بیماری بری بری چیست؟Wernicke-Korsakoff Syndrome

بیماری بری بری را سندروم ورنیک کورساکوف (Wernicke-Korsakoff Syndrome) نیز می گویند. بیماری بری بری، یک اختلال مغزی است که در اثر کمبود تیامین (ویتامین B1) رخ می دهد. تیامین به بدن کمک می کند تا از قند خون، انرژی تولید کند.

بیماری مغزی ورنیک و سندروم کورساکوف دارای شرایط متفاوتی می باشند، اما هر دو در نتیجه آسیب مغزی بوجود می آیند.

بیماری مغزی ورنیک زودتر رخ می دهد و نوع حاد است.

بیماری روانی کورساکوف، نوع مزمن و طولانی این سندروم می باشد.

بیماری مغزی ورنیک، آسیب مغزی را در نواحی پایین مغز که به نام تالاموس و هیپوتالاموس می باشند، بوجود می آورد.

بیماری روانی کورساکوف در نتیجه آسیب به نواحی مغز که با حافظه در ارتباط است، می باشد.

عواملی که موجب کمبود ویتامین B1 می گردند

- ایدز

- سرطان ها

- تهوع و استفراغ شدید در بارداری

- اختلال قلبی، زمانی که از داروهای مدر برای مدت طولانی استفاده کنید.

- تزریق وریدی طولانی مدت، بدون دریافت ویتامین B1

- دیالیز طولانی مدت

- مقدار زیاد هورمون تیروئید (پرکاری تیروئید)

- بارداری و شیردهی

- انجام ورزش شدید

- تب

- اسهال و یا سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

- نارسایی کبد

- دیابت

- عمل جراحی برای لاغر شدن

ویتامین ب1 برای عملکرد سیستم قلبی عروقی و مغز و اعصاب مفید است

افراد در معرض خطر کمبود تیامین

- بیشترین افراد مبتلا به این سندروم، از 40 سال بیشتر سن دارند.

- مردان

- مصرف کنندگان الکل

- افراد دچار سوء تغذیه

- افراد بی خانمان

- عدم دریافت کافی ویتامین B1 و دیگر ویتامین های گروه B

- رژیم غذایی حاوی مقدار زیاد کربوهیدرات تصفیه شده از قبیل: برنج، آرد سفید و شکر

علائم بیماری مغزی ورنیک

- سردرگمی و پریشانی

- از دست دادن هماهنگی عضلات (آتاکسی)

- لرزش پا

- تغییرات بینایی

- حرکات غیرطبیعی چشم (حرکات عقب و جلو به نام نیستاگموس خوانده می شود)

- دوبینی

- افتادگی پلک

علائم سندرم کورساکوف

- ناتوانی در شکل گیری خاطرات جدید

- از دست دادن حافظه (می تواند شدید باشد)

- داستان ساختن (درددل کردن)

- دیدن و یا شنیدن چیزهایی که واقعی نیستند (توهم)

ممکن است این علائم را در ترک الکل مشاهده کنید.

تشخیص و آزمایشات

پزشک موارد زیر را در بیمار بررسی می کند:

- حرکات غیرطبیعی چشم ها

- کاهش و یا فقدان رفلکس ها و عکس العمل ها

- ضربان سریع قلب

- کاهش دمای بدن

- تضعیف عضلات و آتروفی (از دست دادن بافت ها)

- مشکل در راه رفتن و مشکل در هماهنگی

- آزمایش خون برای بررسی میزان ویتامین B1 در سرم

درمان

هدف از درمان، کنترل علائم و جلوگیری از بدتر شدن آنها می باشد.

برخی افراد برای درمان نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.

اگر فرد در حال اغماء، بی حالی و یا بی هوشی باشد، مراقبت های خاص لازم است.

تیامین (ویتامین B1) هم از طریق خوراکی و هم از طریق تزریقی دریافت می شود.

تیامین باعث بهبود کاهش حافظه نمی شود.

معمولا بیماران، آب بدن را از دست می دهند، بنابراین برای بازگرداندن حجم خون، نیاز به آب دارند.

