افسردگی چه مشکلات جسمی ایجاد می‌کند؟

افسردگی علاوه بر ایجاد مشکلات روحی و روانی، می تواند باعث ایجاد مشکلات جسمی زیادی شود، مثل تهوع، اسهال، دل‌درد و سردرد و ... . در این مطلب تعدادی از علائم جسمی افسردگی را برایتان بیان می کنیم.

مشکلات گوارشی

ناراحتی معده یکی از مشکلات شایع در افراد افسرده و یا مضطرب می باشد.

مشکلات گوارشی در کودکان و نوجوانان شایع تر می باشد. بسیاری از کودکان که از درد شکم ناله می کنند، ممکن است درد شکم آنها مربوط به اضطراب در مدرسه و یا مشکلات در روابط خانوادگی آنها باشد.

بزرگسالان دچار افسردگی ممکن است تهوع و یا اسهال داشته باشند.

برخی از بیماری های گوارشی مانند: بیماری کرون، کولیت و یا زخم های گوارشی با استرس و افسردگی بدتر می شوند.

سردرد

سردرد می تواند علل مختلفی داشته باشد و گاهی می تواند به علت افسردگی باشد.

سردرد وابسته به افسردگی معمولا آهسته می باشد.

برخی افراد افسرده می گویند که سردرد آنها در صبح و شب شدیدتر می باشد.

این سردرد، مانند سردرد تنشی است و هنگامی رخ می دهد که عضلات گردن و پوست سر منقبض و سفت شود.

هنگامی که افراد افسرده می باشند، عضلات آنها منقبض و سفت می شود و این خود دلیلی برای ایجاد سردرد می باشد

مشکلات خوابیدن

افراد افسرده مشکلاتی در خوابیدن دارند و گاهی ممکن است در نصفه های شب بیدار شوند و دیگر نتوانند بخوابند.

اگر مشکل خوابیدن شما بیش از چند هفته طول کشید، باید ببینید آیا ناراحتی های روحی باعث بروز این مشکل گردیده است یا نه.

حدود یک سوم افراد مبتلا به افسردگی ممکن است بیش از حد معمول بخوابند.

درد پشت و عضلات

افراد افسرده، کمتر ورزش می کنند و کمتر به آنچه که می خورند، اهمیت می دهند.اگر شما به سلامتی خود اهمیت ندهید، دچار دردهای جسمی زیادی خواهید شد، از جمله درد مفاصل، عضلات و پشت.

اگر هم درد مزمن داشته باشید، افسردگی آن را بدتر می کند.

خستگی

خستگی و بیحالی و احساس ضعف، یکی از علائم جسمی افسردگی می باشد. اغلب خستگی و افسردگی، با هم در بدن یک فرد بروز می کنند، بنابراین سخت است بگوییم کدام یک زودتر ایجاد شده و کدام یک موجب بروز دیگری بوده است.

تغییر اشتها

آیا شما زیاد می خورید و وزنتان زیاد شده است و یا غذاهای مورد علاقه خود را دوست ندارید و کاهش وزن یافته اید؟

هر گونه تغییر اشتها، یکی از علائم جسمی افسردگی می باشد.

غالبا افراد برای مقابله با فشار روحی غذا می خورند.

اگر شما چند هفته است که اشتهایتان تغییر کرده است، با پزشک صحبت کنید تا تشخیص دهد آیا که تغییر اشتهایتان به علت افسردگی است و یا بیماری دیگری

تغییرات وزن

تغییرات وزن بدن می تواند وابسته به عادات غذایی و میزان فعالیت بدنی باشد.

برخی مواقع، افراد افسرده بیشتر از 12 ساعت می خوابند، در نتیجه فعالیت بدنی آنها کم می شود و به همین خاطر افزایش وزن پیدا می کنند.

اگر هم در اثر کاهش اشتها، به اندازه کافی غذا نخورید، ممکن است کاهش وزن پیدا کنید.

اگر شما دارای کاهش و یا افزایش وزن بی دلیل گشتید، با پزشک خود صحبت کنید و ببینید این نوسان وزن به علت افسردگی است و یا بیماری دیگری.

درد قفسه سینه

درد قفسه سینه می تواند نشانه ای از بیماری قلبی و یا دیگر بیماری های خطرناک قلبی باشد.

درد قفسه سینه همچنین می تواند به دلیل مشکلات روحی باشد.

هنگامی که یک فرد بترسد، دارای تپش قلب و سختی تنفس می شود و این علائم درست همانند علائم حمله قلبی می باشد.

اگر پزشک به شما اطمینان دهد که درد قفسه سینه شما مربوط به بیماری قلبی نیست، از او بخواهید که به شما بگوید این درد می تواند نشانه ای از افسردگی و اضطراب باشد.

تشخیص افسردگی

علائم روحی افسردگی عبارتند از: ناراحتی، گریه کردن، از دست دادن انرژی و از دست دادن علاقه.

علائم جسمی افسردگی را نیز در متن بالا نام بردیم، اما باید توجه کنید که اگر این علائم به مدت چند هفته ادامه داشت و به علت بیماری های دیگر نبود، می توان گفت که این علائم مربوط به افسردگی است.

شما می توانید با گفتار درمانی، ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و دارودرمانی، افسردگی خود و یا عزیزانتان را درمان کنید.

