حد استاندارد باشد خطرزا نیست با این وجود توصیه می‌شود از مصرف غذاهای کنسروی و نوشیدنی‌های موجود در ظروف پلاستیکی شفاف خودداری شود.

- قهوه:نوشیدن میزان متعادلی از قهوه حدود چهار فنجان در روز خطر ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها از جمله پوست، کبد، و روده را کاهش می‌دهد.

- محصولات خانگی: بسیاری از حشره‌کش‌ها، رنگ‌ها،‌ لاک‌ها و واکس‌ها گازهایی به نام ترکیبات آلی فرار (VOC) منتشر می‌کنند. این گازها با بروز سرطان در انسان و حیوانات مرتبط هستند. برای دوری جستن از خطر این ترکیب لازم است محصولاتی که حاوی میزان پایینی از آن هستند مورد استفاده قرار گیرد. همچنین از خرید محصولاتی که روی آنها عناوینی همچون خطر سمی بودن، فرساینده بودن، تحریک‌کنندگی شدید، آتش‌زا بودن، حک شده، خودداری کنید.

- آلودگی هوا: آلودگی هوا موجب می‌شود سالانه در جهان بیش از 220 هزار نفر بر اثر سرطان ریه جان خود را از دست بدهند. همچنین ارتباطی بین آلودگی هوا و خطر فزآینده ابتلا به سرطان مثانه وجود دارد.

-سبک زندگی:علاوه بر عوامل ژنتیکی عادتهای فردی مانند : سیگار کشیدن ، تماس بیش از حد با نور خورشید ، مصرف الکل و...نیز در ایجاد سرطان نقش بسزایی دارد .استعمال دخانیات بزرگترین ریز فاکتور در ایجاد سرطان است . رژیم غذای غنی از گوشت قرمزو غذاهای کنسرو شده نیز در ابتلا به سرطان نقش دارند . یکی دیگر از عوامل مهم دربروز سرطا نهای گوارشی چاقی و عدم تحرک می باشد .


عوامل غذایی موثر در پیشگیری از انواع سرطان  به طور خلاصه شامل موارد زیر هستند:

*سبزی ها به ویژه سبزی های برگ سبز، هویج و میوه ها منجر به کاهش موارد ابتلا به سرطان ریه، معده و روده می شوند. فعالیت بدنی نیز در کاهش بروز سرطان روده موثر شناخته شده است.

*چربی زیاد و رژیم غذایی و چربی های اشباع و حیوانی در احتمال افزایش شیوع سرطان پروستات موثرند. کیلوپن (گوجه فرنگی)، فیتواستروژن های سویا نیز از عوامل موثر در کاهش شیوع این سرطان هستند.

*سبزی ها، میوه ها، آنتی اکسیدان، فیتوکمیکال ها، سیر، پیاز، کاهش چربی دریافتی فیبر غذایی کنترل وزن و فعالیت بدنی در کاهش بروز انواع سرطان موثر شناخته شده اند.

* سالیسیلات موجود در بعضی از مواد غذایی مثل قارچ، کشمش، توت فرنگی، سیب، ادویه ها مثل آویشن، دارچین، نیز در کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان موثرند.

*روش های طبخ و نگهداری مواد غذایی نیز در این زمینه موثرند. روش های نادرست طبخ مانند دوددادن، نمک سود کردن، حرارت دادن شدید مواد غذایی با ایجاد ترکیبات سرطان زا مثل هیدروکربن های پلی سیلیک و آمین های هتروسیلیک باعث افزایش شیوع سرطان می شوند. پری و پروبیوتیک های موجود در ماست و شیر از عوامل غذایی موثر در کاهش ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش مثل سرطان معده هستند.

*از آن جا که عوامل غذایی علت حدود 30 درصد از موارد ابتلا به سرطان را در کشورهای غربی تشکیل می دهد می توان گفت رژیم غذایی پس از دخانیات دومین عامل قابل پیشگیری از سرطان به شمار می آید. در سال های اخیر شواهد زیادی مبنی بر ارتباط اضافه وزن و چاقی با انواع زیادی از سرطان ها نظیر سرطان مری، پستان و آندومتر به دست آمده است که خود به طور مستقیم با رژیم غذایی مرتبط است.

*از آن جا که تغذیه نامناسب، فقدان تحرک جسمانی، چاقی و مصرف دخانیات عوامل خطر مشترک در بـــروز بیماری های مزمن هستند. اجرای برنامه های پیشگیری از سرطان در قالب برنامه های ملی پیشگیری به شکل ادغام یافته با سایر بیماری های مزمن راهبر مناسبی برای کاهش شیوع این معضل بهداشتی است.

جمع بندی:

پیشگیری از ابتلا به سرطان، بهترین روش برای پیروزی بر آن است. واقعیت این است که ما تقریبا به طور دائم با غذاهایی که می‌خوریم و کارهایی که انجام می‌دهیم بدن خود را سرطانی می‌کنیم، یعنی ژن‌های ما به طور مرتب در معرض رشد غیرعادی سلول‌های سرطانی است. اما در یک بدن سالم به سرعت با این تغییرات مقابله شده و از رشد غیرطبیعی سلول‌های سرطانی پیشگیری می‌شود. مشکل اصلی زمانی ظاهر می‌شود که مکانیسم دفاعی بدن ما ضعیف شود و در آن زمان است که سلول‌های سرطانی شروع به رشد در بدن ما می‌کنند. زمانی که ما استرس و فشار زیادی به بدن خود وارد می‌کنیم، برای مثال برنامه خواب منظمی نداریم، ورزش نمی‌کنیم یا بعضی از داروها را مصرف می‌کنیم، سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و آن را آماده ابتلا به سرطان می‌کنیم.

 اجتناب از مصرف دخانیات و ترک آن، مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه پنج بار در روز، رعایت بهداشت موادغذایی و اجتناب از آلودگی قارچی و میکروبی، تعدیل مصرف غذاهای نمک‌سود، پرنمک و سرخ‌کردنی و تعدیل مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس از جمله موارد پیشگری از سرطان است.به علاوه عدم مصرف نوشابه‌های گازدار و غذاهای داغ، عدم مصرف مشروبات الکلی، اجتناب از چاقی و فعالیت فیزیکی منظم و مداوم، استفاده از غلات کامل و سبوس‌دار، واکسیناسیون علیه هپاتیت بی و در روزهای آفتابی استفاده از کلاه، عینک، لباس‌های دارای پوشش کامل و همچنین استفاده از کرم‌های محافظت کننده از پوست و ضدآفتاب از دیگر نکات بازدارنده از بروز سرطان به شمار می‌روند.

توصیه‌های مهم پزشکی بهداشتی برای زائرین حج

همه ساله تعدادی از هموطنان ما وقتی از نیمه‌های ماه ذی‌القعده که می‌گذرد راهی صحرای عربستان برای ادای فریضه حج می‌شوند تا نوای لبیک اللهم لبیک در گوش‌ها طنین  اندازگردد.اما آنچه باعث می‌شود افراد بیشترین بهره را از فرائض این سفر ببرند، داشتن جسمی‌سالم و بدون ناراحتی است. افرادی که به حج مشرف می‌شوند، به خوبی می‌دانند که بیش از سی روز را باید در سفر باشند و نباید در طول این مدت سلامتشان به خطر بیفتد.

این روزها دوباره بوى میقات، احرام و طواف به مشام مى‏رسد. کسانى که پس از مدت‏ها انتظار امسال در فهرست زائران بیت ‏اللَّه الحرام و حج تمتّع قرار گرفته‏ اند، در جنب و جوشى شورانگیز خود را براى این سفر آماده مى‏کنند.ایام حج، این سفر سبز در پیش است و نیمى از زائران را بانوان تشکیل مى‏دهند که براى کسب آمادگى بیشتر، اطلاعات مربوط به این سفر را با اشتیاق و کنجکاوى خاصى دنبال مى‏کنند.سفر حج، سفری است که روح انسان‌ها را صیقل می‌دهد و تعالی می‌بخشد. اما برای اینکه بتوان از لحظات و فرصت‌های معنوی این سفر استفاده کرد، باید جسمی سالم داشته باشیم. به خصوص در سفر حج تمتع که مدت آن طولانی‌تر و اعمال آن بیشتر، سخت‌تر و دقیق‌تر است.آرزوی هر مسلمانی، رفتن به این سفر پررمزوراز و معنوی است؛ سفری که با همه سفرهای دیگر ما فرق اساسی دارد.در این ایام عده بسیار زیادی از مسلمانان از سراسر دنیا عازم مکه و مدینه می‌شوند و همین جمعیت زیاد و متنوع، با آداب، روحیات، شرایط اجتماعی و تندرستی متفاوت باعث بروز برخی مشکلات می‌شود که گاه گریبانگیر زائران می‌شود و آنان را از انجام اعمال و لذت از معنویات این سفر که کمتر نصیب افراد می‌شود، باز می‌دارد. هرچند مسوولان بهداشت و درمان حج، همه ساله تلاش خود را در آموزش‌ دادن به زائران و همچنین انجام معاینات قبل از اعزام، انجام آزمایش‌های تشخیصی و غربالگری،‌ ‌شناسایی و تشکیل پرونده برای افراد پرخطر نظیر مبتلایان پرفشاری خون، دیابت،‌ ‌بیماران دیالیزی، جانبازان یا افرادی با مشکلات جسمی‌ انجام می‌دهند، اما به طور حتم، زائران محترم در این راه بیشترین مسوولیت را دارند و لازم است به نکات بهداشتی قبل از تشرف به سرزمین وحی توجه کافی داشته باشند تا در این سفر پرخیر و برکت تنی سالم داشته باشند و بتوانند نهایت استفاده را از سفرشان ببرند.نکات بهداشتی که حجاج محترم ملزم به رعایت آن هستند، در ادامه ذکر می‌کنیم.

