شنا یک ورزش سالم است و در مقایسه با ورزشهای دیگر خطرات کمتری در پی دارد. با این وجود تعداد کمی خطرات وجود دارد که باید از آنها مطلع شوید.
مراقبتهایی برای شناگران
* سعی کنید همیشه برای شنا چه در استخر و چه در دریا، حتماً یک همراه داشته باشید. حتی شناگران حرفهای هم ممکن است خسته شوند یا عضلاتشان بگیرد.
* اگر شناگر خیلی خوبی نیستید یا تازه شنا یاد گرفتهاید، به قسمتهای عمیق استخر یا دریا که ارتفاع آب از قد شما بیشتر است نروید.
* شنا کردن در دریا با شنا کردن در استخر خیلی فرق دارد، زیرا در دریا باید انرژی بیشتری صرف کنید تا بر جریان آب و موجهای آن غلبه کنید.
* استفاده از ضد آفتاب را هیچ وقت فراموش نکنید.
* قبل از شیرجه زدن مطمئن شوید که آب کاملاً عمیق است و در کف آن تخته سنگ یا اشیای خطرناک وجود ندارد.
* استفاده ناگهانی از آب سرد بلافاصله پس از آب داغ، اثرات بد و زیانباری دارد، ولی 5 تا 10 دقیقه پس از حمام داغ میتوان از دوش آب سرد استفاده کرد، یعنی زمانی که حرارت اصلی بدن کاهش پیدا کرده است.
* همیشه حوله، دمپایی و مایوی خودتان را استفاده کنید.
* شدت آفتاب سوختگی میتواند با انعکاس نور به وسیله سطح آب و نپوشیدن لباس مناسب شنا بیشتر شود.
* پیش از پریدن یا شیرجه زدن در آب، با انجام تمرینهای کششی، راه رفتن، دویدن، یا پا زدن روی دوچرخه خودتان را گرم کنید.
* برای پیشگیری از آسیبهای ناشی از حرکت مکرر شانه، یک برنامه ورزشی طراحی شده را برای تقویت شانه و عضلات پشت شروع کنید.
* اگر بیش از حد خستهاید، یا گرمازده و سرمازده هستید، شنا نکنید.
* اگر تب دارید، عفونت تنفسی فوقانی یا عفونت گوش دارید، شنای شدید نکنید.
* اگر از روی تخته پرش شیرجه میزنید، اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی آب در استخر موجود است.
* برای پیشگیری از عفونت گوش، گوشهایتان را به دقت پاک و خشک کنید.
* از دمپایی در اطراف استخر استفاده کنید.
* پای خود را در حوضچه کلر فرو برید.
*بعد از پایان شنا، استحمام کنید.
خطرات تهدید کننده شناگران
* هنگام غرق شدن به دلیل استنشاق آب شور، حبابهایی در ریهها ایجاد میشود که تنفس را مشکل میکند.
* آسیب دیدن ستوان فقرات، فلج شدن و حتی مرگ، افرادی را که در مکانهای غیر ایمن شیرجه میزنند تهدید میکند.
* باد، موج دریا را زیاد میکند و میتواند باعث از دست رفتن کنترل شناگر شود.
* کم شدن حرارت بدن در اثر شنا در آبهای سرد میتواند به سرعت باعث خستگی مفرط یا بیهوشی شود.
* ماندن زیاد در آفتاب میتواند یکی از علتهای ایجاد سرطان پوست باشد.
* نفس نفس زدن بیش از حد برای نگه داشتن نفس در زیر آب باعث میشود که دی اکسید کربن در خون کم شود و در اثر کاهش متوالی هوشیاری باعث بیهوشی شود.
* شنای قورباغه ممکن است باعث درد مچ پا و درد مفاصل ران شود.
* شنای آزاد و کرال پشت ممکن است باعث ورم زانو شود.
* شنای پروانه مسابقهای (پروانه سرعت و نه استقامت) ممکن است باعث مقداری کمردرد شود.
* انگلهای میکروسکوپی مثل کریپتوسپوریدیوم میتوانند در برابر کلر مقاومت کنند و اگر شناگر آن را ببلعد، دچار بیماریهای اسهالی میشود.
* وقتی تعادل میزان کلر موجود در آب به هم بخورد، ممکن است بیماریهای جدی همچون برونشیت مزمن و آسم به وجود آید.
* التهاب گوش میانی و التهاب گوش خارجی از بیماریهای شایع گوش شناگران میباشد.
* عفونت پوست حاصل از شنا یا حمام، باعث ترک خوردن پوست بین انگشتان پا میشود. آسانترین روش برای رفع این مشکل، تمیز کردن بین انگشتان پا است.
* آبهای آلودهی بعضی از نهرها و استخرها ناقل قارچهای کچلی هستند که از علائم این بیماریهای پوستی میتوان به شکل گیری حلقههای بزرگ با پوستههایی روی بدن افراد اشاره کرد.
* استنشاق طولانی مدت مقادیر کم کلر موجود در سطح آب ممکن است اثرات مخربی بر روی ریهها بگذارد، به خصوص در کسانی که آسم دارند.