چه کنیم که سالمندان افسرده نشوند؟

مریضی اش که شدت گرفت چند روزی در بیمارستان بستری بود و بعد با اصرار پدر و مادرم قرار شد زمستان را در خانه ما بماند. در همان زمستان بود که فهمیدم نگهداری از سالمندان راه و رسم خودش را دارد و وارد شدن به دنیای مادربزرگ ها و پدربزرگ ها به این سادگی نیست. مادربزرگم تمایلی برای بیرون رفتن از خانه نداشت، اشتهایش را از دست داده بود و سر سفره با اصرار فراوان ما، کمی غذا می خورد، روزها را می خوابید و شب ها بیشتر بیدار بود، مدام از گذشته شکایت می کرد، انگار نه انگار که روز های خوشی هم در زندگی گذرانده است، گاهی اوقات بی صدا گریه می کرد و تمام نشانه ها به ما می گفت که افسرده شده است.

عوامل افسردگی دوران کهنسالی

اولین نشانه های افسردگی، پس از تنهایی به وجود می آید. مرگ همسر و تنهایی پس از آن، یکی از بدترین اتفاقات این دوره از زندگی است. بازنشستگی از کار هم، به تنهایی دامن می زند. علاوه بر این، کاهش سلامتی موجب مصرف داروهایی می شود که افسردگی و ناراحتی های روحی، از عوارض جانبی آن ها است. به تمام این مشکلات، ترس از مرگ، اضطراب از روبرو شدن با مشکلات مالی و ترس از ناتوانی برای اداره خویشتن را نیز باید اضافه کرد. زمانی که افسردگی در سطح متوسط قرار دارد، سالمندان واکنش هایی نظیر گریه از خود نشان می دهند، اما در موارد جدی آن ها می گویند که دوست دارند گریه کنند، اما نمی توانند. داستان زمانی جدی تر می شود که آن ها مدام از مرگ حرف می زنند و هر لحظه انتظار مردن را می کشند.

به آن ها حس مفید بودن بدهید: ممکن است سرعت کار سالمندان زیاد نباشد اما به سادگی می توانند کارهایی را که نیاز به دقت و حوصله بیشتری دارد، انجام بدهند. دستور یک غذای سنتی را از مادربزرگ بپرسید یا از پدر بزرگ بخواهید وقتی از پارک برمی گردد کمی خرید کند. حتی می توانید چند دقیقه ای موهایتان را به دستشان بسپارید تا برایتان ببافند. خلاصه اینکه راه های مختلفی وجود دارد تا از آن ها کمک بگیرید تا آن ها حس نکنند در این سنین سربار شما هستند.

سالمندان را نگهبان خانه نکنید: یکی از ساده ترین کارها برای افسرده کردن سالمندان این است که در سفر ها و میهمانی ها به خاطر ناتوانی یا بی حوصلگی شان، آن ها را تنها بگذارید، زیرا طولی نمی کشد که احساس می کنید نگهبان خانه شما شده اند. اگر میزبان شما شرایط خاصی دارد و به عنوان مثال میهمانی پر سر و صدایی در انتظارتان است یا خانه میزبان پله های زیادی دارد، شرایط را برای مادربزرگ و پدربزرگ توضیح دهید و تا حد امکان کسی را در خانه بگذارید تا تنها نمانند. می توانید از خواهر یا برادری که دعوت نشده بخواهید آن شب به منزل شما بیاید.

نگذارید اعتماد به نفس سالمندان ضعیف شود: پدربزرگ و مادربزرگ را درک کنید، آن ها از یک سو به گذشته ای فکر می کنند که دیگر بر نمی گردد و از سوی دیگر به آینده ای که چندان درخشان نیست. از نظر جسمی روز به روز ضعیف تر می شوند و همین امر موجب می شود اضطراب و نگرانی زیادی را تجربه کنند. آن ها گاهی حرف هایی می زنند یا کارهایی انجام می دهند تا شما بیشتر به آن ها توجه نشان بدهید. هرگز گمان نکنید که قصد دارند شما را آزار بدهند، بلکه بدانید به دنبال اندکی توجه بیشتر هستند. پس سعی کنید که حس زیبایی و جوانی را در آن ها زنده نگه دارید. خودتان صورتشان را اصلاح کرده و موهایشان را رنگ کنید، اگر هنوز دوست دارند از حنا استفاده کنند مانعشان نشوید، لباس های نو برایشان بخرید و به همان اندازه که به اتوی لباس خودتان اهمیت می دهید، آراسته بودن آنان نیز برایتان مهم باشد. تمام این کار ها برای این است که آن ها حق دارند هنوز زیبا باشند و زندگی کنند.

جای خاصی به آن ها بدهید:   اگر مادربزرگ یا پدربزرگ میهمان خانه شما هستند، برایشان فضایی شخصی را فراهیم کنید. شاید دیده باشید که سالمندان برخی لوازم خود مثل پول یا جواهراتشان را در رختخواب یا زیر بالش می گذارند، اگر به آن ها فضایی شخصی بدهید، خیالشان را راحت تر می کنید. به خصوص که سالمندان را در این سنین وسایلی دارند که مایل نیستند دیگران آن ها را ببینند، مثل دندان مصنوعی. بنابراین اگر خانه تان بزرگ است و امکان اختصاص دادن یک اتاق به آن ها را دارید حتما این کار را انجام دهید و اگر خانه تان کوچک است یک کمد یا کشو را برای آنان خالی کنید و کلید را به خودشان بدهید.

به آن ها توجه کنید: یکی از مهم ترین کارهای شما در برابر سالمندان خوب گوش دادن است. ممکن است سخنان مادربزرگ را برای چندمین بار و تکراری باشد، اما شما باید مثل بار اول به آن ها توجه کرده و فراموش نکنید تنهایی و بازنشستگی اتفاق خاص و جدیدی را به ارمغان نیاورده تا آن ها سخنی نو داشته باشند و کهولت سن این را هم از یادشان برده، که خاطره عید سال 62 را تا به حال، بارها برایتان تعریف کرده اند. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها هنگام تعریف کردن خاطرات دوران جوانی شان یا افسانه ها و داستان های قدیمی احساس خوبی دارند. از این رو، به فرزندانتان هم بیاموزید که شنوندگان خوبی باشند.

