بیماری پارکینسون (Parkinson's Disease)

بیماری پارکینسون (Parkinson's Disease) یک اختلال مغزی است. این بیماری باعث کاهش تدریجی کنترل عضلات و لرزش بدن می شود.

علائم این بیماری در ابتدا بسیار خفیف ایت تا جایی که افراد مبتلا، این علائم را نادیده می گیرند.

نشانه های مهم این بیماری عبارتند از: لرزش بدن، سفتی بدن، حرکات آهسته بدن و عدم تعادل بدن.

علائم پارکینسون

- لرزش دست ها، پاها و یا لب

- سخت و مشکل راه رفتن

- به سختی بلند شدن از صندلی

- دست خط بد

- خمیده شدن بدن

- ثابت ماندن بدن در برخی حالات

- داشتن خواب بد و یا خستگی در طول روز

- زیر بودن صدا و یا لکنت زبان

- داشتن مشکل در بلع غذا

- داشتن مشکل در حافظه، گیجی و یا زوال عقل

- داشتن پوست چرب و یا شوره سر

- یبوست

لرزش بدن

حدود 70 درصد از افراد مبتلا به این بیماری، دارای لرزش بدن می باشند.

در بیماری پارکینسون، معمولا لرزش دست ها  هنگامی که در حال استراحت باشند و حرکت نکنند، رخ می دهد

لرزش به صورت پشت سرهم ظاهر می شود و غالبا 4 تا 6 بار در هر ثانیه می زند.

لرزش می تواند نشانه ای از یک بیماری دیگر نیز باشد. بنابراین تنها لرزش داشتن، به معنای این نیست که فرد دچار بیماری پارکینسون شده است.

کند شدن حرکات بدن

همانطور که می دانید هر چه سن بیشتر شود، حرکت بدن نیز آرام تر می گردد.

کند حرکت کردن موجب اختلال در زندگی روزمره می گردد.

در بیماری پارکینسون، هنگامی که می خواهید حرکت کنید، بدن ممکن است در همان زمان به حرکت کردن پاسخی ندهد و یا ممکن است ناگهان در همان محل بایستد و حرکت نکند.

علائمی از قبیل راه رفتن و ناگهان ایستادن در بیماران پارکینسون، علامتی از کندی حرکات می باشد.

عدم تعادل

افراد دارای بیماری پارکینسون تمایل به خمیده شدن دارند.

در این بیماران، شانه ها افتاده و سر به سمت جلو می باشد.

همراه با حرکات کند و آهسته، آنان مشکلاتی را در تعادل بدن خود دارند.

این عدم تعادل، خطر سقوط و زمین خوردن بیمار را افزایش می دهد.

سفتی عضلات

بیشتر افراد دچار این بیماری، سفتی عضلات را تجربه می کنند.

عضلات سفت می شوند و دیگر شل نمی شوند.

برای مثال هنگام راه رفتن، بازوها تکان نمی خورند.

این سفتی به علت گرفتگی و یا درد عضلات می باشد.

راه های تشخیص

تنها اسکن مغز برای تشخیص این بیماری استفاده نمی شود، بلکه برای تشخیص، پزشک از شما می خواهد:

- برای بررسی سرعت حرکات بدن، انگشتان و شست خود را به هم بزنید و یا به پایتان ضربه بزنید.

- برای بررسی لرزش بدن، دست های خود را آرام در جایی بگذارید و تکان ندهید.

- برای بررسی سفتی عضلات، با آرامش گردن، دست ها و پاهای خود را حرکت دهید.

- برای بررسی تعادل بدن، بایستید.

لرزش بدن در اثر پارکینسون است یا نه؟

اگر شما لرزش دارید، اما دیگر علائم بیماری پارکینسون را ندارید، ممکن است دچار لرزش اساسی باشید.

این لرزش در خانواده وجود دارد و بسیار بیشتر از لرزش پارکینسون است. این لرزش، معمولا به طور مساوی در هر دو دست ایجاد می شود.

لرزش می تواند نشانه ای از یک بیماری دیگر نیز باشد. بنابراین تنها لرزش داشتن، به معنای این نیست که فرد دچار بیماری پارکینسون شده است

در لرزش اساسی، هنگامی که دست خود را حرکت می دهید، لرزش وجود دارد. در حالی که در بیماری پارکینسون، معمولا لرزش دست ها هنگامی که در حال استراحت باشند، رخ می دهد.

لرزش اساسی به داروی لوودوپا پاسخ نمی دهد، اما ممکن است با دیگر داروها درمان شود.

