بیماریهای غیرواگیر که به بیماریهای مزمن نیز معروف هستند همانگونه که از نامشان پیداست مسری نبوده و از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشوند اما در عوض مدت طولانی در بدن باقی میمانند و به کندی نیز پیشرفت میکنند.چهار نوع اصلی از بیماریهای غیرواگیر شامل امراض قلبی- عروقی، سرطانها، بیماریهای مزمن تنفسی و دیابت هستند.آمار نشان میدهد که امروزه بیماریهای غیرواگیر با روندی نگرانکننده بر کشورهای بادرآمد پایین و متوسط تأثیر گذاشته به طوری که تقریبا 80درصد تمامی مرگ و میرهای ناشی از این بیماریها یعنی حدود 29 میلیون مورد در این کشورها اتفاق میافتد.این بیماریها در واقع عوامل اصلی مرگ و میرها در اکثر نقاط دنیا به غیر از آفریقا هستند اما برآوردهای اخیر نشان میدهد تا سال 2020 میلادی به میزان قابل توجهی نرخ مرگ و میرهای ناشی از بیماری های غیرواگیر در آفریقا نیز افزایش خواهد یافت. همچنین پیشبینی میشود تا سال 2030 میلادی در کشورهای آفریقایی آمار مرگ و میر ناشی از بیماریهای غیرواگیر از مجموع تلفات ناشی از بیماریهای مسری، تغذیهای و مادرزادی فراتر خواهد رفت.
افراد در معرض ابتلا
افراد در تمام گروههای سنی و ساکنان تمامی مناطق جهان تحت تأثیر این بیماریها قرار دارند. همچنین گاهی اوقات این بیماریها با گروههای سنی مسن مرتبط هستند اما شواهد نشان میدهد که بیش از 9میلیون مورد از کل مرگ و میرهای مرتبط با بیماریهای غیرواگیر پیش از 60 سالگی اتفاق میافتد. علاوه بر اینها 90درصد از موارد مرگ و میرهای زودرس در کشورهای با درآمد پایین و متوسط رخ میدهد.
پزشکان همچنین تأکید دارند که کودکان، بزرگسالان و افراد مسن در برابر فاکتورهای خطرزایی چون رژیم غذایی ناسالم، بیتحرکی، تماس با دود تنباکو یا تأثیرات موادمخدر که به بروز بیماریهای غیرواگیر کمک میکنند، آسیبپذیرتر هستند.این بیماریها از طریق محرکهایی همچون سن، رشد سریع و کنترل نشده پدیده شهرنشینی، جهانیسازی الگوهای زندگی ناسالم گسترش مییابد. به طور مثال، پدیده جهانی شدن الگوهای زندگی ناسالم همچون رژیمهای غذایی ناسالم خود را در افراد مختلف از طریق افزایش فشار خون، گلوکز، لیپیدهای خون، اضافه وزن و چاقی نشان دهد.
فاکتورهای خطرزا
- فاکتورهای خطرزای رفتاری شامل استعمال دخانیات، کمتحرکی و رژیم غذایی ناسالم عامل بیشترین موارد ابتلا به بیماریهای غیرواگیر هستند. آمار نشان میدهد که استعمال دخانیات سالانه تقریبا به مرگ 6میلیون نفر میانجامد و پیشبینیها حاکی از افزایش این آمار تا سال 2030 میلادی و رسیدن به عدد هشت میلیون قربانی است. در عین حال حدود 3میلیون و 200هزار مورد مرگ و میر در سال به بیتحرکی مرتبط است و تقریبا یکمیلیون و 700هزار مورد از تلفات ناشی از این بیماریها به مصرف نکردن مقادیر کافی میوهها و سبزیها مربوط میشود.
- فاکتورهای خطرزای فیزیولوژی/ متابولیک که خطر ابتلا به بیماریهای غیرواگیر را افزایش میدهند شامل افزایش فشار خون، اضافه وزن و چاقی، افزایش قند خون و افزایش سطح چربی خون هستند.در مورد نقش این فاکتورها در مرگ و میر افراد آمارها نشان میدهد که فشار خون بالا با 5/16 درصد از مجموع مرگ و میرهای جهان در صدر قرار دارد و همچنین استعمال دخانیات با 9درصد، افزایش قند خون با 6درصد، کمتحرکی با 6درصد و اضافه وزن و چاقی با پنج درصد در رتبههای بعدی قرار دارند.
تأثیرات اقتصادی- اجتماعی
بیماریهای غیرواگیر روند پیشرفت در اهداف توسعه را تهدید میکنند و فاکتور فقر ارتباط نزدیکی با شیوع بیشتر بیماریهای غیرواگیر دارد. همچنین پیشبینی میشود که رشد سریع آمار مبتلایان به بیماری های غیرواگیر، اقدامات برای کاهش فقر در کشورهای کمدرآمد را متوقف میسازد.افرادی که از نظر اجتماعی آسیبپذیرند نسبت به افرادی که از موقعیت بالای اجتماعی برخوردارند بیشتر بیمار شده و سریعتر هم فوت میکنند زیرا آنان در معرض خطر فزاینده استعمال دخانیات و در عین حال مصرف مواد خوراکی ناسالم هستند و علاوه بر اینها کمتر به خدماتدرمانی دسترسی دارند.افزایش هزینههای درمانی بیماریهایی چون امراض قلبی- عروقی، سرطانها، دیابت یا بیماری مزمن ریوی میتواند به سرعت منابع مالی خانواده را کاهش دهد و خانواده را به سمت فقر سوق دهد.