خواب سالمندان با خواب جوان تر ها تفاوت دارد: اگر دیدید سالمندان سر شب خواب آلود هستند و صبح زود بیدار می شوند، تعجب نکنید، زیرا با افزایش سن ساعت خواب بدن تغییر می کند و سالمندان روزانه به 6 تا 8 ساعت خواب سبک هم نیاز دارند، اما بیش از 50% سالمندان از بی خوابی های شبانه شکایت می کنند که ممکن است بر اثر عوارض داروها یا نداشتن فعالیت بدنی باشد. بسیاری از سالمندان به دلیل درد مفاصل رغبتی به حرکات بدنی نشان نمیدهند. بنابراین در طول روز آن ها را تشویق کنید تا کمی راه بروند، حتی در خانه، یا این که برخی از حرکات ورزشی سبک را انجام دهند تا هنگام خواب کمی خسته باشند. استفاده از تشک های طبی و تشک های برقی که گرما تولید می کند، می تواند از درد مفاصل بکاهد و خواب شبانه سالمندان را آسان تر کند.

سالمند باید تحت نظر پزشک باشد: بعضی از داروهایی که سالمندان مصرف می کنند دارای عوارض افسردگی است. بنابراین بد نیست درباره دارو ها با پزشک مشورت کنید. همچنین برنامه غذایی سالم و مقوی که سرشار از میوه، سبزیجات، ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین ها باشد، برای بیمار طراحی کنید. درست کردن یک غذای جداگانه برای آن ها نه فقط موجب تامین سلامت جسمی آنان می شود، بلکه تداعی کننده میزان مهم بودنشان نزد شماست و در آخر اینکه افسردگی یک زنگ خطر است، زیرا سالمندانی که افسرده می شوند، به احتمال بیشتری دچار آلزایمر، سکته مغزی، دیابت و سایر بیماری های جسمی خواهند شد.

شایع ترین بیماری عفونی در سالمندان

مطالعات اخیر نشان می دهند که "پنومونی"یا مشکلات تنفسی ناشی از عفونت ریه ها،شایع ترین بیماری عفونی در سالمندان بوده به طوری که بین 20 تا 25 درصد موارد بیماری های عفونی در افراد بالای 60 سال مربوط به پنومونی است.سالمندی فرآیند پیچیده ای است که درهمه موجودات زنده رخ می دهد و در انسان این دوران حساس ویژگی های منحصر به فردی دارد. در دوران سالمندی و سالخوردگی استعداد ابتلا به عفونت ها افزایش می یابد،:در سالمندان موارد بروز بیشتر عفونت ها شایع تر بوده و درواقع در این سنین بروز ناتوانی و مرگ و میر ناشی از بیماری های عفونی بالا است. با توجه به شیوع بالای عفونت ها و عوارض و مرگ و میر ناشی از آنها و نیز علایم بالینی متفاوت عفونت ها در سالمندان که می تواند منجر به تاخیر در تشخیص بیماری شود، مطالعات گوناگونی برای بررسی تظاهرات بالینی و یافته های آزمایشگاهی بیماری های عفونی صورت گرفته است. الگوی بروز و شیوع بیماری های عفونی در افراد سالمند با بقیه گروه های سنی تا حدودی متفاوت است، مطالعات اخیر نشان می دهند که "پنومونی" یا مشکلات تنفسی ناشی از عفونت ریه ها،شایع ترین بیماری عفونی در سالمندان بوده و پس از آن بیماری "سپسیس" دومین بیماری عفونی در افراد سالمند است. براساس نتایج مطالعات اخیر بین 20 تا 25 درصد موارد بیماری های عفونی در افراد بالای 60 سال مربوط به پنومونی و بیش از 15 درصد موارد این بیماری ها مربوط به "سپسیس" بوده است. گر فردی به پنومونی مبتلا شده باشد،به طورحتم علایمی از بیماری را داشته،اما به علت تشابه علایم با سایر بیماری ها ممکن است با آنها اشتباه شود. سرفه،گاهی اوقات همراه با خلط زرد،سبز یا به همراه رگه های خونی، تنگی نفس،درد قفسه سینه،تب و لرز،کاهش اشتها و ضعف علائم مهم بروز پنومونی است. فشارخون بالا شایع ترین بیماری زمینه ای در سالمندان مبتلا به بیماری های عفونی موارد ابتلا به بیماری های عفونی در زنان و مردان سالمند تا حد زیادی با هم برابر است و در واقع احتمال ابتلا به بیماری های عفونی در سالمندان،ارتباطی با جنسیت فرد سالمند ندارد. براساس نتایج مطالعات اخیر،شایع ترین شکایت اصلی بیماران سالمند مبتلا به بیماری های عفونی،تب و پس از آن تنگی نفس بوده است؛به طوری که حدود 20 و 15 درصد سالمندان مبتلا به بیماری های عفونی به ترتیب دچار تب و تنگی نفس بوده اند و بقیه افراد سالمند نیز درجاتی از این دو علامت بالینی را در طول مدت ابتلا به عفونت ها تجربه کرده اند. نتایج مطالعات اخیر نشان می دهند که فشارخون بالا شایع ترین بیماری زمینه ای در سالمندان مبتلا به بیماری های عفونی است و در واقع نزدیک به 40 درصد این بیماران دچار فشارخون بالا بوده اند. باتوجه به اینکه با افزایش سن احتمال بروز برخی از عفونت ها افزایش می یابد و تاخیر در تشخیص آنها منجر به بروز عوارض شدید و حتی مرگ می شود؛لذا توجه بیشتر به پیشگیری از بروز این بیماری ها و تشخیص و درمان به موقع و مناسب بیماری های عفونی به ویژه در سالمندان ضروری است.