عوارض تزریق تیامین

ممکن است علائم زیر را در اثر تزریق این ویتامین داشته باشید:

- سردرگمی و یا هذیان

- مشکل بینایی و حرکت چشمان

- عدم هماهنگی عضلات

داروها

مصرف داروهای پارکینسون، برای بهبود حافظه ممکن است مفید باشد.

این داروها از شکستن استیل کولین (انتقال دهنده عصبی) جلوگیری می کنند و این امر در تشکیل حافظه مهم است.

داروهای ضد افسردگی هم باعث افزایش میزان سروتونین می شود و در بهبودی حافظه موثر است.

درمان های گیاهی و مکمل

درمان های زیر باید حتما تحت نظر پزشک باشد.

- جینگو ( Ginkgo) : محققان توصیه به مصرف جینگو برای جلوگیری از زوال عقل کرده اند. در زمان مصرف جپینگو، از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپیرین، دوری کنید.

دو هفته قبل از عمل جراحی، از مصرف این گیاه خودداری کنید. دانه جینگو خطرناک است و باید از مصرف آن دوری کنید. در زمان بارداری و شیردهی نیز باید از مصرف این گیاه دوری کنید.

- سیج  ( Sage) : به عنوان یک درمان احتمالی برای بهبود حافظه به کار می رود. اگر دچار صرع هستید، می توانید از روغن سیج استفاده کنید. اگر دارای آلرژی نسبت به نعنا و یا فشار خون بالا هستید، از مصرف این گیاه خودداری کنید. در زمان بارداری و شیردهی نیز باید از مصرف این گیاه دوری کنید.

- طب سوزنی : برای کمک به بهبود حافظه و عملکرد شناختی در سالمندان مفید است.

- بتا کاروتن : این یک آنتی اکسیدان است و افزایش دهنده عملکرد شناختی و حافظه می باشد. مصرف مکمل های بتاکاروتن در دراز مدت، منافع بیشتری را خواهد داشت.

- چای سیاه و سبز : چای ممکن است عملکرد ذهنی و هوشیاری را بالا ببرد.

- جینسینگ : در درمان بیماران مبتلا به اختلالات عصبی و زوال عقل مفید است.

- جاسمین (یاس) : باعث بهبود حافظه می شود.

- اسطوخودوس : برای جلوگیری از خستگی و زوال عقل استفاده کنید.

- ماساژ درمانی : ماساژ با و یا بدون روغن، برای بیماران مبتلا به زوال عقل ممکن است مفید باشد.

- روغن ماهی و امگا 3 : برای جلوگیری از اختلالات شناختی و زوال عقل استفاده می شود.

- فیزیوتراپی : برای بهبود حرکت، عملکردهای ذخیره ای، کاهش درد و جلوگیری از آسیب ها استفاده می شود.

روند بهبود بیماری

بدون درمان این بیماری می تواند بدتر شده و زندگی فرد را به خطر بیاندازد.

با درمان، علائمی از قبیل: مشکلات بینایی و عدم هماهنگی در حرکات را می توانید متوقف کنید و یا از بدتر شدن آن جلوگیری کنید.

عوارض

- مشکل داشتن با تعامل های شخصی و یا اجتماعی

- آسیب ناشی از پرت شدن

- از دست دادن دائمی مهارت های تفکر

- از دست دادن دائمی حافظه

- کوتاهی عمر

جلوگیری

- عدم نوشیدن الکل

- دریافت مواد مغذی کافی

- داشتن رژیم متعادل

- عدم مصرف گوشت قرمز فراوری شده

- افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات

ویتامینها و املاح

این ویتامینها که شامل گروه ویتامینهایB و ویتامینC است دارای خواص متفاوتی از گروه قبلی است . از خصوصیات عمومی آنها این است * که چون در آب محلول هستند، * راحت تر جذب می شوند ، * در بدن ذخیره نمی شوند مگر به میزان کم و * در اعمال بسیار حیاتی بدن نقش اساسی دارند به صورتی که فقدان بیش از حد تعدادی از آنها به مرگ فرد می انجامد. * این گروه نسبت به گروه محلول در چربی حساس تر هستند و در اثر عواملی چون حرارت، مواد شیمیایی و ... سریعتر از بین می روند .