زائران حتماً قبل از صرف غذا دست‌های خود را با مواد شوینده شستشو دهند، به میزان کافی آب بنوشند و در صورت ابتلا به بیماری‌های تنفسی و سرماخوردگی ماسک بزنند. به‌منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری به زائران عزیز تاکید می‌کنیم به توصیه های بهداشتی که از سوی پزشکان در کاروانها و مجموعه ها به آن گوشزد می شود، توجه ویژه داشته باشند.به منظور جلوگیری از بیماری‌ها بویژه بیماری‌های تنفسی زائران حتماً زمانی که از مسجدالحرام، مسجد النبی(ص)، بازار و دیگر اماکن عمومی به هتل بازمی‌گردند، به مدت حداقل ۳۰ ثانیه دست های خود را با محلول‌های شستشو دهنده یا صابون شستشو دهند بویژه زائرین عزیز حتماً قبل از صرف غذا دست های خود را بشویند.

با توجه به گرمای هوا و تعریق بالا، زائران حتماً به میزان کافی مایعات مصرف کنند تا دچار مشکلاتی از جمله گرمازدگی نشوند که در میان مایعات توصیه می شود زائران بیشتر از آب آن هم به میزان حداقل روزانه  یک و نیم لیتر استفاده کنند و توجه داشته باشند استفاده از نوشابه و چای را به عنوان جایگزینی برای نوشیدن آب قرار ندهند. زائران بعد از زیارت حرمین شریفین و زیارت دوره‌ای زمانی که به هتل باز می گردند، معمولاً بدن آنان عرق کرده و آماده ابتلا به سرماخوردگی هستند، از این رو به آنان توصیه می شود از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر و دستگاه های خنک کننده و همچنین نوشیدن آب سرد جداً خودداری نمایند.

با توجه به تنوع برنامه غذایی در حج زائران رژیم غذایی مناسب را رعایت و از پرخوری پرهیز کنند و برای دریافت ویتامین‌ها حتما میوه ای که برای آنان درنظر گرفته شده مصرف کنند.به‌دلیل اینکه خوردن میوه بعد از صرف غذا موجب مشکلات گوارشی برای زائران می‌گردد، زائران عزیز قبل از وعده‌های غذایی میوه میل نمایند.زائران برای خواندن نماز در مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص) از سجاده شخصی استفاده کنند و در صورتی که دچار علائم بیماری های تنفسی شدند حتماً از ماسک استفاده کرده و از دست دادن با دیگر زائران و هم اتاقی ها خودداری کنند و در صورت تداوم و تشدید علائم بیماری بعد از ۲۴ ساعت حتماً به پزشک مراجعه کنند.

توصیه ‏هایى براى خانم‏هاى باردار در طول این سفر:

اولاً توصیه ما به زنان باردار این است که حتى‏المقدور به این سفر نیایند؛ چون بارها مشاهده کرده‏ایم که زنان باردار با مشکلات بسیارى در سفر مواجه شده ‏اند.سفرهاى عمره مفرده شاهد حضور خانم‏هاى باردارى هستیم که در این سفر شرکت کرده و بر حسب سن باردارى‏شان مشکلات عدیده‏اى را براى خود و دیگران به وجود مى ‏آورند. ازدحام و شلوغى اماکن، سطح پایین بهداشت، عدم تغذیه مورد نیاز بدن باردار، راهپیمایى و پیاده ‏روى زیاد و آسیب‏هاى فیزیکى مکان‏هاى شلوغ همه و همه شرایطى هستند که براى یک زن باردار اصلاً مناسب نیست. این خانم‏ها بهتر است براى حضور در حج عمره مفرده شرایط را بسنجند زیرا اگر حتى در سه ماه اول باشند، مشکلاتى چون تهوع، استفراغ و تهدید به سقط در کمین آنهاست. اما در صورت آمدن به سفر در سه ماه اول باید:

۱ـ در مصرف مواد غذایى دقت کنند. به طورى که آن را در حجم کم و وعده‏هاى بیشتر استفاده کنند.
۲ـ از مصرف آجیل، شکلات و قهوه خوددارى کنند.
۳ـ مواد غذایى کم‏حجم و خشک مانند بیسکویت‏هاى سبک همراه داشته باشند.
۴ـ مصرف مایعات را به اندازه کافى داشته باشند.
۵ـ فعالیت بدنى و پیاده‏ روى زیاد که منجر به لکه‏بینى، خونریزى و احتمالاً تهدید به سقط مى‏شود را انجام ندهند و حالت استراحت نسبى داشته باشند.
۶ـ بهداشت فردى را بسیار رعایت کنند و بالاخره اگر دچار هر گونه لکه‏ بینى و خونریزى شدند بلافاصله به هیئت پزشکى مراجعه کنند. در سه ماهه دوم و سوم نیز احتمال زایمان زودرس وجود دارد لذا از فعالیت مداوم بپرهیزند و اگر علایمى به نفع زایمان زودرس مشاهده کردند حتماً به پزشک مراجعه کنند.

 توصیه ما به خانم‏هاى عزیز پیش از سفر این است که حتماً چند هفته قبل از سفر توسط پزشک متخصص زنان ویزیت شوند و علاوه بر چکاپ و معاینه، در مورد مصرف قرص‏ها براى جلوگیرى از پریود با پزشک مشاوره داشته باشند و به هیچ وجه قرص‏ها را بدون مشاوره با پزشک و تنها بر اساس راهنمایى و صحبت دوست و آشنا و زائران دیگر مصرف نکنند. چون همین روند به ظاهر ساده‏اى در صورت مصرف ناآگاهانه، عواقب بسیار نامطلوب و سختى را بر زائر تحمیل مى‏کند. از مشکلات دیگر خانم‏ها در این سفر، مشکلات پوستى است. بسیارى از بانوان زائر دچار عرق‏ سوز در قسمت‏هاى مختلف بدن مانند زیر سینه، کشاله ران و غیره مى‏شوند. توصیه من براى پیشگیرى به این افراد همان رعایت بهداشت فردى است که شامل: استحمام به‏ موقع، تعویض لباس‏هاى زیر به صورت مرتب و زود به زود، خشک نگه داشتن ناحیه‏اى که عرق مى‏کند، دقت در شستن و خشک کردن لباس زیر و به همراه داشتن پودر بچه یا پودر عرق‏سوختگى، کرم ضد سوختگى یا پماد اکسیددوزنگ و مصرف آن در طول سفر است. به هر حال باز هم در صورت مشاهده عرق‏ سوختگى سریع‏تر به پزشک مراجعه کرده و دارو مصرف کنند تا از افزایش آن جلوگیرى شود.

مسئله بعدى، محافظت از پوست صورت و چشم‏ها در برابر نور آفتاب شدید است. توصیه مى‏کنم خانم‏ها عینک آفتابى مناسب به همراه داشته باشند تا بدین وسیله از ضایعات چشمى که در اثر تابش مستقیم آفتاب روى سنگ‏ هاى سفید ایجاد مى‏شود جلوگیرى شود. از نگاه کردن مستقیم روى سنگ‏ها بپرهیزند و با پوششى که عینک بهترین است، در معرض نور مستقیم آفتاب قرار نگیرند. در مورد محافظت از پوست صورت هم خانم‏ها مى‏توانند از کِرم‏هاى ضد آفتاب براى پیشگیرى از لکه‏هاى پوستى در مواقعى که مُحرم نیستند استفاده کنند. ضایعه دیگر پوستىِ مشاهده‏شده در این سفر، عفونت‏هاى ویروسى پوست است. به همه زائران توصیه مى‏کنم حتى‏المقدور از حوله و لوازم شخصى خود استفاده کنند و از وسایل عمومى هتل مانند حوله‏ها استفاده نشود. گاهى حساسیت آزاردهنده‏اى به علت استفاده از شامپو و صابون موجود در هتل براى زائران ایجاد مى‏شود. توصیه مى‏کنم در صورتى که عادت به مصرف شامپو یا صابون خاصى دارید، همراه بیاورید تا عوارض ناشى از مواد شوینده که با پوست شما سازگارى ندارد مانند خارش هنگام مُحرم بودن برایتان مشکل ایجاد نکند.