افراد در معرض خطر پارکینسون

- سن متوسط این بیماری، 62 سال می باشد، اما افراد 60 سال به بالا، حدود 2 تا 4 درصد دچار این بیماری می شوند.

- داشتن سابقه فامیلی ابتلا به این بیماری

- مردان یک و نیم برابر بیشتر از زنان دچار این بیماری می شوند.

علت پارکینسون

قسمت کوچکی در ساقه مغز که به نام Substantia Nigra یا جسم سیاه خوانده می شود، حرکات را کنترل می کند.

در بیماری پارکینسون، سلول ها در قسمت جسم سیاه، تولید دوپامین را متوقف می کنند.

دوپامین، ماده شیمیایی است که به ارتباط بین سلول های عصبی کمک می کند.

همانطور که سلول های تولیدکننده دوپامین می میرند، مغز نمی تواند پیغام هایی مبنی بر حرکت و چگونگی حرکت بدن را دریافت کند.

مراحل بیماری پارکینسون

پیشرفت پارکینسون به معنای ادامه تغییرات در داخل مغز می باشد.

پزشکان با استفاده از بررسی  علائم، مراحل این بیماری را اندازه گیری می کنند.

مقیاس Hoehn و Yahr یک ابزار مشترک است که نشان‌دهنده شدت علائم می باشد. این ابزار، وضوح و عملکرد ذهنی، رفتار و خلق و خو، فعالیت های روزمره و عملکردهای جسمی را مورد ارزیابی قرار می دهد.

بیماری پارکینسون چیست؟

parkinson"s disease

بیماری پارکینسون روش حرکت شما را تحت تأثیر قرار می دهد و زمانی رخ می دهد که مشکلی برای سلول های خاص عصبی رخ دهد. به طور معمول این سلول های عصبی یک ماده شیمیایی مهم به نام دوپامین می سازند که به قسمتی از مغز پیامی را برای کنترل حرکت صادر می کنند این ماده به ماهیچه ها کمک می کند که به نرمی حرکت کنند و آن چه شما از آن ها می خواهید انجام دهند. در زمان ابتلا به پارکینسون این سلول های عصبی شکسته می شوند و دوپامین به میزان کافی وجود ندارد و شما برای حرکت هایی که می خواهید انجام دهید با مشکل مواجه می شوید.

بیماری پارکینسون پیش رونده است. به این معنی که در طول زمان بدتر می شود. اما این روند معمولاً به کندی و در طول سالیان رخ می دهد. البته درمان های خوب و مناسبی وجود دارد که به شما برای داشتن یک زندگی کامل کمک می کنند.

چه چیزی باعث بیماری می شود؟

هیچ کس به درستی نمی داند چرا این سلول ها شکسته می شوند اما دانشمندان با انجام مطالعات بسیار به دنبال پاسخ این سوال هستند. آن ها علل متحمل بسیاری مثل افزایش سن و سموم موجود در محیط را بررسی می کنند.

به نظر می رسد در بعضی افراد، ژن های غیر عادی باعث بیماری می شود اما تاکنون مدرک کافی در این زمینه وجود نداشته است.

نشانه های بیماری چه هستند؟

4 نشانه اصلی بیماری عبارت هستند از:

1- رعشه؛ یعنی لرزش و ارتعاش بدن. رعشه بر دست ها، بازوها، پاها و سر شما موثر است.

2- خشکی عضلات

3- کندی حرکات

4- مشکلاتی در تعادل و راه رفتن

افراد معمولاً در سنین 50 تا 60 سالگی نشانه ها را بروز می دهند اما در بعضی افراد این مسئله زودتر آغاز می شود.

رعشه اولین نشانه ای است که شما متوجه اش می شوید و یکی از معمول ترین نشانه های بیماری است. گرچه همه ی افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، این نشانه را ندارند و مهم تر از آن این که هر فرد مبتلا به پارکینسون لزوما این نشانه را بروز نمی دهد.

رعشه اغلب در یک بازو یا پا و یا یک طرف بدن شروع می شود و احتمالاً زمانی که بیدار هستید اما بازوها یا پای آسیب دیده را حرکت نمی دهید بدتر می شود. به عبارتی زمانی که خوابید و یا عضو مصدوم را حرکت می دهید بهتر می شود.

در طول زمان، بیماری همه عضلات بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند باعث مشکلاتی مثل بلع مشکل و یا یبوست شود. در مرحله بعدی فرد مبتلا به بیماری چهره ای بی حالت پیدا می کند و در صحبت کردن دچار مشکلاتی می شود. بعضی افراد دچار کاهش مهارت های روانی (دمانس) می شوند.

