نوشیدنی های ورزشی

نوشیدنی های ورزشی

امروزه تولید و فروش نوشیدنی های ورزشی به یک صنعت رقابتی و رو به رشد تبدیل شده است، به طوریکه در ایالات متحده سالانه 2/1 بیلیون دلار برای خرید نوشابه های ورزشی هزینه می شود. این نوشیدنی ها شامل کربوهیدرات ها، الکترولیتها (به ویژه سدیم)، تورین ،گلوکورونولاکتون، کافئین، ویتامین ها و مواد معدنی، گلیسرول و ...  هستند. سودمندی نوشابه های ورزشی به کمیت نوشیدنی های مصرف شده بستگی دارد. و  سرعت انتقال آن در بدن به مدت زمان لازم برای تبدیل آن به مایع قابل خروج از معده و نیز مدت زمان لازم برای جذب مایع از روده کوچک وابسته است. ورزشکاران استقامتی کار در مسابقات مسافتی ( طولانی مدت ) در هر ساعت حدود 1 تا 5/1 لیتر عرق از دست می دهند، در حالی که آنها به صورت اختیاری در هر ساعت کمتر از 5/0 لیتر مایع در دمای 20 تا 25 درجه می نوشند،  از این رو منجر به ایجاد حالتی از کم آبی در خود می شوند.از طرف دیگر می دانیم که کاهش 2 درصدی وزن بدن به دلیل از دست رفتن مایعات بدن، در آزمون های ورزشی،  موجب کاهش معنی داری در مدت زمان اجرای آزمون می شود و اثر معنی داری روی عملکرد افراد دارد. متاسفانه زمانی که ورزشکاران سعی می کنند که حجم بالایی را بنوشند تا با میزان عرق از دست رفته دقیقا برابر باشد، در این حالت، در طول دویدن و فعالیت خود درد شکمی احساس می کنند. بنابراین ASM ( American Sports Medicine ) اعلام کرده است که ورزشکاران باید ظرفیت تحمل خود را در حفظ بالاترین میزان مایع مصرف شده در شدت های مختلف تمرینی بشناسند و در ضمن بدانند سرعت تخلیه نوشیدنی از معده و جذب آن در روده به محتوی کربوهیدراتی، نوع کربوهیدرات و اسمولالیته آن نوشیدنی وابسته است، و ارتباط معکوسی بین محتوی کربوهیدراتی و میزان تخلیه یک نوشیدنی از معده وجود دارد. فروکتوز نسبت به سایر کربوهیدراتها، سریعتر از معده تخلیه می شود،‌ اسمولالیته نوشیدنی نیز، فاکتور مهمی در جذب آن از روده است.

منابع کربوهیدراتی بدن که برای فعالیت بدنی به مصرف می رسند شامل گلوکز پلاسما و ذخایر گلیکوژن عضلانی است. بعد از حدود یک ساعت فعالیت هوازی ذخایر گلیکوژن عضلانی شروع به تخلیه کرده و یک تحلیل رفتگی در گلوکز خونی به وجود می آید، بنابراین بدون مکمل سازی کربوهیدراتی فرد ورزشکار مجبور خواهد شد، که فعالیت بدنی را بلافاصله متوقف نماید، چون ذخایر کاملا تهی شده اند و این زمانی است که مزیت استفاده از نوشیدنی های جایگزین کننده کربوهیدرات نمایان می شود. زمانی که ذخایر گلیکوژن عضلانی تخلیه شده است، نوشیدنی جایگزین کننده کربوهیدرات نمی تواند میزان ذخایر را تغییر دهد، بلکه با حفظ سطح ثابت گلوکز خون، مدت زمان رسیدن به واماندگی را افزایش می دهد.

در طول فعالیت بدنی طولانی مدت، مصرف مایعات به منظور جایگزینی آب و الکترولیت هایی که از طریق عرق دفع شده اند، الزامیست، چون از دست رفتن آب باعث می شود که جریان خون به سوی پوست کاهش یافته و دفع گرما دچار اختلال شود . همچنین زمانی که سطوح پایینی از کم آبی ( کاهش 2 درصد از وزن بدن ) اتفاق می افتد، جایگزینی آب برای جلوگیری از افت عملکرد، ضروری است. بنابراین در رویدادهای ورزشی که کم آبی و تنظیم گرمایی برای ورزشکاران مسئله مهمی است، نوشیدن مایعات کافی برای حفظ اسمولالیته پلاسما ضروری است.