گاهى زائران با سوختگى شدید کف پا مراجعه مى‏کنند و مواردى تاول شدید و حتى عفونت دیده شده است. گاهى زائران کفش یا دمپایى خود را هنگام برگشت از مساجد گم مى‏کنند و با پاى برهنه سنگ‏هاى داغ را طى کرده و خود را به هتل مى‏رسانند. در صورت بروز چنین مشکلى مى‏توانند از کفشدارى، دمپایى یا کفش امانت بگیرند یا صبر کنند تا دوستان‏شان براى آنها دمپایى تهیه کنند. میزان ابتلا به عفونت‏هاى چشمى هم در زائران بالاست و گاهى منجر به «سلولیت چشمى» مى‏شود. بنابراین به همه زائران عزیز توصیه مى‏کنم هنگام سجده کردن از موادى که سجده جایز دارد استفاده کنند و حتى ‏المقدور از تماس چشم با زمین خوددارى کرده و از حصیر یا دستمال کاغذى کوچکى هنگام سجده استفاده کنند. پس از نمازها صورت خود را بشویند به طورى که آب اول شستشو وارد چشمان‏شان نشود.

این توصیه ها رانیز در ایام حج رعایت کنید تا به حفظ سلامتی خود و هم کاروانیانتان کمک کنید
▪ اگر مبتلا به بیماری خاص و مزمنی هستید، پیش از سفر حتما به پزشک متخصص‌تان مراجعه کنید و دستورات و داروهای مربوط به مدت یک ماه را که در سفر هستید از او بگیرید و داروهایتان را تأمین کنید.
▪ اگر مجبورید فقط از داروهای خارجی استفاده کنید، بهتر است داروهایتان را از ایران به طور کامل تهیه کنید، چون داروخانه‌های ایرانی مستقر در مکه و مدینه فقط داروهای ایرانی دارند و قیمت داروهای خارجی در داروخانه‌های عربستان بسیار بیشتر از ایران است.
▪ سعی کنید تا آن جا که ممکن است ساعت‌های خنک برای انجام مناسک یا خرید از هتل خارج شوید.
▪ بهتر است هر زائر همیشه یک قمقمه آب یا یک بطری آب معدنی همراه داشته باشند و در صورت بروز مشکلاتی مثل تکرر یا سوزش ادرار به پزشک کاروان مراجعه کنند.
▪ اگر ناچارید از غذاهای رژیمی استفاده کنید، این موضوع را پیش از سفر با پزشک کاروان در میان بگذارید و در طول سفر وسوسه نشوید که غذاهای غیررژیمی بخورید، چون مشکلاتی که ممکن است برایتان پیش بیاید می‌تواند شما را از یک سفر خوب و انجام اعمالتان محروم کند.
▪ به پزشک کاروان اعتماد کنید و برای یک سرماخوردگی کوچک راهی بیمارستان نشوید.
▪ اگر دارو مصرف می‌کنید، در طول سفر به هیچ‌وجه بدون مشورت با پزشک، دوز داروهایتان را تغییر ندهید و به امید شفا پیدا کردن داروهایتان را قطع نکنید.
▪ اگر از وسایل توانبخشی مثل عینک، سمعک، عصا، ویلچر یا عضو مصنوعی استفاده می‌کنید، قبل از سفر از سلامت آنها مطمئن شوید و ترجیحا یدکی آنها را همراه داشته باشید تا در صورت آسیب دیدن یا مفقود شدن آنها دچار مشکل نشوید.
▪ سعی کنید به اندازه بخوابید تا کمبود خواب و خستگی مفرط باعث ضعف و بیماری شما نشود.
▪ مصرف نوشابه زیاد، به خصوص برای افراد مسن مشکل‌زاست، پس سعی نکنید به زور هم که شده سهمیه نوشابه‌تان را همیشه مصرف کنید.
▪ غذایی که در اختیار شما قرار می‌گیرد، توسط کارشناسان تغذیه تصویب و تأیید شده، پس به برنامه غذایی کاروان احترام بگذارید و سعی نکنید از غذاهای بیرون استفاده کنید.
▪ در ایام تشریق که حاجیان (مردان) موهای خود را می‌تراشند، باید دقت شود که هر حاجی موهایش را در کیسه یا در تلق پلاستیکی بریزند تا در چادر پخش نشود. ضمنا به یاد داشته باشید که فقط از تیغ‌های یکبار مصرف و مخصوص خودتان استفاده کنید، در غیر اینصورت ممکن است باعث انتقال بیماری‌های عفونی شوید.
▪ فقط از آب‌های بهداشتی و بطری شده‌ای که کاروان در اختیارتان قرار می‌دهد برای نوشیدن استفاده کنید، چون منابع تأمین آب عربستان شامل آب‌های بهداشتی و آب‌های زیرزمینی و چاه می‌شود و اگر شما نادانسته از آب‌های غیربهداشتی چاه استفاده کنید، سلامت خود را به خطر می‌اندازید.
▪ سعی کنید هر شب راه‌های تنفسی خود را با سرم آب و نمک شستشو دهید و ضدعفونی کنید تا از بروز بیماری‌ها و عفونت‌های تنفسی پیشگیری شود.
* افرادی که مشکلات تنفسی و ریوی دارند، می‌توانند از ماسک‌های پرسی (و نه دوخته شده) که استفاده از آنها طبق فتوای مراجع اشکال شرعی ندارد، استفاده کنند. می‌توانید از پزشک کاروان بخواهید تا برایتان از این ماسک‌ها تهیه کند.
 
رعایت بهداشت و مسائل مربوط به حفظ سلامت، از سوی مدیر کاروان و خدمه، از موارد مهمی است که تأثیر بسیار خوبی در افراد کاروان و روحیه آنها می‌گذارد. یکی از مواردی که گاه باعث ایجاد مشکلاتی مثل مسمومیت دسته‌جمعی اعضای کاروان می‌شود، نگهداری نادرست از مواد غذایی و غذای مورد استفاده حجاج (به خصوص در منا و عرفات) است. دستگاه‌های هیتر ساعت‌ها قبل از وعده‌های شام و ناهار، غذای کاروان را برای آنها می‌فرستد و مدیر کاروان و خدمه باید بعد از رسیدن هیتر بلافاصله آن را به برق متصل کنند و مراقب باشند دمای هیتر کمتر از ۷۰ یا ۸۰ درجه نشود، چرا که اگر غذا سرد و دوباره گرم شود امکان ایجاد مسمومیت بسیار بالا می‌رود. از موارد مهم دیگر دفع زباله‌های کاروان (به خصوص در منا و عرفات) است. هر کاروان باید زباله‌های تمام چادرها و اتاق‌ها را جمع و در جای مشخصی نگهدارد تا مسئولین جمع‌آوری زباله آنها را بردارند. اگر این زباله‌ها پخش باشند،‌ ممکن است روزها در گوشه و کنار بمانند و موجب عفونت و آلودگی شوند.

از کجا بفهمیم آب مروارید داریم؟

سال هاست که چشمانش تار می بیند با این وجود خللی در زندگی روزمره اش ایجاد نشده است؛ این تصویر شاید زندگی بسیاری از مادربزرگ ها و پدربزرگ ها باشد اما آیا این مساله خطری برای آنان ندارد؟تار شدن دید، دیدن لکه، دیدن هاله در اطراف لامپ، از دست دادن لحظه ای دید در هنگام نور شدید این ها می تواند نشانه ای باشد برای این که فرد دچار آب مروارید یا بیماری کاتاراکت (cataract) شده باشد.

آب مروارید کدورتی است که در بخشی از عدسی چشم ایجاد می شود. عدسی چشم در وضعیت طبیعی شفاف است اما هنگام بروز آب مروارید، تاری مختصر تا کدورت شدیدی در دید بروز پیدا می کند. شیوع آب مروارید تقریبا بین زنان و مردان به یک میزان است و در بیشتر موارد هر دو چشم به این بیماری مبتلا می شوند اما یکی از آنان وضعیت وخیم تری دارد.

شایع ترین علت بروز آب مروارید

آب مروارید، کدورت عدسی چشم است و زمانی که منجر به کاهش دید شود به آن آب مروارید اطلاق می شود.شایع ترین علت بروز آب مروارید، سن است؛ مردم با افزایش سن به آب مروارید مبتلا می شوند همانگونه که با افزایش سن، موها سفید می شوند با افزایش سن نیز چشم ها مبتلا به آب مروارید می شوند.عدسی چشم در آب مروارید تغییر کرده و شفافیت آن از بین رفته و دچار کدورت می شود.بسیاری از افراد با شنیدن اسم مروارید در بیماری آب مروارید، می خواهند بدانند که آیا طی این بیماری مرواریدی داخل چشم، پدید می آید.

