نکاتی درباره قاتل خاموش وراهکارهای پیشگیری از آن

همه ساله با شروع فصل سرما، شمارش معکوس برای مرگ و میرهای ناشی از گازگرفتگی در نقاط مختلف کشور آغاز می شود. متاسفانه بسیاری از آنها نشأت گرفته از عدم رعایت نکات ایمنی در ساخت وسایل گرمازا توسط بعضی از سازندگان، تولید لوازم غیراستاندارد و بی توجهی شهروندان است و این در حالی است که با شناسایی علایم گاز گرفتگی، می توان از خطر مرگ، جان سالم به در برد.‏

 استاندارد نبودن وسایل گرمایشی، یکی از مهم ترین دلایل مرگ و میر بر اثر استنشاق گاز منواکسید کربن است.لذا اقدام اساسی برای حل مشکلات ناشی از گازگرفتگی، طراحی، اجرا و اصلاح دودکش ساختمان ها و یا به کارگیری وسایل و سیستم های حرارتی خاص است، به این منظور همه دست اندرکاران ساختما ن ها باید به مسئولیت هایشان در قبال کیفیت طراحی و اجرای ایمن دودکش های استاندارد و تهویه هوا برای سیستم های مختلف گرمایشی، تامین آب گرم ساختمان های در حال احداث و انتخاب سیستم های گرمایشی مناسب آگاه باشند و به نظارت مهندسان ناظر گاز و تاسیسات بسنده نکنند، زیرا آنان به تنهایی مسئول تامین کیفیت دودکش ها نیستند و مهندسان طراح، سازه، معمار، عمران و مجریان ساخت و سازها، همگی در این مورد نقش دارند. ‏

عامل اصلی بیش از ۸۰ درصد حوادث گازگرفتگی، مشکل های ساختمان است و از این رو هر نوع سیستم گرمایشی در ساختمان هایی که مطابق با مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی طراحی نشده و توسط افراد ذیصلاح نیز ساخته و بر آن ها نظارت نشود، می تواند به حوادث جبران ناپذیر بیانجامد.آنچه در درجه اول اهمیت قرار دارد، آن است که در هر ساختمان متناسب با نوع و شرایط آن، از سیستم گرمایشی مناسب با آن استفاده شود و در مرحله دوم، باید ساختمان و همچنین سیستم گرمایشی مطابق با مقررات ملی ساختمان و اصول ایمنی، به صورت مهندسی طراحی و توسط افراد و یا شرکت های ذی صلاح، اجرا شود.‏

متاسفانه اغلب ساخت و سازهای کشور و همچنین اجرای تاسیسات آنها، توسط افراد فاقد صلاحیت قانونی، طراحی و اجرا می شود و تا زمانی که این معضل حل نشود، مشکل حوادث ناشی از گازگرفتگی به صورت ریشه ای حل نخواهد شد و از اینرو هرسال باید منتظرحوادث تلخ گازگرفتگی و مرگ های خاموش باشیم.

ایمنی صرفاً در ایمن بودن خود سیستم یا وسیله تامین گرمایش خلاصه نمی شود، بلکه به ایمن بودن ساختمان و شرایط محل نصب و نحوه اجرا، نصب و نگهداری آن نیز وابسته است.از این رو، با اینکه به درستی انتظار می رود سیستم حرارت مرکزی نسبت به سایر سیستم ها ایمن تر بوده و حادثه گازگرفتگی و مرگ های خاموش نداشته باشد، اما در عمل این گونه نیست و متاسفانه در ماه های سرد سال، شاهد اخبار متعدد حوادث گازگرفتگی های دسته جمعی در مجتمع های مسکونی و خوابگاه های دارای سیستم حرارت مرکزی هستیم.

*تاثیر گازگرفتگی بر اعضای بدن
مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن بسیار خطرناک است و می تواند به راحتی جان افراد را بگیرد. ‏اگر فردی از مسمومیت با گاز ‏CO‏ نجات پیدا کرد، باید مطمئن شود که این گاز کشنده تاثیر و عوارض چندانی بر سلامت ریه هایش نگذاشته است.از آنجا که مونواکسیدکربن با هموگلوبین خون ترکیب و مانع اکسیژن رسانی مناسب به بدن می شود، می تواند نوعی خفگی تدریجی برای مصدوم ایجاد کند و به همین دلیل به گاز مونواکسیدکربن، «قاتل خاموش» گفته می شود.‏

اگر فردی دچار گازگرفتگی شود، باید از نظر مغزی مورد بررسی قرار گیرد، به هنگام گازگرفتگی، میزان اکسیژن رسانی خون به مغز کاهش می یابد و این در حالی است هر چه مدت زمان استنشاق گاز مونواکسیدکربن بیشتر باشد، امکان آسیب رسیدن به سلول های مغز هم بیشتر خواهدشد. در مواردی دیده شده است که اثر منفی گازگرفتگی بر مغز، تا پایان عمر در فرد مصدوم باقی می ماند و باعث ابتلایش به برخی بیماری ها مانند پارکینسون می شود که ریشه در اختلال کارکرد مغز دارد.