* کلر گندزدا، pH آب را افزایش میدهد. مقدار زیاد pH ممکن است باعث سوزش چشم یا پوست شود.
* کلر، ساختار مو را خراب میکند و آن را مجعد و فر میکند.
* کلر، میتواند مس را در خود حل کند که این خاصیت باعث میشود رنگ مو تغییر کند. مراقبت خوب از استخر میتواند مقدار مس موجود در آب را کاهش دهد. تغییر رنگ و شکنندگی مو نیز میتواند از عوارض آب استخر باشد. آب استخر، اگر مس داشته باشد (در واقع لولههای آب مس دارند)، این مس میتواند روی مو رسوب کرده و تا اندازهای رنگ آن را تغییر دهد. به همین دلیل، باید افراد حتماً از کلاه استفاده کنند و بعد از شنا نیز دوش بگیرند.
* کلر، حتی بعد از چند بار شستن معمولاً روی پوست باقی میماند. این کلر وقتی دوباره با آب ترکیب شود، بدبو میشود (مثلا وقتی بزاق دهان روی آن ریخته شود یا وقتی دوش بگیریم).
* تیفوئید، التور و هپاتیت A و E از جمله عفونتهای گوارشی هستند که از طریق شنا کردن در آبهای کثیف به شناگران منتقل میشوند.
* التهاب ملتحمه چشم، بیماریهای انگلی، اسهالهای باکتریایی و مسمومیتهای خفیف ، ناشی از شنا در آبهای آلوده و غیراستاندارد هستند.
«تابستان و شنا همیشه با هم میآیند. ولی مراقب باشید که تابستان و شنا و عفونت با هم نیایند».
استفاده از ضد آفتاب برای خانمهای باردار توصیه میشود. زنان باردار باید از کرم ضد آفتاب در فواصل منظم استفاده کنند تا از پوشش ثابت در برابر نور خورشید اطمینان حاصل کنند و SPF حداقل 40 برای آنها توصیه میشود.
خانمهای باردار در طول این دوران، متوجه تغییر رنگ پوست خود میشوند. این مسئله به خاطر هورمونهایی (هورمون محرک ملانوسیت) است که در طول دوران بارداری بیشتر میشوند و باعث میگردند خانم باردار لکههای تیرهای را در صورت خود (کلاسما) یا شکم خود ببینند.
در معرض آفتاب قرار گرفتن موجب کلاسما و ملاسما میشود که اینها بیماری هستند که در آن پیشانی، گونهها و لب فوقانی زن باردار به رنگ قهوهای تبدیل میشود. این بیماری ممکن است پس از بارداری ناپدید شود. دوری از آفتاب به جز در مواقع ضروری و استفاده مداوم از کرم ضد آفتاب توصیه میشود.
بسیاری از متخصصان بر این باورند جنین مادرانی که حین بارداری برنزه میکنند نسبت به اشعه فرابنفش بسیار حساسترند، همانطوریکه تأثیر الکل و سیگار بر روی جنین بسیار شدیدتر از والدین آنها خواهد بود.
تحقیقات نشان داده که برنزه کردن سبب ابتلا به بیماریهای خود ایمنی شده و میزان مرگ و میر جنین را در موشها افزایش داده است. همچنین برنزه کردن میزان جهش در DNA سلولها را در طیف وسیعی از دوزیستان افزایش داده است.
اگر پزشکتان شما را از برنزه کردن منع نکرد، آگاه باشید که خطرات بالقوهای میتواند در آینده گریبانگیر نوزاد شما شود؛ برای مثال اگر شما در زمان بارداری به علت برنزه کردن مبتلا به مشکلات پوستی و یا سرطان پوست شدید، درمان شما با توجه به شرایطتان محدود میشود و اگر تصمیم جدی برای درمان سرطان پوست داشته باشید، ممکن است به جنینتان آسیب برسد.
بهتر است که خانمهای باردار از برنزه کردن به دلایل زیر دوری کنند:
افزایش دمای بدن
نور آفتاب دمای بدن را بالا میبرد که میتواند سبب سقط جنین غیر عمدی و ایجاد نقص در مغز و نخاع جنین شود. در نهایت افزایش دمای بدن موجب سکته در اثر گرما میشود که سبب از دست دادن هوشیاری ، تشنج و حتی مرگ میشود.
از دست دادن آب بدن
برنزه کردن در آفتاب سبب از دست رفتن آب بدن میشود، بدون آنکه متوجه آن باشید. از دست دادن آب بدن برای شما و جنین مضر است و میتواند سبب زایمان زودرس شود.
ظاهر پوست
تغییر سطح هورمونها در طول بارداری سبب میشود تا پوست خانمهای باردار لک و پیس دار شود. برنزه کردن سبب بدتر شدن این حالت میگردد.
کاهش سطح اسیدفولیک بدن
میزان مناسب اسیدفولیک بدن در طول دوران بارداری مهم است. اسید فولیک در برابر اشعهی قوی خورشید شکسته میشود و اشعه فرابنفش سبب افت و کاهش سطح اسیدفولیک بدن میشود.