پاسخ به این سوال هم بله و هم نه است؛ به گفته مدیر گروه چشم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در موارد بسیار پیشرفته آب مروارید، دانه ای مانند مروارید داخل چشم قابل مشاهده است. البته این دانه شبیه مروارید فقط ظاهری شبیه مروارید دارد و واقعا مروارید نیست.

آب مروارید از نوع شیرین

فقط افزایش سن موجب بروز آب مروارید نمی شود؛علل دیگری مانند بیماری های زمینه ای موجب بروز آب مروارید می شوند از بین این بیماری ها، بیش از همه قند یا همان بیماری دیابت علت اصلی بروز آب مروارید است.آب مروارید ممکن است مادرزادی باشد به آن معنا که نوزادی ممکن است در لحظه تولد دچار آب مروارید باشد.آب مروارید ممکن است جنبه تکاملی داشته باشد به آن معنا که از دو تا چهار سالگی به بعد ایجاد می شود.

در 30 درصد موارد ابتلا به آب مروارید، سابقه خانوادگی بیماری، نقش دارد. وی تاکید کرد: پس آب مروارید یا در بزرگسالان و یا در کودکان ایجاد می شود.ضربه ها می توانند علت دیگری برای بروز آب مروارید باشند.ضربه ممکن است یا نافذ باشد به آن معنا که بطور مثال سوزن داخل چشم رفته باشد یا اینکه ضربه ممکن است غیرنافذ باشد و ضربه ای به سطح قرنیه وارد شود.

مراحل اولیه آب مروارید، وضعیت بینایی با استفاده از عینک، عدسی های بزرگ نما و نورهای قوی تر بهبود می یابد. اما اگر این تدابیر کمک کننده نباشد، جراحی تنها راه درمان است که شامل خارج کردن عدسی کدر شده و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی است. دارو، قطره، ورزش یا عینک مانع بروز یا بهبود آب مروارید نمی شوند.

 جراحی آب مروارید در کودکان باید با نظر متخصص مربوطه و در اسرع وقت انجام شود.به ویژه کودکان کمتر از 7 یا 9 سال در سریع ترین زمان ممکن باید عمل کنند زیرا خطر تنبلی چشم آنان را تهدید می کند.آب مروارید به خودی خود، خطری ایجاد نمی کند فقط موجب کاهش دید می شود و نیاز به جراحی آن بستگی به نیاز فرد به دید برای اداره زندگی دارد.بطور مثال آب مروارید در جوانی که رانندگی می کند، موجب بروز اختلال در زندگی روزمره او می شود اما یک فرد بازنشسته با دید کمتر نیز می تواند زندگی خود را اداره کند.

چنین نتیجه گرفته می شود که زمان عمل با توجه به نیاز و شرایط هر فرد متفاوت است؛ در افراد مسن که نیاز چندانی به دید کامل ندارند ممکن است دیرتر نیاز به انجام جراحی باشد. به هرحال افراد با کمک چشم پزشک در این زمینه تصمیم خواهند گرفت.شایع ترین علامت بیماری آب مروارید، تاری دید است.

تاری دید دو نوع تظاهر دارد به آن معنا که ممکن است هر دو دید نزدیک و دور با هم تار شوند و فرد زودتر به عمل نیاز پیدا کند یا اینکه ممکن است در افرادی به ویژه افراد حدود 75 سال، دید نزدیک بهتر شده و دید دور تار شود.میزان نیاز دید در دو گروه جوان و پیر، یکسان نیست؛ به ندرت ممکن است که آب مروارید فردی تا آن اندازه پیشرفت کند که به آب سیاه منجر شود. آب مروارید فقط موجب تاری دید شده و ربطی به سوزش، اشک ریزش و خارش چشم ندارد.

صرف داشتن آب مروارید، دلیلی نمی شود که فرد عمل جراحی کند.تصمیم عمل جراحی آب مروارید در کودکان کاملا به عهده پزشک و متخصص است اما در افراد بالغ و مسن، تصمیم برعهده خودشان است.حتی فرد می تواند فقط یک چشم مبتلا را عمل کند و با چشم دیگر به راحتی زندگی روزمره خود را داشته باشد و اجباری برای عمل جراحی نیست.

جراحی آب مروارید، شایع ترین عمل چشم در جهان و ایران به شمار می رود.خوشبختانه بر اساس مطالعات CSR (میزان عمل آب مروارید)، انجام این جراحی در ایران مطابق با استانداردهای بین المللی بوده و مردم به این جراحی دسترسی دارند.درمورد شیوع آب مروارید بایدگفت هر کسی درجاتی از آب مروارید را دارد به آن معنا که یک فرد 35 ساله هم ممکن است درجه ای از آب مروارید را داشته باشد.

هپاتیت B از مادر به جنین منتقل می‌شود

امروزه هپاتیت یکی از مشکلات بهداشتی عمده جهان است و مهم‎ترین عوامل ایجادکننده آن ویروس‎ها هستند که در زنان باردار احتمال انتقال بیماری به جنین بسیار بالا است؛ به ویژه اگر مادر در ماه سوم بارداری آلوده شده باشد.همچنین از راه خون و فرآورده‎های خونی، استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی یا فرو رفتن سوزن آلوده به ویروس به طور اتفاقی در پوست افراد سالم و استفاده از تیغ‎های آلوده امکان انتقال وجود دارد.

از راه ترشحات بدن نیز مانند بزاق، مدفوع، صفرا، اشک مایع منی امکان انتقال بیماری وجود دارد. بعد از آلوده شدن به ویروس هپاتیت B سه مشکل بالینی رخ می‎دهد؛ ممکن است علائم دیده نشوند یا مانند هپاتیتA علائم به صورت حاد یعنی ضعف، بی‎اشتهایی و زردی پیش رونده بروز کنند یا آنتی ژن ویروس در بدن باقی بماند و اشکال مزمن بیماری اتفاق افتد و بعدا با فعالیت مجدد ویروس، علائم هپاتیت بروز کند.ویروس هپاتیت B در افراد بدون علامت که به صورت مزمن و طولانی ویروس را در خون خود حمل می‎کنند، از راه‎های گفته شده به افراد سالم انتقال می‎یابد و نکته مهم آن است که درمان خاصی برای این بیماری هنوز کشف نشده و ابتلا به این نوع از بیماری ویروسی مرگ‎بار است.

بیماران هموفیلی و«خانواده ای برای حمایت»

هِموفیلی یا خون‌تَراوی دسته‌ای از بیماری‌های ارثی و نوعی اختلال در تمام نژادها و بدون ترجیح نژادی هستند که در آنها توان بدن برای ایجاد لخته و انعقاد خون برای جلوگیری از خونریزی در صورت پاره شدن رگ مختل میگرددبه بیان دیگر خون در محل بریده شده به علت سطح پایین یا عدم وجود پروتئین هایی به نام فاکتورهای انعقادی، بند نمی آید.این بیماری که تقریباً به طور انحصاری در افراد مذکر بوجود می‌آید،در ۸۵٪ موارد ناشی از کمبود فاکتور VIIIاست .

روز جهانی هموفیلی اولین بار در سال 1989 به جهانیان معرفی شد. در واقع فدراسیون جهانی هموفیلی، هفدهم آوریل را به احترام روز تولد فرانک اشنابل از بنیان گذاران فدراسیون جهانی هموفیلی و یابنده فاکتور WFH که نقش مهمی در انعقاد خون دارد، به نام "روز جهانی هموفیلی" معرفی نمود. هموفیلى نوعى بیمارى ارثى خونریزى دهنده و نوعى اختلال در انعقاد خون است.در کودکان مبتلا به هموفیلى به دلیل کمبود فاکتورهاى انعقادى خون و یا فقدان کامل این فاکتورها، توانایى بندآمدن خونریزى وجود ندارد.فاکتورهاى زیادى در خون وجود دارند که در ایجاد لخته و توقف خونریزى نقش دارند. کودک مبتلا به هموفیلى فاقد یکى از فاکتورهاى مورد لزوم براى لخته شدن خون است یا مقدار کمى از آن را دارا می باشد.از جمله فاکتورهاى موثر در انعقاد خون، فاکتورهاى هشت و نه هستند .

صرف یک پنجم از هزینه کل واردات داروی کشور به بیماران هموفیلی این بیماری را به پرهزینه ترین بیماری کشور مبدل ساخته این در حالی است که عموم بیماران هموفیلی خصوصا در استانهای حاشیه‌ای کشور به صورت مستمر از کمبود داروهای موردنیاز خود رنج می‌برند. بیماری هموفیلی در کنار بیماری تالاسمی و بیماری‌های کلیوی جزء بیماری‌های خاص به حساب می آید که به علت تزریق خون های آلوده و ویروسی به این بیماران از سوی برخی مسئولان ناآگاه، این بیماری جزء بیماری‌های خطرناک و صعب العلاج قرار گرفت و این در حالی است که در صورت عدم دستیابی به فاکتورهای انعقادی موردنیاز این بیماران به معلولیت ها و ناهنجاری های مفصلی گسترده مبتلا می شوند.