اگر فردی که در معرض مسمومیت با مونواکسیدکربن قرار گرفته است، به سرعت از شرایط بحرانی و فضای مسموم خارج شود و اقدام های درمانی لازم مانند اکسیژن رسانی مناسب برای او انجام گیرد، امکان در امان ماندن مغز او از آسیب های احتمالی وجود دارد.با وجود این اگر زمان استنشاق این گاز پرخطر طولانی باشد و فرد مصدوم در این زمان فوت نکند و به هوش بیاید، امکان بروز عارضه های مختلف مغزی مانند اختلال های حرکتی در وی چندان دور از انتظار نخواهد بود.

اگر فرد بعد از گازگرفتگی دچار علایم عصبی شود، باید هر چند ماه یکبار برای بررسی بیماری به پزشک مراجعه کند، تا تحت درمان های مستمر قرار بگیرد‏‎گازمونواکسیدکربن به صورت برگشت ناپذیر به هموگلوبین خون، که نقش آن جابه جا کردن اکسیژن در عروق بدن است، می چسبد و جای اکسیژن را می گیرد،در این حالت، میزان اکسیژن رسانی به بافت ها کاهش می یابد و ارگان های مختلف و از جمله قلب و مغز، تحت تاثیر این کاهش اکسیژن قرار می گیرند.‏

*تغذیه مسمومان گازگرفتگی
مغز جزو اولین ارگان هایی است که از استنشاق گاز مونواکسیدکربن تاثیر می گیرد، بنابراین علایمی مانند خوا ب آلودگی، سردرد، تهوع و استفراغ در بدن بروز می دهد که گاهی در موارد شدید گازگرفتگی، فرد مصدوم دچار آسیب ایسکمیک غیرقابل برگشت مغز هم می شود.این اختلال کارکرد ممکن است برای تمامی ارگان های بدن و به خصوص ارگان های حیاتی مانند قلب و کلیه ها هم بر اثر گازگرفتگی و اکسیژن رسانی های نامناسب، ایجاد شوداگر گازگرفتگی خفیف تا متوسط برای افراد دچار مشکلات قلبی زمینه ای رخ دهد و به موقع از شرایط بحرانی نجات پیدا کنند، سیستم قلبی- عروقی شان می تواند شرایط را به خوبی و راحتی تحمل کند. در حالی که اگر گازگرفتگی برای بیماران مبتلا به بیماری های زمینه ای قلب و عروق، نارسایی های قلبی، اختلال در پمپاژ خون به وسیله قلب، اختلال همودینامیک یا اختلال فشارخون یا حتی در سالمندان اتفاق بیفتد، خطرهای بیشتر و غیرقابل برگشت تری آنان را تهدید خواهدکرد.‏

‏به همین دلیل بررسی کامل این بیماران و رساندن سریع آنان به مراکز درمانی پس از گازگرفتگی، اهمیت زیادی دارد. گرفتن نوار قلب ساده یا گرافی قفسه سینه برای افراد طبیعی که سیستم قلبی وعروقی سالمی دارند، پس از گازگرفتگی کافی است و به بررسی های مکرر یا مراقبت های قلبی خاصی نیاز ندارند، اما در گازگرفتگی های شدید که ارگان های حیاتی بدن مانند قلب تحت تاثیر قرار می گیرند، به مراقبت های ویژه ای نیاز است.اگر سلول های قلبی و مغزی مصدوم بر اثر کمبود اکسیژن دچار اختلال شوند، پزشکان مجبور به بستری کردن بیمار در بخش «آی سی یو» هستند.