دریافت کافی اسیدفولیک در بارداری، از ابتلای جنین به نقصهای سیستم عصبی مثل اسپینا بیفیدا جلوگیری میکند.
آفتاب سوختگی
خانمهای باردار بیشتر از بقیه، از آفتاب سوختگی رنج میبرند، زیرا تغییر میزان هورمون بدن آنها، پوستشان را نسبت به آفتاب حساستر میکند. همراه با ضد آفتاب، خانمهای باردار میتوانند موارد احتیاط دیگری را برای جلوگیری از آفتاب سوختگی به کار گیرند. آنها باید زمان کمتری را در معرض آفتاب قرار بگیرند و از لباسهای محافظ مثل کلاه لبهدار استفاده کنند.
در آخر...
حال ممکن است شما پزشکی را پیدا کنید که آسیبهای گفته شده در اثر برنزه کردن حین بارداری را قبول نداشته باشد و یا فکر کند از سه تا شش ماهه بارداری میتوانید برنزه کنید، در این صورت باید تمام خطرات ذکر شده را بپذیرید.
اگر در دوران بارداری مصمم به برنزه کردن هستید، از لوسیون های برنزه استفاده نمایید. در ابتدا لوسیون را روی قسمت کمی از پوست خود تست کنید که مبادا حساسیت داشته باشید، حتی اگر قبل از بارداری این لوسیون را استفاده میکردهاید، چون پوست شما در این دوران حساستر میشود.
مواجهه زیاد با نور آفتاب بزرگترین عامل ایجاد سرطان پوست است، اما افرادی که به میزان معمول با آفتاب مواجهه دارند و دچار سرطان پوست میشوند، چطور؟
مواجهه با عوامل محیطی زیانبار، پرتودرمانی و حتی عوامل وراثتی و ژنتیکی ممکن است در ابتلا به بیماری نقش داشته باشند. حتی آفتاب گرفتنهای طولانی (برنزه کردن) و استفاده از دستگاههای برنزه کننده پوست (سولاریوم) نیز موجب آسیب به پوست میشود.
اگر چه هر فردی ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود، ولی افراد زیر در معرض خطر بیشتری هستند:
* افرادی که پوست سفید دارند یا رنگ چشم آنها روشن است.
* افرادی که تعداد زیادی خالهای بزرگ و با اشکال نامنظم دارند.
* افرادی که در خانواده آنها فرد یا افرادی سابقهی سرطان پوست داشتهاند.
* افرادی که سابقه مواجهه طولانی با نور شدید آفتاب یا سابقه آفتاب سوختگی شدید دارند.
* افرادی که پرتو درمانی شدهاند.
*زندگی در مکانهایی که ارتفاع زیاد دارند و بیشتر سال تابش آفتاب دارند.
چگونه میتوان خطر سرطان پوست را کاهش داد؟
اگر شما به ندرت دچار آفتاب سوختگی میشوید مناطق حساس مانند لبهایتان، بینی و کف دستهایتان را باید محافظت کنید.
انجمن پوست شناسی برای کاهش خطر سرطان پوست، توصیههای زیر را ارائه داده است:
* تماس با نور خورشید و پرتوهای فرابنفش (UV) را کاهش دهید. خصوصاً بین ساعات 10 صبح تا 4 بعد از ظهر این مسئله اهمیت بیشتری دارد، زیرا تابش پرتوهای خورشید شدیدتر است.
* هنگامیکه بیرون میروید، حتی در روزهای ابری، به همه نواحی که با آفتاب مواجهه دارند، کرمهای ضدآفتاب حداقل با فاکتور حفاظتی (SPF) 15 بمالید.
* از لباسهایی استفاده کنید که تمام بدن شما را بپوشانند و روی صورت شما سایه ایجاد کنند. لباسهایی که رنگ روشن دارند مناسبتر هستند. در مقابل آفتاب از لباسهای نخی، کلاه لبهدار و عینک آفتابی دارای شیشه محافظ در مقابل UV استفاده کنید.
* از کودکان خود مراقبت کنید. از قرار گرفتن آنها در معرض نور خورشید به ویژه زمانی که شدت دارد (بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر) خودداری کنید. در ضمن کرمهای ضد آفتاب مخصوص کودکان را برای کودکان 6 ماه به بالا استفاده کنید. از مصرف کرمهای ضد آفتاب برای کودکان کمتر از 6 ماه جدا خودداری کنید. از تماس نوزاد کمتر از 6 ماه با نور خورشید جدا باید خودداری کنید.
* در صورتی که تغییری در پوست شما ایجاد شد، یا خالهایتان دچار تغییر شدند یا زخمی ایجاد شد که بهبود نیافت، حتماً در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
* مراقب آفتاب سوختگی باشید و فریب باد خنک یا هوای ابری را نخورید.
* در هنگام شنا مراقب پوست بدنتان باشید، زیرا حتی در زیر آب نیز دچار آفتاب سوختگی میشوید.