پیشگیری و کنترل
برای کاهش تأثیرات بیماریهای غیرواگیر بر افراد و جامعه، رویکرد جامعی نیاز است که تمامی بخشها را مستلزم میکند تا برای کاهش خطرات مرتبط با این بیماریها روشهای کنترلی و پیشگیرانه را اتخاذ کنند.یکی از شیوههای مهم برای کاهش بیماریهای غیرواگیر تمرکز بر کاهش فاکتورهای خطرزای مرتبط با این بیماریهاست. راهحلهای کمهزینهای برای کاهش فاکتورهای خطرزای این بیماریهای شایع وجود دارند. دیگر شیوههای کاهش این بیماریها رویکردهای درمانی اولیه شامل تشخیص زودهنگام و درمان به موقع هستند. شواهد نشان میدهد که چنین سرمایهگذاریهایی تأثیر چشمگیری در کاهش هزینه درمانها دارد.
شایعترین بیماریهای غیرواگیر
- بیماریهای قلبی- عروقی
بیماریهای قلبی- عروقی به مجموعهای از اختلالات قلبی و عروق خونی اطلاق میشود. سکتههای قلبی و مغزی عمدتا از طریق انسداد رگهای خونی اتفاق میافتند که موجب میشود جریان خون به مغز یا قلب متوقف شود. اصلیترین دلیل این بیماری تولید چربی در جداره داخلی رگهای خونی است که تأمینکننده نیازهای مغز یا قلب هستند. سکته مغزی همچنین میتواند از خونریزی رگهای خونی مغز یا لختههای خونی ناشی شود.از مهمترین فاکتورهای خطرزای مهم در بیماری قلبی و سکته مغزی میتوان به رژیم غذایی ناسالم، بیتحرکی، استعمال دخانیات اشاره کرد که عامل 80درصد بیماریهای عروق کرونری قلب و بیماری عروق مغزی است.تأثیرات رژیم غذایی ناسالم و فعالیت بدنی ناکافی با علائمی چون فشارخون بالا، افزایش گلوکز خون، بالا رفتن لیپید خون، اضافه وزن و چاقی بروز میکنند.کنار گذاشتن سیگار، کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی، مصرف میوه و سبزی و ورزش میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی را کاهش دهد همچنین از احتمال ابتلای فرد به فشارخون، دیابت و افزایش لیپید خون بکاهد.اغلب موارد ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی بدون علائم ظاهری هستند. سکته قلبی یا مغزی ممکن است اولین هشدار این بیماری نهفته باشد که میتواند خود را با احساس درد یا ناآرامی در قفسه سینه، آرنج، شانه سمت چپ، فک یا کمر نشان دهد. همچنین از شایعترین علائم سکته مغزی ضعف ناگهانی در صورت، دست یا پاهاست که بیشتر اوقات در یک طرف بدن ظاهر میشوند.
دیابت
دیابت بیماری مزمنی به حساب میآید و زمانی اتفاق میافتد که پانکراس انسولین کافی تولید نمیکند یا نمیتواند انسولین تولیدی را به درستی مصرف کند. افزایش سطح قند خون تأثیر شایع دیابتهای غیرکنترل به حساب میآید و با گذشت زمان آسیبهای جدی به بسیاری از بخشهای بدن به خصوص رگهای خونی و عصب منجر میشود. در سراسر جهان 347میلیون نفر مبتلا به دیابت وجود دارند. در سال2004 میلادی، حدود 3میلیون و 400هزار نفر براثر پیامدهای ناشی از افزایش قند خون جان خود را از دست دادند. در سال 2010 نیز عدد مشابهی با این آمار گزارش شد. همچنین بیش از 80درصد مرگ و میرهای ناشی از دیابت در کشورهای با درآمد پایین یا متوسط بروز مییابد.
سرطان
سرطان واژه عامی است که گروه وسیعی از بیماریها را که میتواند بر هر بخش بدن تأثیر بگذارد، شامل شود. یکی از ویژگیهای تعیینکننده سرطان تولید سریع سلولهای نابهنجار است که فراتر از مرزهای خود رشد میکنند و به دیگر اعضای بدن گسترش مییابند.سرطان اصلیترین عامل مرگ و میر در سراسر جهان است که در سال 2008 میلادی به مرگ 7میلیون و 600هزار تن منجر شد. همچنین حدود 70درصد تمامی موارد فوتی ناشی از سرطان در کشورهایی با درآمد پایین یا متوسط اتفاق میافتد و پیشبینی میشود تا سال 2030 میلادی نرخ مرگ و میر ناشی از انواع سرطانها به 13 میلیون و یکصدهزار تن افزایش یابد.
انسداد ریوی
بیماری مزمن انسداد ریوی با انسداد طولانی مدت جریان هوا در ریهها شناخته میشود. شایعترین علائم بیماری مزمن انسداد ریوی تنگی نفس، خلط غیرمعمول و سرفههای مزمن است که با وخیمتر شدن وضعیت بیمار انجام فعالیتهای روزانه برای فرد سختتر میشود. سادهترین روش تشخیص این بیماری تست «اسپیرومتری» است که میزان هوای دم و بازدم فرد و سرعت ورود و خروج هوا به ریهها را اندازهگیری میکند. این بیماری اغلب درمانپذیر نیست اما شیوههای متنوع درمانی میتواند به کنترل علائم آن و افزایش کیفیت زندگی فرد مبتلا کمک کند.
آسم
آسم بیماری مزمنی است که با حملات مکرر تنگی نفس و خسخس سینه خود را نشان میدهد. علائم این بیماری میتواند چندین بار در طول روز یا هفته در افراد مبتلا اتفاق افتد که در برخی افراد هنگام شب یا انجام فعالیتهای بدنی افزایش مییابد. در زمان حمله آسمی، جداره مجاری تنفسی متورم میشود و موجب شده مجرای هوا باریک شود و جریان هوا به داخل و خارج ریهها را کاهش دهد.سازمان جهانی بهداشت در آمارهای جهانی خود آورده است که 235میلیون نفر به آسم مبتلا هستند. آسم شایعترین بیماری مزمن در میان کودکان است و در تمامی کشورها به رغم سطح توسعهشان مشاهده میشود.