بیماری که به دلیل گازگرفتگی در بخش آی سی یو بستری می شود، مراقبت های تغذیه ای خاصی دارد و این مراقبت ها هم از بیماری به بیمار دیگر متفاوت است.گاهی ممکن است ۴۸ ساعت یا بیشتر، تغذیه فرد مصدوم به صورت وریدی باشد. گاهی هم ممکن است تغذیه این بیماران به طور خاص از طریق لوله بینی به معده باشد تا کم کم شرایط تغذیه دهانی برای آنها فراهم شود و این در حالی است که اگر گازگرفتگی شدید نباشد و آسیب جدی به سلول های حیاتی و مغز وارد نشده باشد، دستور تغذیه ای خاصی برای مصدوم وجود ندارد و او می تواند از تمامی خوراکی های عادی و در دسترس، برای خوردن و آشامیدن کمک بگیرد.

از آنجا که همه گازهای خطرناک، اکسیدکننده هستند، مصرف فراوان خوراکی های سرشار از انواع ویتامین ها، املاح و آنتی اکسیدان ها در روزهای پس از گازگرفتگی، بسیار ضروری است.این توصیه و تاکید در مورد افراد آسیب پذیر مانند کودکان، سالمندان و خانم های باردار بیشتر مطرح می شود. به همین دلیل به تمامی کسانی که دچار گازگرفتگی شده اند، توصیه می شود تا می توانند میوه، سبزی، صیفی و آبمیوه های طبیعی و تازه را که سرشار از آنتی اکسیدان ها است، در برنامه غذایی روزهای پس از حادثه خودبگنجانند‏‎.‎‏ ‏

*نجات فرد گاز گرفته ‏
‏ اولین و مهم ترین اقدام برای نجات فردی که دچار مسمومیت با مونواکسیدکربن و سایر انواع گازگرفتگی شده، رساندن اکسیژن (هوای تازه) به او است.به محض مشاهده فردی که دچار گازگرفتگی شده است، باید پنجره ها را باز کنید تا هوای تازه وارد اتاق شود و در صورت امکان، او را به پنجره نزدیک کنید و بلافاصله دستمال مرطوبی جلوی دهان و بینی تان بگیرید تا شما نیز دچار گازگرفتگی نشوید.

منبع نشت گاز را شناسایی و قطع کنید و اگر کپسول اکسیژن در منزل دارید، ماسک آن را روی بینی و دهان بیمار بگیرید و شیر آن را به آرامی باز کنید تا اکسیژن مورد نیاز به او برسد.با اورژانس تماس بگیرید، حوله مرطوبی را به آرامی در اتاق بچرخانید تا گاز با سرعت بیشتری از اتاق خارج شود و تا رسیدن اورژانس، هیچ خوراکی با نوشیدنی ای به فرد گاز گرفته ندهید، زیرا به دلیل حالت تهوع، احتمال خفگی بیشتر می شود، به زنان باردار، کودکان و سالمندان زودتر از بقیه آسیب دیده ها کمک کنید. ‏از آنجا که گاز مونواکسید کربن بدون بو و رنگ است، به آسانی می تواند قربانی بگیرد. در بررسی های گذشته بیشترین قربانیان مسمومیت با گاز، کسانی بوده اند که از بخاری و آبگرمکن های دارای نقص فنی یا فاقد دودکش، استفاده کرده اند.‏

*به این نکات توجه کنید‏
‏- در خرید وسایل گازسوز به ایمنی محصول، نشان استاندارد ملی، گارانتی های معتبر و دسترسی به خدمات پشتیبانی توجه کنید، تا از خطرهای احتمالی پیشگیری به عمل آورید.

- چنانچه در محل سکونت خود دچار سردردها و سرگیجه های غیرطبیعی می شوید، وضعیت گاز خانه را حتما بررسی کنید، زیرا ممکن است در معرض نشت گاز مونواکسیدکربن قرار گرفته باشید.

- به محض بروز علایـم مسمومیت ناشی از گاز مونواکسیدکربن (سرگیجه، سردرد، خواب آلودگی، سنگینی هوا و...) به سرعت پنجره ها را باز و وسیله گازسوز را خاموش کنید.

- محل نصب دستگاه های گازسوز دودکش دار باید به گونه ای انتخاب شود که قابلیت نصب دودکش و امکان تخلیه دود به فضای خارج، وجود داشته باشد. دستگاه های گازسوز که نیاز به دودکش ندارند، مانند اجاق گاز و بخاری های بدون دودکش، باید در محلی نصب شوند که امکان تهویه به صورت طبیعی یا مکانیکی وجود داشته باشد.

- گازهای سمی حاصل از احتراق لوازم گازسوز دودکش دار، باید از طریق دودکش های استاندارد و مطمئـن تعبیه شده در ساختمان یا با استفاده از دودکش های فن دار، دوجداره یا دوبل از محیط نصب خارج و به فضای آزاد هدایت شود.

