دیابتی‌ها چه کفش و جورابی بپوشند؟

عوارض و ناراحتی های ناحیه پا یکی از مشکلات شایع بیماران مبتلا به دیابت است . این عوارض حتی ممکن است تا آنجا پیشرفت کند که به قطع انگشتان پا یا حتی قطع کامل پا منتهی شود. یکی از مهم ترین اقدامات برای پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی، تهیه کفش و جوراب مناسب است.

هنگام خرید یک کفش نباید این نکته را دور از نظر داشت که هیچ اندازه استانداردی برای اندازه پا وجود ندارد و با توجه به اینکه بسیاری از دیابتی ها حس پای خود را از دست می دهند، نمی توانند به دقت این مساله را که کفش برای آنها تنگ یا گشاد است متوجه شوند.

آسیب هایی که از کفش نامناسب به پای فرد دیابتی وارد می شود، یکی از علل قطع عضو در این افراد محسوب می شود.

در این مقاله راهنمایی های لازم را برای خرید کفش و جوراب مناسب و نیز مراقبت از پاها، برای بیماران دیابتی بیان می کنیم.

چه کفشی مناسب است؟

عدم استفاده از کفش‌های سفت و کفش‌هایی که فرد در آنها احساس راحتی نمی‌کند و یا پاها را زخم می کند و نیز کفش هایی که اندازه پا نیستند از جمله نکاتی است که دیابتی‌ها باید برای محافظت از پاها مد نظر داشته باشند.

- کفش ها باید کاملا اندازه پا بوده و پنجه پهنی داشته باشند تا انگشتان پا به‌راحتی در آن قرار گیرند.

- کفش های چرمی گزینه مناسبی هستند، چراکه کاملا شکل پا را به خود گرفته و اجازه می‌دهند پای شما نفس بکشد. کفش های از جنس کتان هم مناسب هستند.

از پوشیدن کفش های جلوباز، صندل، دمپایی و کفش های راحتی دارای تسمه‌های بین انگشتی خودداری کنید

- در صورت وجود هر گونه بدشکلی در پا مثل کف پای صاف، انگشت چکشی، پینه پشت پا و ... بهتر است از کفش های طبی یا مخصوص استفاده نمایید.

- در صورتی که هر گونه زخم، تاول، قرمزی در پاها می‌بینید (در اثر کفش) و یا حتی دردی در پای خود حس می‌کنید، بلافاصله کفش جدیدی خریداری کرده و هرگز از کفش های قدیمی خود استفاده نکنید.

- بهتر است که کفش بند دار باشد تا بتوان اندازه آن را تنظیم نمود.

- پاشنه کفش معمولی باشد. پوشیدن کفش های دارای پاشنه بلندتر از 5 سانتی متر توصیه نمی شود.

- سعی کنید عصرها کفش بخرید. در ساعات پایانی روز، پاها کمی ورم دارند و اگر در کفشی که در این زمان خریداری می کنید، احساس راحتی نمایید، معمولا تمام مدت روز در آن راحت خواهید بود.

- هنگام خرید کفش هر دو کفش را در حالت ایستاده امتحان کنید.

- کفش نو را با فواصل زمانی بپوشید و هر بار پا را معاینه کنید.

- در منزل از کفش روفرشی استفاده نمایید.

- هرگز بدون جوراب کفش نپوشید.

- زمانی که کفش نو می‌خرید، تا چند روز آنها را برای بیش از یک ساعت استفاده نکنید.

- قبل از پوشیدن کفش، داخل آن را بررسی کنید تا سنگریزه و یا خرده های کفی کفش در آن نباشد، زیرا ممکن است هنگام راه رفتن مرتبا به کف پایتان مالیده شده و باعث تاول و یا زخم شود.

- جوراب‌ها و کفش‌های خود را هر روز عوض کرده، حداقل دو جفت کفش داشته باشید و هر روز کفش خود را عوض کنید.

چه جورابی مناسب است؟

جوراب نخی یا کتانی با کش مناسب و رنگ سفید یا روشن، از مهمترین ویژگی های جوراب بیماران دیابتی است.

- جوراب‌هایی که یک سانتی‌متر بلندتر از بزرگ ترین انگشتان پاها باشد، مناسبند.

- جوراب‌های کشی، نایلونی و جوراب هایی که دارای لبه‌های کشی و سفت هستند، نامناسب می باشند.

- جوراب هایی که داخلشان درز دارند، مناسب نیستند.

چطور مراقب پاها باشیم؟

- روزی یک بار، پاها را با آب ولرم و صابون معمولی بشویید.