اضافه وزن و چاقی
اضافه وزن و چاقی به انباشت افراطی و غیرمعمول چربی عنوان میشود که ممکن است سلامت فرد را به خطر اندازد. شاخص توده بدنی شاخص سادهای از وزن و قد است که برای طبقهبندی کردن اضافه وزن و چاقی در افراد بزرگسال به کار میرود.اضافه وزن و چاقی پنجمین علت مرگ و میر در جهان شناخته و به تازگی از سوی سازمان جهانی بهداشت در فهرست بیماریهای مزمن گنجانده شده است. حداقل 2میلیون و 800هزار بزرگسال در سال در نتیجه چاقی و داشتن اضافه وزن جان خود را از دست میدهند. علاوه بر این، 44درصد موارد ابتلا به دیابت، 23درصد ابتلا به بیماری ایسکمیک قلب و بین 7 تا 14درصد ابتلا به سرطانهای خاص به چاقی و اضافه وزن نسبت داده میشوند.
بررسیهای سازمان جهانی بهداشت در سال 2008 میلادی حاکی از آن است که بیش از 1میلیارد و 400میلیون بزرگسال اضافه وزن دارند. از میان این افراد بیش از 200میلیون نفر مرد و حدود 200میلیون زن چاق هستند. در مجموع بیش از 10درصد جمعیت بزرگسالان جهان چاق هستند.همچنین بررسیها نشان میدهد در سال 2011 میلادی، بیش از 40میلیون کودک زیر پنج سال از اضافه وزن رنج میبرند درحالی که اضافه وزن و چاقی چالش کشورهای با درآمد بالا درنظر گرفته میشود اکنون نرخ شیوع اضافه وزن و چاقی در کشورهای با درآمد متوسط و پایین نیز رو به افزایش است. بیش از 30میلیون کودک مبتلا به اضافه وزن در کشورهای درحال توسعه و 10 میلیون در کشورهای توسعه یافته زندگی میکنند.از جمله دلایل ریشهای چاقی و اضافه وزن نبود تعادل انرژی بین کالری مصرفی و کالری سوزانده شده است. همچنین افزایش دریافت غذاهای مملو از کالری که حاوی مقدار قابل توجهی چربی هستند و افزایش بیتحرکی از جمله دیگر دلایل شیوع این بیماری است. علاوه بر این، افزایش شاخص توده بدنی اصلیترین فاکتور خطرزا برای بیماریهای غیرواگیر همچون بیماریهای قلبی- عروقی، اختلالات اسکلتی- عضلانی و برخی سرطانها به شمار میرود.
فضای جامعه امروز و دغدغه هایی که هر یک از ما در کار و زندگی مان با آن دست و پنجه نرم می کنیم، باعث شده که کمتر برای خودمان و بخصوص برای تغذیه سالم وقت هزینه کنیم. به گفته پزشکان نحوه تغذیه رابطه مستقیمی در زندگی دارد، اما در کشور ما به خصوص در شهرهای بزرگ افراد بیشتر به تغذیه فست فود یا غذاهای آماده روی آوردهاند و دیگر در شهر تهران جایی برای سفره پهن کردن در خانه ها نیست، آنچه پیش روی شماست نظرات کارشناسان درباره تغییر ذائقه ایرانیان و مضرات فست فود برای افراد جامعه است که در پی می آید.
رواج فست فود، تهاجم فرهنگی دیگر
با توجه به اینکه مصرف فست فود در جامعه ما افزایش پیدا کرده است، به تبع می تواند تأثیرات مهم اجتماعی در پی داشته باشددر جامعه شناسی بحثی وجود دارد، تحت عنوان تغییر متفاوت عناصر فرهنگی و می توان فست فود را یکی از تهاجم های فرهنگ و تمدن غرب دانست.بنا بر تئوری روانشناسی اگر یک عنصر فرهنگی بیگانه مورد پذیرش فرهنگی قرار گیرد جامعه از آن استقبال کرده و اگر عنصر دیگری در جامعه حضور داشته باشد، جامعه با آن به مبارزه برخواسته و در صورت مبارزه آن عنصر پیروزخواهد شد. برای مثال در فرهنگ غذایی ایران خورشت ها و غذای متنوع زیادی وجود دارد که ساندویج و امثال آن هم در فرهنگ تغذیه ایرانی جا باز کرده است.
فست فود تغذیه ای جایگزین غذای سنتی
حتی غذاهای فست فود را می توان هنگام رانندگی صرف کرد و دیگر همچون غذاهای سنتی نیازی بکار برد قاشق و چنگال نیست که بدین شکل این نوع تغذیه در تمام جهان جا باز کرده و محبوب شده است.نسل جوان به مصرف غذای راحت روی آورده و در نتیجه این غذا در تمام کشورها مورد توجه قرار گرفته است باید در نظر داشت که مصرف این گونه غذاها کیفیت و ارزش غذایی مناسب ندارد.
تئوری تغییر متفاوت فرهنگی
تداوم این گونه تغذیه را در جامعه شناسی به عنوان تئوری «تغییر متفاوت فرهنگی» می نامند و تصریح کرد: برای مثال تلفن همراه، چراغ قوه و اتومبیل که وارد ایران شد، به علت اینکه جای آن وسایل در جامعه ایران خالی بود به تبع مورد استقبال هم قرار گرفت. دغدغه های امروز و زندگی سریع جامعه هم دلیل استقبال از این نوع تغذیه است.بنابراین تئوری، فست فود یکی از غذاهایی است که بدلیل سرعت و سهل الوصول بودن، به راحتی در شهرها جا باز کرده است؛ البته روستاییانی که به شهرهای بزرگ میآیند هم به سراغ مغازه های فست فودی می روند.