بیماری پارکینسون چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک شما سوالاتی راجع به وضعیت شما، نشانه ها و وضعیت سلامت گذشته ی شما می پرسد و آزمایش های عصب شناختی را انجام می دهد. آزمایش عصب شناختی شامل سوالاتی است که نشان دهنده ی میزان عملکرد مناسب اعصاب شما است. به عنوان مثال، پزشک  حرکت شما را بررسی می کند، قدرت عضلات و واکنش های شما را می سنجد و بینایی شما را معاینه می کند. در برخی موارد از شما می خواهد که دارویی را امتحان کنید. اثر بخشی و عملکرد دارو به وی کمک می کند تا بفهمد که شما مبتلا به بیماری هستید یا نه. به علاوه او راجع به حال و حوصله ی شما نیز سوالاتی می پرسد.

البته هیچ آزمایش خون و یا تستی وجود ندارد که به کمک آن پزشک به وجود و یا عدم بیماری پی ببرد. اما آزمایشاتی هست که به پزشک کمک می کند بیماری های دیگری را که می تواند باعث این نشانه ها شود تشخیص دهد. به عنوان مثال ممکن است شما یک آزمایش MRI داشته باشید تا احتمال سکته و تومور مغزی بررسی شود.

چگونه درمان می شود؟

در حال حاضر درمان خاصی برای پارکینسون وجود ندارد. اما انواع مختلفی از داروها هستند که می توانند نشانه ها را کنترل کنند و به زندگی آسان تر همراه با بیماری کمک کنند.

اگر نشانه ها خفیف باشند، نیازی به درمان نیست. پزشک شما ممکن است ارائه نسخه را به زمان بروز نشانه ها موکول کند و بعد در صورت بدتر شدن بیماری میزان دارو را تغییر می دهد.

به علاوه ممکن است مجبور به مصرف چندین نوع دارو به صورت هم زمان باشید تا بیماری به طور کامل کنترل شود.  Levodopa (لوُدوپا) که L- dopa  هم نامیده می شود بهترین دارو برای کنترل نشانه های بیماری است. اما ممکن است در صورت مصرف در زمان طولانی و یا دوز بالا باعث ایجاد مشکلاتی شود.

گاهی پزشکان در مراحل اولیه بیماری از داروهای دیگری استفاده می کنند که استفاده از لوُدوپا را  به تأخیر می اندازد. اما سایر داروها به اندازه لوُدوپا در کنترل نشانه ها موثر نیستند و به علاوه دارای اثرات جانبی هستند.

تصمیم راجع به این که چه موقع مصرف دارو شروع شود و چه دارویی اول استفاده شود برای هر فرد مبتلا، متفاوت است. پزشک شما به شما کمک می کند که انتخاب  درستی داشته باشید.

در برخی موارد درمانی تحت عنوان تحریک عمیق مغزی به کار گرفته می شود. به این منظور جراح سیم هایی را در مغز شما جایگزین می کند. سیم ها پیام های الکتریکی جزئی را به قسمتی از مغز شما ارسال می کند که حرکت را کنترل می کند. این پیام های جزئی به آن قسمت از مغز کمک می کند تا بهتر عمل کند.

کارهایی بسیاری هست تا در خانه انجام دهید و در حد امکان مستقل و سالم باشید.

غذاهای سالم بخورید، به میزان نیاز استراحت کنید، از انرژی خود عاقلانه استفاده کنید و تمرینات منظمی را هر روز انجام دهید.

ورزش درمانی و کار درمانی هم می تواند مفید باشد.

بیماری پارکینسون چگونه زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد؟

تشخیص این که شما به یک بیماری بلند مدت پیش رونده مبتلا هستید، زندگی شما را تغییر می دهد. طبیعی است اگر مجموعه ای از احساسات متفاوت را داشته باشید ممکن است احساس عصبانیت، نگرانی و غم کنید و یا راجع به آن چه پیش روی شما است نگران باشید. توضیحات بعدی کمک می کند تا مسائل کوچکی را در ذهن داشته باشید.

هیچ کس به درستی نمی داند که بیماری شما چگونه پیش می رود اما به طور معمول این بیماری به آهستگی پیشرفت می کنند. بسیاری از افراد سال های طولانی تنها با نشانه ی اصلی مثل رعشه در یک دست زندگی می کنند.

بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون می توانند برای زمان طولانی با این بیماری فعالیت کنند و البته این کار را می کنند. هر چند وقتی بیماری بدتر می شود، شما باید روش کارتان را عوض کنید. می توانید در باره این که چگونه خود را تطبیق دهید (از پزشک) کمک بگیرید.

