روبانهای رنگی بیماری ها را تحت عنوان روبان های هشداردهنده یا یادآوریکننده می نامند، زیرا ما با دیدن آنها یاد یک بیماری خاص می افتیم. رایجترین کاربرد این روبانهای رنگی «آگاهی دادن درباره سلامت» است.
روبان های رنگی در واقع سمبل نگرانی های بشر یا آگاهی دهنده و یادآوری کننده موضوع یا بیماری خاصی هستند. این بیماری ها اغلب به عنوان بیماری های مهم و تاثیرگذار بر جمعیت های انسانی در نظر گرفته می شوند.
بیشترین استفاده از روبان های رنگی برای آگاهی دادن در زمینه بیماری ها و سلامت عمومی است.
شناخته شده ترین این روبان ها به رنگ های مشکی و قرمز می باشند که ممکن است بارها آن ها را در مناسبت ها و شرایط مختلف دیده باشید. روبان مشکی علامت سوگواری است و روبان قرمز، نشانه بیماری ایدز می باشد.
هر کدام از روبان ها به رنگ های مختلف مطرح کننده یک یا چند بیماری می باشند و برخی هم ممکن است شرایط متعددی را مطرح نمایند.
برخی از مهم ترین این رنگ ها به شرح زیر است:
1- روبان سفید شفاف مرواریدی:
نشانه سرطان ریه
2- روبان سفید:
نشانه اگزوستوز متعدد ارثی
اتحاد روبان سفید برای مادران ایمن: برای اطمینان از بارداری و زایمان ایمن برای همه زنان و نوزادان متولد شده در هر کشور در سراسر جهان
روبان سفید به منظور بالا بردن سطح آگاهی در مورد بیماری های نقص ایمنی شدید ترکیبی (SCID) استفاده می شود.
3- روبان با نمای شبیه گورخر:
بیماری های نادر (در اثر عوامل ژنتیکی و غیر ژنتیکی)
تومورهای سرطانی و عصبی-غددی
بیماری اهلرز دانلوس
4- روبان زرد:
سرطان استخوان، پیشگیری از خودکشی، اندومتریوز
5- روبان شبیه پازل:
اوتیسم
6- روبان با نمای ابر:
فتق مادرزادی دیافراگم
7- روبان آبی:
میلیت عرضی
کودک آزاری
توبروز اسکلروز
سندرم استیونس جانسون
سرطان روده بزرگ
سندرم خستگی مزمن
ترک اعتیاد
بیماری استخوان شکننده
8- روبان نیلی:
آلودگی با استافیلوکوک اورئوس (نوعی باکتری بیماری زا) مقاوم به آنتی بیوتیک
9- روبان آبی روشن:
سرطان پروستات
انتقال خون بین دوقلوها (نوعی مشکل خطرناک در بارداری های دوقلو)
10- روبان سبز یشمی:
هپاتیت ب
سرطان کبد
11- روبان بنفش:
انواع سرطان به طور عمومی
کرون و کولیت
مسمومیت با مواد مخدر
سارکوئیدوز
لوپوس
سندرم شوگرن
سکته مغزی
فیبروز کیستی (Cystic Fibrosis)
بیماری آلزایمر
سرطان پانکراس
12- روبان با رنگ اسطوخودوس:
صرع
13- روبان بنفش روشن:
اختلالات خوردن (بی اشتهایی و پرخوری عصبی)
سرطان معده
سرطان مری
پرفشاری خون ریوی
14- روبان صورتی و آبی:
سرطان سینه در مردان
سرطان التهابی سینه
ناباروری
15- روبان نارنجی :
لوسمی
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا ام اس
سوء تغذیه
اختلال بیش فعالی با کمبود توجه
16- روبان قرمز:
ایدز
سوء استفاده مواد
واسکولیت
بیماری قلبی
17- روبان خاکستری:
اختلال شخصیت مرزی
دیابت
سرطان مغز
آسم
18- روبان سیاه :
عزاداری
ملانوم
19- روبان صورتی
سرطان سینه
20- روبان سبز
آسیب پس از ضربه مغزی
فلج مغزی
بیماری سلیاک
بیماری لایم
پیوند عضو
سرطان کلیه
حفاظت از محیط زیست
21- روبان آبی تیره
سندرم تخمدان پلی کیستیک
بیماری کیست کلیه
سرطان تخمدان
میاستنی گراویس
اختلال اضطراب
اختلال استرس پس از حادثه (PTSD)
22- روبان بنفش:
لنفوم هوچکین
23- روبان طلایی:
سرطان های دوران کودکی
24- روبان قرمز و طلایی:
کمبود پلاکت وابسته به ایمنی در نوزادان
25- روبان بنفش و قرمز:
میگرن مزمن
26- روبان قرمز تیره و عاجی:
سرطان های سر و گردن
ویروس های آنفلوآنزا همیشه باعث آزار و ناخوشی ما بوده اند و همه ما تجربه ناراحت کننده تب و لرز، بدن درد و سرفه ناشی از آنها در فصول سرد را داشته ایم، اما دردسرهای ناشی از این ویروس ها تنها به بیماری معمول آنفلوآنزا ختم نمی شود؛ هر چند سال یک بار آنها چهره ای مرگبار به خود می گیرند و مشکلی جهانی را باعث می شوند. میزبان ویروس های آنفلوآنزا در اصل، پرندگان آبی بوده اند و تنها بعدها بوده است که با بدن انسان ها تطبیق یافته اند و انواع ویروس های آنفلوآنزای انسانی به وجود آمده است. ویروس های آنفلوآنزا هر سال دستخوش تغییراتی جزیی به علت جهش های ژنتیکی می شوند و برای همین است که ما علیرغم آنکه سال قبل به آنها مبتلا شده ایم- یا واکسن آنفلوآنزا را تزریق کرده ایم- و بدنمان نسبت به آن نوع ویروس ها مصون شده، سال بعد دوباره در معرض بیماری قرار می گیریم؛ دستگاه دفاعی ما ویروس های جدیداً به وجود آمده را نمی شناسد. واکسیناسیون ضد آنفلوآنزا نیز به همین دلیل هر سال باید با واکسن هایی که بر ضد این ویروس های جدید ساخته شده اند تکرار شود. اما به جز این، هر 25 تا 30 سال یک بار، ویروس های آنفلوآنزا دچار تغییراتی عمده می شوند؛ به این ترتیب که معمولاً انواع ویروس های آنفلوآنزای پرندگان و ویروس های آنفلوآنزای انسانی هنگامی که در بدن یک میزبان مشترک- مثلاً خوک که به هر دو ویروس حساس است- قرار دارند، ژن های خود را با هم مبادله می کنند و در نتیجه ویروس جدیدی به وجود می آید که دستگاه ایمنی بدن ما اصلاً با آن آشنایی ندارد و می تواند شدیداً بیماری زا باشد. گاهی نیز ویروس های آنفلوآنزای پرندگان تدریجاً در طول سال ها با بدن انسان تطبیق می یابند. در هر حال تقریباً هر 25 سال یک بار، ویروس جدید به وجود آمده به سرعت در سراسر جهان گسترش می یابد و باعث تلفات بسیار می شود. در قرن بیستم، سه بار این واقعه در سال های 1918 و1957 و1968 رخ داده است و میلیون ها نفر به کام مرگ رفته اند.
از چند سال پیش، واقعه ای مشابه در جریان بوده است. ویروس H5N1 که باعث آنفلوآنزای فوق حاد در طیور می شد و مرگ و میر فراوان در آنها به بار می آورد، توانسته است انسان ها را هم مبتلا کند. از بیش از 180 نفری که از دو سال پیش با این ویروس آلوده شده اند بیش از نیمی از آنها فوت کرده اند. خوشبختانه تا به حال انتقال بیماری، منحصر به افرادی بوده است که تماس نزدیک و مدام با مرغ ها یا سایر ماکیان آلوده داشته اند؛ مثلاً افرادی که در مرغداری ها کار می کرده اند یا سلاخی این پرندگان را انجام داده اند. اما نگرانی دانشمندان این است که این ویروس در ادامه تغییرات ژنتیکی خود، بیشتر با بدن انسان سازگار شود، به طوری که مانند انواع معمول آنفلوآنزای انسانی به راحتی از یک انسان به انسان دیگر منتقل شود؛ پدیده ای که خوشبختانه هنوز رخ نداده است.
ادامه مطلب ...
برای بیشتر مردم مبتلا به سرطان، راهی برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد. تغییراتی در روش زندگی و محل زندگی خود دهید و ببینید چه تاثیراتی بر سرطان دارد.
1- سیگار کشیدن
در مقام اول عوامل خطر سرطان، سیگار کشیدن می باشد. حدود 22 درصد مردان سیگاری و 15 درصد زنان سیگاری به سرطان مبتلا می شوند.
متخصصان سرطان معتقدند که افراد سیگاری چون خود را سرزنش می کنند، بنابراین برای مشکلات سلامتی به پزشک دیرتر مراجعه می کنند.
2- مصرف کم میوه ها و سبزیجات
مصرف کم میوه ها و سبزیجات در مقام دوم عوامل خطر سرطان در مردان است.
در زنان، کمبود میوه ها و سبزیجات به عنوان پنجمین عامل بروز سرطان شناخته شده است.
کمبود این مواد غذایی در مردان، مسئول 6 درصد سرطان می باشد.
کمبود این مواد غذایی در زنان، مسئول 5/3 درصد سرطان می باشد.
دیگر عوامل خطر غذایی عبارتند از: افزایش مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده، کمبود فیبر غذایی و مصرف بیش از اندازه نمک.
3- شغل
در مردان، مقام سوم عوامل خطر سرطان، کار و شغل می باشد.
قرار گرفتن در معرض آزبست، فرمالدئید، آرسنیک و دیزل مسئول 5 درصد سرطان می باشد.
کارفرما باید تمام وسایل ایمنی را برایتان فراهم کند تا از در معرض مستقیم این مواد دور باشید و سلامتی خود را تضمین کنید.
4- نوشیدن الکل
در مردان؛ نوشیدن الکل در رتبه چهارم عوامل خطر سرطان قرار دارد.
در زنان، ششمین عامل خطر سرطان، نوشیدن الکل می باشد.
در مردان؛ مقدار زیاد نوشیدن الکل، مسئول 5/4 درصد سرطان می باشد.
در زنان؛ مقدار زیاد نوشیدن الکل، مسئول 3/3 درصد سرطان می باشد.
5- چاقی و افزایش وزن
داشتن شکم بزرگ یکی از عوامل خطر برای سرطان در بین زنان می باشد.
داشتن اضافه وزن و یا چاقی، دومین عامل خطر برای زنان است و مسئول 9/6 درصد سرطان می باشد.