با سفره آرایی می توان ذائقه را تغییر داد
راه مقابله با این فرهنگ غلط اجتماعی و معضل را نمی توان حل کرد، مگر اینکه با فرهنگسازی و مصرف غذاهای سنتی این معضل را حل کرد و به نسبت والدین هم باید از سفارش پیتزا یا غذاهای آماده صرف نظر کنند.در واقع اگر به غذاها از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ سفره آرایی توجه شود، به این ترتیب می توان ذائقه جوانان و بچههای ایرانی را به سمت غذاهایی ایرانی هدایت کرد و رادیو و تلویزیون هم نباید به این شدت مصرف فست فود را در فیلمها به نمایش بگذارد.
رواج تغذیه سالم با همراهی رسانه ها و تبلیغات
در اصل واژه ساندویچ یا پیتزا کلمه انگلیسی است که وارد فرهنگ ایران و جهانیان شده است، به این ترتیب خانواده ها، رسانه ها به خصوص رسانه ملی با درج مطالبی در کتابهای درسی و برگزاری نمایشگاه های مختلف از تغذیه داخلی می توانند ذائقه عمومی را به سوی تغذیه سالم و با کیفیت هدایت کنند.ناگفته نماند، در نحوه تهیه پیتزا مقدار زیادی طعم دهنده های متنوع ، رب گوجه، سس مایونز، کالباس، سوسیس و پنیر پیتزا که پنیری بسیار چرب هست، استفاده می شود. هیچ کس نمی گوید که صد در صد این غذاها را کنار بگذارید ما می گوییم به عنوان غذای گاهی وقتی استفاده شود نه اینکه در هفته 3 تا 4 وعده مصرف کنیم. آدمها دوست دارند که تنوع غذایی داشته باشند اما باید به سمت غذاهای سالم برویم؛ به طور مثال پیتزایی باشد با حجم کم و در آن از میوه ها و سبزیجات استفاده شود و پیتزایی حجیم،چرب با پنیر و سس فراوان را کنار بگذاریم.
این قبیل خوراکیها چند عیب بزرگ دارند، اولا در تهیه غذاهای آماده وفست فود از مواد افزودنی استفاده و این مواد افزودنی در بدن تبدیل به مواد سرطان زا میشود.در بعضی از سوسیس و کالباس ها از نیتریت به عنوان رنگ دهنده استفاده می شود که این ماده باعث ایجاد سرطان سیستم گوارشی در بدن می شود که از یک حد مصرف آن ممنوع می باشد؛ اما از اکثر فرآورده های گوشتی (سوسیس،کالباس و همبرگر) که قیمت ارزانی دارند، نمی توان به عنوان جایگزین گوشت استفاده کرد؛ گوشتی که در این مواد استفاده می شود، کیفیت پایینی دارد که از پروتئین های غیر حیوانی هستند که با استفاده از پودر سیر، ادویه و فلفل به این قبیل گوشت ها، رنگ ، بو و طعم غیر طبیعی می دهند تا به یک محصول خوب تبدیل شوند؛ اما در واقع اینطور نیست و از مواد اولیه ناسالم تهیه شده اند.این غذاها پر کالری هستند و معمولاً از کالباس و سوسیس برای این غذاها استفاده می شود، که گوشتهای چربی دارند و چربی های آنها هم از چربی جامد و مضر است.
ادویه های استفاده شده در این مواد غذایی باعث ایجاد حساسیت شدید در بعضی افراد می شوند؛ به طور مثال بعضی مواقع افراد که از ادویه های هندی که با نحوه مصرف آنها آشنا نیستند، از این نوع ادویه ها استفاده می کنند که باعث اسپاسم حنجره می شود. همچنین بچه ها که فست فود ها را بسیار دوست دارند مصرف سوسیس و کالباس باعث حساسیت شدید پوستی در بچه ها می شود و پوست شان حالت کهیر پیدا می کند و لوله گوارش آنها هم تحت تاثیر این ادویه ها قرار می گیرد و مشکلاتی را برای شان ایجاد می کند. بعضی ادویه ها هم باعث تحریک معده می شوند که ناراحتی های گوارشی را در پی دارند و حتی منجر به زخم معده می شود؛ به طور نمونه فلفل سبز تازه با اینکه تند هست اما هیچ عارضه ای برای معده ندارد ولی ادویه هایی که در فراورده های گوشتی استفاده می شود بسیار عوارض شدیدی را در پی دارند و سلامت بدن را در معرض خطر قرار می دهند.
برای مصرف اینگونه غذاها به تبع از نانهایی که با آرد سفید تهیه میشود و معمولاً پرکالری هستند بهره می گیرند و هر ساندویچ دارای یکهزار تا 1200 کالری پرنمک است و اغلب هم با نوشابه مصرف میشود.این خوراکی ها نه تنها فایده ای ندارد، بلکه مضر هم هستند، متأسفانه به علت اینکه شیوه زندگی تغییر کرده و این فست فودها با ادویه خوش طعم میشود، به تبع مردم هم به مصرف این نوع تغذیه گرایش پیدا می کنند.فست فودها در نوع تغذیه یکسری تغییراتی ایجاد کرده است، برای مثال ناگت ها معمولاً افزودنی ندارند، از آرد سوخاری تهیه می شود و به طور معمول کم ضررتر از سوسیس و کالباس هستند.اگر کسی برای تهیه غذاهای آماده از ساندویچ های مرغ یا ساندویچ های تن ماهی (که در کشور ما چندان متداول نیست) استفاده کنند، بسیار مناسب و به ترتیب مصرف همبرگر بهتر از کالباس و سوسیس است، به شرطی که این مواد با آب پرتقال یا گوجه فرنگی استفاده شود تا مضرات مواد افزودنی بدین شکل کاسته شود.