ملانوما، بدترین نوع سرطان پوست
بدخیمترین و جدیترین نوع سرطان پوست است و مسبب اکثر مرگهای بر اثر سرطان پوست میباشد. علت اصلی ملانوما ناشناخته است. اما عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی، تابش اشعه ماورای بنفش و تماسهای محیطی در ایجاد این بیماری دخیل است.
ملانوما از ملانوسیتهای پوست که استحاله بدخیمی پیدا کردهاند منشا میگیرد. ملانوسیتها، رنگدانه تیره پوست، مو، چشم و خالهای بدن را تولید میکنند. از این رو تومورهای ملانوما اکثراً قهوهای یا سیاه هستند. ولی در موارد معدودی نیز ملانوما رنگدانه تولید نکرده و به رنگ صورتی، قرمز یا بنفش ظاهر میشود.
نشانههای هشدار دهنده ملانوما چیست؟
عمده نشانههای هشدار دهنده ملانوما عبارتند از: تغییر در اندازه و شکل و رنگ یک خال، خونریزی از خال، احساس خارش، سفت شدن، ایجاد قلنبه، متورم شدن در محل خال، احساس ناراحتی هنگام دست دادن. ملانوما همچنین میتواند به صورت خال جدید در بدن ایجاد شود.
در صورتی که یک خال یا ناحیه رنگی پوست، طبیعی به نظر نرسد، پزشک با برش ظریفی در پوست و نمونه برداری، وجود یا عدم وجود سرطان را تشخیص خواهد داد.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به ملانوما هستند؟
* اگر تعداد خالهای معمولی بدن زیاد (بیش از 50 عدد) باشد، خطر بروز ملانوما بیشتر است.
* ملانوما در افراد با پوست روشن یا افرادی که دچار آفتاب سوختگی شدهاند یا افراد دارای کک و مک، زیاد دیده میشود.
- افرادی که تحت درمان ملانوما قرار دارند، خطر بیشتری برای ابتلا به ملانومای ثانویه دارند.
- افرادی که دارای یک یا چند سرطان پوستی هستند نیز در معرض خطر بیشتر ابتلا به ملانوما قرار دارند.
- گاهی اوقات ملانوما زمینه خانوادگی دارد و بودن یک یا چند فرد مبتلا در خانواده، عامل خطر به حساب میآید. زمانی که ملانوما در یکی از اعضای خانواده به وجود میآید، سایر افراد خانواده باید به طور منظم، توسط پزشک معاینه شوند.
- افرادی که سیستم ایمنی آنان در اثر سرطان، داروهای مصرفی در پیوند عضو و ایدز تضعیف شده است، در معرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری قرار دارند.
- افرادی که دارای حداقل یک آفتاب سوختگی در زمان کودکی یا نوجوانی بودهاند، بیشتر در معرض ابتلا به ملانوما هستند.
- هر چه طول مدت زمانی که فرد در مقابل اشعه خورشید قرار میگیرد بیشتر باشد، خطر ابتلا به ملانوما بیشتر میشود.
انواع دیگر سرطان پوست کداماند؟
شاخی شدن پوست در اثر آفتاب (اکتینیک کراتوزیس)
ضایعات پوستی کوچکی هستند که پوسته ریزی دارند و در اثر تماس طولانی با نور خورشید ایجاد میشوند و بیشتر در سر، گردن، دستها ایجاد میشوند. ممکن است این ضایعات در نواحی دیگر بدن نیز ایجاد شوند. ممکن است این ضایعات پوستی اولین نشانههای سرطان پوست باشند. افراد سفید پوست با موهای بور و چشمان روشن بیشتر در معرض خطر هستند. درمان زودرس ضایعات، برای جلوگیری از تبدیل آنها به سرطان سلول سنگفرشی پوست، توصیه میشود.
التهاب شاخی لب
مانند ضایعه قبلی التهاب شاخی لب نیز یک ضایعه پیش سرطانی است که معمولاً در لب پایینی ظاهر میشود. در لبها، ضایعات پوسته دار، خشکی دائمی لب یا ترک لب ممکن است بروز کنند. علائمی که شیوع کمتری دارند شامل تورم لب، از بین رفتن مرز بین لب و پوست صورت یا برجسته شدن خطوط لب هستند. التهاب شاخی لب، اگر درمان نشود ممکن است به سرطان سلول سنگفرشی تبدیل شود.
شاخک پوستی
این ضایعه پوستی به شکل یک برآمدگی مخروطی شکل است که از یک پایه قرمز رنگ در سطح پوست رو به خارج رشد میکند. این ضایعه از کراتین (همان مادهی تشکیل دهندهی ناخن) تشکیل شده است. شکل و اندازهی این ضایعات بسیار متفاوت است، اما بیشتر آنها چند میلیمتر هستند. بدخیمی سلول سنگفرشی پوست اغلب در پایهی این ضایعات ایجاد میشود. این ضایعات در سفید پوستان مسنی که سابقه مواجهه زیاد با آفتاب را دارند دیده میشود.