چاقی شکمی در مردان به عنوان پنجمین عامل خطر سرطان می باشد و مسئول 4 درصد سرطان می باشد.
کمبود فعالیت بدنی نیز یکی از عوامل خطر می باشد.
بهتر است افراد، فعالیت بدنی را جزوی از برنامه مهم روزانه خود بدانند تا به سلامتی برسند.
6- قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید
نور خورشید برای سلامتی ما مفید است. اما با این وجود، اگر زنان، زیاد در مقابل اشعه های خورشید قرار بگیرند، چهارمین عامل خطر سرطان را دریافت کرده اند که مسئول 6/3 درصد سرطان است.
قرار گرفتن زیاد در معرض اشعه های خورشید و زیاد برنزه شدن، ششمین عامل خطر سرطان برای مردان می باشد که مسئول 5/3 درصد سرطان است.
لذا در خارج از خانه، از سایه بان و کلاه استفاده کنید و کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 15 به پوست خود بمالید تا اشعه خورشید برایتان ضرری نداشته باشد.
7- تابش پرتو
اگر شما در مراکز هسته ای شاغل هستید، تابش پرتو یکی از شایع ترین عوامل خطر سرطان می باشد.
عکسبرداری با اشعه X در تشخیص پزشکی تا تابش گاز رادون که در اطراف ما وجود دارد، همه از عوامل خطر سرطان می باشند.
8- عفونت
افراد مبتلا به بیماری های عفونی، زودتر به سرطان دچار می شوند.
سومین عامل خطر سرطان در بین زنان، عفونت از قبیل ایدز می باشد که مسئول 7/3 درصد سرطان است.
9- محل زندگی
محلی که زندگی می کنید، می تواند بر شانس رهایی یافتن از سرطان موثر باشد.
میزان رطوبت و دمای هوا، آلودگی صوتی، آلودگی هوا و غیره می تواند تاثیرگذار باشد.
البته در این میان نباید کیفیت تشخیص زودرس و درمان را نادیده گرفت.
شما نمی توانید دلیل سرطان گرفتن یک نفر را به طور قطع بگویید، اما می توانید موقعیت زندگی و روش زندگی را موثر بدانید.
همچنین نمی توانید بگویید شمایی که سیگار می کشید و عادات ناسالم غذایی دارید، حتما به سرطان مبتلا می شوید.
پس بهتر است از همین حالا، روش و سبک زندگی خود را تغییر دهیم تا از سلامتی روح و جسم برخوردار باشیم و به آنچه که خداوند به ما می دهد راضی باشیم و در بهبود زندگی خود سعی کنیم.
سال هاست که گربه ها به عنوان ناقلان یک بیماری عفونی جدی به نام توکسوپلاسما یا توکسوپلاسموز شناخته شده اند.انگل این بیماری می تواند بیشتر حیوانات و پرندگان را آلوده کند، اما تکثیر سلولی آن تنها در گربه ها امکان پذیر است.
خوشبختانه این بیماری توسط افراد به یکدیگر منتقل نمی شود، ولی هر فردی می تواند به راحتی به آن مبتلا شود.
انتقال انگل توکسوپلاسموز
در طبیعت انواع زیادى از حیوانات اهلى که انسان از گوشت آنها استفاده مىکند، وجود دارد. این حیوانات با بلعیدن انگل آلوده مىشوند و انگل را در بافتهاى مختلف خود نگهدارى مىنمایند.
انسان با خوردن گوش خام یا نیم پز آنها به انگل توکسوپلاسموز مبتلا مىگردد.
گوسفند و خوک در انتقال این بیمارى نقش عمدهترى دارند.
گربه و انتقال انگل توکسوپلاسموز
گربه بهطور معمول فضولات خود را زیر خاک پنهان مىکند، ولى در اثر آب باران، حرکت کرمهاى خاکى و عوامل دیگر به سطح زمین آورده مىشود.
پرندگان با صید کرمها و دانهچینى، و جوندگان با خوردن دانههایى که در محیط آلوده به این انگل هستند، آلوده مىشوند.
از طرف دیگر علفخواران اهلی، به ویژه گوسفندانى که در اطراف شهرها و روستاها چرا مىکنند، با خوردن مواد آلوده به انگل توکسوپلاسموز، آلوده مىشوند و کیستهاى توکسوپلاسما را در ماهیچههاى خود نگه مىدارند.
راه های انتقال
تماس مستقیم با حیوان آلوده
انتقال خون
پیوند عضو آلوده
استفاده از شیر حیوان آلوده و تخممرغ خام
انتقال تصادفى در کارکنان آزمایشگاهها
این انگل در اغلب افرادی که دارای سیستم ایمنی قوی باشند، علائم و نشانهای از خود بروز نمی دهد و گاهی ممکن است که فرد نداند ناقل است. اما در بعضی از افراد علائم خفیفی مثل: تب، سردرد، بیحالی و درد عضله به همراه تورم غدد لنفی ظاهر می شود که گاهی با سرماخوردگی اشتباه گرفته می شود.
در افرادی که دچار نقص ایمنی میشوند، مثل بیماران مبتلا به ایدز یا کسانی که به خاطر سرطان، شیمی درمانی میشوند، انگل موجود در بدن دوباره فعال میشود و ایجاد عفونت شدید میکند. این عفونت به صورت التهاب مغز یا انسفالیت با تشنج، کاهش سطح هوشیاری و سردرد شدید خود را نشان میدهد و بسیار شدید و خطرناک است.
عوارض
وجود این انگل در کودکانی که از مادران مبتلا یا آلوده متولد می شوند، یا افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است، خصوصا آن دسته از افرادی که حامل ویروس ایدز یا در حال شیمی درمانی هستند، می تواند جدی و خطرناک باشد. به طوری که ممکن است موجب تخریب مغز، حملات صرعی، مشکلات ریوی و حتی مرگ شود.
جنین مادرانی نیز که از مرگ نجات می یابند ممکن است دچار عوارضی نظیر کوری، فلج مغزی و عقب افتادگی ذهنی شوند. البته شدت و خطر عفونت در جنین بستگی به آن دارد که در چه زمانی از دوران بارداری، مادر به این انگل آلوده شده باشد.
در انسان این انگل به صورت کیست هایی می تواند تقریبا هر عضوی را متاثر سازد، اما اغلب روی مغز و ماهیچه های قلب اثر می گذارد.
توکسوپلاسموز در مادران باردار
اگر در فاصله 6 ماه قبل از بارداری، خانمی آلوده به انگل توکسوپلاسما شود و بیماری بهبود یابد، دیگر مستعد دریافت عفونت نیست و هیچ خطری نوزاد او را تهدید نمیکند.
آن چه باعث خطر میشود، عفونت مادر در دوران بارداری است که باعث سرایت انگل به نوزاد میشود.
عفونت مادر در چند ماه قبل از لقاح نیز احتمال سرایت به جنین را خواهد داشت.
خطرات توکسوپلاسموز برای جنین
جنینهایی که مادرانشان در اوایل بارداری دچار عفونت میشوند، بیماری خیلی شدید مغزی و چشمی خواهند داشت و بسیاری از آنان قبل از تولد میمیرند.
جنینهایی که در ماههای آخر بارداری مادرشان آلوده شده باشند، عموما سالم به دنیا میآیند، ولی ممکن است دچار مشکلات ذهنی، تشنج و بیماریهای مغزی شوند.
توصیه به مادران باردار
اگر شما باردار هستید یا تصمیم به بارداری دارید، حتما تست توکسوپلاسموز را انجام دهید. چرا که در صورت ابتلا، درمان به موقع می تواند به طور چشمگیری از احتمال خطرات آن برای جنین جلوگیری کند.
در صورت آلودگی نوزاد، باید درمان شروع شود و نوزاد آلوده تحت درمان دارویی قرار گیرد.
- به مدفوع گربه دست نزنید و اگر خاک گلدان را عوض کرده و باغبانی می کنید، این کار را با دستکش انجام دهید و پس از اتمام کار، حتما دست ها را با آب و صابون بشویید.
- اگر در منزل گربه دارید، گوشت خام به او ندهید و نگذارید که به هر مکان آلوده ای رفت و آمد کند.
- گوشت خام یا گوشتی که کاملا پخته نشده است را مورد مصرف قرار ندهید. اغلب پستانداران خصوصا گوسفند ممکن است آلوده به این انگل باشند. بنابراین تمام گوشت های قرمز را خوب بپزید تا کاملا رنگ قرمز آن عوض شده و آب آن خارج شود. هرگز گوشت نپخته را مزه نکنید.
- تمام میوه و سبزیجات خصوصا آن دسته که به صورت خام مصرف می شوند را کاملا ضدعفونی کرده و با آب بشویید.
- از مصرف شیر غیرپاستوریزه و فرآورده های آن خودداری کنید، چراکه ممکن است حاوی انگل باشند. قابل ذکر است این انگل برای افرادی نظیر دامداران، دامپزشکان و قصابان، یک خطر شغلی محسوب می شود.
بیماری چگونه منتشر می شود؟
مردم از طرق زیر می توانند به این بیماری مبتلا شوند:
- تماس با گربه های آلوده (گربه ها این بیماری را از طریق خوردن پرندگان، موش ها، و سایر جانوران به دست می آورند)
- خوردن گوشت خام یا نیمه پخته که عفونت را داراست.
- خوردن میوه ها و سبزی های نپخته و نشسته که با کود آلوده شده اند.
- از طریق زایمان (یک زن که در دوران بارداری توکسوپلاسموز گرفته، می تواند آن را به کودک به دنیا نیامده اش از طریق رگ های خونی منتقل کند)
به طور طبیعی این بیماری از انسان به انسان منتقل نمی شود (مگر در زنان حامله که به کودک خود منتقل می کنند)
علایم و نشانه های بیماری چیست؟
این بیماری می تواند از حیوانات به انسان ها منتقل شود، اما گاهی هیچ علامتی ایجاد نمی کند. وقتی که کودکان علایم را نشان می دهند، بستگی به سن و میزان مقاومت دستگاه ایمنی آنها در برابر عفونت دارد(همانند انسان ها، گربه های آلوده نیز هیچ علامتی را نشان نمی دهند).
انواع توکسوپلاسموز
توکسوپلاسموز در مردم به سه الگوی اصلی تقسیم می شود:
توکسوپلاسموز مادرزادی که در آن کودک قبل از تولد مبتلا می شود
توکسوپلاسموز در یک کودک سالم (که علایم آن مشابه علایمی است که یک زن باردار تجربه می کند)
توکسوپلاسموز در یک کودک با سیستم ایمنی ضعیف
توکسوپلاسموز مادرزادی
وقتی یک زن حامله (که شاید هیچ علایمی نداشته باشد) در طی بارداری عفونت را می گیرد و درمان نمی شود، امکان زیادی برای آلوده کردن جنین دارد. نوزادانی که در طی سه ماهه اول بارداری مادرشان، آلوده شده اند، علایم شدیدتری دارند.