شاید نام بسیاری از اعضاء خانوادهB مثلB12 , B6 , B2 , B1 را شنیده باشید . این ویتامینها در بسیاری از مواد غذایی یافت می شوند . لیکن چون در بدن ذخیره نمی شوند و میزان آنها در بدن به سرعت کاهش می یابد ، باید همیشه مراقب باشیم تا با مصرف مواد غذایی غنی به تجدید آنها در بدن بپردازیم تا دچار کمبود این ویتامین ها نشویم .

حتما ویتامین Cمعروف را هم می شناسید ، دلیل شهرت این ویتامین تأثیرات بسیار مفیدی است که از آن دیده شده  که  ما در مطلب خاص ویتامین به شرح آن خواهیم پرداخت .

" ویتامینB1 "

اولین ویتامینی که از این گروه ویتامینها کشف شد، ویتامینB1 بود که نام دیگر آن تیامین است . این ویتامین تأثیرات بسیار مهمی در سوختن قندها دربدن و عملکرد اعصاب دارد .

·ویتامین B1 از راه  روده جذب خون می شود ،  تغییراتی بر روی آن صورت می گیرد و آماده استفاده بافتها می گردد . یکی از موادی که در جذب آن اختلال ایجاد می کند ، الکل است که مصرف زیاد آن موجب کمبود ویتامین B1می شود . این ویتامین در بدن ذخیره  نمی شود ، از اینرو باید توجه کنیم تا با مصرف درست از کمبود آن جلوگیری نماییم  .

·عملکرد آن در اندامها، فعال کردن آنزیمهای لازم برای سوختن قند در بدن است ، اگر نام چرخه کربس را شنیده باشید ، این ویتامین نقش اساسی در ادامه عملکرد چرخه دارد . نقش مهم دیگر آن در اعصاب است ، ما برای انجام هر حرکت و یا درک احساس از محیط نیاز داریم پیامهای عصبی از مغز به اعصاب بدن و بالعکس منتقل شوند ،  ویتامین B1 در انتقال پیامهای عصبی نقش مهمی دارد .

·در صورتیکه مصرف این ویتامین کمتر از حد مورد نیاز بدن باشد در ابتدا فرد بی اشتها می شود و وزنش کاهش می یابد . کمبود شدید ویتامینB1سبب ابتلای فرد به بیماریبری بری می شود  که حالت وخیم آن به مرگ فرد می انجامد. به دلیل نقشB1 در سوخت قند و تولید انرژی ، هنگام کمبود آن فرد ناتوان شده و گاهی اِدم یا ورم اندامها در فرد به وجود می آید و به دلیل نقشB1 در اعصاب در صورت کمبود آن ، اعصاب تحلیل می روند خصوصاً اعصاب پا، گز گز کردن پاها که شکایت بسیاری از افراد است می تواند ناشی از کمبود B1 باشد . این بیماری در کودکانی که در مرحلهاز شیر گیری هستند و مادرانشان اهمیت زیادی به غذای تکمیلی آنها نمی دهند نیز عارض می شود . میزانB1 مورد نیاز بدن یک فرد بالغ ،2/1میلی گرم در روز است .

·      اما ویتامینB1 در کدام مواد غذایی موجود است ؟

ویتامینB1 در بسیاری از غذاها مثلنانها، غلات وگوشتهاخصوصاً گوشت قرمز وجود دارد . بیشترین میزانB1 درمخمر ،جگرو سبوس غلات ( گندم، جو و برنج) است .

سبوس منبع غنی B1است و با گرفتن پوست غلات برای تهیه آرد سفید قسمت اعظم B1از دست می رود . از اینرو توصیه می شود از نانهای سبوس دار مثل سنگک ، بربری و بیسکویت هایی که با آرد سبوس دار تهیه می شود استفاده کنید . حتما  در فیلمها دیده اید که ژاپنی های فقیر که غذای آنها فقط برنج سفید و ترشی است پس از مدتی دچار ناتوانی در عضلات پا و راه رفتن می شوند که این همان بیماری بری بری است . نکته دیگر اینکه حرارت، ویتامین B1را از بین می برد . اگر از جگر غذایی تهیه می کنید  ، بهتر است آنرا قبل از پخت در فریزر قرار ندهید و برای پخت از حرارت بالا استفاده نکنید . بهتراست بدانید ، مصرف ماءالشعیر و یا جوانه گندم نیزمیزان زیادیB1 به بدن ما می رساند .