در دوران نخست‌وزیری فابیوس بود که خون‌های آلوده به ویروس‌های خطرناک در فرانسه توزیع شد و انستیتو مریو فرانسه فرآورده فاکتورهای انعقاد خونی آلوده به ویروس HIV و هپاتیت را صادر کرد. به این ترتیب در نتیجه کوتاهی فرانسوی‌ها  تعدادی از بیماران هموفیلی و سایر دریافت کنندگان کشورهای مقصد، به ویروس HIV و بیماری ایدز و هپاتیت مبتلا شدند.

از پیش در آمد تاعلایم هموفیلی

بیماری‌های خونریزی‌دهنده در اصل نوع خاصی از بیماری‌ها هستند که به علت کمبود فاکتورهای انعقادی به وجود می‌آیند و معمولا به صورت ارثی به فرد منتقل می‌شوند.فاکتورهای انعقادی عوامل بسیار مهمی هستند که میزان خونریزی را در بدن کنترل می‌کنند. در واقع اگر این فاکتورها وجود نداشته باشد، بدن بر اثر کوچک‌ترین ضربه‌ای دچار خونریزی‌های شدید می‌شود.نوعی از این بیماری‌های خونریزی‌دهنده، هموفیلى است که شایع‌ترین بیماری‌های خونریزی‌دهنده است و بسته به فاکتوری که نقص دارد، تقسیم‌بندی می‌شود.  بیماری هموفیلی بر اثر نوعی اشکال در انعقاد خون به وجود می‌آید بنابراین بیشترین علائم در این افراد علائم خونی است که بیشتر از همه به صورت خونریزی‌های غیرطبیعی خود را نشان می‌دهد.این بیماری‌ها گاهی بسیار خفیف بوده و براحتی در بدو تولد شناسایی نمی‌شوند، ولی با شیوع کمتر ممکن است آنقدر شدید باشند که فرد هر ماه مجبور به تزریق فاکتوری باشد.

-شایع ترین علامت هموفیلی، خونریزی غیر قابل کنترل و بیش از حد به علت کمبود یا عدم وجود فاکتورهای انعقادی می باشد که حتی خونریزی می تواند بدون هیچ آسیبی رخ دهد.

-کبودی: کبودی حاصل از صدمات کوچک که می تواند منجر به هماتوم بزرگ (تجمع خون در زیر پوست که منجر به تورم می شود) گردد.

-خونریزی: تمایل به خونریزی از بینی ، دهان، لثه که با یک صدمه کوچک مثل مسواک زدن یا اعمال دندان پزشکی پیش می آید.

-خونریزی درون مفصلی: باعث درد و عدم تحرک می گردد و در صورت عدم درمان کامل طبی، منجر به بدشکلی مفصل می گردد. مفاصل از مکان های شایع خونریزی هستند و خونریزی مفصلی منجر به التهاب مفصلی دردناک ومزمن، بد شکلی و لنگیدن های مکرر می گردد.

-خونریزی داخل عضلانی: خونریزی داخل عضلات منجر به تورم ،درد و قرمزی می شود. تورم ناشی از خونریزی در این مناطق از طریق افزایش فشار بر بافت ها و اعصاب ناحیه ،منجر به صدمات پایدار و بد شکلی می گردد.

-خونریزی داخل مغزی: خونریزی ناشی از صدمات یا خونریزی خودبخودی مغز، شایع ترین علت مرگ در کودکان و یکی از شدیدترین عوارض این بیماری است و جزو اورژانس های هموفیلی می باشد.

شایع ترین محل های خونریزی شامل عضله بازوی فوقانی، مفصل آرنج، عضله ساعد، عضله ران، مفصل زانو، مفصل مچ پا، عضله ساق پا و عضله پسواس می باشد.

نکته: بیماران هموفیل به ندرت دچار کم خونی فقر آهن می شوند زیرا اکثرا خونریزی آنها داخلی بوده و آهن مجددا جذب بدن میشود.افراد مبتلا به هموفیلی به علت دریافت مکرر فراورده های خونی انسانی ،در معرض خطر ابتلا به هپاتیت های ویروسی می باشند.  اولین قدم در مراقبت از بیماران هموفیلی باید مشتمل بر تلاش های لازم برای حفظ بیمار در مقابل ابتلا به هپاتیت ویروسی باشد. به محض تشخیص هموفیلی و قبل از تماس با فراورده های خونی، باید واکسن هپاتیت  Bتزریق گردد.

درمان:

بیماری هموفیلی دو نوع درمان دارد؛ یکی درمانی است که در مواقع خونریزی انجام می‌شود و معمولا با تزریق خون و فاکتورهایی که کمبود آنها وجود دارد، صورت می‌گیرد و درمان دیگر پیشگیرانه بوده و برای جلوگیری از ایجاد خونریزی در فرد انجام می‌شود. درمان پیشگیرانه نیز به صورت تزریق فاکتور است.هدف از درمان هموفیلى، در درجه اول پیشگیرى از عوارض بیمارى است.

امروزه درمان ها برای هموفیلی بسیار مؤثر است. فاکتور انعقادی به جریان خون تزریق می شود. به محض رسیدن مقدار کافی فاکتور انعقادی به محل آسیب دیده ،خونریزی متوقف می شود.درمان قطعی برای هموفیلی وجود ندارد، اما با در اختیار داشتن فاکتورهای انعقادی، افراد هموفیل می توانند زندگی عادی داشته باشند. بدون فاکتورهای انعقادی افراد هموفیل شدید، با مشکل مواجه میشوند و حتی ممکن است دچار معلولیت شوند و نتوانند کارهای عادی و روزمره زندگی را انجام دهند.

بیشتر خونریزیهای داخلی در این بیماری در مفاصلی چون زانو، آرنج، مچ دست، مچ پا، شانه، لگن و دیده می‌شود؛ که بیشتر در افراد نوع شدید اتفاق می‌افتد. خونریزی داخلی باعث تجمع خون در داخل بافت ومفصل شده و مفصل متورم و دردناک می شودو از کار می‌افتد. بعد از قطع خونریزی باید تحت نظر فیزیوراپ آشنا به هموفیلی و با انجام حرکات سبک فیزیوتراپی به جذب و خارج شدن تدریجی خون از مفاصل کمک نمود. چون تجمع خون در مفصل برای طولانی مدت باعپ تخریب مفصل می‌شود و صدمات جدی به آن وارد می‌کند؛ و هم استعداد خونریزی خودبخودی و مجدد را بالا می‌برد.

یک درمان امیدوار کننده برای کاهش درد و خونریزی مفاصل درگیر و دائما در حال خونریزی تزریق درون مفصلی رادیو دارو بصورت فسفر یا رنیوم میباشد. با تشخیص پزشک متخصص ارتوپد و هماهنگی پزشک هسته ای انجام این تزریق درد دائم و خونریزی و محدودیت حرکتی را تا حدود بسیار زیادی از بین می برد. سینوویورتز با فسفر رادیواکتیو، می تواند روشی موثر و به صرفه در کاهش همارتروز و مصرف فاکتور در بیماران مبتلا به آرتروپاتی هموفیلیک باشد.

برای پیشگیری از خونریزی به نکات زیر توجه کنید :

هموفیلى یک بیمارى مادام‌العمر و همیشگی است، بنابراین مهم‌ترین اقدام در جهت کاهش عوارض بیماری این است که به بیمار و اطرافیان وی آموزش داده شود و به وی کمک شود تا بیماری خود را بپذیرد و با آن هماهنگ شود.هر چند بیماری هموفیلی به نوعی است که شاید کنار آمدن با آن راحت نباشد ولی اگر از عوارض آن جلوگیری شود، خود بیماری کشنده نیست.

- اجتناب از یبوست ( آموزش به والدین )
- استفاده از مسواک نرم و رعایت کامل بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک
- اجتناب از چاقی : زیرا احتمال خونریزی به ویژه از مفاصل افزایش می یابد .
- اجتناب از تزریق عضلانی و هر ترومای دیگرمثل استفاده از ریش تراش برقی در بزرگسالان
- خودداری از زور زدن و فین کردن و یا در معرض گرمای زیاد قرار گرفتن
- عدم مصرف آسپرین و سایر داروهای ضد انعقاد
- فرو کردن عضو درد ناک داخل آب ولرم به کاهش درد آن کمک میکند .
- واکسیناسیون علیه هپاتیت ب به علت ریسک انتقال آن از راه فراورده های خونی

درد و رنج ناشی از وجود یک کودک مبتلا به عارضه هموفیلی برای خانواده و جامعه به دلیل ارثی و مادام العمر بودن این بیماری و نوع بیماری خونریزی دهنده که بسیار مشکل زا و سخت است با هیچ میزان رقم و ریالی قابل قیاس نیست. توجه به این نکته مهم است که با کمک درمانها و مراقبتهای مناسب از کودک هموفیل میتوان نشانه های بیماری را کنترل کرد و از تغییر شکل اندامها کاست . امروزه بچه های زیادی وجود دارند که جز حساس بودن به خونریزی علامت بارز دیگری ندارند و کودک میتواند در صورت داشتن شرایط محیطی مناسب و حمایت کافی والدین از یک زندگی طبیعی برخوردار باشد هموفیلى یک بیمارى مادام العمر و همیشگی است. با پیشرفت هایى که در زمینه ساخت فاکتورهاى انعقادى خون انجام شده است، پیشگیرى و درمان خونریزى رو به بهبود است.با درمان مناسب، اتخاذ تصمیمات آگاهانه و تشخیص به موقع عوارض، بسیارى از کودکان مبتلا به هموفیلى از طول عمر طبیعى و زندگى نسبتا سالمی بهره مند خواهند شد.