به هر حال این موضوع نادر است که یک زن که عفونت را قبل از بارداری گرفته بتواند آن را به فرزندش منتقل کند، زیرا بدن او و بدن نوزاد در مقابل آن پاسخ ایمنی ایجاد می کند. پس بهتر است بارداری حدود شش ماه بعد از ابتلا به توکسوپلاسموز اتفاق بیفتد.
حدود 90 درصد کودکانی که دچار توکسوپلاسموز مادرزادی می شوند علایمی ندارند، اما درصد زیادی، علایم را در ماه ها و حتی سال های بعد نشان می دهند، یا در هنگام تولد نشان می دهند، مثلا برخی به طور نارس یا خیلی کوچک به دنیا می آیند.
برخی علایم دیگر عبارتند از:
تب
غده های لنفی متورم
زردی (یرقان)
اندازه سر بزرگ یا کوچک غیر طبیعی
کهیر
خونریزی زیر پوستی
آنمی (کم خونی)
طحال یا کبد بزرگ شده
حمله صرع
اشکال در غذا خوردن
کم شنوایی
عقب افتادگی ذهنی
یک کودک سالم که دچار عفونت با توکسوپلاسموز شده است، احتمالا علایمی از عفونت نشان نمی دهد و یا فقط تعدادی غدد متورم دارد که:
- عمدتا در ناحیه گردن ظاهر می شوند.
- گاهی اوقات قابل لمس هستند.
- در ماه های مختلف گاهی بزرگ و گاهی کوچک هستند.
چگونه بیماری تشخیص داده می شود؟
پزشکان به ندرت می توانند این بیماری را از طریق آزمایشاتی که در آزمایشگاه برای بررسی انگل های میکروسکوپی در خون، مایع نخاعی، غدد لنفی، مغز استخوان، مایع آمنیوتیک و... انجام می شود تشخیص دهند.
پزشکان اغلب دستور انجام آزمایشاتی را برای اندازه گیری سطح آنتی بادی در خون فرد که در مقابله با عفونت ساخته شده، می دهند.
بیماری چگونه درمان می شود؟
غیر از بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف و بیماران باردار، بقیه عمدتا نیازی به درمان عفونت توکسوپلاسموز ندارند، زیرا علایمی مثل ورم غدد لنفی به مرور زمان رفع می شوند، اما در کودکان باید کودک توسط پزشک معاینه شود، زیرا تورم غدد لنفی می تواند علت دیگری داشته باشد.
زنان باردار دچار بیماری توکسوپلاسموز، باید برنامه درمان را تحت نظر پزشک انجام دهند. تحقیقات نشان می دهند که درمان مادر باردار آثار سوء کمتری در نوزاد ایجاد می کند، اما حتما از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری نمی کند.
کودکان دچار توکسوپلاسموز مادرزادی باید به وسیله داروهای ضد توکسوپلاسموز به مدت حدود یک سال بعد از تولد درمان شوند. پزشک نوع داروهای مصرفی را تعیین می کند.
کودکان سالم دچار توکسوپلاسموز عمدتا به مدت 4 تا 6 هفته تحت درمان قرار می گیرند و کودکانی که سیستم ایمنی ضعیف شده دارند عمدتا در بیمارستان بستری می شوند تا اقدامات درمانی لازم انجام شود.
چگونه از این بیماری پیشگیری کنیم؟
اگر گربه های اطراف شما (یا گربه خانگی شما) گوشت نپخته و یا خام نمی خورد، افراد خانواده در معرض خطر کمتری نسبت به این بیماری هستند. اما آنها می توانند از طریق خوردن گوشت خام، آلوده شوند.
توصیه هایی برای پیشگیری از توکسوپلاسموز در خانواده شما را بیان می کنیم:
توصیه های غذایی:
- گوشت را کامل بپزید.
- دستتان را بعد از تماس با گوشت خام یا سبزی آلوده، با آب و صابون بشویید.
- همه میوه ها و سبزیجات را قبل از مصرف بشویید.
- گوشت را مدت کمی قبل از مصرف منجمد کنید، زیرا کمک می کند که عفونت توکسوپلاسموز، محل مناسب زندگی اش را از دست بدهد.
- همه ابزارها و سطوح برنده و سطوح آشپزخانه (به خصوص بعد از تماس با گوشت خام) را بشویید.
توصیه هایی در مورد گربه ها:
- گربه خود را درون خانه نگه دارید تا با خوردن جانوران دیگر دچار عفونت نشود.
- به گربه خود، گوشت خام ندهید.
- گربه های ولگرد را دور کنید.
توصیه های عمومی و مربوط به کارهای خانگی:
- در هنگام کارهای باغبانی، دستکش به دست کنید و بعد از آن دست هایتان را بشویید.
- برای پنجره ها حفاظ (توری) بگذارید تا از ورود حشرات جلوگیری شود (مدفوع گربه، یک محل مناسب برای مگس ها و سوسک ها است و این حشرات می توانند مدفوع را و در نتیجه عفونت توکسوپلاسموز را به غذا وارد کنند).
- آب تصفیه نشده ننوشید.
مروری بر بیماری تب مالت
بیماری تب مالت یکی از بیماری های مشترک بین انسان و دام است که بر اثر ورود باکتری بروسلا از دام های آلوده به انسان ایجاد می شود.
این بیماری در گوسفند، گاو و خوک شیوع زیادی دارد و باعث تلف شدن و سقط جنین در دام ها می شود.
خوردن شیر غیر پاستوریزه ی دام آلوده و لبنیاتی که از شیر خام به دست می آیند مثل خامه، پنیر و بستنی باعث بیماری تب مالت می شود.
از دیگر راه های آلودگی، تماس مستقیم با خون و احشای دام های آلوده است و در مشاغلی که ارتباط مستقیم با دام دارند، دیده می شود.
باید دانست خوردن گوشت پخته ی دام آلوده از راه های آلودگی این بیماری نیست.
نشانه های بیماری
علامت اصلی این بیماری تب است که عموما در عصر و شب به اوج می رسد و بیمار دچار تعریق فراوان می شود، به طوری که تمام لباس هایش خیس می شود.
اوایل بیماری ممکن است تا مدت ها به جز تب و تعریق شبانه علامت دیگری وجود نداشته باشد، ولی به تدریج درد استخوان ها و مفاصل به خصوص درد لگن در برخی بیماران شروع می شود. درد لگن گاهی آن قدر شدید است که راه رفتن بیمار به سختی انجام می شود.
خوردن شیر غیر پاستوریزه ی دام آلوده و لبنیاتی که از شیر خام به دست می آیند مثل خامه، پنیر و بستنی باعث بیماری تب مالت می شود
در برخی بیماران علائم روحی مثل افسردگی هم تظاهر می کند.
این بیماری اگر درمان نشود گاهی می تواند با درگیری قلب و رگ ها باعث مرگ بیمار شود.
از دیگر عوارض مهم این بیماری، ایجاد آبسه در استخوان های ستون فقرات است که باعث زمینگیر شدن بیمار می شود.
درمان
خوشبختانه درمان بیماری تب مالت با داروهای آنتی بیوتیک موجود به خوبی انجام می شود.
کپسول داکسی سایکلین، قرص کوتریموکسازول، کپسول ریفامپین و آمپول جنتامایسین و استرپتومایسین داروهایی هستند که برای درمان این بیماری کاربرد دارند.
معمولا از بین این داروها 2 تا انتخاب می شود و به مدت حداقل 6 هفته استفاده می شوند. البته می توان مثلا 2 هفته ی اول همزمان آمپول جنتامایسین و کپسول داکسی سایکلین استفاده شود و 4 هفته ی بعد فقط داکسی سایکلین ادامه پیدا کند.
به هر حال در این دوره ی طولانی، مصرف دارو حتما باید تا پایان ادامه داشته باشد تا از عود بیماری که متاسفانه در موارد زیادی رخ می دهد تا حد امکان پیشگیری شود.
پیشگیری
پیشگیری از این بیماری با واکسیناسیون دام های آلوده و ریشه کن کردن بیماری در دام ها صورت می گیرد، ولی در هر صورت با توجه به این که این بیماری در دام های ایران به وفور وجود دارد، بهترین راه پیشگیری، اجتناب از مصرف شیر نجوشیده یا غیر پاستوریزه، پنیر محلی و به خصوص بستنی های غیرپاستوریزه و متفرقه است.
بیماری تب مالت یا بروسلوز به عنوان یکی از مهمترین بیماریهای مشترک انسان و دام محسوب میگردد.
باکتری بروسلا که ایجادکننده بیماری است، طیف وسیعی از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا میسازد. این بیماری باعث سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی دامهای مبتلا می شود.
از آنجا تجربه مبارزه با این بیماری تا کنون نشان داده است که کنترل و پیشگیری از این بیماری در انسان، تنها با مبارزه و کنترل این بیماری در دام میسر است، لذا لازم است که این عامل بیماری، اول در بدن دام شناسایی گردد و همچنین سیر و نحوه انتشار آن در بین جمعیت دامی و نهایتا نحوه ارتباط انسان با دام و روش های پیشگیری از بیماری در دام و سپس روش های پیشگیری از انتقال احتمالی عامل بیماری از دام به انسان بررسی و مطالعه گردد.
همه ما نام بیماری تب مالت را شنیده ایم اما بیشترمان با علایم و نشانه های آن آشنایی نداریم و تمام اطلاعات ما در این عبارت خلاصه می شود که در اثر خوردن شیر یا پنیر آلوده ممکن است تب مالت بگیریم. اما تب مالت، علایم متنوعی دارد که بسیاری از آن ها برای ما ناشناخته اند. دکتر ناطقیان، علایم این بیماری را به 2 دسته تقسیم می کند: "این بیماری به 2 شکل حاد و مزمن خود را نشان می دهد. نوع حاد، با تب متناوب و تعریق همراه است. بیمار احساس ضعف و بی حالی دارد و دردهای پراکنده ای در بدنش احساس می کند. اما در نوع مزمن، بیمار تب آنچنانی ندارد و به جایش، دردهای استخوانی پراکنده دارد که بیشتر در ناحیه لگن، به صورت یک طرفه، است. ورم مفاصل هم رخ می دهد. گاهی بیمار دچار مشکلات روحی می شود و احساس افسردگی و بی حوصلگی دارد. معمولا احساس می کند که صبح ها خلق و خوی بهتری دارد ولی بعد از ظهرها احساس افسردگی می کند..."