سالمندی با طعم افسردگی

افسردگی در سالمندان

افسردگی به عنوان یکی از معمول ترین مسائل احساسی و عاطفی در سنین سالمندی است. طبق تحقیقات انجام یافته مشخص گردیده است که این حالت در 12 درصد سالمندان بستری در بیمارستان وجود داشته است و 15تا 17 درصد افرادی که در بیمارستانهای خصوصی و خانه سالمندان بستری هستند از این بیماری رنج می برند .

افسردگی در دوران سالمندی را چنین تعریف می کنند: از بین رفتن علاقه و تمایل نسبت به انجام فعالیت های معمولی و تفریحات و سرگرمی ها .

علایم افسردگی عبارتند از :

کاهش اشتها، بی خوابی و یا خواب زیاد ،از دست دادن انرژی ،خستگی و بیزاری، اضطراب و تشویش ، کندی در انجام فعالیت ها، از دست دادن علاقه و یا فقدان احساس خشنودی رضایت و لذت نسبت به فعالیت ها معمولی و همیشگی ، ابراز شکایت و سرزنش خود و یا محکوم کردن بی مورد خویش، گله و شکایت از کاهش قابلیت تفکر و تمرکز گرفتن تصمیماتی در مورد خود کشی .

سالمندان افسرده  به طور قابل ملاحظه ای در معرض خطر ابتلا به سوء تغذیه قرار دارند

اغلب اوقات این موارد منجر به کاهش میل به غذا و بی اشتهایی می شود .

هم چنین این مورد شامل خستگی های جسمی نیز هست که موجب عدم در خواست غذا از طرف فرد خواهد شد.

بنابراین بیماران افسرده به طور قابل ملاحظه ای در معرض خطر ابتلا به سوء تغذیه قرار دارند .

به طور کلی دلایل به وجود آمدن افسردگی در افراد سالمند ناشی از فقدان چند مورد ذیل است:

- مرگ همسر یا دوست

- اختلال در انجام وظایف

- از دست دادن آزادی و استقلال و اتکا به نفس

- کاهش و فقدان اراده و تصمیم گیری

تقریبا در همه افراد افسرده درجاتی از غمگینی شدید یا ناشادمانی که دامنه آن از یک مالیخولیا و اندوهگینی متوسط تا ناامیدی شدید در نوسان است گزارش شده است. این نوع غمزدگی ممکن است توسط فرد به صورت نومیدی شدید، تنهایی یا دلگیری توصیف شود .

افرادی که افسردگی ملایم یا متوسط دارند ممکن است از طریق سردادن گریه آن را بروز دهند، اما افرادی که دچار افسردگی شدید هستند اغلب اظهار می دارند دوست دارند گریه کنند، اما نمی توانند .

در اغلب موارد افسردگی به کاهش انگیزه همراه است .انرژی فرد کاهش یافته و فرد بدون انجام دادن کار همواره احساس خستگی و فرسودگی می کند. فرد افسرده احساس گناه دارد و فکر می کند موجود بی ارزشی هستند و نسبت به توانمندی و استعداد و قابلیت های خویش بی اعتنا است و آنها را دست کم می گیرد .

از نگاه پیران افسرده، زندگی آنان بر اساس تفکری که به آن دچار شده اند حاصل و ثمری در بر نداشته است . کاهش انگیزه و بی تفاوتی را در اغلب افراد مبتلا به اختلال افسردگی به ویژه پیران می توان مشاهده نمود .

افسردگی در دوران پیری در زنان حدود چهل سالگی و در مردان حدود پنجاه سالگی بروز می کند، در ضمن این افراد ممکن است سابقه افسردگی قبلی نداشته باشند تا این اواخر پژوهشگران بر این باور بودند که تغییرات جسمانی که در موقع

 یائسگی در زنان بروز می دهد علت اصلی ایجاد این نوع از افسردگی است. اما مطالعات و مشاهدات کلینیکی انجام شده نشان داد که تغییرات متابولیسم بدن تنها دلیل و یاحتی مهم ترین علت بروز افسردگی دوران سالمندی نیست و سن چهل سالگی به بعد دورانی است که همه افراد دچار مسایل و مشکلاتی می شوند، اما برخی از افراد به دلایل متعدد و گوناگون توان مقابله با مشکلات زندگی و سازگاری با آن را از دست میدهند .برخی از زنان و مردان در سنین بالا ممکن است احساس کنند که قوای آنان تحلیل رفته و به فردی بی مصرف تبدیل شده اند، به اصطلاح تاریخ مصرف آنان سپری شده و مورد نیاز نیستند بنابراین احساس پوچی نموده و خود را عاطل و باطل می پندارند.

اغلب افراد سالخورده توانایی انطباق با واقعیت های زندگی را دارند، اما برخی از آنها به دلایل متعدد قادر به تحمل واقعیت ها نبوده و خاطری افسرده پیدا می کنند و بدین ترتیب افسردگی آنان(به مصداق افسرده دل ، افسرده کند انجمنی را) موجب ایجاد مشکل در خانواده می شود

پس :

می توان با تشخیص زود هنگام و درمان اساسی از افسردگی در سالمندان از ایجاد هر گونه مشکل بین افراد سالخورده و نزدیکان آنان جلوگیری به عمل آورد.