خودمراقبتی شامل، خودمدیریتی و خوداتکایی

نقش مردم در مراقبت از سلامت خود و اعضای خانواده برای سالم زیستن، مدیریت ناخوشی‌های جزیی، مدیریت بیماری‌های مزمن و حاد، روز به روز در حال افزایش می باشد. در بررسی های انجام شده در خصوص سواد سلامت، از هر دو نفر یک نفر سواد سلامت بسیار کمی دارد و از پیامدهای ناشی از کم سوادی سلامت، می‌توان به افزایش بیماری‌های مزمن اشاره کرد. به منظور افزایش سواد سلامت تمام ایرانیان و توانمندی سازی آنها برای خودمراقبتی، برنامه ی ملی خودمراقبتی در حال اجرا می باشد.برنامه خودمراقبتی در مدارس نیز در حال اجرا می باشد، مربیان بهداشت میتوانند از روش های مختلفی برای آموزش استفاده کنند، یکی از روشها استفاده از پاورپوینت و اسلاید می باشد، پاورپوینت خودمراقبتی مناسب برای دانش آموزان متوسطه اول و دوم می باشد.

دانلود پاورپوینت خودمراقبتی

۱۰ اصل خود مراقبتی :

 سرعت بهبود و آرامش روانی در بیمارانی که بار ناخوشی خود را به دوش می‌کشند، بیشتر است و نباید خیال کنیم آن‌که از بیماری‌اش می‌گریزد، آرام‌تر است.گاهی بیماران نمی‌خواهند چیزی از بیماری‌شان بدانند و مسئولیت بیماری‌شان را قبول نمی‌کنند. تصویری که از جهان داریم و نگاهی که جهان به ما می‌کند، هر دو بر مبنای تلقی ما از خودمان شکل می‌گیرد. کسی که بر خود اهانت روا می‌دارد، به دیگران احترام نمی‌گذارد و دیگران نیز احترامش نمی‌کنند و تحویلش نمی‌گیرند.
ریشه اعتبار ما، ربط و نسبتی است که با خود برقرار می‌کنیم و شأنی است که برای خودمان قائلیم.

 

خودمراقبتی، گام اول تأمین سلامتی

خودمراقبتی، گام اول سلامت است گام اول سلامت، یعنی اینکه که ما یاد بگیریم خودمان از خودمان مراقبت کنیم. اگر به دنبال اطلاعات بیشتری درباره خودمراقبتی هستید، مطالعه ادامه این نوشتار گامهای اساسی برای رسیدن به سلامتی با خودمراقبتی را در اختیارتان می گذارد.بین ۶۵ تا ۸۵ درصد از مراقبت‌هایی که به سلامت ما منجر می‌شود، محصول همین خود مراقبتی است؛ یعنی فعالیت‌هایی که خود یا خانواده مان برای حفظ یا ارتقای سلامت مان، پیشگیری از ابتلای مان به بیماری، درمان بیماری مان یا کاهش عوارض آن انجام می‌دهیم. بین اعضای خانواده، معمولاً مادران مهمترین نقش مراقبتی را بر عهده دارند.

بیشتر انسان ها قسمت عمده جوانی خود را در سلامت کامل سپری می‌کنند، اما همه ما گه گاه به بیماری‌های خفیف و گذرا مبتلا می شویم؛ گاهی از بیماری های حاد رنج می بریم و گاهی در دوران میانسالی و سالمندی، با بیماری‌های مزمن دست و پنجه نرم می‌کنیم. خودمراقبتی در تمام طیف سلامت و بیماری معنی پیدا می کند و مراقبت های بهداشتی در طیفی قرار می‌گیرند که دامنه‌اش از خودمراقبتی ۱۰۰ درصد (مثل مسواک زدن منظم روزانه) تا مراقبت حرفه‌ای ۱۰۰ درصد (مثل جراحی اعصاب) متغییر است.بخشی از ناخوشی‌های جزیی، بیماری های مزمن و بیماری های حاد، نیازمند مراقبت‌های پزشکی حرفه ای است و هدف خودمراقبتی، این است که بخش حرفه‌ای مراقبت از این بیماری ها را به حداقل برساند.با خود مراقبتی می‌توانید به سلامتی و طول عمر بیشتری دست یابید و از ابتلا به انواع بیماری های روحی و جسمی پیشگیری کنید.خود مراقبتی شامل اعمالی اکتسابی، آگاهانه و هدف‌دار است که مردم برای خود، فرزندان و خانواده‌های‌شان انجام می‌دهند تا تندرست بمانند، از سلامت ذهنی و جسمی خود حفاظت کنند، نیازهای اجتماعی و روانی خود را برآورده سازند و از بیماری‌ها یا حوادث پیشگیری کنند.