کسانی که این علایم را دارند، باید چه کار کنند؟
کسانی که تب های متناوب، درد، ضعف و بی حالی دارند، حتما باید از نظر ابتلا به تب مالت بررسی شوند. اگر کسی دچار تب شده و در مسافرت اخیر از مواد غذایی ناسالم یا مشکوک استفاده کرده، باید از پزشک تقاضا کند تا او را از نظر ابتلا به تب مالت بررسی کند.
آزمایش تشخیص بیماری تب مالت، تست رایت نام دارد که بسیار ساده و ارزان قیمت است و در تمام نقاط کشور انجام می شود. گاهی دوره نهفتگی این بیماری طولانی می شود و بیمار به یاد نمی آورد که غذای آلوده خورده است یا نه. به دلیل شیوع زیاد این بیماری در کشور، معمولا اگر بیمار بیشتر از یک هفته تب داشته باشد، پزشکان، آزمایش تشخیص تب مالت را برای او انجام می دهند. انجام این تست در مناطقی که بیماری شیوع بیشتری دارد رایج تر است؛ مثلا در آذربایجان شرقی و غربی، شهرکرد، یاسوج و همدان.
به غذاهای ناسالم اشاره کردید، منظورتان چه غذاهایی بود؟
ببینید؛ این بیماری از راه های مختلف منتقل می شود اما راه اصلی اش، استفاده از محصولات لبنی است که از دام آلوده تهیه شده اند. اگر شیر به اندازه کافی جوشانده شود، حتی اگر دام بیمار باشد، باز هم از انتقال بیماری جلوگیری می شود. متاسفانه هنوز این تصور در کشور ما وجود دارد که جوشاندن شیر باعث می شود، مواد مغذی شیر از بین بروند. این تفکر، اشتباه است و زمینه ساز گسترش بیماری. اگر شیر به اندازه کافی جوشانده نشده باشد، تمام محصولاتی که از شیر و ماست تهیه می شوند (دوغ، قره قروت، کره، پنیر و کشک، خامه و بستنی) بیماری زا هستند. اگر نظارت بر تولید ماست نباشد، برای کمتر شدن هزینه جوشاندن یا دود نخوردن شیر، وقتی شیر نیمه گرم می شود، دیگر شیر را بیشتر حرارت نمی دهند و در همین دما مایه ماست را به آن اضافه می کنند. به این صورت، ماست هم آلوده می شود و تمام محصولاتی که از ماست تهیه می شوند، آلوده خواهند شد. اگر پنیر به مدت 2 ماه در آب نمک بماند، احتمال انتقال بیماری خیلی کم می شود. ولی در پنیر تازه و نرم، احتمال وجود میکروب هست؛ چرا که برای تولید پنیر ممکن است شیر را اصلا نجوشانده باشند. استفاده از قلم گاو و گوساله هم اگر به خوبی پخته نشوند، می تواند عامل انتقال بیماری باشد.
آیا این بیماری به شکل های دیگری هم منتقل می شود؟
بله این بیماری با روش های مختلفی منتقل می شود. شکل سنتی زندگی موجب تماس خیلی نزدیک با گاو و گوسفند است. در بسیاری از روستاها بچه ها از بره و گوساله تازه به دنیا آمده به عنوان اسباب بازی استفاده می کنند؛ در حالی که غشای پرده جفت و محصولات زایمانی حیوان به شدت آلوده کننده اند. حتی کسانی که در زمان زایمان حیوان حضور داشته باشند، ممکن است از طریق تنفس به بیماری تب مالت مبتلا شوند؛ چه برسد به کسانی که با دست برهنه به زایمان حیوان کمک می کنند! ممکن است حیوان بیمار، هیچ علامتی نداشته باشد یا این که فقط چند مورد سقط داشته باشد. بنابراین کسانی که با دام در تماس هستند به راحتی بیمار می شوند. کارگران دامداری ها و کشتارگاه ها هم در خطر آلوده شدن هستند. سرایت بیماری از انسان به انسان بسیار نادر است. موارد نادری از انتقال بیماری از طریق جنسی، شیر مادر و پیوند مغز استخوان گزارش شده است.
روش درمان این بیماری چیست؟
بیماری تب مالت قابل درمان است و اگر بیمار در مصرف داروها همکاری مناسب داشته باشد به طور کامل درمان خواهد شد. حتی اگر بیماری مزمن هم شده باشد، باز بعد از تشخیص به خوبی درمان می شود. به طور معمول، درمان با 2 دارو به مدت 2 تا 3 ماه انجام می شود. به ندرت، در موارد مزمن یا عفونت مغز استخوان ممکن است بیمار تا 6 ماه دارو مصرف کند.
اگر بیماری تشخیص داده نشود چه عوارضی دارد؟ آیا بیماری تب مالت کشنده است؟
نه، احتمال مرگ بسیار کم است. اما اگر تشخیص داده نشود، عوارض ناتوان کننده ای دارد. یکی از عوارض بیماری، درد شدید مفاصل است. ممکن است یک جوان کارگر که روزی رسان خانواده است، در اثر ابتلا به این بیماری از شدت درد مفاصل، از کار افتاده شود. البته حتی در این موارد هم اگر بیماری تشخیص داده شود به خوبی درمان می شود.
با این حساب، استفاده از شیر محلی خطرناک است؟
نه، اصلا این طور نیست! استفاده از لبنیات بسیار ضروری است و نباید مردم را از مصرف لبنیات ترساند. فقط باید قبل از استفاده، از محصولات لبنی و گوشت محلی از سالم بودن آن مطمئن شویم؛ مخصوصا شیر محلی را قبل از مصرف بجوشانیم.
تب مالت در انسان
تب مالت از گاو، خوک، گوسفند یا بز آلوده به انسان انتقال مییابد، اما از انسان به انسان انتقال نمی یابد.
تب مالت روی اعضای خونساز بدن مانند مغز استخوان، گرههای لنفاوی، کبد و طحال تاثیر میگذارد.
تب مالت در دو نوع حاد و مزمن دیده میشود.
دوره نهفتگی این بیماری میتواند 5 تا 60 روز باشد (چندین ماه نیز دیده شده است).
تب مالت در مردان 20 تا 60 ساله شایعتر است.
مصرف شیر، محصولات لبنی (کره، پنیر و ...) و یا محصولات گوشتی حیوانات آلوده موجب سرایت بیماری به انسان میشود.
کمخونی وخیم یا مشکلات معده و سابقه جراحی معده به دلیل کاهش اسید معده امکان ابتلا به بیماری را بالا میبرد. اسید معده تا حدودی احتمال ابتلا را کاهش میدهد.
علایم بیماری
علایم زیر در تب مالت حاد بهطور ناگهانی ظاهر میشوند:
لرز، تب متناوب (تب و لرز)، تعریق
خستگی قابل توجه
درد هنگام لمس
سردرد
بزرگ شدن گرههای لنفاوی
علایم زیر در تب مالت مزمن به تدریج ظاهر میشوند:
خستگی
درد عضلات
کمردرد
یبوست
کاهش وزن
افسردگی
ناتوانی جنسی
بروز آبسه در تخمدانها، کلیهها و مغز
در صورت ناکافی بودن مراقبت و درمان، تب مالت ممکن است مزمن شود یا موجب معلولیت، عفونت قلب، استخوان، مغز یا کبد شود.
پیشگیری
- خودداری از مصرف شیر غیرپاستوریزه، پنیر و سایر لبنیات و گوشتهای تایید نشده.
- استفاده از وسایل محافظتی بدن مانند دستکش، محافظ چشم، پیشبند و … هنگام تماس با حیوانات یا گوشت و سایر محصولات
- واکسیناسیون دامها
تشخیص و درمان
تشخیص قطعی تب مالت با آزمایش خون انجام میگیرد و با درمان کامل معمولا در 3 تا 4 هفته بهبودی دیده میشود.
اطرافیان و اعضای خانواده شخص بیمار که ممکن است از همان غذای آلوده مصرف کرده باشند، باید توسط پزشک معاینه شده و آزمایش دهند.
درمان شامل یک دوره استراحت در رختخواب و مصرف آنتیبیوتیک است.
جدا کردن بیمار از دیگران اغلب لازم نیست.
برای درد عضلانی نیز داروهای ضد درد (مُسکن) تجویز میشوند.
در رژیم غذایی این بیماران معمولا ابتدا از غذاهای نرم و ساده شروع میکنند و به تدریج تنوع و مقدار غذای بیمار را افزایش میدهند تا زمانی که به برنامه غذایی عادی برسد.
بهتر است از غذاهای پرانرژی و نوشیدنیها و مایعات فراوان استفاده کرد.
تب مالت در ایران
بیماری تب مالت بیشتر در مناطق غربی و شمال غرب کشور شایع است و استانهای همدان، آذربایجان و کردستان بیشترین میزان ابتلا به این بیماری را دارند.
در این مقاله، ترفندهایی برای شما دوستان بیان خواهد شد که شما با دانستن و به کار بستن آنها، بعضی از دردها را میتوانید موقتا کاهش بدهید.
وقتی کودک بودید، قلقلک دادن زیر بغل شما یک سرگرمی جالب بود. حالا در بزرگسالان هم میتوان از این ترفند برای رهایی از مشکل خارش گلو استفاده کرد. وقتی که سلولهای عصبی گوش تحریک بشوند، باعث اسپاسم عضلات گلو و گردن شده و در نتیجه شما را از شر خارش گلو راحت میکنند. پس قلقلک دادن گوش، باعث رفع خارش گلو میگردد!
اگر در محلی شلوغ و پر سر و صدا هستید، به طرف راست خم شوید و سعی کنید با گوش راست بشنوید! چون گوش راست برای شنیدن حرفهای تند و سریع مناسبتر است و گوش چپ برای تمیز و تشخیص دادن تنهای موسیقی، قویتر است.
به راحتی با سرفه کردن در حین تزریقات، میتوانید درد آمپول را کاهش دهید. البته نه آن سرفهای که تزریقاتچی را چنان بترسانید که منجر به شکستن سرنگ در عضلهتان شوید. چراکه سرفه کردن در اصل یک ترفندی است که باعث افزایش سریع و موقتی فشار در قفسه سینه شده و مسیرهای عصبی درد را مسدود میکند.
فین کردن شدید را فراموش کنید. در اینجا یک ترفند بسیار سریع و آسان برای راحت شدن از جرمها وجود دارد و آن این است که به طور متناوب با زبان خود به سقف دهانتان ضربه بزنید، سپس با یک انگشت خود، وسط دو ابرو را فشار دهید. این کار باعث میشود که تیغه بینی، عقب و جلو رفته و پس از بیست ثانیه، جرمهای متراکم شده، آماده تخلیه شوند!