آشنایی با الگوی افسردگی سالمندان

بسیاری از سالمندان وقتی احساس افسردگی می‌کنند، به تنهائی با این احساس دست و پنجه نرم می‌کنند. ورود به دوران سالمندی امتیازات بسیاری با خود دارد؛ از قبیل خردمندی، صبوری و رضایت خاطر. اما همین دوران مسائل منفی هم به دنبال دارد، به ویژه آن‌که با ضعیف‌تر شدن بدن، فرد قادر به انجام کارهایی که قبلاً انجام می‌داده، نخواهد بود. با این اوصاف شاید شیوع بیماری افسردگی در سالمندان تعجب‌آور نباشد.این مقاله بیماری افسردگی در سالمندان و راه‌های درمان و مواجهه مؤثر با آن را بررسی می‌کند.این تصور که افسردگی بخش جدایی‌ناپذیر دوران سالمندی است، تصوری نادرست است، اما با وجود این، بسیاری از سالمندان نگرانی‌های خود را بروز نمی‌دهند و وقتی احساس افسردگی به آنان دست می‌دهد، به‌تنهایی با این احساس دست و پنجه نرم می‌کنند.اگرچه راه‌های مؤثر برای درمان این بیماری وجود دارد اما به احتمال بسیار افراد سالمند خودکشی را تنها راه رهایی خود می‌دانند. اگر شما یا یکی از دوستان و بستگانتان دچار افسردگی شده‌اید، هرچه زودتر از پزشک خود کمک بگیرید.

 بیولوژی افسردگی

افراد سالمند به احتمال بسیار حوادث یا عوامل محیطی را مسئول افسردگی خود می‌دانند، در حالی که مرگ همسر یا دوستان و یا یک بیماری مزمن همگی عوامل مهمی هستند که در افسردگی آنان نقش دارند، عوامل طبیعی بیولوژیک علت بروز افسردگی هستند.مطالعه و بررسی تصویر‌هایی که از مغز گرفته شده نشان می‌دهد که در افسردگی، مدارهای مغز که مسئول تنظیم و کنترل حالات روحی، تفکر، خواب، اشتها و رفتار فرد هستند، به‌خوبی از عهده انجام کامل این وظایف برنمی‌آیند. ترکیبات شیمیایی که سلول‌های مغزی برای ایجاد ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کنند از کنترل خارج می‌شوند و این امر هم در افراد سالمند و هم در جوانان یکسان اتفاق می‌افتد و همیشه هم امری است غیرطبیعی.

 الگوهای خاص در سالمندان

 افسردگی علل خاصی دارد که الگوهای معینی را در افراد سالمند نشان می‌دهند. مثلاً بسیاری از افراد پس از بازنشستگی از کار دچار افسردگی می‌شوند؛ یعنی هنگامی که می‌کوشند تا خود را با وضعیت جدید و جریان عادی زندگی جدید خود وفق دهند، دچار افسردگی می‌شوند. سپس این افسردگی در دهه بعد زندگی کمتر می‌شود تا این‌که در اواسط دهه 70 عمر عواملی نظیر بیماری‌های مزمن، مرگ مکرر همسالان و دوستان و محدودیت‌های حرکتی عامل افسردگی آنان می‌شود.نحوه بروز علائم افسردگی در سالمندان و جوانان متفاوت است. اضطراب و کند شدن جریان تفکر و فعالیت در سالمندان شایع است.علاوه بر این، سالمندان تمایل به داشتن علائم بیماری‌های جسمانی دارند، اگرچه پاسخ به این موضوع که این علائم، افسردگی هستند یا فقط بخشی از علائم بیماری‌هایی هستند که با بالا رفتن سن بروز می‌کنند، مشکل است. سالمندان علاوه بر ابتلا به ضعف‌های جسمی، احتمالاً بیشتر گرفتار بیماری‌های سردرد، تپش قلب، کاهش میل جنسی، دردهای شکمی، دردهای کمری، تنفس کوتاه و یبوست می‌شوند، بیماری‌های خیالی و توهمات نیز بسیار شایع است.همچنین اختلالات ذهنی در بیماران افسرده در سنین 18 – 88 سالگی رخ می‌دهد، اما جوانان از قوای ذهنی بیشتری برخوردارند و لذا این مسائل در سالمندان بیشتر دیده می‌شود. اما مهم، تفاوت قائل شدن میان تاثیرات افسردگی و بیماری‌هایی نظیر آلزایمر است.

بیماری و افسردگی

 چندین بیماری وجود دارد که موجب افسردگی سالمندان می‌شوند، از جمله مشکلات قلبی، کم‌کاری تیروئید، کمبود ویتامین 12B، اسیدفولیک و بیماری سرطان.بسیاری از داروها نیز موجب شروع یا تشدید افسردگی می‌شوند، مانند بتابلوکرها، اما داروهایی که در درمان فشار خون استفاده می‌شوند مانند دیگوکسین و استروئیدها و داروهای مسکن نیز موجب حادتر شدن یا شروع افسردگی می‌شوند.افسردگی غالباً پس از سکته پیش می‌آید و درمان آن می‌تواند در بهبودبخشی به توانایی‌های طبیعی بیمار نقش کلیدی داشته باشد.

 درمان مؤثر

داروهای ضدافسردگی می‌توانند در بازگرداندن تعادل به هدایت‌کننده‌های عصبی مفید باشند. حمایت‌های اجتماعی و روان‌درمانی نیز در رفع بسیاری از عوامل افسردگی مؤثر هستند. مطالعات نشان می‌دهند که 80 درصد افراد مبتلا به افسردگی اگر تحت درمان مناسب دارویی و روان‌درمانی و دیگر اقدامات درمانی قرار گیرند، بهبود می‌یابند.اما این بهبودی در سالمندان دیرتر از جوانان حاصل می‌شود و به‌طور متوسط 12 هفته برای رسیدن به بهبود نسبی زمان لازم است و لذا باید صبور بود. تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده همزمان از روان‌درمانی و دارو درمانی در پیشگیری از بازگشت افسردگی بسیار مؤثر است.