بهتر است بدانید؛ چربی و روغن هایی که در این مواد غذایی استفاده می شود، بسیار چاق کننده هستند، چاقی که با کمبود مواد مغذی طبیعی همراه هست، فست فودها را می خوریم تا سیر شویم. افراد جامعه باید به عنوان تنقل به این مواد نگاه کنند نه به عنوان یک ماده غذایی سالم. انواع فست فودها در سرخ کردنشان از روغن های اشباع استفاده می شود که بسیار چاق کننده هستند و فردی که به عنوان غذای اصلی از آنها استفاده می کند به افزایش وزن بی دلیل و افزایش کلسترول مبتلا می شود که عوارض شدیدی در پی دارد. در حال حاضر در اغلب کشورها تولید کننده های فست فود را مجبور کرده اند که به تولید فست فود سالم رو بیاورند و مقدار کالری غذاهای سریع را تحت کنترل درآورده اند که هر وعده نباید بیش از نیاز روزانه کالری داشته باشد و باعث چاقی نشود؛ به طور مثال سالاد بدون روغن و چربی در سبد فست فود ها قرار داده اند. چربی های مصنوعی و اشباع که بسیار مضر هستند، بیماری های گوارشی، قلبی و عروقی را در پی دارند.مصرف غذاهای آماده و فست فود بهتر است، هر دو هفته یکبار مصرف شود و آن هم به این دلیل که بدن فرصت پیدا می کند تا سموم را دفع کند.مصرف فستفودها که عمدتا حاوی سوسیس و کالباس هستند، میتوانند باعث بروز سرطانهای خطرناک شوند.امروزه فستفودها یکی از رایجترین غذاها شدهاند، مصرف اینگونه غذاها به دلیل محتوای بالای چربی که عمدتاً هم چربیهای اشباع برای قلب و عروق بسیار خطرناک است و میتواند باعث افزایش کلسترول خون شود.
فستفودها به دلیل مقادیر فراوان چربی احساس سیری ایجاد میکنند و این امر میتواند برای کودکان و نوجوانانی که در سن رشد هستند سوء تغذیه به همراه داشته باشد.فستفودها ازنظر ریز مغذیها خصوصاً ویتامینهای گروهB و C و همچنین اسید فولیک بسیار فقیر هستند، فستفودها یک وعده از وعدههای غذایی فرد را اشغال میکنند، اما مواد مورد نیاز بدن را ندارند.مصرف فستفودها خصوصا برای خانمهای جوان که در آستانه بارداری هستند بسیار مضر است و میتواند باعث احتمال نقص عصبی در جنین شود.چنانچه فستفودها در روغنی که چند بار از آن استفاده شده سرخ شود و این روغن تغییر رنگ داده باشد به راحتی میتواند سرطان ایجاد کند.نمک بالای موجود در فستفودها میتواند زمینهساز ابتلا به فشار خون باشد.
رنگ صورتی موجود در سوسیس و کالباس به هیچ وجه ناشی از گوشت موجود در آنها نیست، بلکه به دلیل مقادیر فراوان نیترات و نیتریت در این فرآوردههای غذایی است که در بدن به نیتروز آمینها تبدیل شده و سرطان ایجاد میکند و این مواد حتی بدون آنکه سرخ شوند هم سرطانزا هستند.از آنجایی که بیشتر افراد همراه با فستفودها نوشیدنیهای شیرین خصوصا نوشابه مصرف میکنند عوارض این مواد بهطور مضاعف بیشتر میشود و امکان ابتلا به چاقی، پوکی استخوان و فشار خون بالا میرود.مصرف نوشیدنی از جمله نوشابه همراه فستفودها باعث پوکی استخوان میشود و مانع از قد کشیدن کودکانی است که در سن رشد قرار دارند.اگرچه ذائقه اکثر افراد به فستفودها عادت کرده و نمیتوان آنها را بهطور کامل از برنامه غذایی حذف کرد، اما پیشنهاد میشود مصرف این مواد غذایی به یک بار در ماه یا هر دو ماه یک بار محدود شود.
یکی از مضرات فست فود ها،سرخ شدن نشاسته در روغن است؛ هر هیدروکربنی که در روغن سرخ شود، حال هر روغنی باشد ایجاد پلی آکریل می کند که ماده ای بسیار سمی است. وقتی یک ماده غذایی نشاسته دار را در روغن سرخ می کنیم زنجیره های نشاسته پشت سر هم قرار می گیرند که ایجاد این رشته ها ترکیبات تازه ای به وجود می آورد که باعث ایجاد یک سری بیماری در بدن می شود. استفاده از روغن مخصوص سرخ کردن حتمی و لازم است؛ اما این روغن ها هم عوارض را کاهش نمی دهند و باز باعث بیماری می شوند ما باید از غذاهای آب پز، بخار پز یا تفت داده شده استفاده کنیم. اما باید این نکته را متذکر شد؛ استفاده از روغن های مایع که اشباع هستند در سرخ کردن مواد غذایی استفاده شوند؛ این روغن ها در اثر حرارت تبدیل به پرکسید می شوند که اکسیژن وارد زنجیره چربی می شود و باعث سمی شدن روغن می شود. روغن نه تنها از شکل طبیعی خارج می شود بلکه تبدیل به ماده ای بسیار مضر می شود. همانطور که مشاهده می کنید وقتی از روغنی که مخصوص سرخ کردن نیست، استفاده می کنیم در ته ماهیتابه یک لایه چربی ایجاد می شود که چسبیده به ظرف و شستن آن بسیار مشکل است؛ این دقیقا همان اتفاقی هست که در سیستم بدن می افتد و این چربی به همین شکل به جداره رگ ها می چسبد.
رابطه دیابت با مصرف زیاد سوسیس و کالباس:
رژیم غذایی سرشار از سوسیس و کالباس خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در مردان حدود ۵۰ درصد افزایش می دهد. ما توصیه نمی کنیم این مواد غدایی به کلی از غذای مردم حذف شود، بلکه پیشنهاد ما این است که مردم تعداد دفعات مصرف این نوع گوشت ها را کاهش دهند. بیشترین احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ مربوط به کسانی است که در هفته، ۲ وعده یا بیشتر سوسیس و کالباس مصرف می کنند.غذاهای چرب با تقلید از التهابی که به طور معمول در اثر فعالیت باکتری ها، ویروس ها و مواد مضر بروز می کند، می توانند موجب بروز دیابت نوع دوم شوند.مطالعات نشان می دهد افرادیکه بیشترین مصرف فست فود و کالاهای پخته تجاری را دارند به احتمال زیادتر به تحرک کمتر، داشتن عادتهای غلط غذایی که شامل خوردن کمتر میوه، میوه های مغز دار ( گردو، بادام، پسته، فندق وغیره) ماهی، سبزیجات، و روغن زیتون می پردازند سیگار کشیدن و کار کردن بیشتر از ۴۵ ساعت در هفته از دیگر خصوصیات شایع این گروه است.