کسانی که دچار رفلاکس مری هستند، اگر به پهلوی چپ بخوابند، کمتر به این مشکل دچار می شوند! مری و معده تحت یک زاویه به هم وصل هستند، وقتی به پهلوی راست بخوابید، سطح معده بالاتر از مری قرار میگیرد، در نتیجه غذا و اسید به مری برمیگردد.
با یک تکه یخ، قسمت v شکل بین انگشتان اشاره و شست را بمالید، به سادگی خواهید توانست تا درد دندانتان را کاهش دهید.
اگر در اثر تماس ناگهانی با اجاق گاز یا قابلمه داغ، نوک انگشتتان را سوزاندهاید، به سرعت قسمت آسیب دیده را تمیز کنید و با یک تکه یخ ماساژ بدهید. اگر یخ نبود، از آب سرد نیز میتوانید استفاده کنید.
کافی است فقط یک دستتان را روی یک نقطه ثابت قرار دهید، به سرعت دوران سرتان خوب میشود. قسمتی از گوش که مسئول حفظ تعادل است، در داخل یک مایع شناور است، هر گاه این مایع جابهجا شود، تعادل شما به هم میخورد، به کمک یک مرجع ثابت بیرونی، مغز، سریع تعادل خود را به دست میآورد.
گاهی به هنگام دویدن، پهلوی آدم درد میگیرد. این به خاطر آن است که بازدم شما با وقتی که پای راست شما به زمین میخورد، همزمان است. در نتیجه به دیافراگم شما فشار وارد میشود، برای رهایی از این درد کافی است، بازدم خود را با وقتی که پای چپ شما به زمین میخورد، همزمان کنید.
گرفتن بینی و به عقب برگرداندن سر، راه متداول جلوگیری از خونریزی بینی است، اما شما اگر مقداری پنبه را درست زیر گردی لب بالایی، روی لثه بگذارید و با یک انگشت آن را فشار دهید، خونریزی قطع میشود.
به انگشت شست خود، فوت کنید! عصب واگ که ضربان قلب را کنترل میکند، به کمک نفس کشیدن، آرام میگیرد.
مغز خود را گرم نگه دارید:
بسیار چیزهای کماهمیتی هستند که مغز را سرد و فلج میسازند. در این حالت، زبان خود را به سقف دهانتان فشار دهید، به طوری که بیشترین مقدار از سقف را بپوشاند، در این صورت سردرد بر طرف میشود! این سردرد میتواند ناشی از یک بستنی یخی باشد.
نزدیکبینی به ندرت ریشه ژنتیکی دارد، بلکه بیشتر از خیره شدن چشم به یک نقطه در فاصله کم ناشی میشود. بنابراین بهتر است که هر از چندی، چشمهای خود را ببندید، به بدنتان کش و قوسی بدهید، نفس عمیقی بکشید و پس از چند ثانیه به آرامی نفستان را رها کنید، این کار باعث استراحت عضلات غیر ارادی هم میشوند. در نتیجه چشمها هم استراحت میکنند.
اگر دست شما موقع رانندگی یا نشستن، در اثر یک وضعیت نادرست به خواب رفته باشد، به آرامی حرکت دادن سر به چپ و راست، در کمتر از یک دقیقه میتواند این مشکل را حل کند و از شر "گزگز" و سوزنی شدن دست راحت شوید.
وقتی در زیر آب هستید، این نبود اکسیژن نیست که شما را بیچاره میکند، بلکه دیاکسیدکربن است که باعث اسیدی شدن خون و استیصال میگردد. بنابراین کافی است ابتدا، قبل از شنا چند نفس کوتاه و سریع بکشید تا میزان اسیدی بودن خون پایین بیاید. با این ترفند مغز شما میپندارد که اکسیژن بیشتری در اختیار دارد! به این ترتیب ده ثانیه زمان میخرید.
همیشه سعی کنید کارهای خود را قبل از خواب، پیش خود مرور کنید و یا درباره مسألهای که مورد نظر شماست، قبل از خواب فکر کنید، در این صورت وقتی بیدار میشوید، حافظه شما بهتر و سریعتر به شما کمک خواهد کرد. هر چیزی را که شما درست قبل از خواب مطالعه کنید، بهتر در حافظه شما ثبت و ضبط میشود.
ماهی بخورید. ماهی زیاد مصرف کنید. روغن ماهی به پیشگیری از سردرد کمک میکند. زنجبیل هم با کاهش تورم و درد عملکرد مشابهی دارد.
ماست میل کنید. قبل از شروع فصل گردهافشانی، ماست زیاد مصرف کنید؛ همچنین به طور روزانه از عسل محلی منطقه خود میل کنید.
با مصرف مرتب چای از رسوب چربی بر روی دیواره شریانها جلوگیری کنید. نوشیدن چای حتی در بعضی افراد کاهش اشتها را به دنبال داشته و مانع اضافهوزن نیز شده است. ضمن اینکه چای سبز برای سیستم ایمنی بدن فوقالعاده است!
عسل بخورید. از عسل به عنوان داروی مسکن و آرامشبخش استفاده کنید.
پیاز بخورید. مصرف پیاز التهاب نایژکها را از بین میبرد.
باز هم ماهی میل کنید. ماهی قزلآلا، تن، خال مخالی و ساردین از ورم مفاصل جلوگیری میکنند. (ماهی سرشار از روغنهای امگاست که برای سیستم ایمنی فوقالعاده است)
موز و زنجبیل بخورید. موز به معدهای که اذیت شده، کمک میکند و زنجبیل حالت تهوع صبحگاهی و دلآشوب را درمان میکند.
آب "قرهقاط" بنوشید. آب قرهقاط سرشار از اسید است که باکتریهای مضر را کنترل میکند.
آناناس میل کنید. شکستگی و مشکلات استخوان با کمک منگنز موجود در آناناس قابل پیشگیری است.
صدف خوراکی بخورید. صدف با داشتن روی مورد نیاز به بهبود عملکرد مغز کمک میکند.
سیر بخورید. سرو کله گرفته را با سیر تمیز کنید (یادتان باشد که سیر سطح کلسترول را نیز کاهش میدهد).
فلفل قرمز! مشابه مادهای که در شربت سرفه به کار میرود در فلفل قرمز وجود دارد. البته فلفل قرمز را با احتیاط مصرف کنید، شاید معده شما را تحریک کند.
سبزیجات تیره و نارنجیرنگ و سبزی مصرف کنید. پادزهر مفیدی است که در سبزیجات تیره و نارنجیرنگ یافت میشود: بتااکروتن: نوعی ویتامین A
کلم بخورید. کلم شامل ترکیباتی است که به درمان زخم معده و دوازدهه کمک میکند.
سیب میل کنید. سیب را با پوست رنده کنید. بگذارید تا قهوهای شود و برای درمانِ این وضعیت، میل کنید. (موز نیز برای این بیماری خوب است)
آووکادو بخورید. چربی غیراشباع شده موجود در آووکادو، کلسترول را پایین میآورد.
کرفس و روغن زیتون میل کنید. روغن زیتون فشار خون را پایین میآورد. کرفس نیز شامل مادهای است که فشار خون را پایین میآورد.
بروکلی و بادامزمینی میل کنید. کروم موجود در بروکلی و بادامزمینی، انسولین و قند خون را تنظیم میکند.
در سالی که گذشت، برخی تنها با دیدن فیلم شیوع Contagion سودربرگ و یا «خیزش سیاره میمونها» در سینماها با مشکلات پزشکی و فجایع طبیعی تماس پیدا کردند، اما در مقابل، مردم، پزشکان و مسئولان بهداشت و درمان برخی از کشورها جدالی نفسگیر با مشکلات و بلایا داشتند.
اگر در سال ۲۰۱۰، نشت نفت در خلیج مکزیک، مردم نواحی مجاور آمریکا را نگران این فاجعه زیستمحیطی کرده بود، در سال پیش خبر زلزله ۸٫۹ ریشتری ژاپن و انفجار واکنشگرهای نیروگاه هستهای فوکوشیما بود که نگرانی مردم ژاپن و دنیا را برانگیخته بود، هر چند در ماه مارس ۲۰۱۱ سرانجام ژاپنیها موفق به خاموش کردن همه واحدهای این نیروگاه شدند، اما برای برآورد آثار پزشکی مخرب تشعشعات منتشر شده باید زمان بیشتری صبر کرد.
اما نه این فاجعه و نه هشدارهای متعدد سازمانهای جهانی در مورد خطرات تغییرات جوی، باعث نشد که کنفرانس دو هفتهای تغییرات جوی که آذر سال ۹۰ در دوربان آفریقای جنوبی برگزار شد، نتایج دلگرمکنندهای داشته باشد که ما را از فردای زیستمان روی این کره خاکی، کاهش فرسایش خاک یا کند کردن روند گرم شدن آب و هوا مطمئن کند، آنچه در این کنفرانس حاصل شد، در خوشبینانهترین حالت، تنها پیشرفتی «مشروط» بود و اگر واقعبین باشیم باید بگوییم که ساکنان زمین باید از حالا خود را برای سالهای سخت کمبود محصولات کشاورزی و بیماریهای ناشی از تغییرات جوی، در سالهای آینده آماده کنند.
جهان در سالی که گذشت، شاهد پیشرفتهای پزشکی زیادی بود، اما به حکم جبر جغرافیایی، شهروندان مناطق مختلف زمین، دسترسی متفاوتی به خدمات پزشکی و نتایج این پیشرفتها داشتند، در سالی که سپری کردیم هزار کودک نیجریایی که والدینشان مجبور بودند به شیوه سنتی و ابتدایی در جستجوی طلا و شاید خوشبختی، معدنکاوی کنند، به علت مسمومیت سرب ناشی از روند تصفیه کانیها، جان خود را از دست دادند، اما این خبر شاید در رسانههای خبری دنیا به اندازه ابتکار آن پزشک کالیفرنیایی که میتواند در عرض ۲۰ ثانیه با تاباندن لیزر به چشمها با هزینهای ۲۵ هزار دلاری، هر چشمی را آبیرنگ کند، بازتاب نیافت و در چنین جهانی مسلم بود که خبر بافتهای پستان سیلیکونی پیوندی معیوب شرکت «پولی ایمپلنت پروتز» و لزوم خارج کردنشان از بدن سی هزار زن فرانسوی، جذابیت خبری به مراتب بیشتری داشت.