5علت قطعی مرگ در سالمندان

سلامت کامل جسمی، روحی و رفاه اجتماعی باید در سالمندان وجود داشته تا وی احساس رضایتمندی کامل داشته باشد. همچنین با توجه به اینکه اکثر جوامع به سمت سالمندی حرکت می‌کنند نسبت به این موضوع باید آگاهی‌های لازم وجود داشته باشد ما نباید سالمندی را بیماری و ناتوانی تلقی کنیم بلکه یک مرحله از چرخه زندگی است که به مسائل رشد مربوط می‌شود به نحوی که در بسیاری از موارد از دست رفتن تندی و چابکی، بهره هوشی و موقعیت اجتماعی است که فرد قدرت خودرا از دست می‌دهد البته برخی ازاین افراد سالمندان سالمی هستند و از نظر جسمی و روحی مشکل خاصی ندارند ولی بسیاری از سالمندان به دلیل بیماری خود را نمی‌توانند منطبق کنند و دچار مشکل می‌شوند «خانواده‌ها باید آگاهی داشته باشند که روند پیری همراه با کاهش تدریجی تمام سیستم‌های بدن و کاهش شناخت فرد همراه است به طوری که یک مطلب را چندین بار تکرار می‌کند البته کاهش فراموشی خفیف در بین سالمندان شایع است ولی بیماری مهمی تلقی نمی‌شود مگر اینکه این موضوع شدید و با علائم بیماری آلزایمر همراه باشد که بیشتر در سنین بالای ۶۵ سال در ۵ درصد افراد مشاهده می‌شود و به صورت شدید‌تر در سن بالای ۸۰ سال این بیماری شدید‌تر می‌شود۵ علت قطعی مرگ در سالمندان بیماری قلبی، سرطان، سکته مغزی، آلزایمر و عفونت‌های ریوی است ولی در موارد دیگر فرد دچار از کار افتادگی می‌شود به نحوی که چندین سال می‌تواند زندگی کند مثل بیماری آرتروز، آرتریت، پروستات، آب مروارید، کاهش شنوایی و بینایی، توهم و... که خانواده‌ها باید از این موضوع آگاهی کاملی داشته باشنددر خصوص نقش ورزش در سلامت روح سالمندان سلامت جسم و روح دو جزء جدایی ناپذیر هستند و یکی از مواردی بوده که در پیشگیری و درمان بیماری روانی موثر است. همچنین در بررسی‌ها مشخص شده است که اگر کسی ورزش منظمی داشته باشد با کاهش افسردگی و اضطراب مواجه می‌شود چرا که کاهش حافظه و آلزایمر مربوط به فشار خون، چربی و قند بالا است با ورزش ماده‌ای به نام سروتونین ترشح می‌شود که باعث شادابی و افزایش روحیه در فرد شده که اگر این ماده در مغز کم باشد باعث افسردگی و اضطراب در افراد می‌شود. مقوله سالمندی در خانم‌ها و آقایان به دلیل متفاوت بودن هورمون‌ها متفاوت است در واقع طول عمر خانم‌ها به دلیل هورمون محافظت کننده ۷ سال بیشتر از آقایان است و مشخص شده جنس مردعامل خطری برای بیماری‌های قلبی و عروقی است.

راهکاری‌های پیشگیری از افسردگی در ‌سالمندان

با وجودی که سندرم افسردگی در سالمندان تنها به یک درصد می‌رسد و نسبت به جوانان بسیار کم است اما از جایگاه ویژه‌ای برای جامعه پزشکی برخوردار است. علائم افسردگی در سالمندان تفاوت چندانی با دیگر گروه‌های سنی ندارد، خلق گرفته، از دست دادن علایق، کم‌خوابی یا پرخوابی، کم اشتهایی یا پراشتهایی، کاهش تمرکز، احساس گناه، کاهش انرژی، ناامیدی، افکار مرگ و خودکشی از علایم شایع افسردگی است که در سالمندان با تفاوت در علایم خلق و از دست دادن علایق نسبت به گروه‌های سنی دیگر همراه است. بالا‌ترین میزان افسردگی در سالمندان مبتلا به انواع سرطان‌ها و بیماری‌های بدخیم است که بین ۱۸ تا ۳۹ درصد است و حتی به ۵۰ تا ۶۰ درصد نیز می‌رسد. شیوع افسردگی در سالمندان مبتلا به سکته مغزی که به خاطر تغییرات بیولوژیکی در آن‌ها دچار افسردگی می‌شوند: میزان افسردگی در این گروه از سالمندان بین ۲۲ تا ۵۰ درصد است.