خودمراقبتی شامل اقداماتی است آموختنی، آگاهانه و هدفمند که هر فردی برای خود، خانواده و دیگران انجام می دهد تا سالم بماند، از سلامت جسمی و روانی خود حفاظت کند، نیازهای اجتماعی خود را برآورده سازد، از بیماریها یا حوادث پیشگیری کند، از ناخوشی ها و بیماری های مزمن مراقبت کند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند. خودمراقبتی به وضوح موجب افزایش کارآیی و مهارت های فردی ما می شود.

انواع خودمراقبتی:

۱-خودمراقبتی جسمی:

شامل خوردن غذای سالم و منظم، انجام ورزش روزانه، انجام معاینات پزشکی ادواری و منظم پیشگیرانه، دریافت خدمات و مراقبتهای پزشکی مورد نیاز، استراحت کافی هنگام بیماری، داشتن خواب و استراحت کافی، رعایت پوشش مناسب بر اساس فصول سال، رفتن به تعطیلات، اجتناب از وسایل، لوازم و رفتارهای پر خطر.

۲- خودمراقبتی روانی:

اختصاص وقت و زمان روزانه برای تفکر و تامل، مراجعه به روان پزشک یا روان شناس در صورت بروز مشکل یا ناراحتی روانی، انجام اقدامات لازم برای کاهش تنش و استرس، توجه به تجارب، آرزوها، افکار و احساسات خود، مطالعه شاهکارهای ادبی و هنری، اختصاص زمان مناسب برای رفتن به دامن طبیعت

۳- خودمراقبتی عاطفی:

معاشرت و مراوده با دیگران، برقراری ارتباط با خانواده و دوستان، مهربانی با خود و دیگران، افتخار به خود، گریه کردن وقتی که لازم است، جستجوی چیزهایی برای خندیدن، بیان خشم خود به روشی سازنده، اختصاص وقت برای بودن در کنار والدین و برادر و خواهر، مطالعه کتاب هایی که دوست شان داریم

۴-خودمراقبتی معنوی:

اختصاص زمان روزانه برای عبادت و نیایش، تلاوت و شنیدن آیات قرآن، انجام کارهای خیر و عام المنفعه، کمک به نیازمندان، شکر گذاری نعمت های الهی، احساس ارزش، خوشبینی و امید، شرکت در مراسم و مناسک دینی و مذهبی، مطالعه متون و ادبیات مذهبی و معنوی، تامل در ارزشها.

انواع خودمراقبتی

داشتن یک برنامه جامع خودمراقبتی به ما کمک می‌کند گام‌های کوچکی برای کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی خود برداریم. با خود مراقبتی، ما به صورت ارادی و فعالانه، زمانی را برای خودمان در نظر می‌گیریم تا کارهایی را انجام دهیم که موجب حفظ و تقویت جوانی و انرژی ما شود. خود مراقبتی،‌ اعتماد به نفس و عزت نفس ما را افزایش داده و بر شور و شوق زندگی و انگیزه موفقیت ما می‌افزاید.

خودآگاهی، اولین گام خودمراقبتی

برای خود مراقبتی باید در مورد آنچه که هستیم، آنچه که می‌خواهیم باشیم و دلایل‌مان برای چنین قصدی، دیدگاه روشنی داشته باشیم و سپس، باید توانمند شویم تا آگاهانه و فعالانه آنچه را که می‌خواهیم به واقعیت تبدیل کنیم. همه ما از نقاط قوت و ضعف خود آگاهیم و این آگاهی به ما قدرتی می‌دهد که با کمک آن می‌توانیم تغییراتی را به وجود آوریم و زندگی خود را تغییر دهیم.

 بنیان نظری خود‌مراقبتی همین است اما چند ملاحظه‌ جدی در این خصوص قابل‌تامل است:

یکم:
با این فرض که «من مالک خودم هستم»، آدمی نمی‌تواند جسم و جانش را تاراج کند و دست تطاول بر آن بگشاید. دایره‌ مالکیت ما به واسطه‌ تعهدات، دلبستگی‌ها و روابط انسانی و اجتماعی‌مان، محدودتر از آن است که در آغاز می‌پنداریم.