اول تا هفتم مرداد‌ماه به عنوان هفته حمایت از بیماران هموفیلی نامگذاری شده است. در این هفته با هدف درک بیشتر این بیماری و اختلالات خونی ارثی و به منظور حمایت از این گروه از بیماران در سراسر کشور برنامه‌هایی در نظر گرفته می‌شودروز جهانی هموفیلی فرصتی را فراهم می آورد تا میزان آگاهی خود و اطرافیان خود را در مورد این اختلال خونریزی موروثی افزایش داده و به حمایت از مبتلایان به هموفیلی برآییم. اکنون حدود ۱۲۳ کشور عضو فدراسیون جهانی هموفیلی هستند و از این مناسبت بین المللی جهت اطلاع رسانی و آگاه سازی جامعه جهانی نسبت به مشکلات بیماران هموفیلی و دیگر مبتلایان به انواع اختلالات انعقادی بهره می برند.

همچنین فدراسیون جهانی هموفیلی هر سال برای این روز شعاری در نظر می گیرد که هدف از آن همسان سازی تلاش های بی وفقه انجمن هایی است که به حمایت از مبتلایان به این بیماری خاص می پردازند.این در حالی است که شعار روز جهانی هموفیلی در سال ۲۰۱۵ به عنوان خانواده ای برای حمایت (Building a family of support) اختصاص داده شده است. فدراسیون جهانی هموفیلی امسال با طرح شعار خانواده ای برای حمایت تلاش نموده است تا تنوع خانواده هایی را که بیماران هموفیلی عضوی از آن هستند را معرفی کرده و انجمن های هموفیلی را در جهان دعوت کند که با تعریفی همه جانبه از خانواده، انواع خانواده هایی که می توانند بیماران عضو آن باشند تشکیل داده و از ظرفیت این خانواده ها برای بهبود شرایط زندگی بیماران هموفیلی بهره مند شوند. همچنین پوستر امسال این فدراسیون طرح درختی است که در آن به ارثی بودن بیماری اشاره غیر مستقیم کرده و اهمیت شجره در اختلالات انعقادی انواع خانواده، در شاخه های آن به صورت نمادین به تصویر کشیده شده است.

حال در این هفته قرار است وزیر جنایتکار فرانسوی از فرش قرمز دولت عبور کرده و به پایتخت کشوری وارد شود که دست کم خون هزار شهروندش را بدون پرداخت حتی یک یورو غرامت، برای همیشه آلوده ساخته است. صحبت از کودکی است که زیر انگ ناخواسته ایدز بزرگ شد و هر روز زجری مضاعف متحمل شد بی‌آنکه امیدی به آینده‌ای متفاوت داشته باشد. اینجا پای انسان‌هایی در میان است که زندگی شان هرگز پس از آلودگی به ایدز و هپاتیت مثل قبل نشد و نهادهای مسئول نه تنها در نقش وکیل مدافع آنها در صحنه‌سازی جنایتکارانه فرانسوی ظاهر نشدند بلکه در پیله بی‌عزتی و بی‌اعتباری با مرگی حتمی تنهایشان گذاشتند. آیا قاتل عمر و جوانی و خوشبختی و شادی بیش از هزار ایرانی و خانواده‌های داغدیده و مظلوم شایسته استقبال است؟!

آیا رسانه‌های زنجیره‌ای وطن نشناسی که به افتخار ورود خون آشام پاریسی، کلاه از سر برداشته‌اند، رویی برای نگریستن در چهره هموطنان دردکشیده و انکار شده خود دارند؟ با وزیری که بر سر فابیوس پرونده خون‌های آلوده، متحد قدیمی لژ صهیون و شریک دزدان منافع ایرانی بر سر میز مذاکره آب توبه می‌ریزد و با نیت خوانی تاریخی وی را رفیق قافله و پشیمان از گرگ صفتی می‌خواند، چه کنیم! شاید هم غرامت پرونده خون‌های آلوده را هم در مذاکرات یکجا با دارایی‌های بلوکه شده ایران حساب و کتاب کرده‌اند و ما بی‌اطلاعیم!

آنتی اسیدها و داروهای کاهش‏دهنده اسید معده

داروهای بدون نسخه زیادی جهت بهبود سوزش معده و بازگشت اسید از معده مصرف می‏شوند. که شامل داروهای آنتی‏اسید و داروهای کاهش دهنده اسید معده می‏باشند.
داروهای آنتی اسید موجب خنثی شدن اسید معده شده، می‏توانند بهبودی سریع و کوتاه مدت ایجاد کنند. البته برخی داروها مخلوطی از چند آنتی اسید هستند.داروهای کاهش‏دهنده اسید معده با مکانیسم‏های مختلفی موجب کاهش تولید اسید معده می‏شوند در نتیجه این داروها نمی‏توانند بلافاصله موجب رفع علائم سوزش و ناراحتی معده شوند اما اثر ناشی از آنها مدت طولانی‏تری نسبت به آنتی‏اسیدها باقی می‏ماند.
داروی بیسموت ساب سالیسیلات جریان مایعات در روده را متعادل نموده همچنین با اتصال به سموم باکتریها مانع اثر آنها شده و به از بین بردن آنها کمک می‏کند. به علاوه این دارو دارای اثر ضد تهوع و ضداسهال نیز می‏باشد. برخی دیگر از داروها مانع تولید اسید در معده می‏شوند و 4-1 روز بعد از مصرف اثر آنها ظاهر می‏شود. فقط افرادیکه به طور مکرر دچار سوزش معده می‏شوند (حداقل 2 روز در هفته) می‏توانند از این داروها استفاده کنند.
• موارد مصرف داروهای آنتی اسید و کاهش دهنده اسید معده:
این داروها می‏توانند به بهبود سوزش معده یا سوء هاضمه کمک کنند. همچنین می‏توانند به عنوان یکی از داروهای مورد مصرف در زخم‏های گوارشی همراه با برخی آنتی بیوتیکها که توسط پزشک تجویز می شوند به کار روند.
این داروها معمولاً عوارض جانبی کمی دارند که بعد از مدتی خودبخود برطرف می‏شوند. این عوارض ممکن است شامل سردرد، تهوع، یبوست یا اسهال باشد. بیسموت ساب سالیسیلات می‏تواند موجب تیرگی زبان یا مدفوع شود. اگر عوارض جانبی دارو مصرف آن را برای شما مشکل کرد با پزشک خود تماس بگیرید تا در مورد جایگزین کردن دارو با داروی مشابه یا روشهایی جهت کم کردن عوارض جانبی آن شما را راهنمایی کند.

• موارد منع مصرف داروهای آنتی اسید و کاهش دهنده اسید معده
در صورت داشتن آلرژی به هر یک از اجزاء موجود در این فرآورده های دارویی از مصرف آنها خودداری کنید. همچنین در مواردیکه ملزم به رعایت رژیم غذایی کم‏نمک هستید از محصولاتی که حاوی سدیم بیکربنات، آلومینیوم هیدروکسید یا منیزیم کربنات هستید بدون مشورت با پزشک خودداری نمائید.
در صورت وجود برخی بیماریهای کلیوی، بدون مشورت با پزشک از فرآورده‏های حاوی کلسیم کربنات، آلومینیوم هیدروکسید و یا منیزیم کربنات استفاده نکنید.