شاید آقای کازیمیر فانک، کسی که اولین بار واژه ویتامین را به جهان عرضه کرد، نمی‌ دانست در مدت زمانی کمتر از 100 سال، دیگر به جای نگرانی از بروز بری ‌بری و اسکوربوت (بیماری های ناشی از کمبود ویتامین ها)، باید نگران اضافه دریافت ویتامین ‌ها و یا تداخلات آن ها با سایر داروها بود.

امروزه ویتامین‌ ها و مکمل‌ های گوناگون با نام‌ های تجاری مختلف بازار را قبضه کرده‌اند و از قفسه سوپر مارکت ها تا داروخانه ‌ها می ‌توان آن ها را در اشکال قرص و کپسول و در بسته ‌بندی ‌های گوناگون یافت.

مکمل‌ها در واقع ترکیباتی هستند که هدف از تولید و مصرف شان، تکمیل رژیم غذایی و رفع کمبود‌های تغذیه‌ ای یا استفاده از اثرات مفید آن ها در پیشگیری از بیماری ‌هاست و دربردارنده یک نوع یا انواع ویتامین‌ها، املاح، اسید‌های آمینه و دیگر ترکیبات مغذی هستنند.

مکمل‌ها دارای دوز و غلظت بالاتری از ویتامین و املاح موجود در غذاها بوده و به صورت خوراکی در اشکال قرص، کپسول، شربت، پودر و... تولید شده و به مصرف می رسند.

آثار سوء مصرف

هستند افرادی که به طور خودسرانه اقدام به مصرف مکمل‌ های ویتامینی می‌ کنند و به نظرشان، خوردن حتی اضافه بر نیاز آن ها خطری ندارد.

ولی همان‌طور که کمبود این ویتامین‌ ها آثار سوء جدی به همراه می ‌آورد، اضافه دریافت شان نیز مشکل‌ ساز خواهد بود. باید در نظر داشت که عوارض جانبی ناشی از مصرف ناصحیح مکمل‌ها در برخی موارد بسیار جدی و یا حتی کشنده است. مصرف ‌کننده باید این نکته را در نظر بگیرد که مولتی ویتامین‌ ها فقط زمانی که کمبودی در بدن وجود داشته باشد، سودمندند. مثلا بسیاری از افراد برای داشتن پوست و مویی بهتر، اقدام به مصرف خودسرانه انواع ویتامین ‌ها می ‌کنند، غافل از این که مصرف بالای این مواد مغذی باعث بهبود وضعیت پوست و موی ‌شان نخواهد شد، مگر این که بدن آن ها دچار کمبود باشد.

بسیاری از متخصصان تغذیه معتقدند این روزها هدف از مصرف مکمل ها گم شده است.

خطر آسیب به کبد و کلیه‌ها نیز از دلایلی هستند که موجب پرهیز از مصرف زیاد مکمل ‌ها می ‌شوند.

برخی از ویتامین ‌ها محلول در آب هستند و مقادیر بیشتر از حد نیازشان از طریق ادرار دفع می ‌شود، ولی برخی از ویتامین ‌ها یا املاح به کبد رفته و در آن جا ذخیره می ‌شوند.

اضافه دریافت برخی از آن ها مثل مصرف زیاد مکمل آهن، با رسوب در کبد به مرور موجب تخریب این عضو می ‌شود.

همچنین دریافت ویتامین‌های محلول در چربی در مقادیر بالا (مثل ویتامین A) زمینه ساز مسمومیت و ضایعاتی جدی در کبد و کلیه خواهد بود، یا مصرف زیاد مکمل کلسیم می‌ تواند باعث آهکی شدن اندام‌ها و ایجاد سنگ‌ های کلیوی شود.