مهم این است که در مراقبت های سلامت خود نقش کلیدی داشته باشید. هر چه می توانید راجع به بیماری اطلاعات کسب کنید در همه ی جلسات درمانی حاضر شوید و هر چه پزشک تان می گوید انجام دهید.

افسردگی در افراد مبتلا به پارکینسون طبیعی است. اگر خیلی غمگین و یا ناامید هستید برای دیدار با یک مشاور با پزشک تان صحبت کنید. داروهای ضد افسردگی هم مفید هستند.

دانستن این که تنها نیستید بسیار مفید است. از پزشک خود راجع به گروه های حمایتی بیماری سئوال کنید و یا به گروهای آنلاین بپیوندید.

بیماری پارکینسون علاوه بر فرد مبتلا بر نزدیکان وی هم موثر است. پس مطمئن شوید که آن ها را هم در تصمیم گیری ها سهیم می کنید. به آن ها کمک کنید که راجع به بیماری اطلاعات کسب کنند و حمایت های لازم را دریافت کنند.

وصیه های تغذیه‌ای در پارکینسون

بیماری پارکینسون یا فلج رعشه‌ای اختلال مغزی است که موجب لرزش، سفتی و ضعف عضلات می‌شود. علائم زودرس بیماری پارکینسون شامل: سفتی عضلات، خستگی زودرس نسبت به حالت معمول، رعشه که به طور معمول با لرزش خفیف در یک دست، بازو و یا پا شروع می‌شود. این لرزش زمانی که بدن در حال استراحت است تشدید می‌شود، اما عموما وقتی که بدن در حال انجام فعالیت است، متوقف می‌گردد به عنوان مثال زمانی که دو انگشت شست و سبابه به هم مالیده می‌شود، لرزش وجود ندارد.

با پیشرفت بیماری علائمی مانند: ریزش آب دهان، کاهش اشتها ، سفتی عضلات در طرفین بدن، ضعف، لرزش ماهیچه‌ها، سخت ایستادن، حرکت آهسته، بی قراری، قدم‌های نامتعادل، لرزش مداوم دست‌ها و سر و به سختی خم شدن بروز می‌کند. در مراحل بعدی بیماری، شخص توانایی کنترل حرکات خود را از دست می‌دهد، فعالیت‌ها به سختی صورت می‌گیرد و به تدریج قوه ادراک نیز تحت تاثیر بیماری قرار می‌گیرد. حدود یک سوم از افراد مبتلا به پارکینسون از افسردگی رنج می‌برند. معمولاً این بیماری حدود ده سال ادامه دارد و سرانجام به مرگ منجر می‌شود که علت به‌طور عمده عفونت و یا پنومونی ناشی از آسپیراسیون است. شیوع این بیماری در مردان بیشتر از زنان است.

علل بیماری پارکینسون

علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، هر چند در این مورد تئوری‌های زیادی وجود دارد. در مغز بیماران مبتلا به پارکینسون، دوپامین وجود ندارد(دوپامین نوروترانسمیتری است که پیام را از یک سلول عصبی به سلول دیگر می‌برد)، زیرا سلول‌هایی که این ناقل شیمیایی مهم را می‌سازند، از بین رفته‌اند. یکی از تئوری‌ها در مورد علت از بین رفتن این سلول‌ها این است که سلول‌های کبدی کارآیی خود را از دست داده و نمی‌توانند سموم را دفع کنند و این سموم روی سلول‌های مغز اثر می‌گذارند. نظریه دیگر این است که ژنتیک و سموم محیطی در بروز پارکینسون نقش دارند. رادیکال‌های آزاد نیز از علل ایجاد بیماری هستند، چون سبب اکسیداسیون دوپامین می‌شوند.

چه مواد مغذی در این بیماری موثر هستند؟

- ویتامین‌ها

ویتامینC : یک آنتی اکسیدان است که احتمالا پیشرفت بیماری را کند کرده و نیاز به دارو درمانی را به تعویق می‌اندازد. در یک مطالعه در سال 1979 با تجویز توام 3000 میلی‌گرم ویتامین C و 3200 واحد بین‌المللی ویتامین E در روز، برای بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری بودند، پیشرفت بیماری تا بیش از سه سال کندتر شد.

ویتامین E : این آنتی‌اکسیدان به عنوان از بین برنده رادیکال آزاد، سلول‌های مغز را از آسیب‌ حفظ می‌کند. مصرف مقادیر زیاد ویتامین C و E برای این بیماری پیشنهاد می‌شود. این مقادیر به‌طور معمول از طریق مواد غذایی تامین نشده و باید مکمل یاری صورت گیرد.