سرطان سلول سنگفرشی
در این بیماری سلولهای سنگفرشی پوست، سرطانی میشوند. این نوع سرطان ممکن است به صورت برآمدگی نرم، قرمز رنگ و پوستهداری تظاهر کند که رشد میکند و ممکن است خونریزی یا ترشح داشته باشد و یا ممکن است به صورت یک زخم بروز کند که خوب نمیشود. بیشتر اوقات در بینی، پیشانی، گوشها، لب پایینی و مناطقی از بدن که بیشتر در معرض نور آفتاب هستند، ایجاد میشود. این نوع سرطان در صورتی که زود تشخیص داده شود، به خوبی درمانپذیر است. اما اگر دیر تشخیص داده شود، درمان به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد.
سرطان سلول پایهای
در این بیماری سلولهای پایهای پوست بدخیم میشوند. این نوع بدخیمی پوست، شایعترین و قابل درمان ترین نوع سرطان پوست است، زیرا این بیماری به کندی پیشرفت میکند. ضایعات سرطانی ممکن است شکلهای مختلفی داشته باشند؛ ممکن است به شکل یک ضایعه گرد، سفید رنگ و مروارید شکل و یا به صورت برآمدگی پر از چربی باشد که اغلب عروق کوچکی هم در آن دیده میشود. ضایعه میتواند در گوشها، گردن یا صورت ایجاد شود. ممکن است ضایعات پوستی به صورت صاف، پوسته دار، صورتی یا قهوهای باشند که در پشت تنه یا روی سینه ایجاد میشوند.
پوست از بدن شما در مقابل گرما، نور، عفونت و جراحت حفاظت میکند. پوست همچنین آب، چربی و ویتامین D را در بدن ذخیره میکند. پوست دارای لایههای متعدد و انواع مختلفی از سلولها است. لایه فوقانی پوست، اپیدرم نامیده میشود که حاوی 3 نوع سلول است: سلولهای پهن فلس مانند روی سطح پوست که سلولهای فلسی نام دارند، سلولهای گرد که سلولهای پایه نامیده میشوند و سلولهایی که ملانوسیت نام دارند و رنگ پوست شما را تعیین میکنند.
سرطان پوست در کسانی که پوست روشن دارند و مدت زیادی را در آفتاب سپری میکنند، شایعتر است. سرطان پوست میتواند در هر جایی از بدن ایجاد شود، اما در مکانهایی که بیشتر در معرض نور خورشید است مانند صورت، گردن، دستها و بازوها رایجتر است.
شایعترین نشانه سرطان پوست تغییر در پوست است: مانند رشد غیر طبیعی پوست یا ایجاد زخمی که ترمیم نمیشود. گاهی اوقات قلنبهای کوچک ظاهر میشود. این قلنبه میتواند صاف یا براق به نظر آید یا میتواند به رنگ قرمز قهوهای باشد. سرطان پوست ممکن است لکه پهن قرمز زبر یا فلس مانند باشد.
هر درد یا کسالتی در پوست نشانه سرطان نیست، ولی به محض دیدن تغییر در پوست خود آن را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی باعث سرطان پوست میشوند؟
آفتاب سوختگی
اشعه ماورای بنفش یا UV نور خورشید به سادگی میتواند به پوست صدمه بزند. زیاد در معرض نور خورشید قرار گرفتن که موجب آفتاب سوختگی شود، میتواند باعث سرطان گردد.
آفتابسوختگی بیشتر در فصول گرم سال که اشعه فرابنفش قویتر است، رخ میدهد. آفتابسوختگی در افرادی که داروهایی مصرف میکنند که باعث حساسیت به نور میشوند (افزایش حساسیت به اشعه فرابنفش)، بیشتر رخ میدهد. شایعترین این داروها عبارتند از آنتیبیوتیکهای تتراسایکلین، مدرهای تیازیدی، داروهای گوگرددار و قرصهای ضدبارداری خوراکی. داروهای موضعی و مواد شیمیایی نیز میتوانند واکنش ایجاد کنند (فنوتیازینها، سولفونامیدها، قطران زغال، پسورالنها).
برخی از مواد آرایشی از جمله رژ لب، عطر و صابونها نیز میتوانند باعث افزایش حساسیت به نور شوند.
به والدین توصیه میشود از کودکان خود در برابر نور آفتاب محافظت کنند.
برنزه شدن، واکنش محافظتی پوست برای جلوگیری از صدمه بیشتر در مقابل اشعه ماورای بنفش نور خورشید است. ولی این واکنش، پوست شما را از سرطان محافظت نمیکند.
وراثت
در صورتی که سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد، شما احتمالاً در معرض خطر بیشتری هستید. کسانی که پوست روشنی دارند، بیشتر مستعد سرطان پوست میباشند.
محیط
در حال حاضر میزان پرتو فرابنفش در مقایسه با قبل بیشتر است و علت آن کاهش لایه ازون در جو زمین میباشد. هر چند لایه ازون کمتر شود، میزان رسیدن پرتو فرابنفش به زمین بیشتر میشود. سایر عوامل موثر عبارتند از: ارتفاع، عرض جغرافیایی و پوشش ابر. هر چه ارتفاع افزایش مییابد، پرتو فرابنفش قویتر میشود. در عرض جغرافیایی بالاتر، جو نازکتر نمیتواند پرتو فرابنفش را به اندازهای که در سطح دریا، تصفیه میشود، کاهش دهد. در خط استوا تشعشع خورشید قویتر است.