دوم:
با این فرض که «از من گذشته است»، انسان مجاز نیست افسار روزگارش را رها کند و جسمی فرسوده و ظاهری فرتوت به بار آورد. نشاط و شادابی و شور زندگی هیچ‌گاه از آدمی نمی‌گذرد گرچه که بروز و بیان آن گاه تغییر می‌کند.

سوم:
با این فرض که «من خودم را وقف فرزندانم می‌کنم» حق نداریم به خودمان بی‌توجهی کنیم. مادری که فرزندش را به کلاس شنا می‌فرستد و برایش غذایی مناسب درست می‌کند، قرار نیست از ترس اینکه به خوشگذرانی متهم شود، به استخر نرود یا غذای مورد علاقه‌اش را درست نکند یا سفارش ندهد. بعضی والدین، خود را از دست رفته می‌پندارند و به همین دلیل برای فرزندانشان آینه می‌گیرند اما خود، به خشت خامی بسنده می‌کنند.

چهارم:
از ترس اینکه «مبادا چیزی توش در بیاد» نباید از آزمایش و ارزیابی جسمی بگریزیم. این ضرب‌المثل دقیقی نیست که می‌گوید: «آب که از سر گذشت، چه یک‌وجب چه صدوجب» چرا که اگر یک‌وجب با سطح آب فاصله داشته باشیم، هنوز مجال دست تکان دادن و نجات است اما صد‌وجب که بگذرد، دیگر غرق شده‌ایم. فرق ما با مردم ژاپن این نیست که مثلا آنها کمتر سرطان می‌گیرند. اتفاقا شیوع برخی سرطان‌ها در آنها بیشتر است اما «خودمراقبتی» باعث می‌شود در همان مراحل اولیه سرطان‌شان کشف و مهار شود. همان سرطان‌ها در جامعه ما در بسیاری موارد دیرتر مشخص می‌شوند.

پنجم:
خود‌مراقبتی به این معنا نیست که مدام خود را به تیغ وسواس بکشیم. کشتی گرفتن با بیماری‌های خیالی، خیلی وقت‌ها واقعا ما را زمینگیر می‌کند و به خاک بیماری می‌نشاند.

ششم:
خودمراقبتی، مهارتی تدریجی است. از همان کودکی باید یاد بگیریم گلیم سلامت را از آب بیماری بکشیم و هر ناخوشی جزئی، عاجزمان نکند. کسی که در کودکی و نوجوانی یاد می‌گیرد در مهار بیماری‌اش مشارکت کند، در سنین بالاتر مستاصل و وابسته نمی‌شود و می‌داند چگونه ناخوشی‌اش را به ساحل سلامت بکشاند.

هفتم:
گاهی بیماران نمی‌خواهند چیزی از بیماری‌شان بدانند و مسئولیت بیماری‌شان را قبول نمی‌کنند. تحقیقات متعدد نشان داده است سرعت بهبود و آرامش روانی در بیمارانی که بار ناخوشی‌شان را به دوش می‌کشند، بیشتر است. خیال نکنیم آنکه از بیماری‌اش می‌گریزد ، آرام‌تر است.

هشتم:
گاهی می‌خواهیم به عزیزانمان محبت کنیم و به همین دلیل در هنگام بیماری، ساده‌ترین امور مثل نظافت شخصی‌شان را به عهده می‌گیریم. حواسمان باشد از دیگران موجوداتی وابسته و بی‌دست و پا نسازیم.

نهم:
کسانی که یاد گرفته‌اند از خودشان مراقبت کنند، کمتر در معرض مشکلات روحى و روانی مربوط به کهولت سن قرار می‌گیرند.

دهم:
از زمانی که به دنیا می‌آییم تا هنگامی که از این جهان می‌رویم، دارای وظیفه‌ایم. مسئولیت سلامت خود، یکی از این وظایف است

دانلود کتاب سفیران سلامت

رمز کلیه فایل های فشرده: www.behdashtiha.com

اسلاید خدمات و مراقبت1

اسلاید خودمراقبتی2

اسلاید آموزشی خود مراقبتی ( کلیات )

راهنمای استفاده از کتاب خودمراقبتی در ناخوشی های جزئی 1

راهنمای استفاده از کتاب خودمراقبتی در ناخوشی های جزیی.2

دریافت پاورپوینت آموزشی راهنمای  خودمراقبتی سفیران سلامت مدارس

منبع:کتاب راهنمای خودمراقبتی برای سفیران سلامت