چه باید کرد؟
ما می توانیم به جای استفاده از این غذاهای چرب و پر ادویه از فست فود های سالم و سنتی استفاده کنیم؛ مخلوط میوه ها و سبزی ها؛ تخمه ها و تنقلات قدیمی، میوه های خشک شده ( توت، آلو، پسته، انجیر، خرما و ...) که عوارض بسیار کمی دارند و چربی هایی که در این دانه های خوراکی وجود دارد برخلاف چربی هایی که در فست فودها استفاده می شود چربی های بسیار مفیدی هستند که نه تنها باعث بیماری نمی شوند، بلکه چربی بد خون را کاهش داده و باعث افزایش چربی خوب بدن می شوند.
وجود سلامت اجتماعی یکی از مولفه های توسعه یافتگی جوامع به حساب می آید.این مفهوم به عنوان یکی از ابعاد توسعه در سال های اخیر توسط سازمان جهانی بهداشت مطرح شد و به این معناست که برای دسترسی به سلامت کامل، تنها سلامت جسمی و روانی کافی نیست بلکه از آنجا که انسان در محیط جمعی زندگی می کند، سلامت اجتماعی نیز ضروری است. منظور از «سلامت اجتماعی» مشارکت فعال مردم در زندگی اجتماعی است. این مشارکت از طریق شرکت در سازمان های غیردولتی و فعالیت های داوطلبانه، انجام فعالیت های شغلی، تحصیلی، انجام وظایف شهروندی مانند شرکت در انتخابات، پذیرش قوانین و مقررات، شرکت در اجتماعات و ... صورت می پذیرد.انسانی از نظر اجتماعی سالم خواهد بود که مشارکت فعال تری در جامعه داشته باشد. تأمین سلامت به مفهوم کلی آن برای همه افراد، به ویژه برای نوجوانان به دلایل گوناگون از اهمیت فراوانی برخوردار است.یکی از موارد نقض کننده سلامت اجتماعی رواج خشونت های اجتماعی است.خشونت و گسترش آن امروزه معضلی خطرناک برای جامعه است که هر روز بر دامنه آن افزوده می شود و نمودهای آن را می توان بین قشرها و طبقه های مختلف جامعه دید.
حال با این شرایط اگر ما برنامه ای برای کنترل این روند نداشته باشیم ممکن است در آینده جامعه با معضلات بیشتری در این زمینه درگیر شود.آمار پزشکی قانونی حاکی است هر ساعت 72 درگیری منجر به جرح در کشور و 12 نزاع در تهران صورت میگیرد. فقط در دو ماه نخست سال گذشته 104 هزار و 200 نفر به دلیل صدمات ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردهاند. بر همین اساس 104 هزار پرونده در مراجع قضائی تشکیل شده و بیش از 200هزار نفر تنها در دو ماه درگیر کلانتریها و دادسراها و دادگاهها بودهاند. براساس اعلام رسمی قوه قضائیه، تعداد ورودی پرونده به دستگاههای قضائی بیش از 10 میلیون بوده است.یعنی از هر 7 ایرانی، یک نفر سر و کارش با دادگاه، دادسرا، کلانتری و... است.
به صورت جدی شاهد افزایش آمار خشونت شهروندان در سنین و جنسیتهای مختلف هستیم.منازعات جزء ده جرم اول در کشور است. استفاده از آلات ضرب و جرح مانند قمه، چاقو، شمشیر و سلاح گرم در منازعات نشان میدهد که این پدیده اجتماعی از حالت عادی خارج شده و به سمت برخوردهای پرخطر و آسیبزننده تغییر مسیر داده است. از این رو لازم است به بحث پیشگیری از این موضوع به عنوان یک آسیب اجتماعی توجه بیشتری شود.در همین راستا همکاری خوبی با آموزش و پرورش ایجاد شده است. این همکاریها را در سطح مهدکودکها نیز افزایش میدهیم، چرا که معتقدیم هر اقدام موثر در کاهش نرخ جرم و تغییر رفتار مجرمانه باید از دبستانها و پیشدبستانیها آغاز شود.
زندگی در حوزه فردی، خانوادگی و اجتماعی همیشه با مشکلات گوناگونی همراه است و خشونت نه تنها روش سنجیده ای برای کاهش آنها نیست بلکه دشواری های دیگری را نیز ایجاد خواهد کرد و این را تجربه افراد بی شماری در طول زمان های زیاد و در مکان های مختلف، نشان داده است.خشم از جمله هیجان هایی است که به طور طبیعی و ذاتی در همه افراد با تفاوت هایی وجود دارد و انسان در طول زندگی خود می آموزد و یا باید بیاموزد که هیجان هایش را تحت کنترل خود درآورد و در سطح متعادل نگاه دارد.یکی از راهکارهای اساسی کنترل خشم و جلوگیری از گسترش آن رواج فرهنگ عذرخواهی در جامعه است.فرهنگ عذرخواهی و کوتاه آمدن در کشور بسیار ضعیف شده و اگر هر کدام از افراد بتوانند در عذرخواهی پیش قدم شوند آتش شعله ور شده طرف مقابل را میتوانند خاموش کنند. بسیاری از دعواها به این دلیل است که یک نفر حقوق دیگری را زیر پا گذاشته و طرف مقابل در مقام اعتراض بر میآید. گاهی اوقات وقوع یک نزاع ساده میتواند منجر به حوادثی تلخ شود و خانوادهها باید به فرزندان خود آموزشهای لازم را داده و رفتار آنها را زیر نظر بگیرند.