عوامل تشدید کننده بیماری
عفونت زمینهای
سابقه آفتابزدگی
اختلالات متابولیک مثل دیابت یا بیماریهای تیروئیداستفاده از داروهای سرکوب گر ایمنی
اختلالات پزشکی مثل لوپوس اریتماتوی دیسکویید، لوپوس اریتماتوی سیستمیک و یا پورفیری
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانوادهتان علامت آفتابسوختگی را داشته باشید.
اگر دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شدهاید. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی داشته باشند.
بثورات قرمز پوست، گاهی همراه با تاولهای کوچک، در نواحی تماس با نور آفتاب
لکههای پوستهپوسته
تب
خستگی یا گیجی
قرمزی پوست
برای جلوگیری از آسیبهای چشمی ناشی از نور خورشید، استفاده از عینک آفتابی استاندارد در تمام مواقع روز لازم است. عینک آفتابی استاندارد و مناسب عینکی است که به خوبی جلوی چشمها را بپوشاند و قوس زیادی نداشته باشد، چون باعث خستگی چشم و سرگیجه میگردد.
رنگ قهوهای یا خاکستری مناسبترین رنگ برای عینک آفتابی است. باید رنگ تصاویر آنسوی عینک آفتابی طبیعی دیده شود و هیچ فشاری روی دید یا حتی بینی احساس نشود و ایجاد سردرد نکند و تا 400 نانومتر اشعه مضر فرابنفش از چشمها محافظت کند. اگر عینک آفتابی دارای لایه آنتی رفلکس از طرف داخل باشد، باعث رفع خستگی چشم میگردد.
برخی مشکلات چشمی ناشی از نور خورشید به شرح زیر است:
برنزه شدن سفیدی چشم
برنزه شدن سفیدی چشم و ایجاد حلقه برنزه دور سیاهی چشم در اثر نور خورشید که در افراد با پوست گندمی و تیره بیشتر به وجود میآید و کلا رنگ سفیدی چشم و جلای آن به زرد کاهی تبدیل میشود.
آب مروارید
عدسی چشم به تدریج کدر میشود و میتواند جلوی دید انسان را به طور کامل بگیرد. ابتدا ناراحتی دید مثل سوزش چشم موقع مطالعه و تماشای تلویزیون و پخش شدن نور آفتاب در صبح جلوی چشم بروز میکند و سپس احساس دیدن دود در مسیر تصاویر و بعد از آن کدورت دید ظاهر میشود. یکی از دلایل اصلی ایجاد آب مروارید، اشعه ماورای بنفش نور خورشید است.
پیرچشمی زودرس
نور شدید و گرمای خورشید به خصوص در مناطق گرمسیر، باعث سفت شدن و از دست دادن آب عدسی چشم و پیرچشمی زودرس میشود و شخص نمیتواند در فاصله نزدیک، مطالعه معمولی را انجام دهد و باید دست خود را دورتر ببرد تا تصاویر واضح گردند. در اینگونه موارد استفاده از عینک آفتابی مناسب، مصرف ویتامینها و آنتیاکسیدانهای مفید و عینک مطالعه لازم است.
خشکی چشم
در خشکی چشم قرمزی چشمها، سوزش و احساس جسم خارجی در چشم (مثل وجود مژه یا شن و خاک) احساس میگردد. خشکی چشم در افراد زیر بیشتر رخ میدهد:
- آنهایی که زمینه ژنتیکی دارند، مثل مبتلایان به انواع بیماریهای مفصلی و روماتیسمی
- کسانی که انواع خاصی از داروهای اعصاب را مصرف میکنند.
- کسانی که بیش از حد با کامپیوتر کار میکنند.
- کسانی که کشیک شب دارند یا کمخواب هستند.
در درمان خشکی چشم از بین بردن عوامل زمینهساز، استفاده از عینک آفتابی و عینک حتی در داخل خانه، مصرف مداوم قطرههای اشکی (نوع بدون ماده نگهدارنده ارجح است) و ژل و پماد برای شب و موقع خواب ضروری است. ثابت شده است که مصرف منظم کپسولهای امگا 3 یا روغن ماهی در بهبود عوارض خشکی چشم موثر است.
پوسیدگی مرکز بینایی در ته چشم
اگر در افراد مسن دید مرکزی از بین برود، شخص در هنگام روبهرو شدن با فردی دیگر، فقط اطراف صورت او را میبیند، ولی چشم و ابرو و دهان طرف مقابل را نمیبیند. در افراد با رنگ چشم روشن (آبی و سبز و عسلی) این اتفاق بیشتر میافتد، چون میزان بیشتری از اشعه ماورای بنفش خورشید در طی سالیان با تأثیر روی مرکز دید آنها، باعث پوسیدگی و تحلیل مرکز بینایی میشود (البته زمینههای ژنتیکی و یا چربی خون بالا نیز در بروز آن موثرند). در اینجا نیز استفاده از عینک آفتابی استاندارد ضروری است.