- بعد از شستشو، پاها و مخصوصا بین انگشتان را کاملا خشک نمایند.

- دمای آب را قبل از شستشو کنترل کنید تا داغ نباشد.

- از قرار دادن پاها در آب نمک و حنا کردن پا جدا خودداری کنید.

- برای نرم و لطیف نگه داشتن پا، می توانید از لوسیون و مواد چرب کننده معمول استفاده کنید.

- گاهی یک ترک کوچک در پاشنه، مشکلات جدی پا و قطع عضو را باعث می شود.

- سعی کنید ناخن ها را صاف کوتاه کنید و مد نظر داشته باشند بعد از استحمام و یا در زمان مرطوب بودن پا این کار را انجام دهید.

- گوشه های ناخن را با ناخن‌گیر کوتاه نکنید. اگر هم توانایی انجام این کار را ندارید، آن را به دیگران محول کنید.

از خرید کفش‌های سفت و پوشیدن جوراب‌های کشی و نایلونی خودداری کنید

کفش نامناسب، افراد دیابتی را در معرض زخم پا قرار می دهد

تحقیقات اخیر پژوهشگران انگلیسی نشان می‌دهد که بیشتر افرادی که دیابت دارند از کفش‌های نامناسب استفاده می‌کنند که این مسئله باعث زخم پا در آنان شده و در نهایت منجر به قطع عضو آنان می‌شود.

دکتر «لیز» از دانشگاه علوم پزشکی اسکاتلند گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود 80 درصد موارد قطع عضو با یک زخم پای ساده آغاز می‌شود. به همین دلیل پیشگیری از این موضوع ضروری است.

دکتر لیز و همکارانش با بررسی طول و عرض پای 100 نفر از افرادی که در بیمارستان دیابت ویزیت شدند، دریافتند که تنها 24 درصد آنها کفش‌هایی مناسب و به اندازه پای خود داشتند و مابقی کفش‌هایی کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از اندازه پای خود داشتند.

15 تا 20 درصد افراد دیابتی که کفش‌هایی کوچکتر یا بزرگتر از پای خود داشتند، فاقد هر گونه حسی در پای خود بودند. این افراد به علت نداشتن احساس در پای خود، متوجه جراحت و آسیب به پای خود نمی شدند.

 پای این افراد (افراد دیابتی که حس خود را از دست دادند) باید به طور روزانه کنترل شود و باید به دنبال یک روش درمان مناسب باشند و چنانچه هر گونه نشانه‌ای از آسیب و جراحت در پای خود دیدند، فورا باید به پزشک مراجعه نمایند.

همچنین این افراد باید یک کفش مناسب از نظر طول و عرض برای پای خود پیدا کنند. چرا که پای افراد با افزایش سن آنها تغییرات قابل توجهی هم در طول و هم در عرض خواهد داشت. در حالی که بسیاری از افراد تنها از یک اندازه مشخص برای کفش استفاده می‌کنند.

اندازه گیری منظم قند خون توسط خود فرد، یکی از مهم‌ترین قسمت های کنترل بیماری دیابت می باشد. سنجش قند خون کمک می کند تا میزان گلوکز خون در حد ثابت بماند و از آسیب های بیشتر جلوگیری گردد. اگر این سنجش را به طور مرتب انجام دهید، می توانید بفهمید که دیابت چه اثراتی بر بدن شما می گذارد و چگونه می توانید آن را کنترل کنید.

فواید سنجش روزانه قند خون چیست؟

اندازه‌گیری قند خون توسط شما (به عنوان بیمار دیابتی) و با دستگاه مخصوص سنجش قند خون، به مقدار یک و یا چند بار در روز به شما کمک خواهد کرد که:

- بدانید چه موادغذایی میزان قند خون شما را افزایش می دهند.

- نوع انسولین و مقدار مورد نیاز آن را بهتر انتخاب کنید.

- بدانید چگونه ورزش و رژیم غذایی بر روی قند خونتان اثر خواهند داشت.

- از کاهش قند خون در شب جلوگیری کنید.

- قند خون خود را کنترل کنید و از عوارض قند زیاد خون جلوگیری کنید.

- بدانید چگونه می توانید به راحتی به اهداف درمان بیماری خود برسید.

- درک می کنید که بیماری و استرس چگونه بر قند خونتان تاثیر خواهد گذاشت.

- اثر داروهای دیابت را بر قند خونتان بدانید.

- میزان قند خون بسیار بالا و یا پایین خود را تشخیص دهید.

آیا فهمیدن میزان قند خون لازم است؟

بله، برای شمایی که مبتلا به دیابت هستید، این امر واجب است.