ویتامی‌های گروه B : نقش بسیار مهمی در عملکرد مغز و فعالیت آنزیم‌ها دارند.

ویتامین B5 : در انتقال سریع پیام از یک سلول عصبی به سلول دیگر دخالت دارد.

ویتامین B3 : گردش خون را در مغز بهبود می‌بخشد، ولی در صورت ابتلا به اختلالات کبدی ، نقرس فشار خون بالا نباید از این ویتامین استفاده کرد. و یا

ویتامین B6 : تولید دوپامین در مغز بستگی به وجود این ویتامین دارد، اما در صورت مصرف لوودوپا نباید این مکمل را مصرف کرد.

- مواد معدنی

سلنیوم: یک آنتی اکسیدان قوی است.

کلسیم: همراه با منیزیم عمل می‌کند و برای انتقال تحریک عصبی مورد نیاز است.

- اسیدهای آمینه

L تیروزین: برای تنظیم و بهبود حالات و رفتار فرد مفید است.

L فنیل آلانین: علائم را کاهش داده و در بهبود افسردگی موثر می‌باشد. در افراد باردار و یا شیرده در موارد اضطراب بی‌مورد، دیابت، فشارخون بالا و یا فنیل کتونوری نباید مصرف شود.

L گلوتامیک اسید: برای انتقال تحریک عصبی مفید می‌باشد.

- Ginkgo Biloba : این عصاره از برگ‌های خشک درخت جینگو به دست می‌آید که بومی ایران نیز هست. اثرات بسیار مفیدی از این گیاه دیده شده، از جمله بهبود گردش خون و اکسیژن برای بهتر شدن عملکرد مغز، کاهش کرامپ‌پا، لرزش، رعشه و افزایش احساس بهبودی.

توصیه‌های تغذیه‌ای

تاکید بر مصرف منابع خام مواد غذایی در رژیم غذایی: مطمئن شوید که سه چهارم دریافت غذایی شما از مواد غذایی خام مانند دانه‌ها و مغزها است.

تاکید بر مصرف مواد غذایی حاوی فنیل آلانین: از آنجا که اسید آمینه- L فنیل آلانین ممکن است به کاهش علائم بیماری پارکینسون کمک کند، مواد غذایی مانند بادام، مغزها، ماهی، گردو، کدوتنبل، کنجد، لوبیا، نخود و عدس را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

پروتئین رژیم غذایی باید محدود شود: مقدار پروتئین رژیم غذایی باید به هفت گرم در روز کاهش یابد به جای مصرف گوشت و ماکیان، سایر منابع پروتئین مثل: جو، سویا، ماست، لوبیاها و عدس استفاده شود. در بیمارانی که لوودوپا مصرف می‌کنند، پروتئین باید بعدازظهر مصرف شود زیرا اسیدهای آمینه‌ در این مواد غذایی ممکن است از رسیدن لوودوپا به مغز جلوگیری کنند.

در صورت مصرف لوودوپا باید دریافت ویتامین B6 کنترل شود: ویتامین B6 ممکن است با اثرات این دارو تداخل پیدا کند.

بنابراین در صورت استفاده از این دارو باید میزان دریافت مواد غذایی حاوی ویتامین B6 مانند: موز، ماهی، گوشت، جگر، جودوسر، بادام‌زمینی، سیب‌زمینی و غلات کامل کنترل شود.

تاکید بر مصرف کربوهیدرات: میزان دریافت کربوهیدرات به پروتیین 7 گرم به یک گرم است. از مصرف باقلا خودداری شود. باقلا حاوی دوپامین است و خوردن بیش از یک دوم لیوان آن به همراه دوز روزانه لوودوپا می‌تواند سبب بروز علائم ناشی از مصرف زیاد دوپامین گردد. باقلا به‌طور عمده در رژیم غذایی مدیترانه‌ای مصرف می‌شود.

تغییر سبک زندگی

ورزش: فعالیت جسمانی و داشتن تمریناتِ متوسط روزانه می‌تواند به عملکرد طبیعی عضلات کمک کند. تمرینات انتخابی مثل قدم زدن ، آهسته دویدن، شنا و حرکات کششی سبب حرکت عضلات و پمپ قلب می‌شود.

سموم: آفت کش‌ها، پاک‌کننده‌ها و سایر ترکیبات شیمیایی که به‌طور معمول در محیط زندگی استفاده می‌شوند، با بیماری پارکینسون ارتباط دارند. اگر چه ممکن است قرار گرفتن در معرض چنین موادی مکرر نباشد، ولی حتی مقادیر کم آنها هم می‌تواند مشکلاتی را در بچه‌ها، کهنسالان و افراد بیمار ایجاد کنند.