افزایش خشونت های اجتماعی ناشی از عواملی مانند بیکاری، نبود درآمد پایدار و به طور کلی تحقق نیافتن عدالت اجتماعی است که این موضوع زنگ خطری برای جامعه است.یکی از دلایل افزایش خشونت های اجتماعی این است که افراد نمی توانند برخی از نیازهای طبیعی و قانونی خود را به خوبی برآورده کنند.نوع نگرش نسبت به زندگی و باورهای افراد نقش بسزایی در واکنش به مسائل مختلف دارد.گاهی اوقات تحقق نیافتن عدالت اجتماعی موجب می شود که افراد احساس کنند حقوق طبیعی و قانونی آنها پایمال شده است و از همین رو دست به خشونت و درگیری های اجتماعی می زنند.رشد میزان بیکاری نشانه ای از تحقق نیافتن عدالت اجتماعی است و از آنجا که برای افراد احساس محرومیت ایجاد می کند، موجب بروز انواع پرخاشگری ها و خشونت ها می شود.
افزایش استفاده از انواع مواد مخدر و به ویژه روانگردان ها و همچنین تمایل به مصرف مشروبات الکلی از عواملی است که منجر به رشد خشونت ها و درگیری های اجتماعی می شود.اگر تخلیه هیجانی افراد انجام نشود، یا بیماری های روان تنی بروز می کند و یا افراد دچار افسردگی می شوند که هرچه میزان افسردگی افزایش یابد، آسیب های بیشتری را به پیکره جامعه وارد می کند.برخی کارشناسان حقوقی معتقدند رسیدگی سریع قضائی به پرونده های نزاع یکی از عومل مهم در کاهش درگیری است.متاسفانه رسیدگی به پرونده های نزاع در دستگاه قضائی طولانی مدت است که این موضوع باعث می شود فرد خاطی به خوبی تنبیه نشود و گاهی شاکی با مشاهده این پروسه طولانی منصرف می شود. مجازات سریع مجرمان بیشترین تاثیر را در پیشگیری دارد. البته سیستم مدیریت شهری باید در جهت کاهش اضطراب و استرس بین شهروندان اقدام کند و هرچه آرامش در فضای شهری بیشتر باشد، نزاع کاهش می یابد.
ما همچنین می توانیم از تجربه کشورهایی که در این زمینه موفق بوده اند استفاده کنیم. حضور پلیس در شهر و افزایش احساس امنیت هم در کاهش نزاع به خصوص نزاع های مرگبار نقش دارد. در خیابان درگیری های بسیاری را دیده ایم که به دلیل حضور نداشتن پلیس تا ساعت ها ادامه پیدا کرده بوددر یک جامعه سالم هرگز هیچ فردی به خودش اجازه نمیدهد که بخواهد با رفتار نامتعارف خودش جامعه را دچار هیجان ،نگرانی و تشویش کند. چون لازمه امنیت و لازمه آرامش زندگی در جامعه رفتار متعارف است، رفتاری که بر مبنای رعایت حقوق همدیگر باشد. اگر این قضیه نباشد همان میشود که اول اشاره کردیم،قانون شکنی میشود، هرج ومرج میشود، هرج و مرج هم زمینهساز انواع خشونت میشود.در فرایند تولید خشونت، یکی از مهم ترین آسیب های خانواده های ناسالم، گردش خشونت در نسل های مختلف است. انتظار تربیت فرزندانی مهربان و صلح جو در خانواده هایی که پدر و مادر در آن مدام با هم نزاع و درگیری دارند کاری بس دشوار است زیرا براساس نظریه های یادگیری اجتماعی، خمیرمایه شخصیت فرد در دوره کودکی و در خانواده شکل می گیرد.
همانطور که گفته شد خشونت در خانواده منتهی به گردش خشونت از نسلی به نسل دیگر می شود زیرا فرزندانِ امروز، شهروندان و سرپرستان فردای جامعه و خانواده هستند.بخش بزرگی از مشکلات خانوادگی و نزاعهای خیابانی در جامعه امروز ما از فقدان مهارتهای ارتباطی مؤثر نشأت میگیرد.برنامههای ماهواره نیز تأثیر زیادی در افزایش خشونت در جامعه دارد، بدیهی است که مشاهده صحنههای خشونتآمیز، گرایش به پرخاشگری را در بیننده بالا میبرد و با توجه به اینکه اغلب برنامههای ماهوارهای به فیلمهای سینمایی و سریالهایی اختصاصیافته که در آن صحنههای خشونتآمیز بهطور مکرر تکرار میشود، این امر میتواند باعث افزایش خشونت در جامعه شود.به اعتقاد کارشناسان،فقدان فرهنگ گفتگو در بین بسیاری از افراد موضوعی به مراتب با اهمیت تر از دیگر موضوعات است.تقویت فرهنگ گفتگو از طریق فعالیت های فرهنگی و اجتماعی تا حد زیادی می تواند از خشونت ها و درگیری های اجتماعی افراد بکاهد.
این درحالی است که افراد جامعه از کودکی،آموزش های لازم برای گفتگو را از نهادهایی مانند خانواده و مدرسه دریافت نمی کنند و با روحیه ای که مبتنی بر گفتگو و درک متقابل نیست وارد زندگی اجتماعی می شوند.در این راستا لازم است آموزش و پرورش اقدامی اساسی برای نهادینه کردن فرهنگ گفتگو ، راه های برقراری ارتباط و گفتگو با دیگر افراد جامعه انجام دهد.جمع آوری سلاح سرد از جامعه، تا حدی مشکل را حل می کند اما تا ریشه کن نشدن خشونت در جامعه و حل زیربنایی مشکلاتی که دلیل به وجود آمدن خشونت هستند نمی توان به برطرف کردن این مشکل امیدوار بود.