داروهای تازه:
مرور تحولات پزشکی سال ۹۰ را باید با اخبار داروهای تازه شروع کنیم:
- سال پیش، داروی Dabigatran رسما از سوی انجمن قلب آمریکا برای درمان بیماری فیبریلاسیون دهلیزی (با علت غیردریچهای)، تأیید شد و حالا پزشکان میتوانند به مبتلایان به این بیماری این دارو را هم تجویز کنند. سالهای متمادی، وارفارین تنها دارو برای درمان مشکل پزشکیای بود که با افزایش غیرطبیعی ضربان دهلیز میتوانست احتمال تشکیل لخته و حرکت آن را به سوی اعضای دیگر را افزایش دهد، اما حالا داروی جدید خوراکی Dabigatran هم در کنار وارفارین، میتواند برای بیماران تجویز شود، این دارو از دسته داروهای ضدانعقادی است و مهارکننده مستقیم ترومبین است. مزیت این داروی جدید این است که نیازی به آزمایشهای انعقادی مکرر برای کنترل میزان انعقاد خون ندارد.
- در همین سال FDA دو داروی تازه را برای مبارزه با سرطان پوستی ملانوما تأیید کرد، این دو دارو vemurafenib و ipilimumab نام دارند. هر دوی آنها، داروهای زیستی هستند و در واقع پادتنهایی هستند که با شناسایی قسمتهای خاص سلولهای سرطانی به آنها میچسبند و باعث تخریب انتخابی سلولهای سرطانی میشوند.
- داروی جدید برای دیابت: سال پیش FDA
داروی جدیدی را برای درمان دیابت به نام Linagliptin تأیید کرد که میتواند
باعث افزایش سطح هورمونهای تحریککننده ترشح انسولین بعد از صرف غذا شود،
این دارو این کار را با مهار فعالیت آنزیمی به نام «دی پپتیدیل پیتیداز ۴»
انجام میدهد.
نتایج ۸ پژوهش نشان داد که مصرف این دارو به تنهایی یا همراه با داروهای
معمول دیگر دیابت، در درمان نوع دوم بیماری دیابت که در آن بیماران غالبا
نیازی به مصرف انسولین ندارند، ایمن است.
- علاوه بر این، ۳۵ داروی دیگر برای مبارزه با سرطان از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا مورد تأیید قرار گرفت. این همه سرمایهگذاری و پژوهش در کشورهای غربی در مورد سرطان بیدلیل نیست، چرا که مطابق نتایج یک پژوهش در کشور کانادا میزان مرگ و میر ناشی از سرطان حتی از بیماریهای قلبی هم بیشتر شده است.
- اما داغترین خبر دارویی سال پیش، خبر
مربوط به کشف داروی ضد ویروس جدیدی بود که میتواند علیه همه ویروسها مورد
استفاده قرار بگیرد.
پژوهشگران دانشگاه MIT موفق به کشف این داروی ضد ویروس جدید شدند. این دارو
از طریق تحریک آپوپتوز یا مرگ برنامهریزی شده سلول آلوده به ویروس، سبب
از بین رفتن عفونت میشود. این دارو از نظر تئوریک میتواند روی هر بیماری
ویروسی عمل کند.
برخلاف آنتیبیوتیکها، احتمال ایجاد مقاومت میکروبی در برابر این دارو٬ کم است و میتوان آن را با خیال آسودهتر استفاده کرد. این دارو میتواند گام مهمی در پیشگیری از بروز اپیدمیهای ویروسی و درمان جدیدی برای بیماری هپاتیت و ایدز باشد.
اخبار دلگرمکننده در زمینه ژندرمانی:
خواندن اخباری در مورد موفقیت شیوههای نوین ژندرمانی تبدیل به عادت شده است.
- خبر خوشحالکننده سال قبل ممکن شدن درمان بیماری نقص ایمنی شدید یا SCID بود.
مبتلایان به این بیماری بیش از چند سال زنده نمیمانند و باید در یک محفظه
عاری از هرگونه میکروب روزگار بگذرانند، حتی یک تماس ساده با آنها میتواند
باعث مرگشان شود، اما سال پیش با پیوند سلولهای بنیادی در بیمارستان
«گریت اورموند استریت»، این بیماری کشنده، به لیست بیماریهای قابل درمان
اضافه شد.
- خبر جالب دیگر در مورد سلولهای بنیادی
استفاده دانشمندان از کلونسازی برای ایجاد سلولهای بنیادی بود، سال ۲۰۱۱،
پژوهشگران موفق به استفاده از شیوهای تازه به نام انتقال هستههای
سلولهای غیرجنسی یا SCNT برای تولید سلولهای بنیادی شدند.
در کلونسازی معمول محتوای ژنتیکی یک سلول تخم برداشته میشود و DNA یک
سلول بالغ جایگزین آن میشود، سپس این سلول تخم وادار به تقسیم میشود. در
ماه اکتبر، دانشمندان شیوه معمول را اصلاح کردند و بدون اینکه DNA سلول تخم
را بردارند، محتولای ژنتیکی جدید را به آن اضافه کردند. حفظ کروموزم اولیه
سلول تخم، تقسیم سلولی را تسهیل میکند. اما از آنجا که سلول ایجاد شده از
لحاظ ژنتیکی غیرطبیعی است، تأثیرات سری اضافه کروموزم با ترفندهایی ساکت
یا محدود میشود.
این فرایند نوید بخش است، چون از آن میتوان برای تولید سلولهای بنیادی استفاده کرد.
- خبر خوب دیگر، کشف دارویی برای درمان بیماری دوشن بود، دوشن یک بیماری تحلیل برنده عضلات است که تا حال حاضر درمانی برای آن وجود نداشت، اما دارویی به نام AVI-4658 که لقب «چاقوی مولکولی» به آن داده شده است، باعث میشود که نقص ژنتیکی مسبب تولید پروتئین دیستروفین که باعث بیماری میشود، پوشانیده شود. برآورد میشود که ۸۳ درصد بیماران از این داروی جدید سود ببرند.
آزمایشهای غربالگری
پیدا کردن سرطانها در افراد، در مراحل اولیه، یعنی زمانی که احتمال پاسخ
خوب به درمانها بالا است، مستلزم داشتن آزمایشات غربالگری متناسب با ماهیت
هر بیماری است، در حالی که برای بعضی از بیماریها شیوههای غربالگری
ارزان با حساسیت و ویژگی خوب در دسترس داریم، برای برخی از بیماریها هم تا
به حال نتوانستهایم آزمایشات غربالگری مناسبی پیدا کنیم. سال پیش دو خبر
در مورد آزمایشات غربالگری منتشر شد که شایسته توجه بودند:
نتایج یک پژوهش گسترده نشان داد که آزمایش PSA هیچ سودی در پیشگیری و درمان سرطان پروستات ندارد و حتی ممکن است به صورت متناقض، درمان غیرضروری سرطان، منجر به نتایج سوء هم بشود. پیش از این هم شک و تردید در مورد درستی درخواست PSA برای غربالگری سرطان پروستات وجود داشت، اما با این مطالعه تازه این شک به یقین تبدیل شده است.
در زمینه غربالگری بیماریها، یک مطالعه دیگر نشان داد که عکسبرداری اشعه ایکس از پستانها یا ماموگرافی در زنان در سنین ۴۰ تا ۴۹ سال، در دستهای که عوامل خطر سرطان پستان ندارند، تأثیر مثبتی ندارد. اما برای خانمهای بالای ۵۰ سال، یک ماموگرام هر دو تا سه سال توصیه میشود.
مرگهای مشاهیر و خبرهای جنجالی:
خبرهای جنجالی مرتبط با پزشکی هم در سال گذشته کم نبودند، سال پیش محققان
با بررسی نوار مغزی یا EEG تعدادی از بیمارانی که در وضعیت نباتی بودند
متوجه شدند که نشانههایی از هوشیاری در آنها به چشم میخورد و بنابراین
نحوه برخورد با این بیماران باید تغییر کند. به همین سبب، پیشنهاد شده است
که در مواردی که به صورت بالینی تشخیص مرگ مغزی دشوار باشد یا عوامل
مخدوشکننده وجود داشته باشد، آنژیوگرافی ۴ رگ مغز انجام شود.
سال پیش دنیا بزرگانی را از دست داد که خبر
مرگ و بیماری آنها، با آگاهیبخشی مسئولانه رسانهها، ابزاری برای افزایش
دانش جامعه از بیماریها شد، مردم با مطالعه این اخبار و تفاسیر، از
اشتباهات احتمالی درگذشتگان درس گرفتند و یا تشویق به مبارزه سرسختانه با
بیماریهاشان شدند.
سال پیش دنیا یکی از بزرگترین رهبران فناوری خود یعنی استیو جابز را به
خاطر ابتلا به سرطان پانکراس از دست داد، کریستوفر هیچنز -روزنامهنگار
معروف آمریکایی- در سال پیش به خاطر سرطان مری و جو فریزر -بوکسور نامی
سنگینوزن دنیا- به خاطر سرطان کبد از دنیا رفتند.
سال پیش، محکوم شدن پزشک مایکل جکسون به
خاطر اهمال در وظایف پزشکی، درسی شد برای پزشکان برای افزایش هشیاری در
حرفهای عمل کردن همیشگی و نحوه مناسب برخورد با بیماران نامی و پرهیز از
تنگناهای حقوقی.
مرگ «ایمی واینهاوس» -خواننده غربی- دوستدارانش را شوکزده کرد و در عین حال هشداری شد برای تغییر سبک زندگی برای بسیاری از مردم.
معجزه پزشکی غرب در سال پیش، جان به در بردن «گابریل جیفوردس» -سیاستمدار آمریکایی- بعد از شلیکی مهلک به سرش بود، در عین حال تصمیم دو چهره تلویزیونی مشهور – واندا سایکس و گیلیانا رانسیک- برای مبارزه با سرطان پستان و جراحی دو طرفه، در نوع خود جالب توجه بود.
دو مناسبت مهم: سال پیش، مناسبت مهمی داشت که عبارت بود از گذشت سی سال از زمانی که نخستین مورد بیماری ایدز در سال ۱۹۸۱ به ثبت رسید، پزشکی حال حاضر با پزشکی دهه هشتاد قابل مقایسه نیست، اما کشتار ایدز به خصوص در کشورهای فقیر همچنان ادامه دارد، در این سالها بیماری ایدز ۲۵ میلیون نفر را کشته است. در حال حاضر ۳۳ میلیون بیمار مبتلا به ایدز در دنیا وجود دارد.
مناسبت مهم دیگر پنجاه سالگی قرصهای پیشگیری از حاملگی بود، علیرغم همه مزایای استفاده ازاین قرصها در تنظیم خانواده و فواید آن برای جامعه، بعضی، عوارض جانبی خاصی مثل افزایش وزن را به این قرصها نسبت میدهند، اما سال پیش دو تحقیق گسترده که روی بیش از ۱۷۰۰ زنی که بیش از یک دهه از قرصهای پیشگیری استفاده کرده بودند، انجام شده بود، افزایش وزن معنیداری در آنها نشان نداد.