• تداخلات داروئی
در صورت مصرف همزمان چند دارو با هم، ممکن است تجزیه و دفع آنها توسط بدن تغییر کند و احتمال افزایش عوارض جانبی آنها وجود دارد.
از مصرف بیش از یک آنتی اسید و یا داروی کاهنده اسید معده در یک زمان خودداری کنید همچنین داروهای آنتی‏اسید و کاهش دهنده اسید معده را جز با مشورت پزشک بطور همزمان مصرف نکنید و پزشک خود را از سایر داروهایی که مصرف می‏نمائید آگاه کنید.
مصرف داروهای زیر همزمان با داروهای کاهش دهنده اسید معده باید با مشورت پزشک باشد. تئوفیلین (داروی خوراکی آسم)، وارفارین (ضد انعقاد خون)، فنی‏توئین، داروهای ضد قارچ، دیازپام، دیگوکسین.
در صورت وجود هر یک از علائم زیر قبل از مصرف آنتی‏اسید یا داروی کاهنده اسید معده با پزشک خود تماس بگیرید.
• وجود درد یا مشکل در هنگام بلع
• استفراغ خونی
• مدفوع خونی یا سیاه
• درد مداوم معده
• احساس سبکی سر، گیجی یا احساس گرما
• درد قفسه سینه، شانه یا دردی که به سمت بازو، گردن یا شانه‏ها گسترش پیدا می‏کند همراه با تنگی نفس.
• تهوع یا استفراغ
• وجود صدای خس‏خس سینه هنگام تنفس
• سوزش معده‏ای که بیش از 3 ماه طول بکشد
در صورت وجود هر یک از موارد زیر بهتر است دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید.
• درد معده شما با مصرف دارو بهتر نشده یا بدتر شود.
• در صورت نیاز به مصرف دارو برای بیشتر از 14 روز.
در صورت وجود هر یک از علائم فوق از خوددرمانی بپرهیزید زیرا ممکن است این علائم ناشی از زخم معده و یا مشکلات جدی‏تر باشند که نیاز به توجه پزشکی دارند.

5 درس تغذیه ای پس از ماه رمضان

ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی برای پاکسازی بدن، دفع سموم و کاهش وزن بدن روزه‌داران است. در این ماه اندام‌های مختلف بدن به ویژه دستگاه گوارش در شرایط استراحت و سم‌زدایی قرار می‌گیرد. اما متخصصان تغذیه می‌گویند که پس از یک ماه روزه‌داری باید برای حفظ نتایج به دست آمده، از الگوی سالمی برای تغذیه پیروی شود. یک الگوی تغذیه‌ای خوب، سالم و مغذی ویژگی یا اصل مهم کفایت، تعادل، کنترل کالری، میانه‌روی و تنوع را داراست، با توجه به اینکه در ماه رمضان فرصت استراحت بیشتری به دستگاه گوارش داده شده است، با تمام شدن ماه رمضان رژیم غذایی به حالت سابق خود بازمی گردد و وعده های غذایی از دو وعده سحر و افطار به مانند سابق به صبحانه، نهار و شام تبدیل می شود. با توجه به اینکه پس از ماه رمضان حجم غذایی به صورت ناگهانی افزایش می یابد، از این رو باید مراقب اضافه شدن وزن و افزایش میزان چربی ها باشید، نکات خاصی در مورد رژیم غذایی وجود دارد که باید فراگرفته و آن ها را رعایت کنید. بنابراین بهتر است در روزهای اول پس از پایان ماه رمضان از خوردن حجم زیاد مواد غذایی خودداری و موارد زیر رعایت شود:

درس اول: منظم غذا بخورید
دریافت وعده‌های غذایی در یک ساعت منظم یکی از مهمترین درس‌هایی است که ماه مبارک رمضان به روزه‌داران می‌دهد، بنابراین انتخاب یک بازه زمانی مشخص برای خوردن وعده‌های غذایی فواید گوناگونی برای سلامتی افراد دارد.یکی از مهم‌ترین این فواید، ذخیره انرژی در طول روز است، غذا خوردن نامنظم و حذف برخی وعده‌های غذایی باعث می‌شود بدن در طول روز با کمبود انرژی مواجه شود.خوردن به موقع غذا قند خون را در حالت تعادل حفظ می‌کند و از ضعف‌های ناشی از گرسنگی پیشگیری می‌کند البته داشتن یک برنامه غذایی مشخص از ریزه‌خواری‌های غیرضروری نیز جلوگیری می‌کند.

خوردن سه وعده غذایی یک عادت فرهنگی ایرانیان است، اما وعده‌های غذایی کوچک و منظم شانس جذب کامل مواد مغذی را به سیستم گوارشی می‌دهد، وقتی چهار یا پنج بار در روز غذاهای کوچک می‌خورید، در طول روز جریانی یکنواخت از مواد مغذی، قند خون و انرژی را به بدن خود می‌فرستید.علاوه بر سه وعده غذایی، باید حداقل دو میان‌وعده سالم حاوی میوه‌ها و سبزی‌های تازه دریافت شود، میوه‌ها و سبزی‌های تازه از منابع غذایی آب، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که برای حفظ سلامتی بسیار ضروری است.بر اساس قانون دوم ترمودینامیک علم فیزیک، انرژی خود به خود به وجود نمی‌آید و خود به خود نیز از بین نمی‌رود بلکه از شکلی به شکل دیگری تبدیل می‌شود. بنابراین زمانی که غذایی بیش از نیاز بدن مصرف شود، بدن راهی جز تبدیل آن به چربی ندارد.زمانی که وعده غذایی اصلی (صبحانه) حذف شود یا با تصور کاهش وزن، شام نیز خورده نشود اما در مقابل، ناهار پرحجم و پرکالری مصرف شود بخشی از عضلات مانند عضلات سرشانه‌ها برای تامین انرژی تحلیل می‌رود و در مقابل چاقی شکمی به وجود می‌آید.

درس دوم: نوشیدن مایعات به میزان کافی
در ماه رمضان روزه‌داران برای جلوگیری از کم‌آبی، در فاصله افطار تا سحر آب نوشیدند که در غلبه بر تشنگی در طول روز نقش بسزایی داشت علاوه بر آن نوشیدن زیاد آب به دفع سموم بدن کمک می‌کند و حتی موجب بهبود سوخت و ساز چربی‌ها می‌شود.نوشیدن مایعات به کاهش خستگی، تکرر ادرار و کاهش دمای بدن کمک می‌کند. اما چای، مایعات پرنمک (دوغ)‌ و نوشیدنی‌های کافئین‌دار منجر به دفع آب بدن می‌شود و نباید تصور شود که با نوشیدن چای آب بدن تامین می‌شود. در عین حال مصرف زیاد پروتئین‌های حیوانی منجر به دفع قابل توجهی از آب بدن می‌شود زیرا برای دفع متابولیت‌های سمی (اوره) که نباید در بدن تجمع یابد، مقدار زیادی آب لازم است.

درس سوم: پیروی از الگوهای سالم غذایی سنتی
یکی از الگوهای سالم ماه رمضان مصرف غذاهای سنتی و خانگی مانند انواع آش‌ها و سوپ‌ها است، تداوم این غذاها در سایر روزهای سال با رعایت میزان چربی و مقدار دریافتی می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های مختلف پیشگیری کند.مصرف رشته از گروه نان و غلات، حبوبات و گاهی آب گوشت از گروه گوشت و جانشین‌ها، سبزی‌های تازه و متنوع بسته به منطقه‌ای که آش در آن طبخ می‌شود و بالاخره کشک یا ماستی که به آن اضافه می‌شود، مجموعه کاملی  از گروه‌های غذایی را تشکیل می‌دهد.مصرف خشکبار و دم‌نوش‌های گیاهی نیز یکی دیگر از عادات صحیح این ماه است که دارای خواص حفاظتی از دستگاه گوارش، مقابله با پرفشاری خون، خواص ضد باکتریایی و ضد توموری است.

 بیماری فشار‌خون زمانی اتفاق می‌افتد که فشار‌خون بالای ۱۴۰ میلی‌متر جیوه باشد، علت این بیماری در بسیاری از افراد نا‌شناخته است و سایر علل بیماری فشار‌خون مربوط به کلیه و دستگاه قلبی، عروقی است که اگر این بیماری تحت کنترل نباشد و بیمار از درمان آن خودداری کند موجب خفگی در افراد می‌شود. عواملی که باعث بالابردن فشار‌خون در افراد می‌شود مصرف غذاهایی است که مقدار زیادی سدیم دارا باشد که در راس آنها نمک طعام قرار دارد و همچنین غذاهایی که بالقوه حاوی نمک زیاد است مثل ماهی دودی، تن ماهی، خیار‌شور و بسیاری از کنسرو‌ها و از طرف دیگر موادی که به کاهش فشار‌ خون کمک می‌کنند غذاهایی هستند که حاوی املاح کلسیم، منیزیم و پتاسیم باشد.