مضرات استفاده از عینکهای آفتابی خیلی تیره
عینکهای آفتابی خیلی تیره باعث باز شدن بیش از حد مردمک چشم شده و خطر نفوذ اشعههای خورشید به داخل چشم را افزایش میدهند. استفاده از عینکهای تیره، موجب تخریب سلولهای حساس شبکیه چشم میشود. عینک آفتابی باید رنگی ملایم داشته و ضد اشعه مادون قرمز و ماورای بنفش باشند.
افراد با چشم روشن، سابقه بیماری و عمل جراحی چشم، و کسانی که تماس بیشتری با نور آفتاب دارند، باید حتماً از عینک آفتابی استفاده کنند.
غیر از نور خورشید، استفاده زیاد از رایانه در تابستان و شنا کردن در استخر نیز ممکن است عوارضی برای چشمها در پی داشته باشند. برای پیشگیری از بروز این عوارض توصیههای زیر را جدی بگیرید:
رایانه و آسیبهای چشمی
در تابستان متأسفانه خیلیها به سراغ بازیهای کامپیوتری میروند که عوارض زیادی در پی دارد؛ مثل خشکی چشم، خستگی و سوزش و قرمزی چشم، سردرد، درد گردن و شانه، بروز تیک تشنج ، کاهش رشد قدی به دلیل عدم تحرک، افزایش وزن و ... در پلکها (پرش بدون اختیار پلک و یا پلک زدنهای غیر ارادی) و حتی تیک صورت و گردن و شانه،
آقای بیل گیتس (صاحب شرکت مایکروسافت) که سازنده انواع نرمافزارهای رایانهای است، به بچههای خود گفته بود که بیش از 45 دقیقه با کامپیوتر بازی نکنند.
به هر حال زدن عینک ضد اشعه جلوی مانیتورهای قدیمی (غیر از مانیتورهای LCD)، استراحت هنگام استفاده از کامپیوتر و گاهی استفاده از قطره اشکی بدون ماده نگهدارنده در موارد خشکی چشم موثر است.
استخر و مخاطرات چشمی
اگر فردی قصد ورود به استخر را دارد، نباید لنز یا عینک به چشم داشته باشد. استفاده از لنز داخل آب ممنوع است و باعث عوارض چشمی و خرابی لنز میشود. حتی گاهی لنز در آب گم میشود.
افراد با چشمهای حساس، به آب کلردار حساسیت نشان میدهند و توصیه میشود همه از عینکهای شنای مخصوص و استاندارد استفاده نمایند؛ عینکی که آب از بغل آن داخل نشود، بخار نکند و دید طبیعی بیرون از آب و در زیر آب داشته باشد. متأسفانه بیشتر عینکهای شنای موجود در بازار از نوع غیراستاندارد و ارزانقیمت هستند و هیچ خاصیتی ندارند. در آب بعضی استخرها ممکن است غیر از کلر، مواد افزودنی نامشخص دیگری نیز باشد که عوارض نامشخصی برای چشم دارد.
پس لازم است کلیه افراد از باز نگهداشتن چشم در زیر آب بدون عینک پرهیز نمایند، چون باعث ورم لایه اول قرنیه به نام «اپیتلیوم» میشود که پس از خروج شخص از استخر، همه جا را مهآلود دیده و دور چراغها هالههای رنگی ایجاد میگردد که نشانگر ورم قرنیه است. یکی از عفونتهای شایع چشمی ناشی از آب استخر نامناسب است که به درمان دارویی توسط چشمپزشک نیاز دارد.
افراد عمل شده چشمی مثل پیوند قرنیه و جداشدگی شبکیه، از شیرجه زدن و ضربه شدید سطح آب به صورت و چشم کاملاً پرهیز کنند، چون ممکن است عوارض خطرناکی داشته باشد. ضربه شدید سطح آب به چشمهای معمولی نیز گاهی باعث خونریزی در چشم میگردد.
به گفته کارشناسان، اسهال و استفراغ حتی در کشورهای توسعهیافته هم، پنجمین علت مرگ و میر به شمار میرود. در این زمینه متخصصان نسبت به مصرف خودسرانه آنتیبیوتیکها و داروهای ضد اسهال به ویژه در کودکان هشدار میدهند.
انواع اسهال
افزایش تعداد دفعات و تغییر قوام مدفوع نسبت به حالت همیشگی فرد، یک تعریف کلی از اسهال است. اسهال حاد در فصل گرم سال شایع هستند.
اسهال کمتر از 14 روز جزو اسهالهای حاد محسوب میشوند. در صورتی که اسهال بین 14 روز تا یک ماه به طول بینجامد به عنوان اسهال پایدار و بیش از 30 روز به عنوان اسهال مزمن در نظر گرفته میشود.