نوبل برای دانشمندان ایمنیشناس: در سال گذشته، جایزه نوبل پزشکی به پژوهشگرانی رسید که به شناخت ما از سیستم ایمنی کمک کردند. ژول هوفمان و بروس بوتلر برای کار روی سیستم ایمنی ذاتی و رالف اشتاینمن برای کشف سلولهای ایمنی خاصی به نام سلولهای دندریتیک، برنده جایزه نوبل شدند. آکادمی نوبل اطلاع نداشت که اشتاینمن، کوتاهزمانی پیش از اعلام خبر، درگذشته است و به این ترتیب برای نخستین بار جایزه به یک فرد متوفی داده شد.
سال پیش در انگلیس برای اولین بار یک پیوند کامل قلب مصنوعی انجام شد که به خاطر اینکه به بیمار اجازه میداد بعد از عمل مرخص شود و تا زمان پیدا شدن قلب پیوندی، در خارج از بیمارستان هم زندگی کند، ویژه بود. بیمار یک مرد ۴۰ ساله مبتلا به نارسایی شدید قلبی بود، این عمل در بیمارستان پاپورث انگلیس انجام شد.
تأکید بر ورزش حتی در فعالیتهای بدنی پراکنده برای افزایش سلامتی: برای کم کردن بیماریها همیشه لازم نیست که به آزمایشات و اقدامات درمانی پیچیده و گران متوسل شد، کمتر کسی است که از کودکی شعار «هر روز ده دقیقه ورزش کنید» را نشنیده باشد، اما شاید با گذشت سالها این شعار را فراموش کرده باشیم و تصور کنیم که فقط ورزش منظم شدید و باشگاهی در سلامتی تأثیرگذار است، اما سال پیش نتیجه تحقیق پژوهشگران دانشگاه کویین نشان داد که حتی فعالیتهای فیزیکی تصادفی مثل جارو کردن، بالا رفتن از پلهها، شستن کف اتاق و باغبانی هم برای سلامتی خوب هستند. بنابراین از این فعالیتهای جزئی هم با تصور اینکه به جز خستگی سودی برایتان ندارند، صرفنظر نکنید.
در همین سال یک تحقیق جالب دیگر منتشر شد که اخطاری است به کارمندان پشت میزنشین و آنهایی که به زندگی ماشینی عادت دارند، این تحقیق نشان میدهد که کسانی که هر روز شش ساعت یا بیشتر بیتحرک مینشینند، ۴۰ درصد بیشتر احتمال دارد که ظرف ۱۵ سال فوت شوند. این تحقیق از این جهت مهم است که نشان میدهد حتی اگر این افراد تغذیه سالم و فعالیت ورزشی مناسب هم داشته باشند، کماکان در این خطر هستند و بنابراین چارهای جز فعالیتهای متناوب در ساعات کاری یا انجام دادن کارها به صورت ایستاده نیست.
====================
اخبار، رویدادها ودستاوردهای پراکنده:
- استفاده از داروهای درمانکننده HIV برای پیشگیری از آن: سال پیش دو تحقیق عمده در این مورد انجام شد، این تحقیقات نشان میدهند که میتوان از داروهایی که پیش از این فقط برای درمان بیماری مورد استفاده قرار میگرفتند، در کشورهای در حال توسعهای که بیماری در آنها اپیدمیک است، برای کنترل و پیشگیری هم استفاده کرد.
- ترس از مصرف سبزیجات در اروپا: خرداد سال پیش، خبر موارد مسمومیت غذایی خطرناک ناشی از سویه جهشیافته باکتریای به نام «ای کولای» E. coli در اروپا نگرانی اروپاییها را برانگیخت. بررسیهای به عمل آمده نشان داد که باکتری مزبور از طریق سبزیجات سالادی مثل خیار و گوجه و کاهو منتقل میشد و در مواردی باعث سندرم همولیتیک اورمیک میشد که با کمخونی و نارسایی کلیه و کاهش پلاکت باعث بیماری شدید مبتلایان میشد.
- درمان بیماری آمیزشی سوزاک راحت به نظر میرسد، اما خبر بدی که سال پیش منتشر شد این بود که پزشکان انگلیسی سویه مقاوم به آنتیبیوتیکی از میکروب مسبب بیمار به نام H041 را کشف کردهاند که همهگیری ناشی از آن میتواند در سالهای پش رو مبدل به یک معضل پزشکی و اجتماعی شود.
- نخستین واکسن مالاریا: سال ۲۰۱۱ برای اولین بار واکسن مالاریا در کودکان منطقه زیر صحرای آفریقا مورد آزمایش قرار گرفت که میزان عفونت با مالاریا را نصف خواهد کرد، واکسن تازه RTS,S نام دارد و نتیجه همکاری دانشمندان با بنیاد خیریه بیل و ملیندا گیتس است.
این واکسن در ۱۱ منطقه آفریقا، در بیش از ۱۶ هزار کودک ۵ تا ۱۷ ماهه مورد آزمایش قرار گرفت و معلوم شد که یک سال بعد از انجام ایمنسازی در این کودکان در ۵۶ درصد موارد، تأثیر محافظتی دارد و در ۴۷ درصد موارد هم از ابتلا به شکل شدید بیماری مالاریا پیشگیری میکند.
- خبر جالب دیگر در مورد آنفلوآنزای پرندگان بود: پژوهشگران هلندی، سویهای از ویروس آنفلوآنزای پرندگان یا H5N1 را تولید کرده بودند که قابلیت انتقال گستردهای داشت، واهمه از سوء استفاده از نتایج این تحقیق باعث شد که شورای مشورتی دولتی از اعضای آمریکایی و هلندی این گروه بخواهد که بعضی از جزئیات تحقیقشان را منتشر نکنند.
- گوشی موبایل سرطانزا هستند یا نه؟ هر سال تحقیقاتی با نتایج متناقض در این مورد منتشر میشود و هیچ کس به طور قطع نمیتواند به این سؤال پاسخ دهد، سازمان بهداشت جهانی در آخرین اظهار نظرش از واژه محافظهکارانه «محتمل» استفاده کرد. اما در همین سال تحقیقات دیگری در این مورد انجام شد، از جمله تحقیقی که روی ۳۶۰ هزار کاربر موبایل در دانمارک انجام شده بود و در یک بررسی طولانی مدت تومور مغزی در این افراد، افزایش بروز معنیداری نداشت. اما منطقی است که ما احتیاطهای لازم مثل محدودیت استفاده از موبایل در کودکان، استفاده از گوشیهای با اشعهدهی پایین و یا استفاده از هندزفری را به عمل آوریم.
کاربردهای فناوری در پزشکی:
اما در انتهای این نوشته بد نیست به مواردی از کاربرد فناوریهای مختلف در پزشکی اشاره کنیم.
- در حالی که پزشکان مدتهاست که به داشتن گجتهای قابل حمل و تبلتها در بیمارستان و در کنار بستر بیمارانشان و حتی در اتاقهای عمل عادت کردهاند، سال پیش این روند تسریع شد و پزشکان بیشتری مجهز به گوشیهای هوشمند و تبلتها شدند، در انتهای سال هم این نوید به آنها داده شد که علاوه بر اپلیکیشنهای موبایل متنوع، به زودی نسل تازهای از کتابهای درسی تعاملی از طریق شرکت اپل و با همکاری شرکتهای بزرگ انتشاراتی در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
- پژوهشگران داشنگاه واشنگتن به امید شناخت ساختمان پروتئینی از دسته «پروتئاز»ها، که غیرفعال کردن آن نقش کلیدی در درمان بیماری ایدز دارد، دست به دامان یک بازی آنلاین علمی به نام «بپیچانش» یا Foldit شدند، که مشکلات علمی را به یک بازی رقابتی گروهی تبدیل میکند، جالب بود که بازیکنان در زمانی کوتاه توانستند مدلهای سهبعدی برای پروتئاز ارائه دهند، این موفقیت باعث خوشحالی دانشمندان شد.
- نمایشگاه محصولات مصرفی یا CES در سال پیش، به مانند هر سال بسیار پر سر و صدا برگزار شد، اما در کنار همه محصولات، شیوههای نوینی برای مدیریت اسناد پزشکی به صورت بیسیم هم عرضه شد که توجه شرکتها و پزشکان را به خود جلب کرد.
- سال پیش، سال گجتهای رنگارنگ پزشکی هم بود، از پرینتر عجیبی که کارش چاپ سلولهای پوستی روی پوست دچار سوختگی بود گرفته تا ابزار کوچک قابل حملی که در میدانهای نبرد، خونریزی مغزی را تشخیص میداد و از عینکی با عدسی کریستال مایع با قابلیت زوم متغیر تا پاهای مصنوعی الکترونیک پیشرفتهتر.
- اما در سال پیش کاربردهای عجیب و غریبتری از فناوری را هم شاهد بودیم، در یکی از این اقدامات دانشمندان علوم کامپیوتر، رادیولوژیستها، فیزیکدانان و سازندگان تراشههای کامپیوتری دست به دست هم دادند تا بتوانند سیستمی برای بررسی دینامیک گردش خون در عروق خونرسان قلب (عروق کرونر) در هر بیمار ابداع کنند. با کمک این فناوری نهتنها میتوان با دقت متوجه شد که خون چگونه در عروق کرونر یک بیمار به گردش درمیآید، بلکه میتوان جایگاههایی را که محتمل است در آینده دچار انسداد شوند، پیش بینی کرد. به عبارت دیگر با کمک این فناوری میتوان حملات قلبی را قبل از رخ دادن آنها پیشبینی کرد.
- کاربرد شگفتانگیز دیگر فناوری، این بود که دانشمندان توانستند با ضبط امواج الکتریکی قشر بینایی و شنوایی مغز و رمزگشایی از آنها، متوجه شوند که یک شخص چه چیزی میبیند و یا میشنود. این فناوری تازه شاید زمانی اجازه ثبت رؤیاها و تصوراتمان را بدهد یا برای بیماران دچار ضایعات سیستم تکلمی و مغزی، امکان ارتباط با اطرافیان را فراهم آورد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع جوانان خراسان شمالی، «سبک زندگی» را بخش اساسی و حقیقی پیشرفت و تمدنسازی نوین اسلامی خواندند و با دعوت از نخبگان و صاحبان فکر و اندیشه برای پرداختن به این مفهوم مهم، آسیبشناسی وضع موجود سبک زندگی در ایران و چارهجویی در این زمینه» تأکید کردند.رهبر انقلاب اسلامی در تشریح مفهوم سبک و فرهنگ زندگی، به مسائلی نظیر خانواده، ازدواج، نوع مسکن، نوع لباس، الگوی مصرف، تفریحات، کسب و کار و رفتارهای فردی و اجتماعی در محیطهای مختلف اشاره کردند و افزودند: در واقع سبک زندگی به همهی مسائلی برمیگردد که متن زندگی انسان را شکل میدهند.حضرت آیتالله خامنهای با اشاره به توجه عمیق اسلام به مفهوم سبک و فرهنگ زندگی افزودند: در معارف اسلامی اصطلاح عقل معاش در مفهوم جامع خود مترادف مفهوم سبک و فرهنگ زندگی است و در قرآن کریم نیز آیات فراوانی در این زمینه وجود دارد.