به دلیل اینکه افراد به علت ترس از تشنگی مصرف نمک را در این ماه کاهش می‌دهند بنابراین با مصرف سدیم رو به رو هستند و کمتر در این ماه فشار‌خون بالا را تجربه می‌کنند. اما متاسفانه بسیاری از افراد با اتمام این ماه عادات غذایی نامناسب گذشته را تکرار می‌کنند و مجددا به سراغ مصرف بیش از حد نمک می‌روند که موجب افزایش شدید فشار‌خون در آنها می‌شود. طبق دستور سازمان بهداشت جهانی تمام افراد باید کمتر از ۶ گرم در روز نمک طعام مصرف کنند که این میزان در افراد مبتلا به فشار‌خون حدودا باید به، نصف برسد پس بهتر است نه فقط در این ماه مبارک بلکه در تمام ماهها مصرف نمک را به حداقل رساند.
درس چهارم: گنجاندن لبنیات در وعده‌های غذایی
گنجاندن لبنیات در وعده‌های غذایی بسیار ضروری است. بسیاری از افراد در ماه رمضان، عادت کرده‌اند با یک لیوان شیر افطار کنند. بهتر است پس از پایان یافتن این ماه نیز مصرف شیر در وعده صبحانه ادامه یابد و از ماست و دوغ خانگی کم‌نمک نیز در وعده‌های غذایی ناهار و شام استفاده شود. در واقع مصرف حداقل دو واحد لبنیات کم‌چرب در روز توصیه می‌شود.

درس پنجم: اصلاح عادات رفتاری و غذایی نامناسب
 در ماه مبارک رمضان برخی عادت‌های زندگی و حتی الگوهای تغذیه‌ای افراد تغییر می‌کند، بسیاری از افراد در این ماه سیگار را کنار می‌گذارند، کمتر نوشابه می‌خورند یا مصرف لبنیات را افزایش می‌دهند که بهتر است این رفتارهای مثبت در روزهای پس از پایان ماه مبارک رمضان هم ادامه داشته باشد.اصلاح عادات رفتاری و غذایی نامناسب مانند بی‌تحرکی، حذف وعده‌های غذایی، دریافت غذاهای پرچرب و پرکالری، مصرف کردن فیبر (میوه و سبزی تازه)، مصرف نکردن غذاهای کنسروی و فرآوری شده، فست‌فودها و غیره به منظور دستیابی به وزن سالم و سلامتی الزامی است.همچنین به منظور جلوگیری از افزایش وزن پس از ماه رمضان، بهتر است از روز عید، ورزش‌های هوازی را به مدت 30 دقیقه در خانه آغاز کنید.برخی از افراد به دلیل کاهش تحرک، حذف وعده سحری و افراط در دریافت غذاهای حجیم، شیرین و پرچرب در زمان افطار در طول ماه رمضان افزایش وزن پیدا می‌کنند که البته استفاده از الگوی غذایی مناسب با افزایش فعالیت بدنی به این افراد توصیه می‌شود.

ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی برای پاکسازی بدن، دفع سموم و کاهش وزن بدن روزه داران است. در این ماه اندام های مختلف بدن به ویژه دستگاه گوارش در شرایط استراحت و سم زدایی قرار می گیرد. برای آنکه از افزایش وزن پس از ماه رمضان جلوگیری کنید بهتر است از همین امروز ورزش های هوازی را در خانه آغاز کنید. ورزش های هوازی به مدت 20 دقیقه به صورت روزانه می تواند میزان چربی خون را تنظیم کرده و از چاق شدن جلوگیری می کند. این ورزش ها را پس از پایان ماه رمضان نیز ادامه دهید.

سبدی از میوه های تابستانی؛ ارمغانی برای سلامتی

بی شک میوه ها و سبزیجات را می توان دوستان سلامتی و شادابی دانست. به ویژه در فصل تابستان که سبدی رنگارنگ از آنها به ما ارزانی شده است . فصل تابستان، فصل گرماست و به دلیل تعریق بیشتر، نیاز بدن به آب، املاح و ویتامین ها بیشتر می شود و میوه ها از بهترین منابع تامین کننده این مواد مغذی هستند زیرا علاوه بر تامین نیازهای بدن موجب شادابی و طراوت پوست و پیشگیری از بیماریها می شوند. در ادامه به خواص برخی میوه ها اشاره می شود:

آلو: یکی از میوه هایی که انواع آن در بازار وجود دارد آلو است که البته همه آنها ارزش غذایی بالایی دارند. هر آلو به وزن تقریبا 65 گرم حدود 30 کیلو کالری دارد. این میوه خوشمزه منبع غنی از فیبرهای حل شدنی است که عملکرد دستگاه گوارش را تسریع می کند و موجب می شود تا جذب قند و چربی در بدن کاهش یابد. توصیه می شود کسانی که از یبوست و ناراحتی های گوارشی رنج می برند آلو میل کنند.
طالبی: یکی از بهترین میوه های تابستانی طالبی است. خوشبختانه این میوه کالری بالایی ندارد و هر 100 گرم آن تقریبا حاوی 30 کیلو کالری است که مقدار ناچیزی است. سرشار از آب و ویتامین C است و توصیه می شود در مواقع خستگی و مشکلات قلبی عروقی مصرف شود. طالبی را می توان در کنار زردآلو و انبه از میوه هایی دانست که مقدار بالایی بتا کاروتن دارد. این میوه خوشمزه برای پیشگیری از پیری به خصوص پیری پوست بسیار مفید است.
هلو: هلو حاوی فلاونوئیدهاست که علاوه بر تسهیل جذب ویتامین C توسط بدن، جز آنتی اکسیدان ها و ضدسرطان ها محسوب می شود. به علاوه، همه میوه های قرمزو نارنجی برای سلامتی بسیار مفید هستند. آنها به خاطر مقادیر بتا کاروتن از پیری پوست،‌ آسیب ها و پرتوهای فرابنفش محافظت می کنند. گرچه کرم های ضد آفتاب را می توان بهترین وسیله دفاعی در برابر اشعه های خورشید دانست اما نباید از تاثیرات مثبت خوراکی ها نیز غافل شد. یکی دیگر از مزایای هلو مقدار پایین کالری آن است به طوری که هر 100 گرم آن یعنی یک هلو تقریبا 36 کیلو کالری دارد.
انجیر: هردو عدد انجیر متوسط تقریبا حاوی 80 کیلو کالری است. این میوه را می توان منبع غنی فلاونوئیدها دانست که قدرت آنتی اکسیدانی به آن داده است. همچنین سرشار از کلسیم و ویتامین A است. به لطف ریز مغذی های موجود،‌ انجیر روند پیری را کند می کند و از آب مروارید و مشکلات مربوط به سیاهرگ ها پیشگیری می کند.
زردآلو: زردآلو چندان کالری ندارد و 3 عدد آن تقریبا 50 کیلو کالری دارد. این میوه سرشار از فیبرهای حل شدنی و حل نشدنی است که عملکرد دستگاه گوارش را تسهیل کرده و مانع از بروز یبوست می شود، مقدار کلسترول و قند خون را تنظیم می کند و همچنین خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد. مقدار قابل توجه بتا کاروتن موجود در آن تاثیر آنتی اکسیدانی بالایی به آن بخشیده که با رادیکال های آزاد و بعضی سرطان ها مقابله می کند. حتما فصل تابستان را برای بهره مندی از تاثیرات این میوه غنیمت بدانید.
توت فرنگی: گرچه این میوه با طعم شیرینی نسبتا بالایی همراه است اما هر 100 گرم آن تقریبا 36 کیلو کالری دارد. توت فرنگی همچنین منبع غنی از آنتی اکسیدان هاست . چنانچه مصرف حدود 350 گرم آن در روز قدرت آنتی اکسیدانی بدن را بالا می برد و از ابتلا به سرطان پیشگیری می کند. این میوه خوشرنگ و خوشمزه سرشار از ویتامین C و فلاونوئیدهاست که خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و تجمع چربی در عروق خونی را کاهش می دهد.
گیلاس : گیلاس یکی از میوه‌های لطیف و سرشار از املاح معدنی مانند کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم،‌ گوگرد و آهن و کبالت، مس، منگنز و روی است. گیلاس دارای چربی کم و فیبر زیاد است و برای تصفیه خون در سیستم گوارشی بسیار مفید است. سموم بدن را دفع می‌کند و همچنین برای کارکرد منظم قلب، روده و معده نیز بسیار مفید است. گیلاس اشتها‌آور، آرام‌بخش و تسکین‌دهنده اعصاب است، قوای فکری را تقویت می‌کند و موجب خوش خلقی افراد می‌شود.

کسانی که رماتیسم و درد ورم مفاصل دارند می‌توانند گیلاس مصرف کنند. ضمن اینکه گیلاس برای افراد مبتلا به سنگ کلیه و سنگ صفرا بسیار مفید است. افرادی که زیاد گوشت استفاده می‌کنند و خون آنها اسیدی است می‌توانند از گیلاس استفاده کنند به دلیل اینکه خون را قلیایی می‌کند. گیلاس همچنین ملین است، خون را پاک و معده را نیز تمیز می‌کند.
توجه: مقدار مصرف هر ماده غذایی از جمله میوه ها بستگی به وزن و سن افراد دارد و زیاده روی در مصرف آن ها می تواند باعث چاقی یا بعضا لاغری شود.
منابع:
1. ماهنامه آموزشی / پژوهشی / خبری باغبانی، سال ششم ، خرداد و تیر 1391