اگر شما برنامه ای برای سنجش منظم قند خونتان نداشته باشید، می توان گفت که در درمان بیماری دیابت موفق نیستید.

شما بر اساس علائم جسمی خود می توانید بگویید که قند خونتان بالا و یا پایین رفته است، اما شما از علائمی که موجب صدمه به بدن می گردند، آگاه نخواهید شد. لذا بهتر است بر اساس برنامه ای منظم، قند خونتان را اندازه گیری کنید

برای اندازه گیری قند خون چه باید کرد؟

- زمانی را برای انجام این تست (آزمایش) اختصاص دهید.

- به خاطر بسپارید که چه زمانی باید تست را انجام دهید.

- با تیغ لانست، بارها تست را انجام دهید.

- واکنش داروها و یا غذاها را به تست قند خون بدانید.

برای سنجش منظم قند خون باید این توصیه ها را به کار ببندید:

- داشتن اهداف واقع‌بینانه : این بسیار خوب است که به طور مکرر قند خونتان را اندازه بگیرید، اما بهتر است یک هدف واقع بینانه داشته باشید.

- یادآوری انجام تست : حافظه در این باره کمک می کند. همانطور که هر روز غذا می خورید و دندان هایتان را مسواک می زنید، قند خونتان را نیز باید اندازه بگیرید. همچنین می توانید با استفاده از یک ساعت زنگ دار یا جدول زمانی تنظیم شده، زمان بعدی سنجش را تعیین کنید.

- شناسایی موانع تست : اگر شما زمان مناسبی برای تست قند خون تعیین کردید، از مواردی که برنامه شما را به هم می زند خودداری کنید. اگر شما همیشه بعد از غذا خوردن، قند خون را اندازه می گیرید، پس همیشه سر یک ساعت معین، غذا بخورید.

- از دیگران کمک بخواهید. سنجش قند خون را باید در یک زمان معین و یا بعد از کارهای خاصی مانند غذاخوردن و ورزش کردن انجام دهید. لذا از اقوام و یا دوستان خود بخواهید که به شما یادآوری کنند که باید قند خونتان را اندازه بگیرید.

- همیشه در ذهن خود داشته باشید که برای چه باید قند خونتان را اندازه بگیرید. اگر قند خونتان را کنترل کنید، از عوارض دیابت در امان خواهید ماند و از زندگی خود لذت بیشتری خواهید برد.

در دیابت نوع 1 و 2، چه موقع باید تست قند خون را انجام داد؟

- دیابت نوع یک : پزشک ممکن است به شما توصیه کند که سه بار در روز و یا بیشتر، قند خونتان را اندازه بگیرید. قبل و یا بعد از وعده غذایی اصلی، قبل و یا بعد از ورزش کردن، قبل از خواب و برخی اوقات در طول شب شما باید قند خونتان را اندازه بگیرید.

ممکن است نیاز به بررسی مقدار قند خونتان در هنگام مریضی نیز داشته باشید، پس بهتر است در چنین مواقعی برنامه روزانه سنجش قند را تغییر دهید و یا داروی جدیدی را مصرف کنید.

- دیابت نوع دو: اگر شما از انسولین برای کنترل دیابت استفاده می کنید، پزشک به شما توصیه می کند که قند خونتان را یک و یا چند بار در طول روز اندازه بگیرید. این تست قند خون بستگی به تعداد انسولین دریافتی دارد. قبل از وعده غذایی، بعد از اینکه 8 ساعت چیزی نخورده اید و در برخی مواقع بعد از غذاخوردن، تست قند خون را انجام دهید.

اگر شما دیابت نوع دو را با داروهایی غیر انسولینی و یا با رژیم غذایی و ورزش کنترل می کنید، نیازی به انجام روزانه تست قند خون ندارید

عوامل موثر بر میزان قند خون

- نوع و شدت بیماری دیابت

- سن

- مدت بیماری دیابت

- بارداری

- عوارض بیماری دیابت

- ابتلا به سایر بیماری ها

میزان مناسب قند خون در افراد دیابتی

- قبل از وعده غذایی: میزان قند خون باید بین 70 تا 130 میلیگرم در دسی لیتر و یا 4 تا 7 میلی‌مول در لیتر باشد.

- 1 تا 2 ساعت بعد از غذا خوردن: میزان قند خون باید کمتر از 180 میلی گرم در دسی لیتر و یا 10 میلی مول در لیتر باشد.

- حداقل 8 ساعت، چیزی نخورده باشید (ناشتا): میزان قند خون باید 90 تا 130 میلی‌گرم در دسی لیتر و یا 5 تا 7 میلی‌مول در لیتر باشد.