زکام و سرماخوردگی دغدغه هوای سرد و آلوده است،اما همیشه هم درمان آن تنها خوردن سوپ و غذاهای سبک نیست و گاهی با درمانهای گیاهی میتوان سریعتر از شر آن خلاص شد.
-آویشن با خواص سرشاری که دارد برای
عفونتهای ریوی بسیار موثر است. در طول سرماخوردگی پودر آویشن را در غذا،
شیر، آب و چای بریزید و میل کنید.
-میتوانید چند قطره لیموترش را
کف دستتان بریزید و از طریق بینی بالا بکشید. بعد با کمی روغن زیتون بودار
بینیتان را چرب کنید. این کار برای درمان زکام بسیار موثر است.
-یک
قاشق چای خوری پودر زنجبیل یا دو قاشق چایخوری زنجبیل رنده شده تازه را
درون آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه آن را با حرارت ملایم دم کرده و سپس
آن را با عسل شیرین کرده و میل کنید.
-دو تکه سیر را در قسمت لپ،
بین دندانهای آسیا و گونه بگذارید و حدود 10 دقیقه نگه دارید. با این کار
زکام طی کمتر از یک روز خوب میشود.
-دو ورقه نازک پیاز را با دقت
در دستمال کاغذی یا گاز استریل بگذارید و درون سوراخهای بینیتان قرار
دهید.حدود پنج دقیقه با دهان بسته نفسهای عمیق بکشید. در این حالت نهتنها
زکام پیشرفت نمیکند، بلکه به زودی رفع میشود.
ـ شیر را بجوشانید و
یک یا دو عدد سیر را له کرده یا به قطعات ریز خرد کنید و درون شیر بریزید.
کمکم طی روز از این مایع بنوشید. این کار برای رفع سرماخوردگی فوقالعاده
موثر است.
-شیر را بجوشانید و یک عدد تخممرغ را کاملا هم زده و
درون شیر بریزید. سپس یک قاشق مرباخوری عسل و کمی سیاهدانه به آن اضافه
کنید و کمکم بنوشید.
-کدوحلوایی را به صورت بخارپز همراه با کمی عسل و دارچین میل کنید.
-کمی
شیرینبیان را در آب جوش بریزید و با عسل مخلوط کرده و بنوشید. البته توجه
داشته باشید که ممکن است در بعضی افراد استفاده از شیرینبیان باعث ایجاد
عوارض جلدی شود و حساسیت ایجاد کند، پس در مصرف آن دقت کنید.
-20
گرم برگهای خشک بارهنگ را در نیم لیتر آب به مدت 3 دقیقه بجوشانید و 15
دقیقه کنار بگذارید تا دم بکشد و بعد آن را صاف کرده و روزی سه فنجان میل
کنید. این جوشانده برای گلودرد بسیار مفید است.
ـ 50 گرم گل بنفشه
را در یک لیتر آب سرد بریزید و بجوشانید و بعد با عسل شیرین کرده و روزی سه
تا پنج فنجان میل کنید. این جوشانده درمان گریپ، تب، برونشیت و سیاهسرفه
است.اگر جوشانده را با عسل شیرین کرده و روزی 3 بار آن را غرغره کنید برای
درمان آنژین و گلودرد بسیار موثر است.
ـ سرکه را درون گلاب بریزید و بجوشانید و بخور دهید.
ـ گشنیز، کتیرا و گل بنفشه را کوبیده تا خوب نرم شود و هر بار یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.
ـ
مقدار مساوی از گیاهان اسطوخودوس، پونه، نعنا و آویشن را در ظرفی ریخته و 2
لیوان آب به آنها اضافه کنید و بجوشانید. آن را صاف کنید و طی روز چند بار
از این جوشانده استفاده کنید.
ـ متداولترین شیوه مصرف شلغم به صورت پخته با نمک، شکر یا استفاده از آن در آش یا سوپهای ساده مخصوص سرماخوردگی است.
ـ
پیازی را در برگ کلم بپیچید و در میان خاکستر گرم با حرارتی ملایم بپزید،
سپس آن را له کرده و در جوشانده شیرینبیان حل کنید و بخورید.
ـ
سوپی حاوی آب مرغ، جو، چند حبه سیر له شده، هویج رنده شده، چند قطعه کرفس و
کلم پخته شده را تهیه کنید و بعد از پایان پخت به آن گوجهفرنگی و جعفری
اضافه کرده و همراه با آب لیموی تازه میل کنید. این سوپ مجموعهای از
ویتامینها را به بدن میرساند و آن را تقویت میکند.
ـ دمکرده برگ و گل ختمی به مقدار 30 گرم در یک لیتر آب برای درمان زکام بسیار مفید است.
ـ
20 گرم پونه کوهی و یک قاشق غذاخوری سیاهدانه را با هم به مدت نیم ساعت
بجوشانید و عصاره آن را با عسل مخلوط و یک لیوان صبح بعد از صبحانه و یک
لیوان قبل از خواب میل کنید.
کم تحرکی، مصرف نکردن مواد حاوی کلسیم، کاهش ویتامین D در بدن، ابتلا به بیماریهای خاص مانند سرطان، استفاده از داروهای استروئیدی، یائسگی زودرس (کمتر از 45 سال)، استعمال دخانیات، کاهش استروژن در بدن، شرایط پزشکی خاص مانند پرکاری تیروئید، بیماری سلیاک، نارسایی مزمن کلیه، آرتریت روماتویید، بیماریهای مزمن کبدی و دیابت نوع 1 از مهمترین دلایل بروز پوکی استخوان هستند.در این میان سویا حاوی یک ترکیب شیمیایی به نام ایزوفلاون است که عملکردی شبیه استروژن دارد و میتواند از استخوانها محافظت کند. پروتئینها و ایزوفلاونهای موجود در سویا،علاوه بر جلوگیری از پوکی استخوان، عملکرد سیستم قلبی عروقی را بهبود میبخشد.