حتی مکمل های گیاهی

در مورد مکمل‌ های گیاهی نیز وضع به همین گونه است. این تفکر که مکمل‌ های گیاهی مانند بابونه، سیر، جینسنگ و ... بی ضررند، کاملا اشتباه است. این مکمل‌ ها دارای ترکیبات فعالی بوده و به واسطه وجود همین ترکیبات از زمان قدیم در طب سنتی به آن ها اثرات درمانی نسبت داده می ‌شد، ولی استخراج این ترکیبات و دوز بالای شان در برخی از مکمل ‌ها می ‌تواند خطرساز باشد و آسیب‌ های جدی قلبی، کبدی و کلیوی را به همراه آورند. چنان که در چند سال اخیر سازمان غذا و داروی آمریکا دستور منع تولید چند نمونه از این مکمل ‌ها را صادر کرده است. به طور مثال، در نظر بگیرید فردی پس از این که در برنامه ‌های آموزشی تغذیه متوجه شد که سیر نقش به ‌سزایی در کاهش چربی خون دارد، اگر خودسرانه و بدون مشورت با متخصص اقدام به مصرف مکمل ‌های آلیسین (سیر) کند، به عنوان عارضه جانبی ممکن است دچار افزایش زمان خونریزی شود و این موضوع به ویژه زمانی که فرد از داروهای رقیق ‌کننده خون مانند آسپیرین نیز استفاده می ‌کند، خطرناک ‌تر خواهد بود.

برای چه کسانی؟

جالب است بدانید طبق تحقیقات انجام گرفته، بیشتر کسانی که از مکمل‌ ها استفاده می ‌کنند دارای وضعیت غذایی مناسبی هستند و نیاز به مکمل ندارند و در عوض افرادی که به علت وضعیت اقتصادی اجتماعی بد، وضعیت تغذیه شان ضعیف ‌است و بیشتر نیازمند مکمل درمانی هستند، از آن بی ‌بهره‌اند.

به طور کلی، در صورتی که علایمی دال بر کمبود ویتامین یا املاح دیده شد، یا در اثر پیشرفت بیماری احتمال کمبود ماده مغذی وجود داشت، مصرف مکمل با در نظر گرفتن وضعیت فرد، سوابق پزشکی و داروهای مصرفی اش، توسط پزشک توصیه می‌ شود.

گروه‌های در معرض خطر که ممکن است بیش از همه در معرض کمبود ریز مغذی ‌ها قرار داشته باشند و نیاز به مصرف مکمل ‌ها پیدا کنند عبارتند از سالمندان، زنان باردار و شیرده و شیرخواران.  زنان باردار و شیرده نیازمند مکمل اسید فولیک، آهن و کلسیم هستند و ویتامین‌های A+D و قطره آهن نیز به شیرخواران داده می ‌شود.

افراد معتاد به مواد مخدر و همچنین مصرف‌ کنندگان الکل نیازمند مصرف مکمل ویتامین‌ها هستند و افراد سیگاری در اغلب موارد نیاز به ویتامین C بیشتری دارند.

همواره در نظر داشته باشید که طبق نظر متخصصان تغذیه، بهترین، مطمئن ‌ترین و صحیح ‌ترین راه برای تامین نیازهای تغذیه‌ ای در افراد سالم، غذایی است که می ‌خورند، زیرا با مصرف ویتامین‌ها و املاح به صورت مکمل، ممکن است مقدار جذب سایر املاح در روده پایین بیاید.

انتخاب بهتر

یک مکمل باید حتما دارای تاییدیه وزارت بهداشت باشد. نام و تاییدیه کشور تولید کننده روی آن دیده شود، تاریخ تولید و انقضا و نیز سری ساخت بر روی آن درج شده و بسته‌ بندی آن مناسب باشد.

به علاوه آن ها را حتما از داروخانه خریداری کنید، زیرا برخی از مکمل ‌ها به صورت قاچاق وارد کشور می ‌شوند و ممکن است تاریخ مصرف ‌شان گذشته باشد و یا شرایط نگهداری شان نامطلوب باشد، مثلا در نور و گرما نگهداری شده و در نهایت ارزش محتویات‌شان افت کرده باشد.

حتی در مورد مکمل ‌های روغنی مانند روغن ماهی امکان فساد وجود دارد. بنابراین، خرید مکمل ها از اماکن مطمئن مثل داروخانه ها، به اندازه مصرف متعادل آنها حایز اهمیت است.