*برخلاف تصور مردم افسردگی به راحتی قابل درمان نیست

میزان افسردگی در سالمندان مبتلا به MI بین ۱۵ تا ۱۹ درصد ثبت شده است، شیوع افسردگی به ترتیب در سالمندان مبتلا به آرتریت، پارکینسون و دیابت، ۱۳ درصد، بین ۱۰ تا ۳۷ درصد و ۵ تا ۱۱ درصد اعلام شده است. برخلاف تصور مردم که تشخیص و درمان افسردگی را ساده تلقی می‌کنند، این بیماری به راحتی قابل تشخیص و درمان نیست. ۱۱ درصد بیماران افسرده به اندازه کافی از درمان بهره‌مند نمی‌شوند و پزشک و خانواده از درمان آنان طفره می‌روند. افسردگی در سالمندان زمانی ظاهر می‌شود که فرد به انواع بیماری‌ها مبتلا است،: عدم تحرک و ناتوانی حاصل از بیماری جسمی سالمند را از فعالیت روزانه باز داشته و او را مستعد ابتلا به افسردگی می‌کند عدم تشخیص به موقع افسردگی روند درمان بیماری جسمی را به تأخیر می‌اندازد، افت عملکرد اجتماعی، محدودیت و رنج فراوان در ارتباطات اجتماعی و در ‌‌نهایت وخیم شدن بیماری جسمی سالمند از عوارض تأخیر در درمان افسردگی است. مسئله خودکشی در سالمندان افسرده جدی‌تر از جوانان مبتلا به افسردگی بروز می‌کند، اگر چه گزارش کمتری از میزان خودکشی در سالمندان گزارش می‌شود اما به طور معمول زمانی اقدام به خودکشی می‌کنند که از هر چهار نفر آن‌ها یکی منجر به فوت می‌شود. اقدامات مربوط به خودکشی در یک ماه نخست ابتلا به افسردگی انجام می‌شود بسیاری از اقدامات مربوط به خودکشی تنها در یک ماه نخست ابتلا به افسردگی انجام می‌شود که در صورت تشخیص به هنگام جلوگیری از آن قطعی است. عوامل تشدیدکننده خودکشی بیماری‌های ناتوان‌کننده جسمی، مصرف مواد، تنهایی، وقایع استرس‌زا، از دست دادن افراد خانواده و مشکل در خواب از عوامل زمینه‌ساز خودکشی در سالمندان است. آموزش دانشجویان رشته پزشکی تنها منوط به یک ماه دوره آموزشی در زمینه روان‌پزشکی سالمندان است که این زمان برای متخصصان طب سالمندی مفید نیست. این مشکل تنها با برگزاری دوره‌های آموزشی و تخصصی روان‌پزشکی سالمندان و افزایش سطح آگاهی تمام دانشجویان پزشکی مرتفع می‌شود.

تغییرات بدنی وذهنی در سالمندان

پوست : بافت پوست سالمندان تغییرات زیادی دارد، بدین معنی که پوست انعطاف پذیر و نرمی سابق را ندارد، چروکیده و بی‌رنگ است و موی بعضی قسمت‌ها (مانند سر) سفید شده و ریخته است.

• قلب و گردش خون : این تغییرات بدین شکل است که خون به همه جای بدن نمی‌رسد و مویرگهای برخی اندام‌ها خون کمی دریافت می‌کنند. این بدلیل افت کارکرد قلب و عروق است که باعث افت فشار خون می‌شود.

• عملکرد جنسی: در مسائل مربوط به عملکرد جنس اگر چه با یائسگی در زنان از حدود 50 سالگی به بعد روبرو هستیم ، اما فعالیت غدد جنسی در این دوران در مردان ادامه دارد. مردان قدرت باروری خود را حفظ می‌کنند، از طرف دیگر امکان افزایش میل جنسی در زنان به علت از بین رفتن ترس حاملگی وجود دارد.

• دستگاه گوارش : اعضا گوارش سالمندان بعد از چندین دهه فعالیت دیگر قدرت لازم را برای هضم برخی غذاها (نظیر غذای پرچرب و سخت) را ندارد. احتمال سوء تغذیه در این دوران زیاد است. بنابراین تدوین یک برنامه غذایی که شامل همه موارد ضروری بدن باشد، ضروری است.

• دستگاه عصبی : بعد از حدود 25 سالگی هر روز از تعداد سلولهای عصبی مغز مقداری کم می‌شود و با افزایش سن ، تعداد مرگ این سلولها بیشتر می‌شود. مغز یک سالمند در این مدت آنقدر سلول عصبی از دست داده که دیگر نمی‌تواند عملکردهای سابق خود را با همان سرعت و کیفیت داشته باشد. اما این بدان معنی نیست که همه سالمندان دچار اختلالات شدید در فعالیت ذهنی (نظیر اختلال آلزایمر) خواهند شد.

تغییرات ذهنی و هوشی

عملکرد عالی مغز :

به میزانی که سلول عصبی از ساختار مغز خارج می‌شود. تغییراتی در عملکردهای عالی مغز (تفکر ، استدلال ، حل مسئله و حافظه) رخ می‌دهد. در افراد سالمند با افت حافظه اسامی ، چهره‌ها و تاریخ ، فراموش می‌شوند. اما توانایی‌های کلامی ممکن است تا حدودی ثابت باقی بمانند. بدین معنی که اگر چه سالمند مانند گذشته نمی‌تواند روان و سیال صحبت کند و در میان کلامش مکث‌هایی جهت پیدا کردن کلمات دارد ولی باز هم می‌تواند مطلب و منظور خود را به دیگران القا کند. حتی سالمندانی توانایی‌های ذهنی خود را در کارهای ذهنی نظیر خواندن ، نوشتن ، محاسبه کردن و یا تفریحات فکری مانند شطرنج بکار گیرد، احتمال افت عملکردهای ذهنی کمتر است.