نقش رسانه ، نشریات ، فضای مجازی ، شبکه های ماهواره ای در سبک زندگی چیست ؟ نقش بازی های رایانه ای خشن در سبک زندگی اینده کودکان و نوجوانان چیست ؟
در سال 2001 میلادی، «اندرسون» و «براد بوشمان» با انجام پژوهشی همه جانبه اظهار داشتند نوجوانانی که از بازی های رایانه ای خشن استفاده می کنند بیش از دیگران مرتکب اعمال خشن در دنیای واقعی می شوند. آنها اعلام کردند، اثر مخرب بازی های رایانه ای – ویدیویی بیش از فیلم هاست. در سال 2003 میلادی، این دو پژوهشگر اذعان داشتند موسیقی های خشن، تفکر پرخاشجویانه را در افراد بیشتر می کند و کینه جویی را در آنها افزایش می دهد."لئونارد ارون"، استاد دانشگاه میشیگان نیز با بررسی 856 جوان ساکن حومه شهر های بزرگ به این نتیجه رسید که احتمال ایجاد مشکل قانونی توسط پسرانی که فیلم های تلویزیونی خشن مشاهده می کنند، 8 برابر بیشتر از دیگران است. با ادامه پژوهش ها، «ارون» اعلام کرد: افرادی که در سنین آغازین دبستان و پیش از آن به برنامه های خشن صحنه های جنگ و گریز یا کشت و کشتار می دیدند در بزرگ سالی (بعد از 30 سالگی) بیشتر مرتکب جرائم جدی و آسیب رسان می شود یا در مقابل فرزند و همسرشان، اعمال خشن و بی رحمانه از خود نشان می دهند.» (بیانگرد، 1385صص (87-86) گاربنر» و دیگران (1978، 1980)، اطلاعاتی را ارائه می کنند که نشان می دهد بینندگان همیشگی تلویزیون بیش از بینندگان معمولی به شانس بالای مواجهه با خشونت باور دارند و از راه رفتن در شب می ترسند، نسبت به دیگران بی اعتمادترند و معتقدند که در یک جهان خبیث زندگی می کنند» (از کمپ، 1385: 462).
«در چنین اوضاع و احوالی، تلاش برای تحقق آرمان های بشری، دستیابی به امنیت و سعادت، استقرار عدالت و سایر ارزش های انسانی و اجتماعی عقیم می ماند و به جای آنها تضاد، تعارض، خشونت، خصومت، جنگ و گرایش به ضد ارزش ها و رذیلت های اخلاقی گسترش می یابند و به عبارتی، ارزش های اخلاقی رنگ می بازند.» (لرنی، 1383صص 270 -269).
رسانه ها با نمایش مستمر تصاویر فریبنده و خوشایند از ارتکاب جرم و اسطوره سازی از مجرمان، کنترل های درونی را تضعیف می کنند. این امر، در نظریه های روانشناسانه در مورد مهار زدایی و حساسیت زدایی در بخش شکل گیری انگیزه ارتکاب جرم بررسی شده است. ( Reiner,2000:212 ) تخریب شخصیت زن در فیلمهای مبتذل، آمادگی روسپیان برای نمایش زننده ترین اعمال، عادی جلوه دادن خشونت بارترین روابط جنسی، نمایش مکرر صحنه های تجاوز جنسی، نمایش روابط جنسی گروهی ضرب و شتم زنان و دختران برای شهوترانی در شبکه های ماهواره ای و اینترنتی و صدها مورد دیگر، نمونه هایی بارز از ترویج بداخلاقی و روابط نامشروعِ جنسی و از بین بردن قبح آنها به شمار می آید. بدون شک، چنین روندی زمینه ساز کجروی ها، انحرافات و خشونت های اجتماعی است، چرا که رابطه میان پخش صحنه های خشونت و شهوت و شبیه سازی ذهنی و عملی آن از جانب برخی از بینندگان، در مطالعات اجتماعی ثابت شده است
مقایسه سبک زندگی امروزین ما با گذشته با تاکید بر دو محور امکانات زندگی و روشهای آموزشی تفاوت بسیار کرده و آسایش و آرامش و نیاز مبتنی بر این نوع سبک زندگی ما بیشتر غربی و برگرفته از فرهنگ غربی است که در رسانه ها تبلیغ می شود .سبک زندگی، زاویه نگاه ما را تغییر داده است در این نوع سبک زندگی ، نیازهای ما پابرجاست منتهی به ولع تبدیل شده است . در این سبک ، نیاز به خوردن و آشامیدن هست ، منتهی غذا ها زود پخته می شود، زود خورده می شوند و پشت میز و فرمان اتومبیل مصر ف می شود و نهایت اینکه ، چاق می شویم .همچون یک سیب زمینی ، تماشاگر فیلم های تلویزیونی هستیم که انواع مانکن ها را در قالب هنرپیشه نشانمان می دهند و دستور می دهند که لاغر شویم و بازهم خرج کنیم تا چربی های انباشته را با آن همه هزینه که پرداخته ایم، آب کنیم.مشکل چیست؟ آیا مشکل مدرنیته است؟ یا ما نتوانسته ایم مدرنیته را متناسب با سبک زندگی خودمان تعریف کنیم. نهایت امر همچون سرمایه داران عربی می شویم که بخاطر کنارگذاشتن سبک زندگی سنتی خودشان از انواع بیماری روانی و جسمانی رنج می برند . انواع غذاهای فست فود مصرف می کنند و ساعتها پای تلویزیون خویش نشسته و مراسم سنتی و شوهای عربی خویش را تماشا می کنند و وضعیتی پیدا می کنند که کارگر از دیگر کشورهای خارجی بیاید که برای آنها کار انجام دهد .این نوع سبک زندگی هم اکنون در مدارس ما در دانشگاه های ما و در محیط های کاری ما نیز وجود دارد و مشکلات محیط های کارگری و کارمندی ما به گونه ای است که در سالهای آتی میبایست کارگران فیلیپینی ، هندی و برزیلی هم به کارگران کنونی افغانی اضافه شده تا بتوانند برای ما نظافت کنند یا گله داری کرده و یا به تمیزی شهر ما بپردازند.
مشکل در سبک زندگی است.
«روزی با فَلَک کردن به ما می آموختند اما هر چه می آموختند برای رشدمان بود امروز لب تابمان در سر کلاس، پر است از هزار جذابیتی که برای فرار از درسهای کسل کننده و بیکاربرد تدریس می شود. شیمی میخوانیم چون باید بخوانیم و فیزیک درس می دهیم چون باید درس بدهیم. فیزیک و شیمی دیگر آیات خداشناسی نیستند. یک سری متن هستند که باید شب امتحان خواند و با تقلب پاس کرد و مدرک گرفت و همان را تدریس کرد و حقوق گرفت برای بدست آوردن امکانات مدرن».«12 سال درس می خوانیم و نه از تاریخ عبرت می گیریم نه زبان دینمان رابلدیم نه قرآن خواندن و نه بازبان های روز دنیا آشنا می شویم و نه پیشرفتی می کنیم . اگر خوب درس بدهیم و بخوانیم یک حافظه خوب هستیم که واو به واو تکرار کردهایم و اگر هوشمند باشیم ابتکار و تولیدی کرده ایم برای افزودن ابزار جدیدی در دنیای امروز».
شیوه زندگی چیست؟
اندیشمندان در حوزه های مختلف ،تعابیر و تعاریف متعددی از سبک زندگی ارائه کرده اند.شیوه زندگی (به انگلیسی:( Life Style) (به عربی: السنّة) واژه ایست که برای معرفی نحوه و شرایط زندگی انسان استفاده می گردد . معنای لغوی واژه "زندگی" در Life Style روشن است اما تعریف واژه "شیوه" یا "سبک" معانی گوناگونی دارد ودلیل ان هم رویکرد های مختلف علوم و مذاهب است.
سه رویکرد در تعاریف ارائه شده از "شیوه" یا "سبک" عبارتند از:
رویکرد زیبا شناختی:مثل شکل دادن یا طراحی چیزی رویکرد تمایز بخشی:سبک یا شیوه را ویژگی برای نشان دادن برتری می دانند
رویکرد تجملی زندگی مانند مد و تجمل
شیوه زندگی سالم: منبعی ارزشمند برای کاهش شیوع و تاثیر مشکلات بهداشتی،ارتقای سلامت تطا بق با عوامل استرس زای زندگی و بهبود کیفیت زندگی است و وقتی که در ارتباط با رفتارهای مخاطره امیز نظیر استعمال سیگار و عدم تحرک جسمانی مطرح می شود، بعنوان عملکردی ارادی تجسم می شود.طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت،سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی شامل تغذیه تحرک بدنی،استرس،مصرف دخانیات و کیفیت خواب است که در پی اجتماعی شدن بوجود امده است.شیوه زندگی پدیده ای چند وجهی است که تمام جنبه های زندگی روزمره ،خواب ،غذا،بهدا شت،اداب و رسوم،کار،بازی ،سرگرمی،وقت گذرانی،روابط اجماعی،طرز تفکر،رفتار،احساسات و عواطف می باشد.به عقیده وبر شیوه زندگی روش های است که طبقات و گروهای هم رتبه از نوعی از زندگی پدیدمی آورند و شامل الگوهای فرهنگی رفتار و مجموعه ای از باورهاست.
عوامل موثر بر شیوه زندگی:
شیوه زندگی پدیدهای چند وجهی است که تحت تاثیر عوامل مختلفی از قبیل: عوامل جسمی،عوامل اجتماعی،عوامل روحی و روانی ، عوامل فرهنگی و عوامل معنوی می باشد.بر همین اساس صاحبنظران،طبقه و عوامل اقتصادی،ارزش ها و تحول ارزشی،تحصیلات ،جنسیت،سن و دوره عمر،سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی را بعنوان مهمترین عوامل موثر برسبک زندگی برشمرده اند.روش زندگی در خانه و جامعه و نظام آموزش ما در گذشته و حال یعنی پیش و پس از پیشرفت های صنعتی دگرگون شده است و مابه ازای گزاره های نیاز ، برآورد، آسایش و آرامش، کم و زیاد شده است. برای مطالب بیشتر لینک زیر را دانلود کنید.