برخی نوشابه های انرژی زا مانند رینوس باتری(Rhinos Battery)، بی 52(B52)، دارک داگ(Dark Dog)، ردبات(Red Bat)، جس(Jess)، هیپ، ارگازما، مگابیسیک و ردبول به غیر از افزایش عملکرد ورزشی، با هدف کاهش آثار تضعیف کننده الکل بر سیستم اعصاب مرکزی نیز مصرف می شوند، اما نوشابه های جایگزین کننده آب و الکترولیتها مثل : پاورد(Powerade) و گتورد(Gatorade) برای افزایش عملکرد ورزشی یا کاهش آثار دهیدراسیون  مصرف می شوند. سینرژی یک نوشیدنی ورزشی است که در داخل کشور تولید می شود و منابع کربوهیدراتی آن ساکارز و گلوکز است سایر ترکیبات این نوشیدنی شامل آب گاز دار، سیترات سدیم، اسید سیتریک، کافئین ( 03/0 % )، تورین ( 4/0 %)، گلوکورونیک اسید لاکتون، و ویتامین های B2 ،B5  ، B6 و B12 است. و تولید کنندگان آن مدعی اند ترکیبات و تکنولوژی این محصول به طور کامل منطبق بر ردبول است .

نوشیدنی های ورزشی برای همه انواع ورزش ها توصیه شده اند و انواع گوناگون آنها مشابه نیستند. برخی از آنها باعث می شوند تا قندها والکترولیت ها جایگزین شوند و برخی پروتئین های مکمل، ویتامین ها، کافئین و سایر مواد را تامین می کنند .

بسیاری از ورزش ها از جمله دوهای استقامت و  مسابقات پیاده روی،  دارای فواصل زمانی طولانی مدت هستند و از دست دادن الکترولیت ها، مایعات و کاهش منابع کربوهیدراتی بدن، علت عمده خستگی در آنهاست. بنابراین هر عاملی که بتواند خستگی را به تعویق بیندازد و فعالیت استقامتی را بهبود بخشد، از اهمیت زیادی برخوردار است و می تواند به ورزشکاران کمک کند تا عملکرد استقامتی را به سطحی مناسب برساند.نوشیدنی های ورزشی که حاوی کربوهیدرات بالا ( بیش از 10 درصد ) هستند اگر بلافاصله قبل از فعالیت های بدنی طولانی مدت مصرف شوند، می توانند در حفظ سطوح بالای گلوکز خون، کمک کننده باشند.

نوشیدنی های ورزشی در هر 255 میلی لیتر حاوی 75 الی 140 کیلوکالری انرژی می باشند و سبب فراهم شدن مقادیر اندک سدیم، کلر و پتاسیم می شوند. اگرچه یک رژیم غذایی متعادل، همان ترکیبات را فراهم می کند، اما قند، سدیم و آب موجود در نوشابه های ورزشی در حین فعالیت های استقامتی، به ویژه زمانی که میزان تعریق بیش از 8 لیتر می باشد و یا ورزش بیش از 60 دقیقه است و یا کمبود سدیم و یا کربوهیدرات وجود دارد، مزیت دارند.اگر هدف مشتری بهبود عملکرد ورزشی می باشد، تغذیه پیش از ورزش او اهمیت زیادی دارد. معمولا این وعده غذایی پیش از ورزش، باید 2-4 ساعت قبل از ورزش مصرف شود، و ورزشکارانی که تا پیش از 2 ساعت قبل از ورزش قادر به مصرف غذای جامد نمی باشند، می توانند از نوشابه های ورزشی  مکمل رژیمی استفاده کنند. کسانی که به فاصله 2 ساعت قبل از ورزش غذا می خورند و یا اصلا هیچ غذایی مصرف نمی کنند، می توانند 1 ساعت پیش از شروع ورزش از یک نوشابه ورزشی پر کربوهیدرات استفاده کنند. یک نوشابه کربوهیدراتی/الکترولیتی بدون هیچگونه مواد افزودنی دیگر، بهترین انتخاب در زمان یک ساعت قبل از ورزش می باشد. پروتئین ها و چربی ها می توانند سبب افزایش مدت زمان توقف غذا در معده و احساس سنگینی شوند. بعلاوه نوشابه های ورزشی دارای قند نسبتا زیاد، خیلی سریعتر از غذاهای جامد جذب می شوند و می توانند مانع بروز ناراحتی های گوارشی شوند.در نهایت می توان گفت هیچگونه نوشابه ورزشی کاملی وجود ندارد. نیاز هر مشتری متفاوت است و کارایی و فواید احتمالی نوشابه های ورزشی بر مبنای شدت و مدت ورزش، شرایط محیطی، و ویژگی های فردی ورزشکار متفاوت خواهد بود.

منبع :

نوشیدنی ها در ورزش. مولفین : آقا علی قاسم نیا، کریم آزالی علمداری، مرتضی دوستی. چاپ دوم –1389

دانلوداصول ومبانی تربیت بدنی