اختلال آلزایمر یک مشکل مهم در سالمندی

نوعی اختلال است که با ویژگی‌های کاهش شدید قدرت حافظه و تخریب شدید توانایی‌های شناختی مشخص می‌شود. شخص روز به روز بیشتر اشخاص ، چهره‌ها و اسامی را فراموش می‌کند. در کنار این ویژگی‌ها فرد زود رنج و زود عصبانی می‌شود. بیماری پیش رونده و تباه کننده عملکردها در فرد و ناراحت کننده برای اطرافیان است. در مراحل آخر بیماری فرد همچون نوزادی به مراقبت‌های دقیق نیاز دارد.بررسی پرونده‌های بیماران و برآوردها نشان می‌دهد که ده درصد افراد بالای 65 سال و بین 20 تا 25 درصد افراد بالای 85 سال دچار بیماری آلزایمر هستند. علت بیماری با وجود انواعی از تحقیقات ناشناخته است ولی بعضی از علل احتمالی عبارتند از عامل عفونی یا ویروس ، تجمع مواد سمی ، آمادگی ارثی ، همانند علت آلزایمر ، درمان شفابخشی نیز یافت شده است و داروهای موجود فقط روند تخریب را کندتر می‌کند.

تغییرات روانی شخصیتی

• سالمند یکپارچه : این سالمندان با ویژگی‌های انعطاف پذیری ، آرام بودن و پختگی در روابط مشخص می‌شوند. آنها سالمندانی فعال هستند که زندگی منسجمی دارند.

• سالمند ضد ضربه : برای این سالمندان با تسلط بر موقعیت‌ها (کنترل رویدادها) و موفقیت زیاد ، اهمیت بسزایی دارد. این سالمندان مبارزه جو و جاه طلب هستند.

• سالمند منفعل وابسته : فعالیت این سالمندان کمتر است و در مقابل رویدادها و اشخاص تسلیم می‌شوند. این سالمندان زمانی می‌توانند خوب کار کنند که به یکی از دو نفر تکیه داشته باشند.

• سالمند متلاشی : این سالمندان از نظر عملکرد ذهنی و تفکر دچار ضعف و زوال هستند. فعالیت و رضایت آنها از سالمند بودن بشدت پایین است.

تغییرات اجتماعی

1-تاثیر خانواده در روابط سالمندان

تقریبا اکثر سالمندان فرزندانی در قید حیات دارند و تعداد زیادی از آنها با فرزندان خود زندگی می کنند یا زود به زود آنها را می بینند با این حال در روابط بین سالمندان و فرزندانشان مشکلات حادی نیز بوجود می‌آید، مسائلی از قبیل محل سکونت (زندگی مشترک ، خانه مستقل یا خانه سالمندان) استقلال یا عدم آن در زندگی شخصی بر روابط بین آنها تاثیرات عمیقی می‌گذارد. در عین حال این مسائل از اعتقادات مذهبی و اخلاقی و فرهنگ جامعه نیز متاثر می‌شود.

2-نقش دوستان سالمندان در شادابی

گاهی بودن با دوستان برای سالمند مهمتر و لذت بخش‌تر از روابط با فرزندان است چرا که سالمندان با دوستان هم سن راحت‌تر از فرزندان خود هستند. و بنابراین قرار ملاقات‌های متعددی را ترتیب می‌دهند. سالمندان با هم درباره خاطرات گذشته و دور خود صحبت می‌کنند. این کار پیوندهای عمیقی را بین آنها بوجود می‌آورد.

3-تاثیرتغییرات شغلی در زندگی سالمندان

امروزه در جوامع صنعتی و شهری سالمندانی مترادف با بازنشستگی است، در حالی که در روستاها و شهرهای کوچک آنها اکثرا تا آخرین روزهای زندگی فعالیت شغلی دارند. بین از دست دادن شغل (بازنشستگی) و احساس رضایت از خود (مفید بودن) رابطه متقابل وجود دارد و این یکی از پیامدهای منفی سالمندی است. با این حال اگر سالمند در گذشته از درآمد خوبی برخوردار بوده و در حال حاضر دارای سلامت جسمی باشد و برای دوران بازنشستگی برنامه ریزی کرده باشد، این اتفاق پیامدی منفی برایشان نخواهد بود.

بهداشت روانی سالمندان

بهداشت روانی در درون مفهوم کلی «بهداشت» قرار دارد و بهداشت یعنی توانایی کامل برای انجام نقش‌های روانی ، اجتماعی و جسمی ، بهداشت به معنی نبود بیماری نیست، بلکه بیشتر شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها و مشکلات در ارتباط است. تامین بهداشت روانی سالمندان تاثیر مهمی بر بهداشت فرد و جامعه می‌گذارد و عوامل چندی در این ارتباط دخیل هستند.

1-تفاوت سالمندان غرق شده درزندگی گذشته با دیگر سالمندان

سالمندی که احساس می‌کند زندگی گذشته خود را به هدر نداده است با سالمندی که رضایت چندانی نسبت به گذشته ندارد، تفاوت بسیاری دارد. سالمند راضی در خود احساس کمال می‌کند و روزهای آخر زندگی را با خوش بینی و شور و شوق سپری می‌کند. در مقابل سالمند ناراضی از گذشته خود مضطرب و افسرده خواهد بود.

2-توانایی سازگاری با تغییرات در سالمندان

تغییرات دوران سالمندی تاثیرات عمیقی بر زندگی و بهداشت روانی او دارد. اگر شخصیت فرد انعطاف پذیر باشد توانایی سازگاری با این تغییرات بیشتر خواهدبود. در این میان اگر سالمند این تغییرات را در جهت منفی ادراک کند میزان انعطاف پذیری و سازگاری پایین خواهد آمد.

3-نقش جامعه و دولت در حمایت از سالمندان

نگرش و دیدگاه اجتماع نسبت به سالمندان بر بهداشت روانی سالمندان تاثیر گذار است. اینکه جامعه سالمند را به چشم «چرخ پنجم گاری» ببیند یا به چشم فردی مجرب و عاقل موضوع مهمی است. میزان حمایت‌های مالی و درمانی دولت (حقوق بازنشستگی و بیمه خدمات درمانی) عامل موثر دیگر در میزان بهداشت روانی سالمندان است.