اسهال مزمن
علل بروز اسهال مزمن موارد زیر هستند:
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD)، بیماری کرون(Crohns) و کولون زخمی ایدز. (ulcerative colitis) بیماریهایی هستند که موجب التهاب روده کوچک و بزرگ و بروز اسهال مزمن میشوند. معدودی از بیماریهای عفونی نیز میتوانند موجب اسهال مزمن گردند، مثل
رشد بیش از حد باکتری ها در روده کوچک، سرطان روده بزرگ (کولون)، بیماریهای غدد مترشحه داخلی مثل پرکاری تیروئید و استفاده نادرست و زیاد از مواد و داروهای ملین نیز از دیگر علل بروز اسهال مزمن هستند.
اسهال حاد
عوامل عفونی و غیر عفونی از عوامل بروز اسهال حاد هستند. آلرژی نسبت به برخی غذاها از عوامل غیرعفونی اسهال حاد به شمار میرود که بدون دخالت عوامل میکروبی بروز میکند. همچنین شروع یک بیماری اسهالی با التهاب روده ممکن است با اسهال حاد همراه باشد.
برخی بیماریهای داخلی مانند پرکاری تیروئید، حساسیت به برخی داروها و حتی مصرف آنتیبیوتیکها ممکن است علائم اسهال حاد را ظاهر کنند.
اسهال ویروسی
اغلب اسهالها از نوع ویروسی هستند. معمولاً شدت اسهالهای ویروسی و بروز علائم آن زیاد نیست. این نوع اسهال ممکن است یک تا 5 روز به طول بینجامد و در اغلب موارد با تب همراه نیست. تجویز آنتیبیوتیک در درمان اسهالهای ویروسی بیتأثیر است، بنابراین سعی میشود آب، مایعات و الکترولیتهای از دست رفته بدن جایگزین شود.
اسهال باکتریایی
ضعف عمومی بدن همراه با دلدرد، استفراغ و افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج از علائم کلی اسهال باکتریایی است. همچنین ممکن است مدفوع با خون همراه باشد.
اسهال مسافرتی
اسهالهای مسافرتی معمولاً 4 تا 18 روز بعد از مسافرت بروز میکنند. در اغلب موارد باکتری و عوامل میکروبی از عوامل بروز این اسهالها بوده و از طریق غذا و آب آلوده منتقل میشوند. همچنین در بیشتر موارد، نوع خاصی از میکروبی کولای (میکروب رودهای) در بروز آن دخیل است. هر چه تعداد میکروب انتقالیافته بیشتر باشد، بیماری به صورت شدیدتری بروز میکند.
علائم اسهالهای مسافرتی ممکن است به صورت خفیف، متوسط و یا شدید بروز کند. این نوع اسهال در موارد شدید دلپیچه، تب و استفراغ را به دنبال دارد.
اسهال مسافرتی خفیف نیازی به تجویز آنتیبیوتیک نداشته و خود به خود رفع میشود. در درمان این نوع اسهال باید از جایگزینهای آب، مایعات و الکترولیت استفاده شود.
از آنجا که بیشترین عامل بروز این نوع اسهال، میکروبهای رودهای هستند در اسهالهای مسافرتی شدید میتوان برای حدود 3 روز، تحت نظر پزشک آنتیبیوتیک مصرف کرد. همچنین داروهای ضد اسهال باید طبق نظر پزشک استفاده شوند. اسهال مسافرتی در صورتی که طولانی مدت شده و بیشتر از دو هفته به طول بینجامد، بررسیهای آزمایشگاهی ضروری است.
اسهال وبا
اسهالهای وبا نوع دیگر از انواع اسهال هستند که در صورت بروز، به شکل اپیدمی (همه گیر) در جامعه ظاهر میشوند. عوامل میکروبی در بروز اسهالهای وبا دخالت دارند. این نوع اسهال در دو نوع شدید و خفیف بروز میکند که انواع اپیدمی آن معمولاً از نوع شدید است.
در این نوع اسهال، آب زیادی همراه با موادی سفید رنگ دفع میشود، بنابراین فرد شدیداً دچار کم آبی میشود، به نحوی که ممکن است هر یک ساعت، نیم تا یک لیتر آب بدن فرد از دست برود. در صورتی که این مقدار آب از دست رفته جایگزین نشود، احتمال مرگ وجود دارد. بر اساس نظر پزشک درمانهای خاصی برای این نوع اسهال در نظر گرفته میشود.
مصرف دارو در اسهال
مصرف آنتیبیوتیک خودسرانه برای درمان اسهال به ویژه هنگامی که اسهال با تب همراه باشد، صحیح نیست، چرا که هر اسهالی نیاز به آنتیبیوتیک ندارد. ممکن است به دنبال مصرف آنتیبیوتیک برای درمان اسهال کودکان، سندرم همولیز تشدید شده و بیماری خطرناکی را برای وی در پی داشته باشد.
استفاده از داروهای ضد اسهال، حرکات روده را کند میکند که ممکن است به دنبال کند شدن حرکات روده، تعداد میکروبها افزایش یافته و مشکلات جدیتری را برای فرد به وجود آورد. بنابراین باید از مصرف خودسرانهی داروهای ضد اسهال پرهیز کرد.